NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOLSWARD EN WONSER ADEEE
1
lil
No. 2.
1895.
Vier en dertigste Jaargang.
DONDERDAG 10 JANUARI.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
DUURDER BROOD
in <le Toekomst
VOOR
aan de Tele-
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
voeren,
woorden
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Te München zijn de ontwerpen tegen de
omwenteling besproken in eene monster-meeting.
Wat daar behandeld is, kan men niet beschouwen,
als de opinie van ééne partijalle partijen waren
vertegenwoordigd. Talrijke personen die eene posi
tie in de maatschappij innemen en die men slechts
zeer zelden in openbare vergaderingen ziet, waren
thans aanwezig, en velen konden in het geheel
niet meer in de overvolle zaal binnenkomen. Dr.
Quidde opende en sloot de reeks der sprekers
die allen zich in sterke bewoordingen tegen de
ontwerpen verklaarden. Een der woordvoerders
zeide: „Dit zijn geene Duitsche ontwerpen, maar
Pruisische. Pruisen wil aan het geheele Rijk zijn
regiment opdringen. En dat in de dagen dat vrij
heid van spreken zoo noodig is om den toestand
te verbeteren
Te Parijs hebben de revolutionairen getracht
eene betooging te houden op het kerkhof Père
Lachaise ter gelegenheid van den verjaardag van
den dood van Blanqui. De politie had echter hare
maatregelen genomen, zoodat samenscholingen
en redevoeringen op het kerkhof konden worden
belet. De betoogers moesten zich tevreden stellen
met enkele kransen op het graf neer te leggen en
in een naburig lokaal te gaan zeggen wat hun op
het hart lag.
Omtrent den Kroonraad, die onder presidium
van den Duitschen Keizer is gehouden, wordt na
der gemeld, dat de beraadslagingen vier uren
duurden en na het vertrek des Keizers nog een
uur werden voortgezet onder presidium van prins
Hohenlohe.
Behalve over het ontwerp tegen de omwente-
lingspartijen moet voornamelijk gehandeld zijn
over de wetsontwerpen voor den Pruisischen Land
dag, die den 15den dezer bijeenkomt. Daaronder
zal behooren eene credietaan vraag voor Helgoland,
welk eiland door den storm van 22 December jl.
ontzaglijk heeft geleden. De laag gelegen huizen
zijn toen belangrijk beschadigd en het duin is
zorgwekkend afgenomen. Ook de andere eilanden,
als Norderney en Sylt, leden groote schade.
Uit Witmarsum schrijft men
graaf:
Verleden week is de kazerne voor de mare
chaussees alhier voltooid.
’t Is een fraai, ruim gebouw, dat f13000 heeft
gekost en elke plaats tot sieraad zou strekken
als het geen kazerne was. Nu doet het on
willekeurig denken aan verzet, oproer, revolutie
en anarchisme. Wij worden al eenigszins door
den vreemdeling met wantrouwen aangezien.
Het noorden van Friesland wordt door hen met
een roode vlek geteekend. En toch leven we
hier dezen winter zoo rustig en vredig mogelijk.
Natuurlijk, wij zijn niet tevreden welk
mensch is dat tegenwoordig wel maar ons
mopperen draagt geen kwaadaardig karakter.
Er is nog werk voor den boerenarbeider en zoo
lang hij dat heeft, laat hij de wandeltochten en
protestmeetings stilletjes aan de „stadjers" over.
Nu, ’t is te hopen, dat de wachtmeester met
zijne drie manschappen, die j. 1 Zaterdag alhier
zijn gearriveerd, een gemakkelijk leventje mogen
krijgen. De gewapende macht heeft het over
’t algemeen in ’t afgeloopen jaar zoo druk gehad,
dat ze ook wel eens een tijdperk van rust mag
ingaan.
Wij mogen, zegt De Tijd, onzen lezers het
letterkundig genot niet onthouden van een kwart-
jesbericht, dat aan ons bureau werd aangeboden
en waarvan de redactie letterlijk luidt als volgt
„Hedenmorgen geraakten door de gladheid van
een lijkstatie van een brug over de Singel de
paarden gelukkig tegen een boom. De 7 familie
leden die in de volg koetsen zaten, sprongen
volgens hun plicht-er uit. De zoon van genoemd
lijk, dat bestemd was om begraven te worden
op Zorgvliet, deed al zijn best om bovengenoemd
lijk uit zijn positie te redden. Toen genoemd lijk
op bovengenoemde plaats
Meer kregen wij voor ons kwartje niet te
weten.
De stankfabriek Thans is in de buurt van
Udenhout een stuk heidegrond aangekocht voor
den bouw eener muskusfabriek. Men vermoedt
dat ook daar wel zal worden getracht te beletten,
dat de halve provincie door den stank wordt
verpest.
Het Bestuur der Liberale Unie heeft zich
tot de kiesverenigingen gewend met de uitnoo-
diging hare gedachten te laten gaan over een
hervormingsprogram, waarvan de verwezenlijking
in de laatste toekomst moet worden nagestreefd.
Een nieuw kieswet-ontwerp is in de laatste toe
komst te verwachten; wil de Liberale Unie den
gewenschten invloed daarop uitoefenen, dan is het
noodig zich thans nauwkeurig rekenschap te ge
ven van de richting, waarin moet worden gestuurd.
Teneinde tot overeenstemming te komen omtrent
de inrichting van een practisch program, waarin
alle vrijzinnigen voor samenwerking in democra-
tischen geest hun blijvend vereenigingspunt kun
nen vinden, heeft’t Bestuur eene circulaire gericht
aan de Kiesvereenigingen met opgave van de onder
werpen, die daarbij inzonderheid ter sprake zullen
komen, zonder daardoor de vrijheid der bespre
kingen te willen beperken. Den uitslag der over
wegingen vraagt het zoo mogelijk vóór 1 Maart.
De onderwerpen betreffen hoofdzakelyk: het
arbeidersvraagstuk, de leerplicht, herziening van
het pachtcontract, het onteigeningsrecht in ver
band met de arbeiderswoningen, de armverzorging,
arbeidsduur en loon, de zorg voor verwaarloosde
kinderen, de hu welijks wetgeving, de rechtstoestand
van de vrouw, het misbruik van sterken drank,
het successierecht van den Staat, het gemeente
lij kbelastingstelsel, de administratieve rechtspraak,
het defensie-vraagstuk en de persoonlijke dienst
plicht, het bestuur in Indië, decentralisatie en
de cultures.
Hoe lang het ook voor velen geleden is,
dat zij op de schoolbanken zelven de chronolo
gische tafels van buiten leerden, bij niet weini
gen zijn deze zóó vast er in gebleven, dat zij
nog bij het jaartal 1096 dadelijk zullen voegen
„begin der kruistochten/
Het volgende jaar zal het dus acht eeuwen
geleden zijn, dat die volksbeweging plaats had,
die op de geschiedenis van ons werelddeel zulk
een grooten en ook heilzamen invloed heeft uit
geoefend.
Die gebeurtenis wil men in Parijs herdenken
door luisterrijke feesten en tevens van de gele
genheid gebruik maken, om belangstelling te
wekken voor den toestand van Mesopotamië en
dit voorheen zoo bloeiende land weder productief
te maken.
Omdat er wel geen bepaalde dagteekening voor
is aan te nemen, daar moeilijk historisch zou
zijn te staven dat Peter de kluizenaar op dien
of dien dag het Dien le vent voor het eerst zou
hebben uitgesproken heeft men den 15den
Augustus als datum gekozen, welke dag een
hooge kerkelijke feestdag en voor Frankrijk lang
een nationale feestdag was aan Napoleon gewijd.
De heer B. G. van der Heggen Zijnen ves
tigt in het Vad. de aandacht op een tak van
nijverheid, waardoor het weerstandsvermogen der
duinen afneemt: de schelpvisscherij.
Herhaaldelijk worden daardoor 5 vierk. meter
en meer schelpen van de zeekust weggehaald.
Wanneer men nu (hetgeen een axioma is denk
maar aan de koraalriffen en eilanden) nagaat,
dat, als die laag schelpen onaangeroerd blijft,
langzamerhand, door den invloed van lucht, zon
newarmte, zeewater, rotting der in die schelpen
aanwezige organische zelfstandigheden, enz., een
scheikundige verandering ontstaat, waardoor zij
tot een lijmachtige, taaie, weerstandbiedende, het
mulle zand bedekkende laag wordt, die, bij hoog
water, de duinen bespeelt, daaraan blijft kleven
en ze meer weerstandbiedend maakt, dan is het
duidelijk, dat door het beletten van de vorming
van die laag de duinen minder weerstandbiedend
moeten worden, omdat de kanten alleen uit mul
zand bestaan.
Baren de vele onderwijzersvacatures groote
zorgen, nog teleurstellender is het dikwijls voor
komende geval dat onderwijzers na hun benoe
ming bedanken. Het onderwijs ondervindt daar
door groot nadeel, terwijl het gemeentebesturen
groote kosten veroorzaakt voor de nuttelooze reis,
die zoodanige sollicitant gemaakt heeft. Het ge
meentebestuur te IJsselstein schijnt daarvoor een
stokje te wilien steken, daar het bij de oproeping
van een onderwijzer bericht, dat bij een even-
tueele proefles den niet benoemden sollicitanten
alleen de reiskosten zal worden vergoed.
Ouder de borstelmakers te Amsterdam is
eene werkstaking uitgebroken. De eisch tot
loonsvcrhooging komt neer op een halve cent
per borstel. Dit is zeker geen overdreven eisch,
maar ter wille daarvan het werk te staken en
al de nadeelen daarvan te ondervinden, zelfs ge
vaar te loopen om bij wisseling van personeel
zijne betrekking te verliezen, schijnt ons toch
wel wat te gewaagd.
Bij het eerste nummer van den 4en jaargang
van het weekblad Miitua Confidenlia is los bij-
gevoegd een lijst der zoogenaamde flesschentrek-
kers, tegen wie het blad in den loop van 1894
in het belang van het algemeen heeft gewaar
schuwd.
Dit blad, waarvan de uitgever Wijs Muller
Co., ook een handelsinformatiebureau te Amster
dam vestigde, bevat, behalve hoofdartiken, waar
schuwingen tegen bestellers van vernacht allooi,
geeft wekelijks een juiste en volledige vermel
ding der in de week uitgesproken faillissementen,
homologatiën, insolventverklaringen, verificatiën
enz. en voegt daarbij lijsten der in het faillisse
ment bekende crediteuren.
Bij den militieraad van Leeuwarden maakte
een loteiing aanspraak op vrijstelling, omdat zijn
broeder als militair wielrijder zich voor vijfjaren
had verbonden. De militieraad was van oordeel,
dat wielrijdersdienst niet moest worden beschouwd
.v.
Igemeen hoort men, wanneer nu of dan iets
vreemds de aandacht trekt, de bewering ver
kondigen dat er niets nieuws is onder de zon
regel is dat men zegt „alles schon da gewe-
sen“ en in de meeste gevallen is dit in wer
kelijkheid ook zoo. In de meeste gevallen, want
wij kunnen nu toch wijzen op een feit dat zeker
fonkelnieuw is, namelijk het in geschrift verkon
digen van de stelling dat bij een vermeerdering
van rijksinkomsten tengevolge eener invoering van
beschermende rechten, die vermeerdering niet mag
vloeien in ’s Riiksschatkist maar moet worden
aangewend tot vermindering van den accijns op
andere voedingsmiddelen, maar ook tot verlaging
van den accijns op het gedistilleerd, en hij die deze
stelling verkondigt is niemand minder dan mr.
Treub, de hoofdredacteur van het Sociaal Week
blad.
Wij noemen dit inderdaad een gebeurtenis van
belang, wanneer wij toch bedenken dat sinds jaren
het wachtwoord wel was verhooging vanjenever-
accijns om daardoor de schatkist een beetje te
vullen, maar dat nimmer officiéél een stem opging
om daartegen verzet aan te teekenen dan van den
Heer Bahlmann, toen het ministerie Pierson zijn
belastingvoorstellen slechts sluitend kon maken,
wanneer het zijn toevlucht nam tot den accijns
op gedistilleerd. W anneer men nagaat het gemak
waarmede steeds dergelijke verhoogingen er wer
den doorgehaald, omdat jenever beschouwd wordt
als vergif voor het volk, dan wordt het toch hoe
langer hoe onbegrijpelijker, dat men met zooveel
taai geduld vasthoudt aan accijns op die voedings
middelen welke algemeen als geheel onontbeerlijk
worden beschouwd. Om slechts een paar voor
beelden te noemen, wijzen wij er op dat door ge-
neesheeren en deskundigen wordt vastgehouden
aan de groote waarde, welke suiker voor de volks
voeding heeft. Nu zoude het toch waarlijk voor
de hand liggen, dat dezelfde mannen die jenever
als schadelijk voor de verbruikers, buiten het ge
bruik der lieden willen brengen door dien drank
zoo duur mogelijk te maken, omgekeerd ook zich
zouden beijveren om een voorname voedingsfactor
zoo goedkoop mogelijk verkrijgbaar te stellen.
Volksgezondheid is eene zaak, die wel degelijk
ter harte moet gaan aan de beschreven vaderen.
Wanneer wij ons nu stellen op het standpunt van
al die lieden, die langs wettigen of beter gezegd
langs wettelijken weg trachten de menschheid ge
lukkig te maken, dan zouden wij redeneeren dat
het veel verstandiger zoude zijn, wanneer men
voorzorgmaatregelen nam, welke het den men-
schen mogelijk zoude maken zoo gezond mogelijk
te worden, veel verstandiger dan door een
wet te willen voorkomen, dat zwakke lieden nog
zwakker worden. In Engeland huldigt men het
systeem, dat alleen krachtige voeding krachtige
menschen kan vormen en daarom ook zijn daar
de voedingsmiddelen, wier gebruik het meest be
vorderlijk is aan het sterken der jeugdige lichamen
het goedkoopst. Ten onzent is het vleesch, dat
hier wordt gekweekt en gefokt, duurder dan in
Engeland waar het moet worden ingevoerd, men
kent daar de belasting niet, die bijna buiten het
bereik van den werkman stelt het voedingsmiddel
bij uitnemendheid. In Engeland, waar men even
goed als ten onzent weet, dat suiker het meest
heilzaam voedsel is voor kleine kinderen, maar
ook een voornaam zoo niet onontbeerlijk voedings-
artikel voor groote menschen, is de suiker onbe
last ten onzent is zij zoo duur dat zij bijna niet
onder het bereik van arme lieden ligt. Azijn,
brood, bier, kortom alles wat geacht kan worden
te behooren tot een noodig gebruik, dat alles in
ons lieve vaderland is belast, maar piano’s, dus
artikelen van weelde, welke bijna in alle groote
plaatsen slechts artikelen zijn, goed genoeg om de
naaste buren het leven onaangenaam te maken,
zijn vrij van belasting, niettegenstaande zij door
gaans in het bezit zijn van lieden, die dubbel en
dwars in staat zijn belasting te betalen. Het is
trouwens een niet ongewoon verschijnsel in ons land,
dat daar waar de belasting moest drukken zij niet
drukt, en dat daar waar zij niet moest bestaan, zij
dwang aanlegt. Het is juist als nu weder met
de plannen van sommige Kamerleden. De boeren,
(trouwens dit is een feit dat een ieder onzer weet,
(hebben het op dit oogenblik en eigenlijk reeds
sinds jaren, tamelijk hard te verantwoorden. De
schuld daarvan ligt naar onze meening in hoofd
zaak in de vette jaren welke zij hebben beleefd.
Het ging den lieden zoo voor den wind dat hee-
ren kinderen gingen leeren voor heerenboer, ter
wijl daartegen de boerenstand al de airs van hee-
ren ging aannemen. Zeker werd er toen veel
geld verdiend, maar dit was ook oorzaak dat het
bedrijf wat al te veel begeerd werd en diensvol-
gens de landerijen ontzaggelijk in waarde toena
men, en dat de pachtsommen daarmede gelijken
tred hielden. De nu geschapen toestand was houd
baar, zoolang de markt der producten nog ejnigs-
zins hoog was, toen echter deze ging dalen, werd
het mis, de huurboeren konden hunne waren niet
meer tegen behoorlijken prijs afzetten, de pacht
kon niet meer worden bijeengebracht en men
werd weggejaagd van huis en hof, terwijl eigen
geërfden, niet meer in staat de verschuldigde
rente te betalen, hunne eigendommen zagen inge
slikt door de geldschieters. Zoo is een verarmde
boerenstand ontstaan, die nu moet geholpen wor
den door beschermende rechten op de vruchten
van hunnen arbeid, waardoor het buitenlandsche
als dienst in den zin van art. 58 sub 1 der Mi-
litiewet.
Gedeputeerde Staten van Friesland hebben in
tegenovergestelden zin beslist en aan den loteiing
vrijstelling van den dienst verleend.
De nieuwe jas. Een zeker dokter uit een
onzer Zuid-Hollandsche dorpen, die zich in een
drukke practijk mag verheugen, kon maar geen
gelegenheid vinden om in een naburige stad eeu
nieuwe winterjas te gaan koopen. Herhaaldelijk
had hij het voornemen daartoe opgevat en zou
vrouwlief medegaan, omdat, zooals hij zeide, „een
vrouw altijd meer verstand van zulke zaken heeft
dan een man.“
Telkens kwam er echter iets tusschenbeide
de laatste maal, dat hij op het punt stond om
zich stadwaarts te begeven, kwam er op het
uiterste oogenblik nog een boerenjongen aan,
wien een varken een stuk van zijn vinger afge
beten had en die zoodanig verwond was, dat een
verbinding direkt noodzakelijk geacht werd.
Eindelijk was echter de dag, waarop de reis
zou aanvaard worden, aangebroken. Toen de
dokter met zijn vrouw goed en wel op de boot
zaten, die hen naar de naastbijliggende stad zou
ontvielen den dokter de begrijpelijke
wvumcu„Zie zoo, nu ben ik er gelukkig eens
uitVerheugd kwamen zij in de stad aan. Het
eerste en voornaamste werk was nu een nieuwe
jas koopen.
Ze kwamen in een der groote magazijnen en
na heel veel gepas en gemeet mocht de verkoo-
per er eindelijk in slagen een prachtige blauw
laken jas te vinden, die keurig net om dokter’s
welgedaan lichaam en buikje sloot. De dokter
wandelde aan vrouwlief’s arm eenigen tijd met
opgeheven hoofde door de stedelijke straten en
nadat enkele boodschappen gedaan waren, werd
er besloten in de stad te blijven eten.
In een welbekend restaurant gebruikten onze
dorpsgenooten hun maal en gingen daarna weer
met de boot naar huis.
Den volgenden morgen kwam de dokter als
gewoonlijk zijn vrouw goeden dag zeggen, voordat
hij z’n dorpspatiënten ging bezoeken.
Met zijn nieuwe jasje stapte hij de huiskamer
binnen, en toen hij zijn vrouw een „tot straks14
toeriep, keek zij hem verwonderd aan.
„Maar Oor, wat heb je nu voor ’n rare jas
aan? Wat zit-ie gek! Je hebt bepaald gisteren
een verkeerde aangetrokken't Is wel dezelfde
kleur, maar ’t is een geheel ander model, kijk
maar eens bij den kraag, daar is-ie veel te wyd
en ook op den rug kan hij wel een paar duim
ingenomen worden.
De dokter begreep er niets van en zwoer bij
hoog en bij laag, dat het dezelfde jas was.
Nadat hij hem uitgetrokken en bekeken had
voelde hij in de zakken en, waarachtigdaar
zaten een paar vreemde handschoenen in, een
exemplaar van de Amsterdamsche Courant met
het feestnummer en een retourtje van X naar Y.
Twijfel was hier niet meer mogeljjkhij had
een verkeerde jas aangetrokken. Na eenigen tijd
gepractiseerd te hebben, kwam hij tot de kon-
klusie, dat hy dit in de restauratie gedaan had.
W at te doen enfin de patiënten gingen voor
alles, en later zou hij er wel eens over denken
welken weg ingeslagen moest worden, om „de
nieuwe jas“ terug te krijgen.
In zeker opzicht heeft de doktersbetrekking
veel overeenkomst met het barbiersvak. Beiden
moeten altijd een aardig praatje bij de hand heb
ben.
Het toeval wilde, dat de dokter in kwestie een
visite bij den dorpsburgemeester moest maken
en lachende vertelde hij dezen het geval wat hem
met zijn „nieuwe jas“ was overkomen. Op Bur-
gemeester’s gelaat kwam een glimlach en nadat
de dokter de geheele geschiedenis verteld had
zeide hij
Misschien zit deze historie wel in verband met
de advertentie, die wij zoo juist in het ochtend
blad van een der couranten lazen, waarin gevraagd
wordt, of hij, die gisteravond uit dat en dat restau
rant een verkeerde jas heeft meegenomen, zoo
spoedig mogelijk zijn adres wil opgeven.
De dokter begreep dat het niet anders kon,
of dit sloeg op hem. Hij maakte er direkt werk
van en het bleek, dat hij juist gezien had. Hij
had uit het restaurant een verkeerde jas mede
genomen en kon zijn eigendom na betaling der
advertentiekosten en het retourtje van X. naar Y.
weer krijgen.
Men zegt, dat de dokter na dien tijd zeer voor
zichtig is in ’t beschouwen van allerlei kleding
stukken.
Een toéval van het noodlot. Toen den le
Oct. het le nummer van het Dagblad verscheen,
werd daarin voortgezet het toen loopende feuil
leton van het D. v. N., dat tot titel hadIn
nood en dood. De Arnh. Ct. wijst er thans op,
dat toen dit feuilleton den 29e Dec. moest worden
afgebroken, de laatste woorden waren
„Wy zouden nooit samen meer gelukkig kun
nen zijn. Vaarwel
Geen geld. In Opsterland beleven de onder
wijzers geen prettige dagen in 1895. Zij hebben
nl. van B. en W. een schrijven ontvangen, mel
dende dat hun salaris over het laatste kwartaal
van 1894 voorloopig niet kan worden uitgekeerd,
wegens... gebrek aan geld.
leveranciers onmogelijk moet worden onze markten
te overstroomen met goedkoope waren. Op zich
zelf zoude nu hierin niets kwaads schuilen, maar
men vergeet blijkbaar dat als men het graan duur
der maakt, men tevens den prijs van het brood
noodzakelijkerwijze verhoogen moeten dat daardoor
de groote massa zeer zal worden geschaad.
De voorstanders van beschermende rechten die
nen deze groote schaduwzijde wel in het oog te
houden, opdat de een niet ten koste van den an
der geholpen wordt. lu geen geval heffe men be
lasting van een grondstof, welker producten het
hoofd bestanddeel vormt van onze volksvoeding.
Bolswardsehe Courant
C£TG)