NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
ORSWA.ROEN WONSER AÖEE1.
UIT HET LEVEN,
1893.
Twee en dertigste Jaargang.
No. 7.
DONDERDAG 16 FEBRUARI. g
BINNENLAND.
BUITENLAND.
J
VOOR
het Hbl., die het
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Een der redacteurs van het Hbl., die het
Noorden bezocht om daar den toestand te leeren
kennen, schrijft in zijn vijfden en laatsten brief:
Wanneer ik thans de indrukken mijner vier-
daagsche reis door deze streken samenvat, dan
kan dit laatste woord een van geruststelling zijn
in de verwachting, dat de gebeurtenissen van
den laatsten tijd strekken zullen tot hervorming.
Bij de bezittende klasse is het besef levendig
geworden, dat zij het volk te lang aan zich zelf
overlietdat zij te zeer verzuimde iets tot zijn
stoffelijke welvaart en geestelijke ontwikkeling
bij te dragen. Indien nu de hand aan het werk
geslagen wordt en de „Partij van Hervorming
en Orde" haar programma in de practijk gaat
uitvoeren, dan zal de geest onder de arbeiders
ongetwijfeld verbeteren. Wat mij vooral aantrekt
in de inrichting dezer partij, is, dat ook arbei
ders in de bestuurscommissiën zitting zullen
nemen. Dit is zeer goed gezien.
Het volk is bezig zijn eigen weg te zoeken
en heeft zich allereerst gewend tot de leiders der
sociaal-democratie. Gaat het thans inzien, dat
ook langs wettigen weg, met gebruikmaking van
de krachten, in kapitaal, kennis en talent gele
gen, welke de burgerij aanbrengt, verbetering
bereikbaar is, dan zullen de rustige elementen
onder het volk ongetwijfeld dien weg opgaan.
Wat door particulieren kan worden gedaan, is
uit het practisch programma, door den heer
Tijdens en anderen in de vergadering der „Partij
van Orde“ ontwikkeld, duidelijk geworden. Bij
dat programma, in mijn vorig schrijven vermeld,
zoude ik nog willen voegenbeperking van
vrouwenarbeid en verbetering der arbeiders
woningen.
Een goed opmerker, zegt de Amst. Crt., is
tot de merkwaardige ontdekking gekomen, dat
de Amerikanen op hun 1 cents postzegel Colum
bus land laten zien, met een glad geschoren
gelaat, terwijl hij bij zijn landing op de 2 cents
postzegels wordt voorgesteld met een grooten,
vollen baard Waar is de „haarkunstenaar," die
er gebruik van maakt en het baardgroeimiddel
ontdekt, door den grooten Columbus indertijd
met zoo wonderen uitslag gebruikt
Door het besluit van het Groninger studen
tenkorps, dat alle studenten zullen bedanken voor
het lidmaatschap van de „Harmonie14, lijdt deze
direct een schade van f 3750 ’s jaars, en indirect
o. a. doordat nu de „Straussvereeniging" hare
bals niet in die sociëteit kan geven verliest de
„Harmonie11 wel nogmaals dat bedrag. Teneinde
die vermindering van inkomsten, geraamd op
f7500, goed te maken, heeft het bestuur nu voor
gesteld, voor drie jaren de contributie te verhoogen,
daarmede tevens uitdrukkende dat men hoopt, te
eeniger tijd de leden van het studentenkorps weer
Onder dezen titel schreef „een werkman" een
artikel, dat wij met volle instemming hier plaat
sen. Eenvoudig van toon, maar vol warmte en
waarheid, zegt het dingen, die in eiken kring
mogen en moeten worden gelezen, overdacht, ter
harte genomen en in beoefening gebracht.
Hij schrijft dan als volgt
Om de volksmeening te leeien kennen aan
gaande de maatschappelijke verhoudingen enden
toestand, waarin de groote menigte verkeert, is
het niet voldoende te letten op wat de eene of
andere volksredenaar zegt, en op den bijval, dien
hij vindt. Reeds daarom niet, omdat het publiek
altijd geneigd is, een geestig of scherp woord toe
te juichen, onverschillig of men het er medeeens
is. Vraag bij het nitgaan der vergadering aan
den man, die daareven instemde met het applaus,
of hij alles zou willen onderschrijven, wat daar
gesproken istien tegen één, dat hij u ten ant
woord zal geven, volstrekt niet met alles te kun
nen meegaan. Het duurt ook niet lang, of de werk
man heeft vergeten wat hij hoordealleen de
scheldwoorden, door den redenaar den gegoeden
en rijken naar het hoofd geworpen, heeft hij ont
houden, omdat de aangeboren neiging tot afgunst
ook in zijn hart heerscht. Blaas die vonk aan,
en de gevolgen blijven niet uit.
Vooral in een tijd van gedruktheid in handel
en nijverheid, als de tegenwoordige, is die nei
ging gemakkelijk aan te wakkeren. Mochten de
werklieden zich eenige jaren geleden verheugen
in overvloedige werkzaamheden en daaruit voort
vloeiende hooge loonen, zoodat zij zich meer be
hoeften konden eigen makenthans, nu er over
vloed van werkkrachten is, dalen de loonen, en
moet de arbeider veel prijs geven, wat hij reeds
als noodig had leeren beschouwen. Moeilijke
dagen voor de huisvrouw, en tevens meer zorg
voor den man om zijn werk of betrekking te hou
den. Slechte behandeling, ruwe woorden of on
verdiende verwijten moet hij verdragen; eigen be
lang en dat van vrouw en kinderen noodzaken hem
er toe. Ziedaar een van de hoofdoorzaken der
algemeene ontevredenheid.
Treft nu den werkman het ongeluk, dat hij
werkeloos wordt, dan is elk gevoel van opge
wektheid verdwenendonker is de toekomst, ter
wijl met de armoede, die binnendringt, de huise
lijke vrede verdwijnt. In de eerste dagen is er
uog hoopmaar als zijn zoeken meer dan een
week vruchteloos is, dan drukt zijn levenslot hem
al te zwaar. Het komt hem voor, alsof er nooit
gelukkige dagen bestaan hebben maar tevens
rijpt het denkbeeld, dat bet zóó niet kan blijven.
Hoe te verbeteren, dat weet hij nietmaar iets
moet er gebeuren, om aan zulk een toestand een
einde te maken en dien voor het vervolg te voor
komen.
t Is dan ook niet vreemd, tegenwoordig zelfs
zeer algemeen, den wensch te hooren uiten „Ze
moesten den boel maar eens door elkaar gooien,
al was het morgen aan den dag." En dat niet
door partij-mannen, maar door eerlijke vlijtige
huisvaders, die van politiek niet afweten, en voor
wie deze wanhopige verzuchting een flauw denk
beeld vertegenwoordigt van gebroken ruiten, die
door nieuwe moeten worden vervangen, van het
opbouwen van vernielde huizen een kwestie
van werk dus.
Ze moesten. Wie moesten? Dat weet de man,
die aldus spreekt, u niet te zeggen. Hij, de vlij
tige werkman, wil er niet aan meedoen hij ge
voelt daarvan een natuurlijken afkeer. Hij geeft
er zich geen rekenschap, van, dat, wanneer „de
boel door elkaar werd gegooid," ook de bronnen
zouden worden verstopt, die nu nog duizenden
aan werk en daardoor aan brood helpen. Zijn
- wensch getuigt slechts van verregaande hopeloos
heid hij twijfelt aan de menschheid en haar
goedq eigenschappen, er wordt ten slotte pessimist
d.w. z. hij verkeert in een stemming, die er
toe leidt, alles van de zwartste zijde te beschouwen.
In die sombere stemming bereikt hem de re
volutionaire propaganda en bekoort hem. De
met politiek geheel onbekende werkman, onkun
dig in geschiedenis of wetenschapdie dikwijls is
vernederd, wanneer hij poogde zich menschen-
waarde aan te matigen; die tehuis altijd over een
tekort hoort klagen en meermalen geheel broode-
loos is hij wordt medegesleept door den stroom
van losgelaten hartstochten, en zijn geest neemt
de revolutionaire leer aan zooals de spons het wa
ter opzuigt. Hem wordt verzekerd, dat er een
dag „de groote dag” zal aanbreken, waar
op alleen de arbeiders zullen regeeren. Dan zul
len de kapitalisten, „die zooveel eeuwen reeds op
het zweet en bloed der werklieden hebben geteerd,”
onschadelijk worden gemaakt. De arbeider zal de
vruchten van zijn arbeid zelf genieten. Hij zal zijn
ongezonde woning verlaten en paleizen betrekken
en dat alles binnen korten tijd, als hij maar ijverig
zijn best doet, het bloedige evangelie ook aan zijn
kameraden te brengen. Voor het geestes-oog van
den arme verrijst een tooverbeeld, dat, naar men
hem zegt, werkelijkheid zou kunnen worden, in
dien niet de bezittende klasse door wapenen deze
slecht ingerichte maatschappij in stand hield. En
het kookt en vlamt in zijn binnenste. Langzamer
hand gewent hij zich aan het denkbeeld, dat die
minderheid, die uit louter zelfzucht zulk een ge
luk voor allen in den weg staat, moet vernietigd
worden. Hij sluit zich aan bij de partij, die zich
ten doel stelt, en bij voorbaat wapent hij zich,
waartoe de partij hem de middelen verschaft, om
gereed te zijn, wanneer de groote dag daar is.
noodig gaat vinden,
recht zou erlangen,
vond,
bezat.
Het wachtwoord van de Standaard blijft: De
kiesontwerpen met sympathie bejegenen, en door
amendeering ze pogen te verbeteren in een zin,
als ons beginsel eischt, en in een mate die onze
parlementaire beteekenis niet te boven gaat.
Eu mocht die poging mislukken... nu dan
zullen we verder zien."
De indeeling van de miliciens der lichting
1893 zal dit jaar plaats hebben tusschen 1 en
15 Maart aanstaande.
Is de overtreding van eene bepaling, dat
houders van honden moeten toezien, dat die die
ren zich niet op den openbaren weg bevinden
zonder voorzien te zijn van een belastingpenning,
te beschouwen als de overtreding van een bepa
ling eener belastingverordening De kantonrech
ter van deu Helder beantwoordde deze vraag be
vestigend en verklaarde zich daarom onbevoegd,
om kennis te nemen van de vervolging van eene
weduwe ter zake van bovengenoemde overtre
ding. De ambtenaar van het O. M. bij het kan
tongerecht voorzag zich daartegen in cassatie en
met diens gevoelen zich vereenigende, conclu
deerde de adv.-generaal bij den Hoogen raad,
mr. Gregory, in de zitting van 6 dezer tot ver
nietiging van ’s kantonrechters uitspraak, be-
voegdverklaring van den kantonrechter, om van
de aanklacht kennis te nemen, en terugwijzing
naar het kantongerecht om te worden berecht
en afgedaan, omdat de hier bedoelde bepaling
alleen betreft de openbare orde en veiligheid, en
geenszins de belasting. Uitspraak 6 Maart.
De Spectator geeft eene geestig gedachte
plaat. Van een rijtuig waarin de heer Gerritsen
is gezeten, troont dr. Knijper op den bok en
ment de twee paardenradicaal en sociaal-de~
tnocraat, welke het rijtuig trekken.
Omtrent den dienst op de Staatsspoorwe
gen, tengevolge van de bezuinigingsmaatregelen,
meldt men uit Venlo:
„Er zijn 6 remmers overgeplaatst, waardoor
eiken dag 4 of 5 conducteurs als remmer moeten
dienst doen, zonder ooit een vrijen dag in’t voor
uitzicht te hebben. Zoo zijn er conducteurs, die
al in geen 24 dagen een vrijen dag gehad heb
ben en daarop ook niet behoeven te rekenen,
zoolang er geen personeel bijkomt om behoorlijk
af te lossen. Vragen zij eens om een vrijen dag
te mogen hebben, dan is het antwoord„Ik heb
geen personeel!" De hoofdconducteurs van den
goederendienst kunnen om de 12 dagen en dan
nog op hun reservedag vrij zijn, mits zij in geen
anderen dienst vallen, waardoor ook zij 21 da
gen dienst doen zonder vrij.
Aan wien de schuld, als een zoo afgewerkt
personeel door een of andere onoplettendheid
een onheil doet ontstaan
Pas is aan den Rijn bij Keulen de vrees
voor ijsgang en hoogen vloed verdwenen, of
opnieuw komt gevaar voor overstrooming.Zondag-
ochtend om zes uur stond in Keulen de peil
schaal op <5,18 Meterhet water drong in de
Havenstraateen werf werd ontruimd de schip
brug is voor voertuigen gesloten. Tot tien uur
steeg het water nog langzaam tot 6,30 Meter
toen trad stilstand in. Gisterenochtend werd uit
het gebied van den Moesel val van het water
gemeld.
te zien terugkeeren.
De Standaard, in korte trekken het stand
punt uiteenzettend, dat hij met opzicht tot de
kiesontwerpen zegt in te nemen, legt allereerst
nadruk op zijn sympathie voor de kloeke daad
van het Kabinet om, zonder overgang, op een
maal finale Kiesrechtuitbreiding voor te stellen.
In broksgewijzen overgang school op dit punt,
en dit tijdsgewricht, juist het ernstigste gevaar.
Niet alsof op zichzelf geleidelijke overgang geen
voorkeur verdient, maar overmits de Regeering
onzes lands den geschikten tijd, om van stap tot
stap uit te breiden, sinds 1850 heeft laten voor
bijgegaan.
Er was een tijd dat dit kon, en ook door ons
zegt het blad zou zijn gesteund geworden.
Maar die tijd is nu onherroepelijk voorbij. Nu
kan dit niet meer. En elke poging er toe zou
den we bestrijden.
Voert men finale uitbreiding in, dan zullen
er zeer zeker klagers blijven, en zal later ook
deze quaestie wel nog eens voorkomen, maar dan
zal de electorale quaestie, en dat is de hoofdzaak,
ophouden eiken geregelden politieken arbeid te
verzwakken of onmogelijk te maken.
Het zal dan met de wet-Tak gaan gelijk nu
met de wet-Mackay.
Ons tweede argument is dan ook, dat, keurt
men thans de finale uitbreiding af, de electorale
storm onverwijld toch weer opsteekt, en binnen
ettelijke jaren die uitbreiding immers toch komt
maar dan onder erger conditieen met schade
voor het gezag.
Thans kan de regeering nog geventrekt ze
nu haar hand terug, dan wordt het morgen af
gevergd; overmorgen afgedwongen; en dan triom
feert de verbittering, gelijk er thans een triomf
kan zijn voor het gevoel van recht.
Van recht, niet als ware kiezer te zijn een
natuurrechtmaar wijl het onrecht is, dat ééne
groep van het volk derwijs over het ander deel
te laten heerschen.
Onze tweede sympathiebetuiging spruit voort
uit het kenteeken van welstand.
Hiervoor kon zijn aangenomen een census
hiervoor kon gekozen zijn huurwaarde en wat
niet al.
Dat dit nu niet is geschied, maar voorgesteld
wordt, dit kenteeken te vinden in het onderhoud
van zich en zijn gezin, is en blijft, hoe men het
ook wende of keere, een zich bewegen op de lijn
van het Huismanskiesrecht.
Niet alsof de sociale idéé van het gezin hier
door tot zijn recht kwam. Natuurlijk niet. Dit
kan niet onder de vigueur van art. 80 Nooit
anders kan het gezinsleven hieronder vallen, dan
als teeken van welstand of geschiktheid.
Edoch, het beweegt zich op de eigen lijn, die
onder de vigueur van dit artikel in de richting
van Huismanskiesrecht te trekken is.
Dat dit denkbeeld niet logisch is doorgevoerd
dat het door de negatieve toepassing van het
„zich nu zijn gezin" onderbroken en verzwakt
wordtis alles ten volle waar.
Maar ook zoo blij ft het in ons oog waarde
hebben, dat van allen census is afgezien en het
gezinsonderhoud op den voorgrond treedt.
Over het al of niet grondwettige van de inge
diende voordracht velde de Standaard nog geen
oordeel.
De ongrondwettigheid als uitgemaakt, als voor
geen tegenspraak vatbaar te beschouwen, ging
z. i., waar opinie tegenover opinie, autoriteit
tegenover autoriteit, argument tegenover argu
ment staat, niet wel aan.
Te minder, waar het een voordracht niet van
een Kamerlid, maar van heel een Kabinet, na
mens de Koningin-Regentesse, is.
Bovendien behoorde het debat over dit geschil
o. i. uitgesteld tot de Minister gehoord was, en
men wist in welken vorm het voorstel straks in
debat zou komen.
Dan eerst kon men spijkers met koppen slaan.
Doch hier, zegt de Standaard, eindigt dan ook
onze ingenomenheid, en stuiten ook wij op tal
van bezwaren.
Bezwaren, die we echter niet als peremptoir
beschouwen, en waaraan o. i. door amendementen
kan worden tegemoet gekomen.
Voorshands dringen we hier niet dieper in,
omdat het Voorloopig Verslag te komen staat en
men eerst na de memorie van Antwoord weten
zal, in welken definitiever! vorm het voorstel bij
de Kamer in debat komt.
Wat de bedenking aangaat, of het niet ge-
wenscht ware, het gezag der Kroon te sterken
en het recht der minderheden te verzekeren,
hierop antwoordt onze redactie, die steeds voor
beiden streed, onbewimpeld ja.
Dit is noodig.
Alleen maar, het hindert ons, als men dit nu
nu ook de lagere klasse het
en dat men het niet noodig
toen alleen de hoogere klasse stemrecht
De ongelukkige misleide poogt op zijn beurt de
ontevredenheid aan te blazen, maar verspeelt daar-
bjj zijn huiselijk geluk. Gevoelens van mensche-
li£kheid worden stelselmatig uitgeroeid; waartoe
voornamelijk het orgaan der partij medewerkt.
Elke goede handeling van iemand buiten de werk
mansklasse wordt aan een lage bijbedoeling toe
geschreven. Verguizing van al, wat edel in den
mensch is, is schering en inslag. „De werklieden
hebben niets te verliezen dan hun slavenketenen"
dat wordt hem gedurig voorgehouden. Hij, de
arbeider, wordt door zijn slimme leidslieden ver
good zijn deugden worden hemelhoog geprezen.
Daardoor wordt hij bedwelmd.
Poog hem te overtuigenhij wil niet overtuigd
worden. Om de maatregelen, die genomen zouden
moeten worden, als „de partijzegevierde bj een
revolutie, bekommert hij zich niet. Evenmin om
de bedenking, dat wapengeweld een vreemdsoor
tige voorbereiding is voor het afkondigen van al-,
gemeene menschenliefde, welke de nieuwe maat
schappij zou moeten beheerschen.
Hij vraagt zich niet af, of die broederschap,
liefde en eendracht op eens alle menschen zullen
aan waaien, hoewel bij, bij een blik in eigen partij,
onder degenen, die zich de apostelen dezer deug
den noemen, geen dier deugden ziet beoefenen,
maar integendeel naijver, baat, verdachtmaking,
vijandschap ziet heerschen.
De verblindeDoch scheldt hem niet, gij be
zitters en behouders, gij wier belangen hij bedreigt.
Daardoor bestendigt gij hem in de meening, dat
er van u niets goeds kan uitgaan. Overtuigt hem
veeleer, dat zijn wanhoop van grond is ontbloot.
Helpt hem beschermt hem door uw wetgeving.
Steunt hemwijst hem den weg tot verbetering
door vereeniging. Wacht niet tot hij zelt het ini
tiatief er toe neemtwant met stijgende zorg
dalen de geestkracht en de opoffering daartoe.
Geneest hem van zijn pessimisme, door bewijzen
van belangstelling in zijn lot.
Vooral gij, die werklieden in dienst hebt, kunt
dit bespoedigen. De persoonlijke verhouding kon
zooveel beter zijn dan zij dikwijls is. Behandelt
de werklieden steeds als menschen met rede en
hartnooit als willelooze werktuigen. Gijzelf zult
er bij winnenwant ondankbaar is de werkman
niet, en voor den patroon, die in waarheid als
mensch tot mensch met hem omgaat, zal hij doen
met liefde, wat anders onwillig door hem wordt
gedaan. Oefent u in geduld met zijn gebreken
neemt deel in zijn vreugde en verdrieten ge
zult zien, hoeveel goeds er schuilt in den meestal
ruwen werkman. Zoo ge zelf pessimist mocht zijn,
zal die deelneming uw hart ontdooienzoo ge
optimist zijt, zult ge tot de erkenning komen, dat
veel, zeer veel verbetering behoeften gij zult de
pogingen steunen van hen, die dit wetend, hun
krachten daaraan wijden, al zijn zij ook overtuigd,
dat het onmogelijk is, alle ellende, zelfs die niet
aan eigen schuld te wijten is, weg te nemen of
te voorkomen.
De sociaal-democratische leiders zetten de me
nigte tegen u op met woorden antwoordt gij met
daden.
Een Werkman.
Uit Brussel schrijft men
Een paar weken geleden liet de heer Woeste,
naar aanleiding van een geruchtmakend duel,
waarin een majoor der guides zijn tegenstander
met een pistoolschot doodde, zich in de Kamer
over dien majoor in zeer heftige bewoordingen
uit en zeide o. a. dat deze boofdofficier, in een
„sale affaire" gemengd, daarmede al een zeer
slecht voorbeeld aan de jongere officieren gaf.
Een eerste gevolg hiervan was, dat een paar da
gen later, op eene soirée, de kolonel van het re
giment, waartoe de bedoelde majoor behoort, den
heer Woeste weigerde de hem toegestoken hand
aan te nemen. De kolonel, baron de Wyckersloot,
ordonnance-officier des Konings, gaf van zijne wei
gering op ondubbelzinnige wyze opheldering en
verweet den afgevaardigde van Aalst o. a., dat
deze in de Kamer, gedekt door de parlementaire
immuniteit, een hoofdofficier in het openbaar op
de ergerlijksto wijze beleedigd had.
Toen in het leger dit voorval bekend werd, ga
ven de officieren van alle wapenen op de ondub-
belzinnigste wijze blijken van hunne ingenomen
heid met de ferme houding van kolonel de Wyc
kersloot. Hier en daar hadden die teekenen van
goedkeuring zulk een uitdagend karakter, dat de
Minister van Oorlog, hetzij dan op eigen initia
tief, hetzij onder zekere pressie van zijne arnbt-
genooten of misschien wel van den heer Woeste
zelven, eene scherpe berisping heeft doen toe
komen aan kolonel de Wyckersloot, omdat hij,
in strijd met de Grondwet, een afgevaaidigde
rekenschap gevraagd zou hebben van adviezen,
door hem in het Parlement uitgesproken.
Het is te verwachten, dat deze zaak een staaltje
zal hebben, want over de daad van den Minister
van Oorlog heerscht zeer groote ontevredenheid,
en niet in het leger alleen. Men acht de berisping
ongemotiveerd, ten eerste omdat de opheldering
gevraagd en gegeven is in een zuiver particulier
gesprek, en het niet baron Wyckersloot is ge
weest, die ze gevraagd heeft, maar de heer Woeste,
die van een hem s dert jaren bekenden gentle
man wilde weten, waarom hem de hand gewei
gerd werden ten tweede dat de kolonel vol
komen vrij is de hand te geven of te weigeren
aan wien hij wil. Men verwacht nu dat deze zaak
opnieuw in de Kamer zal komen.
Bolswardsche Courant
