NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BQI.SWA.aO SU WQHSERABE8S
i
Over een jaar of wat.
1
1894.
Drie en dertigste Jaargang.
No. 50.
DONDERDAG 13 DECEMBER.
4
lit
i
BINNENLAND.
BUITENLAND.
Evenals tot heden
zal in 1895 het
R A ADS VERSLAG der Ge
meente WONSERADEEL als
gratis Bijvoegsel bij de
Ho Is wa rdsche C o u ra n l
verschijnen.
VOOR
e>
A
en
ABONNEMENTSPRIJS 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Aan een woning op de Heerengracht te
Amsterdam was men het Woensdagochtend niet
eens. St.-Nikolaas, in den vorm van een kruier,
had zich namelijk den vorigen avond vergist in
het thuis bezorgen van eenige cadeaux, omdat
de Sint het nummer onduidelijk op een briefje
had geschreven.
Natuurlijk kwam dit uit en werd den kruier
gevraagd, waar hij al het „zoets en fraais" had
gelaten.
Nu, het „fraais" dat wilde men wel teruggeven,
maar de zoetigheden, en dat was nog al wat,
waren met graagte door een zestal spruiten als
onverwachte genotmiddelen gebruikt.
Het „schandaal" in den Duitschen Rijksdag
op den dag der openingszitting door de sociaal
democraten verwekt, zal een naspel hebben, dat
van nog veel grooter beteekenis kan worden dan
het schandaal zelf. De Rijkskanselier von Hohen-
lohe heeft den president van den Rijksdag eene
voordracht ter hand gesteld van den eersten amb
tenaar van het O. M. bij het Berlijnsche Landge
richt, waarin wordt verzocht dat de Rijksdag moge
toestaan dat eene strafrechtelijke vervolging worde
ingesteld tegen de sociaal-democratische leden van
den Rijksdag, die bij het hoera voor den Keizer
bleven zitten.
Volgens artikel 30 van de Grondwet „mag geen
lid van den Rijksdag op eenig oogenblik wegens
het uitbrengen van zijn stem of wegens bij de
uitoefening van zijn beroep gedane uitingen ge
rechtelijk of disciplinair vervolgd of op andere
wijze buiten de vergadering ter verantwoording
geroepen worden." Nu betoogt de Nordd. AUg.
Zeit. dat het demonstratieve zitten-blijven niet
tot de „in de uitoefening van zijn beroep" niet-
strafbaar gestelde „uitingen" van een afgevaar
digde kan worden gerekenden dat het prestige
van den Rijksdag slechts eene „onbeperkte vrij
heid van spreken" toestaat en niets meer.
Volgens de wet kan majesteitschennis gestraft
worden met een tuchthuisstraf van vijfjaar maxi
mum en met verlies van openbare ambten en
burgerschapsrechtendus ook met het verlies van
het mandaat voor den Rijksdag.
Het is niet denkbaar, zou men meenen dat het
Openbaar Ministerie succes zal hebben met eene
vervolging. De sociaal-democraten zouden dus niet
vervolgbaar zijn geweest, volgens de Norddeutsche,
als zij, opstaande, gezegd hadden: „Wij stemmen
niet in met het hoera voor den Keizer." Dat op
grond van zulk eene spitsvondige redeneering een
veroordeelend vonnis is te verwachten, kunnen we
Sneek, 11 Dec. De bij den verraderlijken aan
val op Lombok gekwetste luitenant J. G. Velds
zond heden morgen zijn familie alhier een telegram
dat hij wegens herstel van gezondheid naar
’t Vaderland moet en met zijn familie reeds naar
Nederland onderweg is.
Naar men ons meedeelt zal massage’t redmid
del zijn, om den man, die met hart en ziel mili
tair is, voor den dienst te behouden.
f De zaken met de firma Bouma zoons
alhier zijn nog altijd hangende.
De knechts moeten Nieuwjaar, naar men mee
deelt, gedaan krijgen, waardoor er gegronde vrees
bestaat voor een faillisement.
Lailg'ezwaag'. ’t Treurige verschijnsel doet
zich voor, dat zich voor eene bij briefjes te huur
aangeboden zathe en landen alhier, groot ongeveer
vijftig hectare, geen enkele lief hebber heeft aan
gemeld. Indien hieruit moet worden afgeleid dat
de boerenstand zoodanig verarmd is, dat een
dergelijke plaats thans door weinigen meer kan
worden betrokken, dan ziet het er voorzeker
allertreurigst uit.
Gaasterlancl. 10 Dec. De landbouwers in
onze gemeente, die hunne melk aan de zuivel
fabriek te Sloten leveren, maken tegenwoordig
in vergelijking met de anderen, die zulks niet
doen, goede zaken. Terwijl de eersten toch voor
de 2 L. melk 9>/2 cent ontvangen, welke prijs
met enkele dagen volgens contract op 10 cent
komt, d. i. naar f50 per */4 vat boter, ontvangen
de laatsten slechts ruim f30 voor */4 vat boter,
’t Is nu ook licht te begrijpen, dat de fabrikant
niet met groote voordeelen werkt. Met Maart
zijn echter de contracten afgeloopen.
Womniels. Door den heer mr. E. de Grave
is ter gelegenheid van het St. Nicolaasfeest, even
als vorige jaren, onder een 80-tal mingegoeie in
gezetenen eene belangrijke hoeveelheid spek en
erwten uitgedeeld. Zoo’n Sinterklaas-presentje
wordt door de ontvangers op hooge waarde ge
steld.
Arum. In de gehouden bestuursvergadering
van het nutsdepartement alhier is besloten de
feestelijke herdenking van het 75-jarig bestaan
van het departement een maand uit te stellen en
alzoo te doen plaats hebben omstreeks de volle
maan in Januari des volgenden jaars. Er werd
geen enkel plan van feestviering definitief vast
gesteld, daar het departement Witmarsum-Ping-
jum eerst den 18den December vergadert om over
de gemeenschappelijke feestviering een besluit te
nemen. Alle geruchten, die van een en ander in
omloop schijnen gebracht te zijn, kunnen alzoo
worden gequalificeerd als uit de lucht gegrepen.
Naar aanleiding van het Regeerings-antwoord
bij de behandeling der Staatsbegrooting, Hoofdst.
VII B (Financiën), waarbij de Minister zegt in
het gevoelen te deelen van de leden, die niet
noodig en voor de meesten ook niet doelmatig
achten, de kommiezen van rijkswege van uniform
te voorzien, maakt men de volgende opmerking:
Voor de meeste kommiezen zou zeer zeker
uniform niet doelmatig zijn, voor enkele daar
entegen hoog noodig, met name de kommiezen
aan de grens- of inklaringskantoren. ’t Is be
schamend, zooals wij op die plaatsen met onze
ambtenaren voor den dag komen. In Duitschland
b.v. is de ambtenaar in een nette uniform gestoken
bij ons daarentegen dragen de ambtenaren eene
kleeding van de meest uiteenloopende kleuren,
welke kleeding veelal de onmiskenbare sporen
vertoont van het vernielingswerk des tijds en
als éénig teeken hunner waardigheid dragen zij
eene uniformpet, die, doordien de karig bezoldigde
ambtenaar ze zelf betalen moet, menigmaal 6
tot 10 dienstjaren telt en veelal niet .minder ver
schillende hoofden heeft gedekt dan zij jaren
dienst heeft, aangezien het regel is, dat de pet
reeds per brief passen of niet door den
opvolger wordt overgenomen. We hebben petten
gekend, waaraan men bijna niet meer zien kon,
dat zij eenmaal van blauwlaken waren vervaar
digd de zilveren band was reeds lang zwart
geworden en litteekens van herhaalde operaties
tot verwijding en vernauwing waren maar al te
duidelijk zichtbaar. En voor zulk eene pet prijkte
het Nederlandsche wapen, groen uitgeslagen
van schaamte? Je maintiendrai 1
nog niet gelooven, gesteld al, dat de Rijksdag
verlof geeft tot eene vervolging, wat geenszins
zeker is.
Het lijk van Ferdinand de Lesseps wordt
gebalsemd en zal Donderdag naar Parijs worden
overgebracht. Waarschijnlijk zal het Zaterdag op
het kerkhof Père-Lachaise begraven worden.
voor zoo’n schijntje geld moesten afsloven. (Hoera
langdurig voet-getrappel).
Uit uw toejuichingen maak ik op, vervolgt
spreekster, dat U het met mij eens bent en nou
durf ik dan ook gerust zeggen, dat, onze bewe-
-ging zal slagen. IkzalL nu de eischen voor
lezen, zooals die door het kommeté zijn voorgesteld,
daarna zal ik iedereen gelegenheid geven haar
meening daarover te zeggen.
In de eerste plaats dankorter werktijd,
's zomers van 7 7 en ’s winters van 8 8 uur,
’s avonds vrij, om voor ons zelf iets te doen of te
lezenalle Zondagen vrij-af en minstens drie
uitgangs-avondjes. Vreeselijk applaus.')
In de tweede plaatsloonsverhooging tot f 200
per jaar en afschaffing van vervalfooitjes moeten
we niet meer aannemen, dat is beneden onze
waardigheid. (Toejuichingen zonder einde.)
Zijn er ook nog collega’s, die het woord wenschen?
Wel vijftig stemmen tegelijk: Ja juffrouw de
voorzitster, ikke
De voorzitster: Niet allemaal te gelijk, dan
komme we niet verder; het woord is aan juffrouw
Clementine.
Deze begintGeachte mede-strijdstersIk vind
het allemaal heel aardig wat de voorzitster alzoo
heeft verteld en ik zal ook wat erg in m’n schik
zijn, als ik in plaats van honderd, twee honderd
gulden krijg en ’s morgens een uurtje langer mag
uitslapen, maar het voornaamste is toch nog ver
geten. We moeten vragen afschaffing van die
akelige tullen mutsendie zijn voor niks goed,
die geven je’n hoop last en kosten je alle weken
nog geld aan de fijne waschvrouw toe. Voor de
dagmeisjes zou ik willen voorstellen een werktijd
van 9 6 uur, een loon van f3,50 per week
en vrijheid om met ’n hoed met veeren d'er op
van en naar d’er dienst te wandelen. (Flink ge
zegd geen tullen bolletjes meer.)
Juffrouw GrietjeMaar vergadering, wat laat
je je nou toch op je mouw spelden, door zoon
opgewonden standje die d’er pas bij is. (Teekenen
van afkeuring; geroep: netjes blijven hè\) Ja
schreeuwen jelui maar, ik zal wel wachten tot
jelui klaar bent. Ik heb den tijd. Ik wou jelui
dan alleen maar zeggen, dat ’t om de maan niet
’t voornaamste is, dat je geen muts meer hoeft
te dragen, neen waarachtig niet. Weet jelui wat
de hoofdzaak van alles is? Niet? Nou, dan zal
ik het jelui zeggen: we motten eischen dat op de
drie avonden, dat we thuis zijn, onze vrijers in
de keuken mogen komen. Ik heb gezegd. (detach
van de eene helftluid applaus van de andere.)
De voorzitster zegt hierop eerst even te willen
antwoorden voor ze het woord aan de andere
nog ingeschrevenen geeft.
„Geachte vakgenootenaldus begint ze, we
moeten nu asjeblieft ernstig blijven en er geen
lolletjes van maken. De pers is hier tegenwoordig
en als we nou zoo.
Haar rede wordt hier plotseling afgebroken
door een angstig, doordringend gegil, dat kwam
van het uiterste einde der zaal en onmiddellijk
gevolgd werd door den spoedig door het heele lo
kaal herhaaldenuitroep Een rat! een groote rat!
De paniek die er nu ontstond laat zich beter
denken dan beschrijven. Met de handen de rok
ken stijf om de beenen gesloten houdend, springen
ze op stoelen en tippelen allen onder hevig ge
schreeuw, gegil en gestomp naar de uitgangen,
om zich, buiten gekomen, zoo spoedig mogelijk in
alle richtingen te verwijderen, ver, heel ver weg
van dat akelige ratten-huis
Dat was het einde van de eerste vergadering
der dienstmeisjes. Amst. Crt.
WerkstakenDe werkman die het niet doet
tegenwoordig, hij gaat niet met zijn tijd mee.
ZondagsrustDie dat niet eischt als een hem toe
komend recht, hij is een Jan Salie, ’t Is gemak
kelijker te zeggen in welke vakken nog niet ge
staakt, of nog niet op Zondagsrust aangedrongen
is, dan die te noemen waarin dat wel heeft plaats
gehad. Zelfs de vrouwelijke werklieden beginnen
al aangetast te worden door de ziekteen nou
beweerde men nog wel hier en daar, dat de staak-
bacil geen vat had op vrouwenbloed. Eerst in het
diamantvak, nu weer op de waskaarsenfabriek en
er zullen er nog wel meer volgen ook.
Hebt u heelemaal nog niet gehoord, dat er ook
al onder de katoenen-japönnetjes wordt gesproken
van striken (s. v. p. uitspreken op z’n Hollandsch)
toch zeker wel niet waar
Jawel, zult u zeggen, maar dat was maar gek
heid, onze dienstmeisjes lachen graag en houden
veel van een praatje onder elkaar, en nou was
dit een heerlijk onderwerp.
Juist, volkomen waar, maar van spelen komt
ernst zegt men en dat kon ook hier wel eens het
geval bljjken. Over een jaar of watnou,
ik wil niet zeggen ja, maar nog veel minder neen.
Dat zou nog eens een monster-betooging kunnen
geven, zooals Amsterdam, dat toch waarlijk al
veel gezien heeft, nog nooit mocht genieten. Stel
u voor, een optocht van laat ik niet te veel
schatten van 15 a 20.000 tullen mutsjes’tZou
wel aardig zijn. En kans op botsingen met de po
litie zou er natuurlijk niet bestaan, zelfs al zongen
ze d’er ook liedjes bij en al droegen ze ook vaan
dels mee. Ook hulp van militairen zou al bitter
weinig geven, want de politie-agent of de soldaat
die een dienstmeisje kwaad kan doen, moet nog
geboren worden.
Waar de stoet heentrekt Naar Plancius, of
naar den Parkschouwburg? Welneen lezer, die
lokalen samen zouden nog te klein zijn om allen
te bevattende meisjes gaan naar het hoofdge
bouw van de ex-Hotelwezen tentoonstelling, dat
is nog altijd, met het oog op dergelijke demon
straties niet afgebroken. Bent u er na de slui
ting der tentoonstelling nog niet in geweest?
’t Ziet er nu echt vergadering-achtig uit, in het
midden een groote tribune waarop een „groene
tafel" en rechts daarvan een groot spreekgestoelte.
Ziet, daar komen ze binnenstormen, gichelend
en snappend en kakelend. Allen scharen zich,
dicht opeengepakt om de tribune, verlangend om
toch maar zoo goed mogelijk te kunnen hooren,
wat er gesproken zal worden.
Door een deurtje, achter de tribune komt het
stakings-comité binnen en onder een oorverdoo-
vend gejuich neemt het plaats achter de groene
tafel.
In het midden de voorzitster, een aardig juffer
tje, met lieve kuiltjes in de roode wangetjes, maar
toch te gelijk met een uitdrukking in de mooie
groote blauwe oogen en een trek om den mond,
die wel doet zien, dat ze niet voor een kleintje
vervaard is. Ze is wel de juiste persoon om een
zoo beweeglijke vergadering als deze te leiden.
Aan weerskanten van haar zitten nog twee andere
bestuursleden.
Met een groote potlepel, die als voorzittershamer
dienst doet, slaat zij na eenige oogenblikken op
de tafel, dat de karaf en de glazen water er van
rinkelen; daarop neemt ze een slokje water en
begint
Vakgenooten
We hebben in de laatste jaren gezien, dat in
alle vakken een beweging is op touw gezet om
lotsverbetering te verkrijgenbakkers en slagers
en smids en schilders en timmerlui en stukadoors
hebben hun eischen ingewilligd gezien, zelfs de
melkboertjes (gelach), zelfs de melkboertjes zeg
ik, die het eerst in 1894 niet met elkaar eens kon
den worden, hebben nu het vorige jaar, in’96 toch
ook „gestrikt" en hun zin gekregen, in een woord,
allen hebben betere levensvoorwaarden dan vroe
ger, alleen wij ploeteren nog maar voort op een
loon van f 100, met verval. En dat komt spreek
ster buigt het bovenlijf ver over de tafel, om goed
verstaan te kunnen wordenen spreekt met verheffing
van stem en dat komt door onze eigen lamlendig
heid, door onze eigen laatmaar-waaien geest, door
onze slaafsche onderworpenheid aan ons „volk".
Dat moet anders wordenook wij dienstmeisjes
hebben recht op een menschwaardig bestaan en
ik zuig dat niet uit m'n duim, ik zelf zeg dat
niet; neen, anderen, die geheel buiten onze be
weging staan denken er evenzoo over, de bakkers
knecht Zondags loopt-ie tegenwoordig met ’n
hooge-zij de bakkersknecht die bij mijn „volk"
het brood brengt, die heeft nu al zoo dikwijls ge
zegd, dat ’t toch eigenlijk zonde en jammer is dat
ik en dus ook alle andere dienstmeisjes zich
De Haagsche briefschrijver der N. Gr. Ct.
vestigt er de aandacht op, dat de toeleg schijnt
de sociaal-democratische bond, niettegenstaande
hij door den Hoogen Raad een verboden vereeni-
ging is verklaard, te doen voortwerken, alsof er
niets gebeurd ware. Het Kerstcongres zal weder
in „Walhalla" worden gehouden zij het aan
dat men er een anderen naam aan geeft of geen
naam noemt.
De briefschrijver meent, dat deze zaak bij de
behandeling van de begrooting van Justitie in de
Tweede Kamer moest ter sprake gebracht wor
den, om langs dien weg het voortbestaan der ver
boden vereeniging te voorkomen.
Een aardige gedachte van een Amsterdamsch
dienstmeisje. De regenten van het weeshuis te
Drachten ontvingen dezer dagen van eene
dienstbode te Amsterdam eene gift van tien gul
den en twee trommels met St. Nicolaas-gebak,
om uit te deelen aan de weezen, en zulks uit
dankbare herinnering aan de goede verpleging, die
zij indertijd in dat weeshuis had genoten.
Met 1 Januari a. s. zijn de kappers-
barbiersbedienden te Amsterdam van plan het
werk te staken. Hun doel is uitsluitend het ver
krijgen van Zondagsrust, die zij voor eenigen tijd
te vergeefs getracht hebben te verkrijgen langs
den geleidelijken weg. Er heeft zich nu, buiten
de toen werkende Vereeniging om, een comité
gevormd, om dezen wensch voldaan te krijgen.
Een belangstellend lezer vestigt onze aan
dacht op het volgend stukje, voorkomend in het
Decembernummer van bet Maandblad in het be
lang der opvoeding van Weezen
Een verkeerde gewoonte bij hen, die
met jonge kinderen omgaan.
Dr. Louis Robinson hield onlangs te Oxford
een verhandeling over Anthopologie en daar
men wist dat hij ook over kinderen en hunne
behandeling zou spreked, was de zaal deze keer
niet alleen bezet door heeren, maar had hij ook
veie dames onder zijn gehoor.
Over het zenuwleven sprekende, kwam hij ook
op dat der kinderen, bij wie het zoo uiterst ge
voelig is en met den grootsten ernst wees hg aan,
van hoe groot belang het is dat te outzien en
te versterken.
„En hier," zoo ging hij voort, „heb ik een
„verkeerdheid op het oog, die bij de behandeling
„van kinderen plaats grijpt in alle rangen der
„maatschappijik bedoel het kittelen der kleinen.
„Het menschelijk lichaam heeft enkele gevoelige
„plaatsen, waarvan de aanraking onaangenaam
„aandoet.
Om die plaatsen duidelijk aan te wijzen, deed
hij nu een aardig kind op de tribune komen met
een grijspakje aan, waarop met roode strepen en
plekken, die gevoelige plekken waren aangeduid.
Deze waren ia den hals onder de kin in
de armholte aan de binnenzijde van den arm
de maagstreek, de buik en de binnenzijde der
dijen.
„Op die plaatsen", ging hij voort, „bevinden
„zich de grootste en belangrijkste slagaderen en
„déar zijn ook de gevoelszenuwen het meest ont-
„wikkeld en gaan van die plaatsen uit naar de
„hersenen. Een slag daar toegebracht doet meer
„pijn dan op andere plaatsen, een wond of een
„steek is daar meestal doodelijk. Een kind dat
„men voor het eerst kittelt begint dan ook met
„zich terug te trekken of wil de hand, die het
„doet, tegenhouden, opdat zij die gevoelige plek-
„ken niet aanroere. Later wordt het gevoel hem
„aangenaam, ofschoon hij altijd nog begint met
„zich terug te trekken. De meest ontwikkelde
„apen, de vleeschetende, ja al de dieren die bij
„het vechten hun tanden gebruiken, - zijn op
„dezelfde plaatsen ook het gevoeligst, en een
„schot, een pijl of messteek doodt ze onvermg-
„delijk, als zij daargeraakt worden."
„Als men jonge katten en honden bij hun spe-
„len gadeslaat, zal men opmerken, dat ook zij de
„genoemde plaatsen voor aanraking trachten te
„beveiligen."
„Wat kunnen wij daaruit leeren? Mij dunkt,
„ouders en al wie met kinderen in aanraking
„komen, moeten dezen wenk der natuur volgen
„en in plaats van het toch zoo opgewekte zenuw
leven, bij de kleinen te prikkelen en zoo de
„hersens te veel te irriteeren, moeten zij hen
„kalm laten spelen, zonder er zich te veel in te
„mengen. Een lachje dan te voorschg’n geroepen
„door een klank, iets schitterends of een welge
slaagde poging om iets te bereiken, is veel
„natuurlijker dan de gedwongen schaterlach door
„het kittelen veroorzaakt. Later in hun ontwik
kelingstijdperk en in hun verder leven zullen
„zij er de gezegende vruchten van plukken, dat
„wij hun zenuwen eer versterkten door lucht-
„en waterbaden, dan verzwakten door overprik-
„keling."
De bakkersbeweging. Uit talrijke plaatsen
komt bericht over een bakkersbeweging. Den
Haag, Rotterdam, Hoorn, overal hetzelfde. Maar
in de meeste plaatsen zijn de patroons tot toegeven
bereid. In den Haag begint de Zondagsrust den 16e
dezer, althans bij de groote bazen en de fabrieken.
De excommissaris van Politie die van de
mislukte poging tot zelfmoord in het hospitaal
te Monte-Carlo nagenoeg genezen was, zou op
aanvraag onzer regeering worden uitgelevera.
Uit dien hoofde had men den ongelukkige reeds
naar Nizza vervoerd, waar hij in de caserne des
carabiniers enkele dagen verbleef. Vrijdagmorgen
vond men zijn lijk, hangendeaan hetvenster der oei.
f
I
I
Bolswardsche Courant
&•-ƒ
I
I
