NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
OLSWAR» EN W0NSE8ADEEE
SEB
No. 35.
DONDERDAG 31 AUGUSTUS.
BINNENLAND.
Cj;l
VOOR
1J
w
I
lokalen is 6 maal zoo gro
Bon Marché in Parijs. VL
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
De Columbus-Wereldtentoonstelling
en Chicago.
Z xxxxxxxxx
I
I
veel er toe bij, dat ze ’s Zondags bij eenigermate
gunstige weersgesteldheid zwart van menschen zijn.
Voor sportliefhebbers zijn renbanen en open
velden genoeg voorhanden, om hunne lusten vol
komen te bevredigen.
Door de vlugge uitbreiding der stad zijn de
publieke gebouwen, als postkantoor en stadhuis,
voor hun doel veel te klein en zullen binnenkort
nieuwe gebouwd worden. In het stadhuis vinden
we op de zesde verdieping eene biblioteek, waar
van kosteloos gebruik kan worden gemaaktover
de 700 couranten en tijdschriften aller naties liggen
er, wachtende op de slechts matig in aantal op
komende lezers.
Zeer vele ziekenhuizen verleenen arm en rijk
hulp, terwijl doodenhuizen de vele op onnatuur
lijke manier omgekomene personen een plaatsje
gunnen, tot ze door den dokter zijn geschouwd
en op een der prachtig versierde kerkhoven voor
goed rust vinden.
Ml
Vervolg.
Zooals reeds is aangeduid, is Chicago eenezeer
jonge en toch reeds zoo groote en bevolkte stad,
dat ze waarschijnlijk bij de aanstaande telling de
bevolktste uit geheel Amerika blijkt te zijn. In ’t
noordwesten van den staat Illinois gelegen op 41
graad noorderbreedte en 87 westerlengte, bevindt,
ze zich bijna twee duizend kilometer van Amerika’s
metropool New-York.
Chicago, den 4 Maart 1837 als stad gecorpo-
reerd, was in 1831 een dorpje van 12 huizen, in
1841 een stad met bijna 6000 zielen, om tien jaren
later reeds tot 35000 te zijn aangegroeid. Op een
stormachtigen Octobernacht van het jaar 1871
echter ontstond brand in het toen nog uit houten
huizen bestaande Chicago met dat gevolg, dat de
geheele hoofd- en noordelijke stadsdeelen binnen
eenige etmalen in asch waren veranderd ofschoon
deze schade 475 millioen gulden beliep, waarvan
slechts het vierde deel door verzekering gedekt
was, wordt toch deze vernieling vaak als een zegen
beschouwd, daar in de plaats van de houten
hutten, steenen paleizen verrezen, die met elkaar
wedijveren in grootte, hoogte en pracht.
Reeds spoedig herstelde het zich van het groote
verlies, om in 1892 reeds het grootste spoorweg-
middelpunt, de eerste vee- en graanmarkt der
aarde te zijn met eene bevolking van 1,428,318
zielen.
De stad bezit eene lengte van 43 en eene breedte
van 18 kilometer; deze oppervlakte is niet geheel
en al met hooge huizen bedekt, er bevinden zich
integendeel buiten het drukste deel nog zeer vele
slechts uit een of twee verdiepingen bestaande
huizen, waarvan de oudste nog van hout zijn. De
bouwwet schrijft nu echter gezonde en ruime, uit
steen gebouwde woningen voor, terwijl de overal
breede straten, boulevards en parken voor toe
gang van versche lucht zorgendoor de vele
plantsoenen en parken heeft Chicago de namen
„tuinstad", „de Phoenixstad van ’t Westen11 of
de Winstad" verkregen.
We vinden niet minder dan 28 parken, die door
zeer breede en beschaduwde boulevards aan el
kaar verbonden zijn, zoodat we van 't eene park
naar ’t andere kunnen komen, zonder ooit de
schoone natuur uit het oog te verliezen alle deze
plantsoenen en bosschen te zamen beslaan eene
oppervlakte van 1330 hectare.
Nemen we eens een kijkje in de stad. Met hare
wijde en rechte straten maakt het koopmansdeel
der stad, bezaaid met eenvoudige maar mooie hui
zen, een indruk van oudheid en stabiliteit, dat de
kortheid van zijn geschiedenis bijna een fabel
schijnt. Tusschen het meer Michigan en een arm
der Chicago-rivier vinden we huizen van toren
hoogte, bijv, bezit de magonstempel, het hoogste
kantoorgebouw ter wereld, 21 verdiepingen, waar
van de 17 ondersten voor kantoorlokalen, de drie
volgenden voor de magons en de laatste voor ob
servatorium dienst doen. De ingang tot het ge
bouw is een uit graniet gemaakte boog, 12 meter
hoog en 10,5 breedde deuren van dik spiegel
glas, gevat in geel koperen lijsten, geven toegang
tot een groot portaal, dat de wolken schijnt te
willen bereikenvan den rijken mosaïcvloer dwaalt
ons oog op de gepolijst marmeren muren, versierd
met kunstig bewerkt ijzerwerk en koperen leu
ningen. Ten einde een kantoor op een der hooge
verdiepingen een bezoek te brengen, nemen we
plaats op een der vele stoomliften, die ons in
eenige seconden op de hoogte brengendaar het
spreekwoord „tijd is geld" hier vooral sterk in
toepassing wordt gebracht, moet een vreemdeling
duizelig worden bij het voorbijsnellen der vele
étages. Van uit de bovenste verdieping gelijken
straten op voetpaden, trammen op koffers, de kri
oelende menschenmassa op een nest ijverige mie
ren; wanneer de rook der talrijke fabrieken het
uitzicht een oogenblik niet verhindert, schijnen de
rijen huizen naar het westen toe tot in ’t onein
dige door te loopen, de straten schijnen den he
mel aan den horizon te kussen, boomen gelijken
plantjes. Beplant met heesters en een briesje ont
vangend van het groote meer is er op zomerdagen
wel geen aangenamer plaats te bedenken dan op
’t dak van den magonstempel.
Buiten dit gebouw vinden we nog vele kastee-
len, die voor kantoorlokalen dienst doen, bijv, het
elf verdiepingen hooge Rookerij-gebouw, welks
onderste drie étages uit graniet, de anderen uit
baksteenen en terra-cotta bestaan. Het Unity-
gebouw telt 16 verdiepingen, is vuurvast en kostte
ongeveer twee en een half millioen gulden het
gestel is van ijzer en staalde buitenmuren zijn
beneden van rood graniet, voor ’t overige van de
beste kwaliteit geperste steen gemaaktde gangen
zijn met wit marmer bezoomd en voor diet- en
brandzekere geldkasten is zorg gedragen.
Alle gebouwen op te noemen, zou te ver voe
ren, we willen nog slechts de zaak van Sie
gel Cooper Co. eens bezien. Het gebouw is een
kolossaal paleis, waarin de grootste winkel voor
detailverkoop ter wereldzijne lengte is 120 me
ter, breedte 43 en hoogte 40, verdeeld in 8 ver
diepingen, dakétage en sousterrain. In deze zaak
is alles te koop, wat in een huishouding maar
noodig kan zijnhet geheel is verdeeld in 61 af-
deelingen. Een klein leger bedienden, 1800 in ge
tal, is noodig in de behoeften der koopers te voor
zien de geheele grondoppervlakte der verkoop-
lokalen is 6 maal zoo groot als die der bekende
Bon Marché in Parijs. We vinden hier kleding
magazijn, modewaren, linnens, bakkerij, restaurant,
schoenen en laarzen, verfwaren, hoeden, hand
schoenen, tandarts, photografisch atelier, boekwin
kel, stoffers, kachels, dokter, barbier, juweelen,
wijnhandel, klokken, horloges, kruidenier waren,
galanteriën, sigarenhandel, kortom alles, wat tot
den verkoop in ’t klein zich eigent. Te bemerken
is hierbij, dat de heer Copper een landgenoot en
wel een Fries is.
Talrijke spoorwegstations liggen door de ge
heele stad verspreid, waar dagelijks 175,000 per
sonen aankomen en vertrekkenze vormen het
middelpunt van 138,500 kilometer spoorwegen. De
zeven hoofdstations worden gebruikt door 35 ver
schillende maatschappijen en over de 100 kleine
stations vergemakkelijken den reiziger het verkeer.
De hoofdstations zijn practisch ingericht en wel
in den vorm van zakstations, waarin we niet trap
op, trap af en door onderaardsche gangen behoe
ven te loopen.
Ook voor de maatschappijen maakt het niet meer
drukte, daar toch op alle hoofdstations een andere
locomotief voor den trein moet gespannen worden.
Van binnen zijn de hoofdstations ware pracht
stukken, die getuigen van weelde en architecto-
nischen smaak.
Voor het vervoer in de stad zorgen spoorwegen,
luchtspoorwegen, kabel-, electrische en paarde-
trammen, benevens vele booten en rijtuigen. Met
spoortreinen wordt zeer familiair omgegaan en
hem niet meer aandacht geschonken dan een
paardentram in Europamet eene snelheid van
24 kilometer per uur vliegen ze door het drukste
deel der stad, straat op straat kruisendezelden
worden de aangebrachte sluitboomen uit hunne
staande houding gebracht, om aan hun doel, voor
bijgangers en rijtuigen tegen overrijden te be
schutten, te beantwoordenindien er wachten
zijn aangesteld, dan zijn deze meestal kreupel en
te oud, om hunne diensten goed te kunnen uit
oefenen.
Als veiligheidsvoorwerp dient eigenlijk de op
eiken locomotief aangebrachte bel, die voortdurend
luidt; dat deze maatregel wel niet geheel aan
het doel beantwoordt, blijkt uit de veelvuldig
voorkomende overrijdingen en botsingen met
trammen. x
Meer dan ergens anders vindt het spreekwoord
bier toepassingIeder voor zich, God voor ons
allen.
De luchtspoorweg is gelijk een gewone trein
met dit onderscheid, dat de rails op hooge viaduc
ten liggen, die gewoonlijk vlak achter woonhuizen
opgericht zijn, zoodat de bewoners daarvan het
zich moeten laten welgevallen, door niet uitge-
noodigde gasten te worden aangestaard.
Daar paardetrammen bij de groote afstanden
passagiers te langzaam kunnen vervoeren, zijn
daarvoor in de plaats trammen aangelegd, die of
door onder de aarde loopende staaldraadkabels of
wel door elektriciteit worden voortbewogenbij
eerstgenoemden is het den conducteur mogelijk
door eene grijpvoorrichting de locomotief aan den
kabel te bevestigen respectievelijk weer van dezen
te bevrijden.
Elektrische trammen ontvangen de beweegkracht
van een aan palen gespannen koperdraad, die van
uit stations van een elektrischen stroom wordt
voorziendoor onder den wagen aangebrachte
electromotors worden de wielen rondgedraaid.
Ofschoon zeer vele trammen onophoudelijk langs
de straten vliegen, voldoen ze niet altijd geheel
aan de opgave, alle personen op hun gemak te
vervoeren, al zijn ook de wagens van binnen en
van buiten zoo vol alsof het vaten zijn, gevuld
met haringen. Maar tijd is geldieder wil mee,
desnoods eene plaats vindend op de buffers tus
schen de rijtuigen, kabel- en electrische tram
men bestaan hier uit drie wagens achter elkaar
de loopplanken staan vol en de kap moet, ofschoon
niet daarvoor ingericht, als plaats dienen.
Door de vele rijtuigen is het gejoel op de stra
ten buitengewoon druk, waardoor het op de hoeken
der straten in ’t drukste stadsdeel noodig is, dat
politieagenten nu de eene rij wagens, dan eene
andere laten passeeren, om dan weer een oogen
blik aan voorbijgangers gelegenheid te geven, de
straat over te steken. Dit gaat alles zonder eenig
geschreeuw, de agenten geven slechts een teeken
met hunnen korten maar dikken knuppel, die
tevens dient, de wel eens wat al te rumoerige
jeugd in bedwang te houden.
De stad is voortdurend in een sluier gehuld
door den rook der vele fabrieken en schoorsteenen
dikke stofwolken dwarrelen in de niet zeer rein
gehouden straten omhoog.
Komen we aan het zuidwestelijk deel der stad,
dan maken de reukzenuwen ons reeds opmerk
zaam, dat we ons in de nabijheid der veemarkt
bevinden. Voor een groot deel heeft Chicago
hieraan hare opkomst en bloei te danken. De
markt beslaat eene kolossale oppervlakte, waar
duizenden stuks vee dagelijks verhandeld worden.
In 1865 kwamen daar 757,072 varkens ter markt,
in 1890 7,663,828 in eerstgenoemd jaar
575,511 stuks schapen, terwijl deze getallen in
1890 tot 3.484.280 resp. 1.985.700 bedroegen. De
toevoer van rundvee en varkens nam dus in
25 jaar meer dan 900 procent toeterwijl in
1865 het drie vierde deel van al het vee weer
levend naar andere streken werd vervoerd, was
dit in 1890 slechts met een vijfde deel het
geval. De totale waarde van het in laatstge
noemd jaar geslachte vee bedraagt 398 millioen
gulden.
Om al dit vee te slachten, zijn groote fabrieken
opgericht, waarvan we in de grootste, die van
Armour Co., een kijkje willen nemen. Deze
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
firma slachtte verleden jaar 1,750.000 varkens,
850.000 stuks rundvee en 600.000 schapen laten
we het slachten van varkens eens nader bezien.
Over viaducten worden deze dieren naar een
gebouw gedreven, waar hun eenige tijd gelaten
wordt, zich af te koelen en op den dood voortebe-
reiden. Van hier uit komen ongeveer twee hon
derd stuks tegelijkertijd in een bassin, waar jon
gens vlug om een achterpoot een ketting vast
binden, die dan snel wordt opgewonden, zoodat
mijnheer „barg" in de lucht zweeft, terwijl hij
gemakkelijk kan worden voortbewogen, daar de
ketting aan eene op een rail loopende katrol is
bevestigd. Rijgewijze komen de zoo opgehangen
dieren bij de slachters, die de „coup de grace"
uitdeelen. Het bloed wordt opgevangen in een re
servoir, naderhand gedroogd en gemalen, teneinde
voor meststof te dienen. Nu komt het dier in een
vat kokend water, waar het een oogenblik ver
blijft, om dan in eene machine te komen, waar
de borstels binnen 10 seconden van de huid ver
wijderd worden. Deze borstels worden gereinigd
en verkocht. Nadat het nog door een stroom wa
ter afgespoelde varken geheel den kop is afge
sneden, wordt het dier opengesneden, schoonge
maakt en het spek er uit gesnedenzijn deze
operaties geschied, dan glijdt het varken minus zijn
hoofd naar het ijshuis. Elke minuut worden 16
zwijnen geslacht, zoodat we goed moeten oppas
sen, willen we alles volgen.
In het ijshuis wordt de romp in helften verdeeld,
die gangwijze naast elkaar komen te hangen het
afkoelen duurt in den regel 24 uur. Het geheele
jaar door heerscht daar dezelfde temperatuur, wat
’s zomers door ijsmachines wordt bewerkstelligd.
Zijn de reepen genoeg afgekoeld, dan komen ze
weer onder beulshanden, om in eenige stukken
verdeeld te worden. Hammen, schouders, ribstuk
ken en andere soorten volgen elkaar in bewonde-
renswaardige vlugheid op. Deels worden deze
stukken ingepekeld, om na dien tijd gerookt te
worden.
In den kelder, waar het vleesch wordt bewaard,
is het eeuwig winterde bezoekers is het te raden,
bij bet binnentreden de kleeren dicht te knoopen,
daar de lucht er niet alleen koud, maar ook dam
pig is. We kunnen er wandelen tusschen mijlen
lange vleeschmuren. Daglicht wordt niet anders
toegelaten dan voor een oogenblik, wanneer de
zware deuren open gaan. In de kelders voor var-
kensvleesch alleen is plaats voor 25 millioen pond
en wanneer we bedenken, dat deze voorraad eenige
keeren per jaar uitverkocht wordt, dan krijgen
we een idee, wat er niet noodig is, eene honge
rige wereld te voeden.
Maar niet alle stukken van ’t varken vinden
rust in de keldersoveral en in alle vormen
schijnt vleesch een welkome gast te zijn veel
wordt rauw en in vaten gepakt aan slagers ver
kocht, zoowel in Chicago als elders wonend. Het
naar elders te vervoeren vleesch wordt verpakt in
koelwagens en overal heen gezondenhierbij dient
ijs als voorbehoedmiddel tegen bederven over den
oceaan wordt het door extra daarvoor ingerichte
stoombooten vervoerd.
Het vet van een varken in den vorm van spek,
wordt in groote, met roerwerken voorziene ketels,
gesmolten en gereduceerd tot een klare witte vloei
stof, bevrijd van alle onreinheden en dan afge
koeld, waarna het door met ijs omringde pijpen
vloeit, om in daarvoor bestemde bussen of emmer
tjes te worden verzonden.
De worstafdeeling is een ander belangrijk de
partement bier worden dagelijks mijlen boulogne,
Frankforter-, Weener-, lever-bloed en boterham-
worst gefabriceerd.
Het grootste deel wordt versch verstuurd, de
overige hoeveelheid wordt in extra daarvoor in
gerichte rookkamers gerookt.
Door talrijke machinerieën wordt het vleesch
fijn gehakt, dan gekneed en vermengd met zout,
peper, enz. en in darmen gestopt. Verleden jaar
werd door Armour Co. 30 millioen pond worst
gemaakt.
De afdeeling voor ’t conserveeren of inmaken
van vleesch is eene andere groote branche hier
wordt het algemeen bekende corned-beef in bussen
verpakt, die dan luchtdicht gesloten worden, om
alsdan naar alle deelen der aarde te worden ver
zonden.
Voor het maken van vleesch-extract zijn groote
ketels noodig, waarin het vleesch wordt uitge
kookt; 45 pond vleesch zijn noodig, om een pond
extract te winnen.
Het vele afval, dat in zoo’n enorme slagerij
wordt verkregen, is beduidend en gaat naar eene
fabriek, om in lijm te worden veranderd.
Doch keeren we naar de stad terug, waar vele
hotels, restaurants en cafés ons tot een bezoek
uitnoodigenwe vinden hier overal biljetten,
waarop roomijs, mineraalwater of limonade wordt
aanbevolen.
Deze worden gebruikt als koelmiddel tegen de
bijna on verdragelijke hitte, ofschoon algemeen be
kend is, dat te koele dranken of spijzen ongezond
zijn; misschien is het ook hieraan toe te schrijven,
dat zoo velen, door de hitte overmand, op warme
dagen neervallen.
De temperatuur is eene zeer wisselvalligenu
heet dan koud’s zomers eene enorme hitte,
’s winters eene strenge koude.
Van water wordt de stad voorzien uit het meer
Michigan en laat, wijl het niet goed genoeg ge
filtreerd wordt, veel aan kwaliteit te wenschen
overechter is men begonnen met eene nieuwe
waterleiding, welke in 1896 gereed zal komen,
In de talrijke parken dragen fonteinen, origi-
neele bloemperken* standbeelden en dierentuinen
Het 75 jarig feest van de stichting der
Maatschappij van Weldadigheid is Vrjdag op
eenvoudige wijze gevierd. Op het smaakvol ver
sierd terrein van de Tuinbouwschool hield de
vereeniging „Floralia" hare jaarlijksche tentoon
stelling van door de bevolking gekweekte planten,
terwijl het hoofdmoment van den dag was de
inwijding van „Rustoord" een stichting van vijf
paar oudjes, die op de gewone wijze niet meer
werkzaam kunnen zijn.
In de feestrede, door den heer jhr. J. K. W.
Quarles van üfford gehouden, werd gewezen op
de groote verandering welke het terrein der
maatschappij, eens een kale heide, had onder
gaan, waarna werd herinnerd wat ons Vorsten
huis heeft gedaan, om de Maatschappij te steunen
in haar nuttig streven.
Verder werden ook de verdiensten van anderen,
deels reeds overleden mede-arbeiders, herdacht.
De heer M. E. v. d. Meulen, van wien het denk
beeld van de stichting van „Rustoord" was uit
gegaan, voerde daarna het woord, o.a. om hulde
te brengen aan de Kouingin-Regentes voor haar
geuite sympathie en voor haar gift, aan den
heer P. W. Jansen, die f 5000 schonk, en aan
vele anderen, die het volk voorgingen in het
steunen dezer stichting, welke nog veler hulp
noodig heeft.
In vroolijke stemming werd verder de dag
doorgebracht, welke werd besloten met een vuur
werk en een illuminatie.
’t Is te begrijpen, dat Neerbosch in den
laatsten tijd druk bezoek heeft gehad en de heer
J. van ’t Lindenhout acht het noodig hieraan paal
en perk te stellen. Honderden personen melden
zich dagelijks aan of zij allen komen uit ware
belangstelling, wordt door hem betwijfeld en dat
de inrichting zelve van dergelijke bezoeken veel
vrucht voor de toekomst zal trekken, gelooft hij
nog minder. Dit is zeker, dat door het veelvul
dig bezoek, vooral op de scholen en op werk
plaatsen, het onderwijs schade begint te lijden
en men dus in de toekomst genoodzaakt zal zijn
andere maatregelen te nemen. Daarbij komt het
hem voor, dat vele dier bezoekers, die nooit iets
voor de inrichting hebben gedaan of gegeven, de
inrichting bezoeken alsof zij er een zeker recht
op hebben. Hij vraagtwelke inrichting in geheel
Europa is aan te wijzen, die men zoo vrij heeft
kunnen bezoeken, als tot nu toe de weesinrich-
ting te Neerbosch en hij meent in ieder geval
het recht te behouden, om ten minste de uren
te bepalen, wanneer de inrichting voor de bezoe
kers open staat. Dientengevolge is bepaald, dat
de inrichting voortaan open zal zijn van ’s morgens
911 en ’s middags van 2—6 uur, terwijl des
Zaterdags en Zondags de inrichting voor alle be
zoekers zal gesloten zijn.
Sommige bladen hadden medegedeeld dat de
opbrengst der vermogensbelasting zoo mee zou
vallen; de N. R. C. berichtte dat zij niet zou
meevallende Avondp. merkt op, dat al die be
richten in hooge mate voorbarig zijn.
Al mocht dit in hooge mate niet zoo juist we
zen, daar toch de verzending der biljetten een
aanvang heeft genomen en dus de lijsten moeten
zijn opgemaakt, heeft de Avondpost volkomen ge
lijk en wij vatten niet, waarom men zoo’n haast
maakt met die mededeelingen. Over enkele we
ken zal het publiek zijn, hoeveel, op de later te
blijken dwalingen en non valeurs na, die belas
ting aan de schatkist zal opleveren.
Op de rivier voor Rotterdam bij de Oude
Plantage heeft Zaterdagavond een aanvaring
plaats gehad tusschen de Haarlemsche goederen
boot Stad Rotterdam en het tjalkschip De Hoop,
schipper Zwiers van Zwartsluis.
De schok was zóó hevig dat de dertienjarige
dochter van den schipper tegen het dek geslagen
werd; het ongelukkige meisje was onmiddelijk
dood.
Het schip heeft weinig scha le. Tegen den
kapitein der schroef boot is proces-verbaal opge
maakt.
Te Schiermonnikoog is aan het strand be
oosten het badhuis aangedreven het lijk van een
persoon van middelbaren leeftijd, in vergevorder-
den staat van ontbinding. De overblijfselen der
kleeding toonden: blauwe trui, geruit overhemd,
flanel, bruin tricot onderbroek, zwarte broek en
zeemanslaarzen. Het lijk werd gekist en in de
duinen begraven.
Bolswardsche Courant
•n
1
1
i.®<
i®.
