NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
OLSWARÖ EN WON5ERADEEL
I
Wederinvoering der doodstraf.
1894.
Drie en dertigste Jaargang.
No. 6.
BINNENLAND.
INGEZONDEN.
BUITENLAND.
MMMMl
VOOR
1
NIET DEMPEN.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
^DtXCXCXCDCXZXCLXZX^XXCXCXCXCXCXC XXC
DONDERDAG 8 FEBRUARI.
xxxxxxx DC X
De Rijkskanselier Capivri heeft de uitnoo-
digingen verzonden aan hen, die deel zullen ne
men aan de beraadslagingen der commissie, welke
rapport moet uitbrengen over de zilver-kwestie.
Tot leden der commissie behooren ook de be
kende leiders der bimetallisten von Kardorff en
von Mirbach.
Reeds tegen het midden der loopende maand
zou Keizer Willem aan von Bismarck op Frie-
drichsruh een tegenbezoek willen brengen.
De Vorwarts deelt eene statistiek mede over
de socialistische partij in Duitschland. Er zijn 73
politieke socialistische bladen in Duitschland,
waarvan 32 alle dagen en 23 driemaal per week
uitkomen. Buitendien beschikt de Duitsche socia
listische partij over twee hekelbladen, over ééne
illustratie en over 55 organen van de arbeiders-
syndicaten.
In de nabijheid van Gibraltar is onlangs
eene bende dieven ontdekt, die daar sedert meer
dan 4 jaren haar bedrijf uitoefende. De roovers
waren gewoon zich te verkleeden als tolbeambten,
hielden dan de smokkelaars, die daar in grooten
getale passeeren, aan en namen hun de waren
af, welke zij alleen tegen een vergoeding terug
gaven. Eenigen tijd geleden kwam de zaak ter
ooren van den Spaanschen tol-inspecteur, die on
middellijk in gezelschap van echte tolbeambten
op verkenning uitging en de bende overviel.
Dertien der roovers, die gevangen werden geno
men, bekenden, dat zij werkten voor rekening
van eenige hooggeplaatste douane-beambten te
Roque!
Behalve deze en te Amsterdam op de straat ge
vonden valsche biljetten, zijn er bovendien in de
privaten van een café in de Kalverstraat gevonden,
zoodat het aantal in omloop gebrachte biljetten
in zekeren zin beperkt is.
Niettemin zijn er, behalve die in Leiden en
Den Haag, ook nog ontdekt in Rotterdam, Brus
sel en Parys. Het is trouwens geen wonder, want
de biljetten zijn zoo allerbedriegelykst nagemaakt,
dat de beambten van de Nederlandsche Bank
moeite hebben ze van echte te onderscheiden. Ook
de firma Joh. Enschedé Zonen te Haarlem, die
de biljetten voor de Nederlandsche Bank drukt,
heeft verklaard, dat haar nog nimmer zulk goed
gelukt vervalscht bankpapier onder de oogen was
gekomen. De officier van justitie bracht gisteren
een lang bezoek aan de drukkerij der heeren
Enschedé.
Het blijkt, hoe langer hoe meer, dat Krausse
zijn atelier op de Heerenmarkt met geen andere
bedoeling heeft opgericht dan om er valsch bank
papier te vervaardigen. Sedert een half jaar was
hij met de voorbereidende maatregelen begonnen
en toen die achter den rug waren, ving, nu vier
weken geleden het eigenlijke vervaardigen aan.
Om daarin geheel vrij spel te hebben, heeft hij
zijn eenigen bediende vier weken vrijaf gegeven
met behoud van salaris. Hij gaf voor dat er niet
gewerkt kon worden, omdat de waterleiding be
vroren was, doch door de justitie kan geconsta
teerd worden, dat die leiding geen enkel oogen-
blik verstoord is geweest.
De valsche bankbiljetten zijn blijkbaar langs
photozincografischen weg vervaardigd. Alleen de
biljetten, waarvan het papier wit is, zijn dan ook
nagemaakt, omdat gekleurd papier zich voor een
dergelijke bewerking niet leent.
De eerste biljetten zijn Maandag j.l. uitgegeven
en reeds dienzelfden dag werd de eerste mede
plichtige, Rempr, gearresteerd.
Het eerste valsche bankbiljet, dat te Amsterdam
werd ontdekt, werd door een dienstbode van
zekere inrichting op bet Rokin ter wisseling aan
geboden in het bekende wisselkantoor van Johan
nes Kramer Co. op den Vijgendam tegenover
het Kommandantshuis. De chef van de firma
I bemerkte onmiddellyk dat het biljet niet geheel
I in orde was.
Hij bekeek het eens nader en kreeg spoedig
I zekerheid, zoodat hij onmiddellijk de politie tele-
I phoneerde. By onderzoek bleek, dat de personen
I die het biljet in de bedoelde internationale inrich-
I ting hadden uitgegeven, daar goede bekenden
I waren, zoodat de politie hen spoedig op het spoor
I was. Toen volgden het was Donderdag de
I eerste arrestaties hier ter stede.
He Haarlem is aan eenige personen stadsarrest
I opgelegd. Ook heeft daar zekere R., uit Amster-
I dam, gepoogd door zelfmoord zich aan een ge-
I rechtelijk onderzoek te onttrekken, doch de
I toegebrachte wonden waren niet doodelijk.
Herinnerende aan hetgeen enkele jaren
I geleden door de Fransche Bank werd gedaan,
I die alle bankbiljetten van 500 francs introk, toen
I er valsche in omloop waren, vraagt het Vaderland
I of de Nederlandsche Bank niet verstandig zou
I doen gelijken maatregel nu toe te passen?
Inderdaad, wanneer men leest dat er een koffer
I vol van die valsche biljetten gevonden is, en zezoo
I bedriegelyk zijn nagemaakt, dat de leek de valsch-
I heid moeilijk ontdekken kan, zou het niet te ver-
I wonderen wezen, dat het publiek huiverig werd
I die papieren aan te nemen.
De werkloozen, die bij troepjes door de straten
I van Amsterdam trokken, hebben nu die wande-
I iingen gestaakt, niettegenstaande zij vele giften,
I soms zelfs aanzienlijke, ontvingen en aan ver-
I scheidenen ook arbeid werd verschaft. Elk groepje
I werd begeleid door een paar rechercheurs. De
I politie was niet zeker of hier bedelarij gepleegd
I werd, maar de burgemeester had last gegeven ze
I niet te beletten, zoolang de orde niet verstoord
I werd.
De te Utrecht gevestigde vereeniging Reis-
I belasting heeft een toenemend succes op haar
I werk. Zij vraagt aan allen, die voor genoegen
I of tot herstel van gezondheid op reis gaan, een
I kleine bijdrage van hun reisgeld, zij het slechts
I één gulden, te willen afstaan, en van dit byeen-
I gebracht geld worden minvermogende zwakken
I en herstellenden, die tot herwinning van gezond-
I heid zee- of boschlucht noodig heoben, in staat
I gesteld eenigen tijd daarin door te brengen.
Onvoorzichtigheid. Een ernstig ongeval had
I Zaterdagavond te Hoorn plaats.
Bij de repetitie van een paar tooneelstukjes,
I die üe „Vereeniging voor Volks vermakelijkheden14
I Zondagavond in het park voor hare leden zou
I opvoeren, was ook een pistool, dat afgeschoten
I moest worden, noodig. Men zou dit Zaterdagavond
I probeeren en wist niet beter dan dat het pistool
I met los kruit was geladen. In plaats daarvan
I bleek het met hagel geladen te zijnhet schot
I trof den heer R., die in de zaal was, in het
I dijbeen.
Dr. Achine, een der aanwezigen, verleende aan-
I stonde geneeskundige hulp. De hagel kon echter
I nog niet verwyderd worden.
De gewonde is niet geheel buiten gevaar.
De wekelyksche Thomson’s prijs van vijf
I en twintig gulden is op Zaterdag 3 Februari ’94
I ten deel gevallen aan den heer C. Ververd en
I Appelhaven te Hoorn, de premie aan de winke-
I lier den heer Joh. van Berkum J. Kerkplein 34,
I aldaar.
Een paar jaar geleden dook de weder-invoering
der doodstraf, na een ernstige misdaad ook weder
op. Men heeft toen het oordeel van onze voor
naamste juristen en criminalisten gevraagd en ge
publiceerd. Eenparig was men toen, met enkele
uitzonderingen, tegen een weder-invoering. Onder
die tegenstanders was ook de tegenwoordige minis
ter van justitie.
Dat oordeel zal in dat korte tijdsbestek wel niet
gewijzigd zijn. Aan een ernstige poging om de
doodstraf in onze rechtspleging weder in te voeren,
gelooven wij dan ook geen oogenblik.
Dit te minder, daar moeilijk kan worden aan
getoond, dat het aantal, de aard en de omvang
van de bedreven misdaden in landen waar de
doodstraf nog bestaat, kleiner is, dan in landen
waar die werd afgeschaft. Ook niet dat de omvang
der misdaden ten onzent na de afschaffing der
doodstraf is toegenomen.
De oorzaken voor het toenemend aantal kleine
misdrijven, die de gevangenissen overbevolkt, heeft
men niet te zoeken in het afschaffen der doodstraf,
doch in tal van economische omstandigheden en
verhoudingen maar bovenal, in het grooter wor
dend afnemen van de moreele verantwoordelijkheid
van den mensch tegenover zichzelf en tegenover
de maatschappij.
Vandaar dat onze gevangenissen meer met
moreele schipbreukelingen gevuld zijn dan met
misdadigers, volgens de getuigenissen van degenen,
die voortdurend met hen in aanraking komen,
niet als hun bewakers, doch als troosters, die hun
weder hoop op een toekomst brengen.
Choleralijders, die voor het leven van anderen
even gevaarlijk zijn als moordenaars, zondert men
in het belang der menschheid af, maar men doodt
ze toch niet!
Ondergeteekende is over ’t algemeen tegen
stander van dempen, tenminste zoo daar niet een
belang tegenover staat.
Is het dat er een bepaald belang tegenoverstaat,
dan kan eene jaarlijksche meerdere uitgave a f 500
voor de gemeente, zooals thans het ingediende
voorstel van Burg, en Weth. is, het geld waard zijn.
Het overwegende punt, omtrent demping der
vaart loopende tusschen den Dijk, en de Barge-
fenne en die langs het Schildwijk is daarom, zoo
alsook door Burg, en Weth. wordt aangegeven,
dat het vooral den rijdweg langs den Dijk ver
betert. Dit geldt in hoofdzaak den hoek bij Stal-
linga, waar de tramrails hinderlijk in den weg liggen.
Ik meen te mogen zeggen dat is dan ook het
belang, immers de toegang tot de veemarkt is
goed en was behoorlijk goed met veel drukker
markten, dan wij thans hebben.
Het komt mij voor, dat het thans ingediende
voorstel van Burg, en Weth. omtrent demping
geene aanbeveling verdient. Wanneer men be
denkt het volgens begrooting f 20,000. zal kosten,
dat het onderhoud van demping in den regel niet
meevalt, ver vloeren meestal spoedig weer aan
de orde is en schoonhouden kost, dan is toch mijne
opinie dat voor goede frischheid en gezondheid een
I open riool, mits goed onderhouden, op den duur
I beter is, dan de zoogenaamde gemetselde riolen,
I wat zeker ook bij mogelijken brand het geval
zal zijn. Een behoorlijk stroomend water toch,
is altijd in het belang tot afvoer der verschillende
fecaliën, maar vooral ten allen tijde een gemak
en genot, tot aan- en vervoer der verschillende
benoodigheden voor iederen burger.
Ook de schepen en bootjes, vooral tot onge-
rief op den marktdag, wordt hierdoor eene lig
plaats ontnomen.
Belang voor de gemeente zie ik in het plan
dezer demping niet, eerder het tegenovergestelde.
Thans hebben wij twee doorvaarten en door-
stroomende waters door onze stad, vanaf de
Franekerbrug langs den Dijlakker, Markt, het
Zand uit en langs den Dijlakker, Gasthuishaven,
Schildwijk naar het Kruiswater bij de Harlinger-
brug. Dat, meen ik, moet zoo blijven. Bovendien
kan er nog wel iets zijn te vinden zonder dempen,
zoo het noodzakelijk wordt geacht, een gedeelte
van den Dijk te verbreeden.
B. D. EERDMANS.
Bolsward, Febr. 1894.
Ooststellingwerf. De boeren hebben hier
in den laatsten tijd weer veel last van wilde
ganzen op de hooilanden. Bij honderden vallen
zij er op neder en plukken het gras met wortel
en al uit. Ook laten zij de roggeakkers niet on
beschadigd. Men probeert bet nu eens met vo
gelschrikken om de stroopers op een afstand te
houden. Misschien helpt dit middel, daar de gan
zen zeer schuw van aard zijn.
Aan de boterfabriek te Oosterwolde worden
de leveranciers uitbetaald naar het roomgehalte
der melk. Dientengevolge ontvangt de een in ver
houding van het aantal liters vrij wat meer dan
de ander en toch is het zeker de biilijkste weg.
In het eerst gaf dit wel eens ontevredenheid bij
sommigen, daar men het aantal liters, dat per
kilo boter moest geleverd worden, te groot achtte.
Thans kunnen de meesten zich met eene derge
lijke regeling zeer goed vereenigen, te meer daar
ieder in de gelegenheid wordt gesteld, zich van
het roomgehalte der melk zijner koeien te kun
nen overtuigen. De veehouders leggen zich er
dus op toe om zooveel mogelijk koeien te hou
den, welke Roede melk geven, terwijl zij het room
gehalte trachten te verhoogen door het verstrek
ken van krachtvoeder aan het vee. De zuivel
fabrieken leiden op die wijze indirect tot verbe
tering van den veestapel.
Valsche bankbiljetten. Omtrent de twee in
Haarlem in hechtenis genomen personen kan nog
worden gemeld, dat hun gevangenneming in den
beginne zeer veel opzien baarde, vooral die van
v. Liemt.
Bij Thum, die getrouwd is en drie jonge kin
deren heeft, is huiszoeking gedaan, die echter tot
niets leidde, v. Liemt heeft aan zijne familie een
brief geschreven, waarin hij haar aanraadt zich
te troosten, daar gedane zaken toch geen keer
nemen.
Krausse heeft een paar jaar geleden moeite ge
daan meesterknecht te worden bij de firma Job.
Enschedé, de drukkers der echte bankbiljetten.
Telkens volgen nog nieuwe arrestatiën. Zoo
zijn nu weer te Amsterdam in hechtenis geno
men de kastelein A. Keese, N.Z. Kolk 26, die
in het manufacturenmagazyn van den heer L.
A. Beausar een valsch bankbiljet van f 100 had
aangeboden.
Ook de makelaar in roerende en onroerende
goederen, B. Sinniger, Singel 522, die zeer be
vriend was met Krausse, bevindt zich in hechte
nis ook hij moet aan de verspreiding der bil
jetten hebben meegewerkt. Hy is Zaterdag in
het Buiten-Gasthuis opgenomen.
Ook is nog in Haarlem een veehandelaar, Gom-
pertz, die bekend stond als een rijk man, in hech
tenis genomen.
In hot geheel zijn dus nu reeds tien personen
gevangen genomen, n.l. de zincograaf Krausse,
die de biljetten vervaardigd heeftTbum, vroe
ger uitgever te Haarlem, die zijn naam leende
tot het verkrijgen der benoodigde instrumenten;
verder als vermoedelijke verspreiders van het on
echt papier Van Liemt te Haarlem, Rempt, Joseph
Frey (agent der Münchener Löwenbrau Gesell
schaft te Amsterdam) Arentz of Arends, een col
porteur, de tapper Keese, de makelaar B. Sinniger,
de vrouw van een zekeren Lafleur, allen te Am
sterdam woonachtig en B. Gompertz te Haarlem.
Het is nu uitgemaakt dat vooreen bedrag van
f300,000 aan valsch bankpapier is vervaardigd.
De koffer met f216,000 valsch papier, die, zoo
als reeds vermeld werd, in de garderobe van het
station van het Staatsspoor te Utrecht werd aan
getroffen, was daar neergezet door een onbeken
de. Deze persoon is nog niet ontdekt, maar Krausse
heeft den koffer reeds als zijn eigendom herkend.
Krausse kende wel de hoofdagenten van de
„onderneming", maar dat (gelijk gebleken is) deze
weder sub-agenten aangesteld hadden, wist hij
niet. Het zal dus een van deze laatsten geweest
zijn, die den koffer te Utrecht heeft doen belanden.
De mogelijkheid op beterschap van den kranke,
het uitzicht op boetedoening van den misdadiger
blijven nooit uitgesloten.
Blijft nog de kans van dwalen voor den rechter,
waardoor hij met de beste bedoelingen een on
schuldige kan treffen of een schuldige te zwaar
kan straffen.
De doodstraf sluit elke revisie van een von
nis uit.
Vandaar dat zij èn door onze juristen èn door
onze criminalisten nagenoeg eenparig veroordeeld
wordt.
Bij het toenemend aantal misdrijven en het
ongestraft blijven van groote misdaden, ligt het
voor de hand, dat beangste gemoederen naar mid
delen uitzien, hoe het toenemend kwaad te be
zweren, de verontruste burgers tot kalmte te
brengen.
Zooals ineermalen./eeds geschiedde, wanneer de
justitie ondanks zich zelve in gebreke bleef groote
en sensatie wekkende misdrijven op te speuren of
de daders te ontdekken, uit zich de publieke
meening, in gewone omstandigheden zacht
moedig gestemd, door op krachtiger straffen
aan te dringen.
’t Gaat er mee als met ouders, die het geluk
hebben gehoorzame kinderen te bezitten en bij
het zien van andere ondeugende bengels zich ver
wonderen, dat de ouders van deze kinderen niet
krachtdadiger hun kroost tot gehoorzaamheid
dwingen, en, wijl zij het voor eigen kinderen niet
noodig hebben, bij anderen de plak als opvoedings
middel zouden toegepast willen zien.
Bij de behandeling der begrooting in de afdee-
lingen der Tweede Kamer, werd naar aanleiding
van de talrijke en zware misdaden van den laatsten
tijd, de vraag weder te berde gebracht, of weder
invoering van de doodstraf niet wenschelijk was.
De Standaard was er onmiddellijk bij om die
vragers bij te vallen en wees er op, hoe de dood
straf als afschrikwekkend voorbeeld, wenschelijk
ware.
Het blad sprak daarbij de meening uit, dat
velen eerder geneigd zouden zijn tot aanwijzingen,
die zich nu terug laten houden, uit vrees voor
minder aangename ontmoetingen met een mis
dadiger, tegen wien men getuigde, na zijn terug
keer in de maatschappij.
Dit argument voor de weder-invoering van de
doodstraf is wel van de slapste soort, die men in
het debat kan brengen.
Immers bij zulke zware misdrijven, waarop de
doodstraf gesteld zou kunnen worden, bestaat bij
levenslange of veeljarige gevangenisstraf evenmin
gevaar tot wederontmoeting.
Bovendien blijft de vrees die het plichtsgevoel
van getuigen op den achtergrond mocht dringen,
tegenover eiken overtreder der wet dezelfdeja
zij moet zelfs tegenover de kleine overtreders bij
grooter kans op spoediger wraak veel grooter zijn.
De ondervinding leert echter gelukkig het
tegendeel. Het rechtsgevoel, dat plichten tegenover
de gemeenschap, waarvan men deel uitmaakt,
erkent, is, natuurlijk met uitzondering ge
lukkig bij ons volk zoodanig doorgedrongen, dat
men getuigenis der waarheid niet schroomt bij
ernstige vergrijpen, terwijl bovendien eigen veilig
heid daartoe steeds een spoorslag is.
Toegegeven dat er altijd menschen gevonden
werden en zullen worden, die uit medelijden
tegenover wet-overtreders zich zelf het stilzwijgen
opleggen. Maar wie bewijst u, dat juist daardoor
het aantal overtredingen toeneemt en dat er geen
groot aantal gevallen bestaan waar juist door een
medelijdend sparen grooter kwaad voorkomen
wordt.
Want uitgemaakt is het, dat niet voor elk indi
vidu een publieke straf, waarin nog steeds en ge
lukkig, een onteering wordt gezien, zelfs bij niet
onteerende vonnissen, een middel tot verbetering is.
Vandaar dat in onze rechtspleging dit schoone
beginsel gehuldigd isdat voor een zelfde misdrijf
verschillende straf wordt geëischt.
Daarmee is het uitzicht geopend, dat de tijd
komen zal, dat de rechter met behulp van den
geneesheer, in breeder mate dan nu reeds het
geval is, onderscheid zal weten te maken tusschen
opzettelijke misdadigers en hen wier misdaad voort
sproot uit abnormaliteit. De tijd zal komen, dat
er een breed onderscheid gemaakt zal worden
tusschen veroordeelden die men aan de sterke
hand van een gewapend gevangenbewaarder toe-
vertrouwdt en hen, die de zachte hand van een
verpleegster noodig hebben een tijd, waarin een
deel der gevangenissen tot hospitalen zal worden
ingericht.
De vooruitgang der medische wetenschap zal
over den duur der toekomst hebben te beslissen.
Naarmate meer wordt ingezien, dat tal van
uiterlijke en innerlijke omstandigheden oorzaak
waren tot vergrijpen tegen de gestelde wetten en
dat ieder individu op zich zelf daarnaar beoordeeld
dient te worden bij de poging die de rechter tot
zijn verbetering heeft aan te wenden want dat
is toch diens roeping zullen de voorstanders
van weder-invoering der doodstraf verminderen.
Evenmin als een dokter absoluut bij den ernstig-
sten zieke de hoop tot herstel zal opgeven, twijfelt
de rechter aan de hoop op beterschap bij mis
dadigers.
Zoomin als iemand in gemoede zou durven be
weren, dat een dokter gerechtigd zou zijn, een
kranke, voor wien de dood een verlossing uit
groot lijden zou worden, hem die verlossing te
brengen, zoo min mag men van den rechter
vorderen, dat hij over het leven van een misdadiger
zou hebben te beslissen.
Bolswardsche Courant
4
d
