NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
OLSWARD EN WO NSE NADEEL
I
Uit de Raadszaal.
1893.
Twee en dertigste Jaargang.
No. 22.
BUITENLAND.
VOOR
-1500.00
Samen
f 7500.00
INGEZONDEN.
f
1000.—
B. de VRIES.
f 2500
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
960.—
200
200.—
200.—
7675,—
6800
1150
450
1650
440,—
1500.—
een
f 5000.00
- 1000.00
DINSDAG 30 Mei 1893.
$&X XKXX XDOOCJ XDX XC3OC XC XC XX
s DONDERDAG 1 JUNI. g
xxxxxxxxx
1800.—
800.—
500.—
Bolsward, Mei 1893.
- 500
- 400. -
- 500.—
- 500.—
f 7500.—
Voor jaarwedde van
bankwerker
drukwerken en bureaukosten
verlies op exploitatiekosten
onvoorziene uitgaven
Samen
De Fransche Senaat heeft het wetsontwerp
tot liquidatie van de Panama-maatschappij aan
genomen, alsmede dat tot verlenging van den
termijn der petroleumbelasting.
De Parijsche politie heeft bij de Porte Maillot
te Parijs drie en twintig mannen en vrouwen van
zeer verdacht allooi in hechtenis genomen. Een
der vrouwen, 42 jaar oud, bleek de gescheiden
echtgenoote te zijn van een voormalig voornaam
koopman te Parijs. Zij had vroeger een inkomen
van 25,000 tres., maar alles met wedden op de
renbanen verspeeld.
Om deze kosten te bestrijden is het Bestuur
van oordeel, dat men zich moet wenden tot de
Besturen van het Rijk en van de Provincie, met
het verzoek, dat zij de oprichtingskosten voor hun
ne rekening nemen, en wel zoodanig dat men van
de Provincie vraagt f5000 en van het Rijk de
rest
dat de jaarlijksche exploitatiekosten moeten
worden bestreden op dezelfde wijze als tot nu toe
het geval geweest is, nl.door subsidiën van het Rijk,
de Provincie, Gemeenten en Stichtingen, door
contributiën van Leden en Begunstigers, en door
de bijdragen der leerlingen in de kosten van het
onderwijs.
Men zou dan moeten trachten van het Rijk
jaarlijksche subsidie te verkrijgen van ',’AA
Van de Provincie een van
terwijl de bijdragen van stichtingen en
particulieren en het leergeld worden
begroot op
Een zanguitvoering van oud Nederlandsche
meesterwerken, door het Amsterdamsch a Cap-
pella Koor onder leiding van den Heer Dan. de
Lange, den hoogst bekwamen toonkunstenaar
j.l. Donderdag in de Groote Kerk te Sneek ge
geven, had ook vele ingezetenen van Bolsward
uitgelokt hiervan te profiteeren. De groote ver
wachting van dit alom gevierde Koor is niet
beschaamd geworden. Negen Heeren en een
gelijk aantal Dames, te zamen een kleine, maar
uitgelezen schare musici van erkende bekwaam
heden uitmakende, droegen een vrij uitgebreid
programma voor van uitsluitend compositiën van
vroegere eeuwen. De vertolking dezer alzoo
overoude toonzettingen, mag als niet te over
treffen beschouwd worden en vooral wat opvat
ting aangaat als geheel in denzelfden geest
teruggegeven, als waarin zij zoo hoogst voor
treffelijk gedacht zijn. Wonderschoon klankge-
halte, fraaie stemmen, fijne nuanceering, onbe
rispelijke zuiverheid, kenmerken in hooge mate
het Koor van den Heer de Lange. Het in de
grootste aandacht aangehoorde, liet dan ook
niet na op het vooral ontvankelijk gemoed, een
indruk te weeg te brengen 'die overweldigend
was, een indruk zoo zichtbaar op veler ge
laat, als hoorbaar in uitingen Oogenblikken
van verheven genot heeft het a Cappella Koor
de talrijke aanwezigen te genieten gegeven en daar
voor niet alleen hulde en lof maar ook innigen
dank.
Bestuur te moeten begrooten op f 7500.ver
deeld als volgt
Voor grondpacht
verzekering van gebouwen en
inboedel
herstelling en onderhoud der
gebouwen
gereedschappen
brandstoffen
jaarwedde van den Directeur -
n Adsistent -
van een Taalleeraar -
een Machinist-
Verslag Vergadering Zuivelschool.
De Vereeniging voor Vakonderwijs in de Zui
velbereiding in Friesland gevestigd te Bolsward,
vergaderde Maandag j.l. in „de Doele“ alhier.
Tegenwoordig waren 15 leden.
Na opening der vergadering door den Voor
zitter werden de notulen der vorige gelezen en
goedgekeurd, waarna mededeeling werd gedaan
van de goedkeuring door den Minister der be-
grooting over 1893. Het jaarlijksch verslag over
den toestand en werking der Zuivelschool (in een
extra nummer van ons blad d.d. 20 Mei j.l. op
genomen) werd algemeen goedgekeurd. De com
missie van onderzoek der rekening en verant
woording over 1892, bracht hierover rapport uit
en concludeerde tot goedkeuring. Ieder lid is reeds
in ’t bezit van een exemplaar der rekening en
deze werd voor bekend gehouden, en onveran
derd goedgekeurd.
De ontvangsten hebben bedragen f 31874.285
uitgaven - 31926,675
Nadeelig saldo f 52,39
Daarna werd het Rapport van het Bestuur over
de voorgenomen reorganisatie van de Zuivelschool
voorgelezen, luidende als volgt:
Nadat men reeds geruimen tijd bij herhaling
naar middelen had gezocht om verbetering ie
brengen in de zuivelbereiding in Friesland, ten
eiude deze belangrijke tak van industrie in staat
te stellen de concurrentie te kunnen volhouden
met de verbeterde producten van elders op de
Engelsche en andere buitenlandsche markten aan
gevoerd, kwam men eindelijk tot de overtuiging,
dat de oprichting van een leerschool voor de
zuivelbereiding een van de belangrijkste middelen
zou zijn ter verbetering van de behandeling van
de melk en van de boter- en kaasbereiding. Men
zag terecht in dat de boerenzoons en dochters, de
toekomstige zuivelbereiders, practisch en theo
retisch onderwezen moeten worden in het ge
bruik van de verbeterde toestellen en de nieuwe
methoden van zuivelbereiding door wier toepas
sing in het buitenland de van ouds beroemde
Friesche boter werd op zij gestreefd en gedeel
telijk zelfs overvleugeld. Als resultaat van deze
overdenkingen kwam de Zuivelschool te Bolsward
tot stand, die in November 1889 werd geopend.
Het oorspronkelijk doel der oprichting is geweest
om boerenzoons en dochters in staat te stellen
later in eigen bedrijf de hoogst mogelijke opbrengst
te verkrijgen van de zuivelproducten. Aan deze
verwachting heeft de school slechts ten deele vol
daan. Sedert hare oprichting is het aantal zuivel
fabrieken zeer sterk toegenomen en in verband
daarmee de vraag naar personen, geschikt om zich
met de leiding van de werkzaamheden in die fa
brieken te belasten. Het aantal leerlingen dat de
school kwam bezoeken met het doel waarvoor ze oor
spronkelijk is gesticht, is steeds kleiner geworden,
het aantal van hen die de school beschouwen als een
middel om zich te bekwamen voor een betrekking
in eene fabriek, heeft de overhand verkregen.
Niettegenstaande de meerderheid van de bezoe
kers dus uit den aard der zaak kan geacht wor
den aan de school niet te vinden wat ze er zoekt,
is toch de aanvraag in den laatsten tijd steeds
grooter dan de gelegenheid tot plaatsing. Om aan
de bestaande bezwaren te gemoet te komen, heeft
het bestuur de wenschelijkheid overwogen om de
school uit te breiden, maar vooral naar aanlei
ding van het gesprokene in de algemeene leden
vergadering van de Friesche Maatschappij van
Landbouw, gehouden te Beetsterzwaag, in Aug.
van het voorgaande jaar, werd in de Bestuurs
vergadering van 19 November besloten, dat men
zou trachten eene reorganisatie tot stand te bren
gen, waarbij rekening werd gehouden met de ge
bleken behoefte aan eene opleidingsinrichting ten
dienste van de fabriekmatige zuivelbereiding.
In de bestuursvergaderingen van 19 November
1892 en 15 April 1893 vormde de wijze van re
organisatie het voornaamste onderwerp van de
agenda. Als resultaat van de gehouden bespre
kingen werd besloten het volgende plan aan het
oordeel van de leden te onderwerpen
Het doel der school zal zijn om aan toekom
stige zuivelbereiders een helder inzicht te geven
van de practische werkzaamheden in eene zuivel-
inrichting, en ze in staat te stellen later als be
stuurders van fabrieken op te treden.
Men zal trachten dit doel te bereiken door in
de eerste plaats eenige voorwaarden van toela
ting te stellen. De adspiranten zullen door een
toelatingsexamen het bewijs moeten leveren, dat
ze het onderwijs van de lagere school met vrucht
hebben genoten. Vooral op flink lezen en schrij
ven en op vlug rekenen met geheele getallen,
tiendeelige en gewone breuken zal worden gelet.
Verder moet het bewijs worden geleverd dat de
adspirant minstens een half jaar heeft gewerkt
in een zuivelinrichting, waar zoowel boter als
kaas wordt gemaakt. Getuigschriften omtrent
practische bekwaamheid en goed gedrag moeten
worden overgelegd. Bekendheid met de behande
ling van vee zal tot aanbeveling kunnen strekken.
De jongelui moeten minstens 18 jaren oud zijn
en hoogstens 8 leerlingen zullen totiederen cur
sus worden toegelaten.
Het onderwijs zal gegeven worden in een 6-
maandelijkschen cursus, aan het einde waarvan
de leerlingen zich kunnen onderwerpen aan een
examen ter verkrijging van een getuigschrift,
vermeldende hun kennis en practische bekwaam
heid, vlijt en gedrag. Geen andere aanbeveling
mag door de leeraren der school worden gegeven.
Zij, die in het bezit zijn van een dergelijk getuig-
Voor uitbreidingen verandering van het fabrieks
gebouw
Directeurswoning
Machinisten woning
ijzeren hekwerk
ontwerp en toezicht
verandering en uitbreiding van
bestaande stoom- en waterlei
dingen met kranen en hulp
stukken, doortrekking van de
werkas en vergrooting van het
reservoir
A. A. Centrifuge met contróle-
toestel
een tweede karn
een derde kaasbak (rond model) -
uitbreiding van het smal spoor -
melkleidingen, bassins, pas-
teuriseertoestel, verplaatsing
van centrifuges, afkoeler enz. -
Afkoelmachine, „patentSchou“ -
Samen f 22225.—
De jaarlijksche exploitatiekosten meent het
schrift, kunnen worden toegelaten tot een herha-
lings- en voortzettingscursus die ook 6 maanden
zal duren, aan het einde waarvan ook een exa
men zal worden afgenomen.
Deze regeling wordt daarom voorgesteld, om
dat eenige leden van oordeel waren, dat een
cursus van 6 maanden te kort zou blijken te zijn voor
de opleiding van fabrieks-directeuren, en daarom
een cursus van een jaar meer wenschelijk achtten,
terwijl anderen vreesden, dat bij een te langen
duur van den cursus velen door de kosten zou
den worden afgeschrikt. De tweede cursus zal
bestemd zijn om hen, die zich verder willen be
kwamen dan in 6 maanden mogelijk is, daartoe
de gelegenheid aan te bieden.
Het onderwijs zal zoodanig worden ingericht,
dat de school een interprovinciaal karakter ver
krijgt, dat ze zal kunnen voldoen aan de eischen
die in de verschillende provinciën kunnen wor
den gesteld.
Er zal theoretisch en practisch vak-onderwijs
worden gegeven, dat de geheele zuivelbereiding
omvat, niet alleen de behandeling van de melk
en de bereiding van boter, maar de fabrikage van
alle inlandsche en eenige belangrijke kaassoorten
zal worden onderwezen. Ook de veehouding en
de voedingsleer zullen onderwerpen van bespre
king uitmaken. In het laboratorium zal gelegen
heid worden gegeven tot het onderzoeken van
melk op vetgehalte en de bruikbaarheid voor
kaasbereiding. Ook het onderwijs in boekhouden
zal nog meer als hoofdvak in het leerplan wor
den opgenomen, terwijl het plan bestaat, een paar
uur per week les te doen geven in Engelsch en
Duitsch. Het leergeld zal f 50 bedragen in de
zes maanden.
Het onderwijs in de theorie en in het boek
houden zal worden opgedragen aan een Directeur,
terwjjl een Adsistent met de leiding van het
practisch onderwijs zal worden belast. Verder zal
de vaste knecht machinist-bankwerker moeten
zijn, aan wien zal worden opgedragen de leer
lingen voor te lichten bij de werkzaamheden in
machinekamer en ketelhuis.
In verband met bovenbesproken reorganisatie
plannen van het onderwijs, werd ook de inrichting
van het tegenwoordige gebouw der zuivelschool
besproken. Algemeen bleek men overtuigd te
zijn, dat die inrichting in het geheel niet beant
woordt aan ook slechts matig gestelde eischen die aan
een goed ingerichte zuivelfabriek moeten worden
gesteld. De grootte, het aantal en de verdeeling
der lokalen, laat veel te wenschen over, de venti
latie is bijzonder slecht ingericht enz. enz.
Daarom werd aan de Heeren Pijttersen, werk
tuigkundige te Sneek en Tromp, architect te
Bolsward, verzocht, een plan en begroeting op te
maken van eene meer doelmatige inrichting en
vergrooting van het bestaande gebouw.
Bij het opmaken dezer plannen hebben die Hee
ren zich ten doel gesteld eene inrichting te ont
werpen, die aan het doel kan beantwoorden,
zooveel mogelijk met behoud van het bestaande,
om daardoor de onkosten zoo gering mogelijk te
doen zijn. Volgens het oordeel van het bestuur,
zijn genoemde Heeren daarin zeer goed geslaagd,
het bestuur meent dat door de uitvoering dier
plannen eene inrichting zal worden verkregen,
die geacht kan worden een goede onderwijsin
richting te zijn.
De kosten die het gevolg zullen zijn vandeze
verbouwing en reorganisatie, worden door de
Heeren deskundigen globaalgeraamd op ƒ22,225,00,
verdeeld als volgt
Het bestuur vleit zich met de hoop, dat het zal
blijken dat deze laatste som veel te laag is geraamd.
Wanneer men zich rekenschap geeft van het
enorm groote nut dat eene goed ingerichte zuivel
school kan stichten, niet alleen in Friesland, maar
in geheel Nederland waar de zuivelindustrie een
van de hoofdbronnen van inkomst uitmaakt, en
niettegenstaande de steeds sterker wordende con
currentie van het buitenland moet blijven uit
maken, dan meent het Bestuur niet al te opti
mistisch te zijn in zijne verwachting, dat hun
welbegrepen eigenbelang vele particulieren en
corporatiën ook buiten onze provincie er toe zal
doen besluiten deze inrichting van onderwijs
krachtig finantiëel te steunen.
Na eenige besprekingen werd de reorganisatie
wat het doel der school betreft bij acclamatie
goedgekeurd. Het voorstel om tot iederen curcus
hoogstens 8 leerlingen toe te laten werd na vele
discussiën gewijzigd, en vastgesteld op hoogstens
12 leerlingen. In de specificatie der vermoedelijke
kosten, werd de som wel goedgekeurd, maar be
sloten, zoo noodig wijzigingen te kunnen brengen,
in het aanschaffen van de aangewezen benoodigde
werktuigen enz.
Een der leden deed daarop een voorstel om
inplaats van een Adsistent op een jaarwedde ad
f800 te benoemen, een centrifugist en een kaas
maker op een jaarwedde ad f 1000 voor beiden
aan te stellen, welk voorstel echter met 11 tegen
4 stemmen werd verworpen.
Na verklaring van den Voorzitter dat het Be
stuur zich nu zal wenden tot de Regeering en
de Provincie om de noodige ondersteuning tot
bereiking van het doel te verkrijgen, werd de
vergadering gesloten.
Tegenwoordig waren 11 Leden, afwezig de
heeren Wartna en Jelgersma, de eerste met
kennisgeving.
Ingekomen waren
n. Resolutiën van Ged. Staten, houdende goed
keuring van de wijziging der gemeentebegrooting
en van de voorgenomen geldleening.
b. Missives van dankbetuiging van S. Koop-
mans en J. Veltman, voor hunne herbenoeming.
c. Dankbetuiging van Mej. de Wed. van
Reenen voor de haar toegekende toelage.
Een en ander voor notificatie aangenomen.
d. Adres van Berend Bos, timmerman te
Sneek, verzoekende twee trappen te mogen aan
brengen bij het Hooge Bolwerk, teneinde betere
toegangen naar zijne nieuw gebouwde woningen
te bekomen.
e. Adres van een Commissie uit Wonseradeel,
verzoekende een toelage van de gemeente Bols
ward, voor den aanleg van een kunstweg van
Exmorra over Allingawier tot Idsegahuizum.
f. Missive van heeren Voogden van het St.
Anthonie Gasthuis, verzoekende goedkeuring van
eenige wijzigingen, in het reglement op het be
stuur en het beheer der gelden van dit gesticht.
Al deze adressen worden ter visie gelegd, om
met advies van het D. B. in de volgende ver
gadering te behandelen.
Punten van Behandeling.
1. Aanbieding van de lijst met stukken der
sollicitanten voor ge meente-architect.
Het getal sollicitanten bedraagt 51 benevens
een, die zijne sollicitatie op ongezegeld papier
indiende. Aan B. en W. wordt opgedragen een
aanbeveling van drie personen op te maken.
2. Aanbieding van een ontiverp-politieveror-
dening.
De Commissie voor de straf-verordeningen heeft
een geheel nieuw ontwerp-politieverordening ge
reed gemaakt, waardoor al de verschillende ver
ordeningen, met de gewenschte wijzigingen tot
een geheel zijn gebracht.
Dit ontwerp zal in afdruk aan de raadsleden
worden gezonden en in de volgende vergadering
behandeld worden.
3. Aanbieding van de rekening van de Bank
van Leening over 1892.
Deze rekening wordt met de bijlagen ter in
zage gelegd om ze in de volgende vergadering
te behandelen.
4. Aanbieding van de staten tot oninbaar-ver-
klaring van hoofdelijken omslag en belasting op
het houden van honden over 1892.
Ter inzage tot de volgende vergadering.
5. Aanbieding van de staten tot af- en over
schrijving van en op posten der gemeentebegroo
ting over 1892.
Ter inzage tot de volgende vergadering.
6. Behandeling van het adres van het Bestuur
der coöperatieve Vereeniging tot Zuivelbereiding
te Wommels om een sloot in koop te bekomen, met
advies van Burg, en Weth.
Burg, en Weth. adviseeren, dat de bezwaren
omtrent deze zaak, bij een vroegere behandeling
geopperd, zijn vervallen. Uit het kadaster blijkt
dat de sloot over de geheele breedte aan de ge
meente behoort. Omdat het dempen der sloot daar
in het belang der reinheid geacht kan worden,
stollen zij voor 85 meter der sloot aan het be
stuur der Zuivelfabriek af te staan voor f 17, onder
conditie dat de demping en afrastering zal moeten
geschieden ten genoegen van het D. B.
De heer Eerdinans vraagt of het de bedoeling
is, dat de fabriek over die lengte voor een wal-
beschoeiïng moet zorgen, waarop de Voorzitter
antwoordt dat dit niet de bedoeling is, daar de
trekweg het eigendom der gemeente blijft. Aan
vankelijk vroeg het bestuur der fabriek, om de
sloot te mogen dempen, doch het kwam ons, om
later mogelijke geschillen over den eigendom te
voorkomen beter voor, dat de sloot in eigendom
werd overgenomen.
De heer Schievink vraagt of door B. en Weth,
De gemeenteraad van Antwerpen heeft, in
eene vergadering met gesloten deuren, een ongun
stig advies gegeven in zake den bouw van de
hangende brug over de Schelde volgens het plan
van baron Sadoina. Aldus meldt de Flandre
Libérale.
In de kazerne der „gardes du corps“ te
Potsdam het voornaamste regiment waaruit
de keizerlijke lijfwacht meestentijds genomen
wordt ontplofte Zaterdag op geheimzinnige
wijze eene dynamietpatroon, tengevolge waarvan
verscheidene manschappen werden gewond. Het
onderzoek bracht aan het licht dat er een opzet
telijk ongeluk plaats had. Een dynamietpatroon,
die bij de oefeningen in het doen springen van
versperringen ongebruikt gebleven was, ontplofte
door de onvoorzichtigheid van een wachtmeester,
die zichzelven daarbij zwaar verwondde.
De Berlijnsche politie heeft de opvoering
verboden van een stuk „Noodweer/van de hand
der bekende schrijfster Elsa von Schabelsky,
ornaat in dat stuk tooneelen uit het soldatenleven
voorkomen die den onjuisten indruk zouden kun
nen geven, dat de Duitsche soldaten zonder be
scherming blootstaan aan de ruwste willekeur
hunner meerderen.
Bolswardsche Courant
Y)
n
n
r>
•n
•n
Y)
•n
n
v
n
Afgezien nog van de plaats waar men zich be
vindt, wil het er bij mij toch niet in dat men aan de
reinste en edelste gevoelens openbaarheid geeft met
handgeklap of voetgetrappeleen ernstig stilzwijgen
geeft dunkt me hiervan een betere en luider sprekende
getuigenis. B. db V.
