NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOLSWARD EN WONSERADEEL
1895.
Het kiesrecht voor de Vrouw.
No. 7.
Vier en dertigste Jaargang.
BINNENLAND.
BUITENLAND.
VOOR
INGEZONDEN.
:fxxxxxKXXx;.XxxxxxxKA$
DONDERDAG 14 FEBRUARI.
^xc3<xcx:.xcx:xcxcxz: ox jcxcxcxcjxd=oc>^
Bolswardsche Courant
hulp
-v-v-
r een
J. FENNEMA.
Feaneker, 7 Febr. 1895.
naar
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
teun
vant
kla-
t wel
s wel
f en
eetis
j van
twee
3 het
e sa-
r, die
n aan
•bindt
rbiedt
aken,
in de
Inde"
de
de
en
ik
h het
twen,
welk
ge
he
len
:mede
r. „Ik
meer
mij
-v-v-
iw.
i ik
jne
en.
tis-
en.
ad,
tar
tar
ich
e, in
van
kee-
ge-
uit-
cht,
jer-
vas.
jng
ich-
cht.
aar
ge
ren
rop
iste
eid
erd
te
lucht
ver-
:e op
a die
tffen.
id af,
ijzen.
)t en
«triset
Ie krat?
n palet
me, d6
tad vjf
M. de Redacteur1
Verzoeke een plaatsje voor onderstaande
Het Evangelisch Luthersch Kerkkoor te Harlingen,
gaf Woensdag 6 Februari 1895, ’s avonds 8 uur een
concert.
Opgevoerd werd „Christoforus”, Legende, Gedicht
van F. von Hoffnaass, componiert für Soli, gemischten
Chorund Orchester von Josef von Rheinberger; Direc
teur, de lieer Otto Wernicke.
De introductie wérd gemaakt door het strijkorkest,
en was moeilijk, maar zeer aangrijpend. Men kon
zien, dat de dirigent bezielend optrad zoowel voor het
strijkorkest als ook den geheelen avond voor koor en
solo’s. Aan de zangeressen en zangers merkte men op,
wAAr de dirigent forto of piano wilde hebben, men
hing als het ware aan den dirigeerstok. Dit is voor
waar eene deugd, die vooral bij dilettanten-gezelschap-
pen veel te weinig wordt aangetroffen. Vooral de
sopraan was in dit koor uitmuntend, er werd met
gemak gezongen. De bassen en tenoren waren niet
zoo goed bezet. Het is toch moeilijk om alles vol
maakt te krijgen, doch men mag zeggen, dat het den
Heer Otto Wernicke is toe vertrouwd met de omstan
digheden te woekeren.
Ook de goede wil van het gezelschap bewijst zijn
goed optreden. Er is daar ambitie.
Om in details te treden is niet mijne bedoeling. Een
dilettanten-vereeniging doet haar best, en zoekt onder
ling genoegen in eene goede opvoering der ingestu
deerde nummers. Zoo wordt men ieder jaar beter.
Menig dilettantenkoor staat lager in verdienste dan
dit Harlingerkoor. Men helpt daar elkaar, want zelfs
dilettanten van elders aarzelden niet, een solo-partij
of piano-partij te vervullen. Eere aan dien goeden
geest van samenwerking en hulde aan het Harlinger
Zangkoor met haar bekwamen en ij verigen Directeur,
de heer Otto Wernicke.
Bolsward.
M. de R.l
Schoon is de legende van Christoforus, den reus,
die na in de macht van den Satan geweest te zijn,
diens macht nietig vindt, als hij bemerkt, dat zij niet
bestand is tegen den invloed van het Christendom.
Hij wil alleen de grootste macht der aarde dienen, en
blijft daarom tot aan zijn dood een trouw dienaar van
die grootste aller machten.
Schoon is de compositie, door Josef von Rheinber
ger op deze legende vervaardigd Doch zuiver genot,
hoogste wellust is het, die compositie te hooren uit
voeren door een koor als het Luthersche kerkkoor te
Harlingen onder leiding van zijn emineuten directeur
Otto Wernicke.
Bezieling is het, wat van begin tot eind u tegenklinkt:
bezieling, uitgaande van dien eenen persoon, uitge
goten over hetgeheele koor, zich mededeelend aan allen
in de volle zaal. Zoo sterk, dat mij het applaudisse-
ment, hoe ruim ook verdiend, profaan toescheen, als
niet in staat om aan het opgewekt gevoel uiting te
geven.
Alles werkte samen tot een heerlijk geheel; koren,
solo’s en orkest alles verdient grooten lof. Toch kan
ik niet nalaten, in ’t bijzonder den heer Stockmann
te danken voor zijne bariton-solo's en mevrouw Wer
nicke voor de schoone slot-solo van „Das t'hristkind"
Du tragst die Welt und den, der sie geschaffeu, Deun
ich bin Christus, Gottes Sohn enz. Onder de schoone
koren mag ik niet onvermeld laten het dames-koor:
„Ober die Sterne etc." het mannenkoor der „Spottende
Geister" en het gemengd koor: „Satanas ziehet sur Jagd,
etc."
Moeten na zooveel goeds mij nog enkele opmerkin
gen van het hart? Mij dunkt, na een zoo goed geslaagde
uitvoering als van Woensdag jl. in de Harmonie te
Harlingen, kunnen ze veilig achterwege blijven. Enkel
wil ik opmerken, dat een paar maal de sopraanpartij,
mijns inziens, te sterk domineerde.
Ten slotte zou ik haast iemand vergeten, die een
ondankbare rol zoo uitstekend vervulde, n.l. den accom-
pagnateur, den heer Schoonhof!' van Bolsward. Ook
aan hem den dank van het publiek.
U, M. de R.dankend vooi' de plaatsing dezer re
gelen, blijf ik,
üw. Dw. Dn.
F. WIJGA Wzn.
Er is nog geen opvolger van von Diers als
Russisch Minister van Buitenlandsche Zaken be
noemd. Volgens een telegram uit Petersburg is
die post aan verschillende staatslieden aangebo
den, maar hebben zij bezwaar gemaakt dien te
aanvaarden, omdat tengevolge van de langdurige
ziekte van den heer von Giers het Departement
in een staat van groote verwarring verkeert.
Prins Lobanoff, die het eerst in aanmerking heette
te komen, zou geweigerd hebben, omdat hij op
zijn hoogen leeftijd de voorkeur geeft aan den
rustigen post van gezant te Berljjn.
regel
hier
aan ha
reenigj
chef.
ad ziel
an eei
betaald
uit t|
ispraal
langs ti
iderzoel
schuift
Politii
jichaat'
van hs
dat it
w-ïort
inbreiiï
eziügg
belang
t verder
aai vac
agenten
lelinget
j ven g
ïvange-
Ooststellingwerf. Nog altijd kunnen de
boeren in deze gemeente het met de boterfabriek
niet recht vinden. Zijn onze inlichtingen juist,
dan moet de fabriek te Elsloo thans niet meer
werken, zoodat de veehouders of zelf karnen,óf
de melk naar naburige fabrieken zenden. Deze
week hebben de boeren te Fochteloo bijna een
parig besloten, geen melk meer naar Oosterwolde
te zenden, doch te leveren aan de fabriek te
Appelscha. Buitendien zal men Zaterdagavond
te Fochteloo eene vergadering houden met het
doel daar eene fabriek met handkracht op te
richten. Reeds langen tijd was daarvan sprake,
doch men wenschte er zich vooraf van te over
tuigen hoe de nieuwe fabriek te Appelscha werkte.
Het getal boeren is er groot genoeg en de hoe
veelheid melk, welke jaarlijks uit dat dorp op
andere plaatsen wordt geleverd, is zeer belangrijk.
Daar bovendien het initiatief is genomen door
eenige bemiddelde personen, bestaat er veel kans
dat tot oprichting van een fabriek zal worden
besloten.
Franeker, 9 Februari. In de heden gehou
den vergadering van den gemeenteraad van Fra-
nekeradeel is met eenparige stemmen besloten,
behoudens goedkeuring van Ged. Staten, tot aan
koop van Martenahuis met tuin c. a. aan de
Voorstraat alhier, teneinde het gebouw te be
stemmen voor gemeentehuis.
Ongetwijfeld zal de tijding dat dit historisch
gebouw, thans nog eigen aan de familie Telting,
eene bestemming verkrijgt waardoor het voor
altijd voor sloopers hand is bewaard, met genoegen
worden vernomen.
Wel is ook tegenwoordig het gemeentehuis
van Franekeradeel gevestigd in een historisch
gebouw en wel in het Dekemahuis aan de Breede-
plaats, maar reeds in het midden der vorige eeuw
werd dit gebouw in tweeën gescheiden en beeft
het in den loop der tijden zooveel verandering
ondergaan, dat het Dekemahuis als historisch
monument volstrekt geen waarde meer heeft.
Het Dekemahuis werd in 1826 door Eduard
Marius van Beijma aan het Grietenij-bestuur van
Franekeradeel gelegateerd en zal dus welhaast
70 jaren als gemeentehuis dienst hebben gedaan.
F ran. Crt.
DrinkebroersTe Rotterdam lag een groote
partij vaten jenever, pas van Schiedam gekomen,
op de kade te wachten op verder vervoer. Eenige
werklieden maakten de vaten open en gingen
zich, door middel van een pijpensteel, te goed doen,
tot de politie kwam en aan het ergerlijk drinken
een einde maakte.
Een jacht in verboden jachttijd. Honden,
katten, kanaries, goudvisschen en nog een menigte
andere dieren, die bij haar een onderdak vinden
en liefderijk verzorgd worden, getuigen er van,
dat een oude juffrouw op den Haarlemmerdijk te
Amsterdam een groote dierenvriendin is.
Hoe prijzenswaardig deze eigenschappen van
de. juffrouw ook mogen zijn, er zijn toch altijd nog
menschen die er den draak mee steken. Dit
bleek Vrjjdag weer toen de juffrouw haar ver
jaardag vierde.
Een aantal gasten waren genoodigd, ouden en
jongen, mannelijke en vrouwelijke, om deze heu
gelijke gebeurtenis mee te vieren.
De gasten zaten gezellig bijeen en waren juist
aan een pandspelletje bezig de hondjes, katjes
en de andere beestjes stonden of zaten of lagen
op een rijtje langs den wand, toen er een pakje
werd bezorgd. De jarige vond het heel lief, dat
men haar een cadeautje stuurde, maar zoo midden
in dat prettige pandjesspelwe moesten het
spelletje maar eerst uitspelen.
En toen dat uit was, werd dan eindelijk door
de juffrouw het pakje opengemaakt. Allen hingen
met het lijf over de tafel en rekten de halzen
uit, om, toen eindelijk na veel touwtjes losmaken
en papieren afscheuren, een sigarenkistje geopend
werd, verschrikt, de vrouwelijke aanwezigen gil
lend, achteruit te stuiven, wantniet minder
dan acht muizen wipten uit de doos.
In het eerste nummer van de Wijde Wereld,
een allerliefst maandblad onlangs door het Leger
des Heils in bet licht gegeven, komt een overigens
prachtig artikel voor van Lady Somerset, die o. m.
zegt
„Er is ter nauwernood een vrouw, die nimmer
geroepen wordt den oever des doods zeer na te
betreden; die niet verwijlt in het groote Gethse
mane van lijden en met den dauw der eeuwig
heid op haar voorhoofd der wereld zonen en doch-
teren schenkt. Het is de strijd van de vrouw voor
het voortbestaan van het geslacht, de strijd waarin
zij helaas te vaak haar leven ten offer brengt.
Het is een groote verdienste met krijgsmanseer
de wapenen te dragen, maar grooter is de ver
dienste den soldaten het leven te schenken, die
deze wapenen dragen zullen Gij vraagt haar
lange vermoeiende nachten bij het schommelend
wiegje door te brengen, maar wanneer het kind
zal opgegroeid zijn tot man, zegt gij, dat zij geen
recht heeft eenig aandeel te hebben in de oplos
sing der vragen, die van beslissenden invloed zul
len zijn omtrent het wel of wee van zijn toekom
stig leven.14
De begaafde schrijfster wil der vrouw op maat
schappelijk gebied in haar volle rechten hersteld
zien, en duizenden wenschen dit met haar, en
houden vergadering op vergadering, om haar in
de eerste plaats het kiesrecht toe te doen kennen.
In Engeland woonde men verscheidene dier meetings
bij, in Frankrijk slechts één, want men werd er
spoedig handgemeen, en de algemeene verwarring
maakte het onmogelijk de redenaarstere te verstaan.
Te Londen ging alles veel ernstiger en deftiger te
werk; maar ook daar vermocht men niet mijn
overtuiging aan het wankelen te brengen, dat de
plaats der vrouw niet in de geschillen van het
openbare leven is.
Er bestaan schandelijke misbruiken, de wet ver
ongelijkt de vrouw in tal van opzichten om slechts
twee voorbeelden te noemen: de bejaarde moeder,
die van een klein inkomen leeft, kan door de wet
gedwongen worden haar gezonden, krachtigen zoon,
die een luiaard is en niets verdienen u il, een
levensonderhoud uit te keeren. De vrouw, die voor
haar gezin arbeidt, omdat de man den heiligen
plicht verzaakt, moet, zoo de echtgenoot dat ver
langt, hem al het zuur verdiende daggeld afstaan.
Dit zijn twee afschuwelijke onrechtvaardigheden,
de zedeïooze dwingelandij door den sterke over de
zwakke uitgeoefend, en zij staan niet alleen
maar daarom behoeft men niet te grijpen naar
een geneesmiddel, dat nog noodlottiger gevolgen
zou hebben. Indien aan de vrouw het kiesrecht
wordt verleend, zal het niet lang duren of zij zal
eischen ook in ’s lands vergaderzalen plaats te
nemen, en dan
Wij vrouwen zijn niet welsprekend in het open
baar onze stem is gevormd tot zingen of fluisteren,
zij schiet te kort in omvang als zij een menigte
wil overheerschendoch wij bezitten in hooge
mate den moed ons oordeel uit te spreken.
Tijdens het proces-Joniaux waren alleen de ge
tuigenissen der dames belangrijkde heeren had
den plotseling allen het geheugen verloren. Toen
reeds enkele jaren te voren de man der beklaag
de verscheidene heeren, die haar valsch hadden
zien spelen, die bij het opmaken van het proces
verbaal daarvan aanwezig waren geweest, om op
heldering kwam vragen, wist geen hunner iets
meer van het gebeurde. Ook in de Kamers der
meeste landen weten de mannen hunne persoon
lijke veeten en gevoelens te bedwingen. Vallen
zij een enkele maal, gelijk in Frankrijk of Bel
gië tegen elkander uit, dan volgt er buiten het
gebouw een opheldering en slechts hoogst zelden
gaat men over tot het afschieten van twee kogels
in de lucht, waarmede dan ook alles uit de we
reld is.
Met de vrouw zou dat iets heel anders zijn
vooreerst mag zij zich niet blootstellen aan de be-
leedigingen barer medeleden, ten tweede zou het
strijden tegen alle loyauteit, indien zij hen ging
aanvallen, die zich niet onridderlijk tegenover haar
mogen gedragen. Zij zou dus aan handen en voe
ten gebonden zijn, of maakte zij zich hiervan los,
en trad zij met’heel haar hartstochtelijk gemoed
voor de belangen harer zusteren op, dan zouden
wij heftiger, koortsachtiger debatten bij wonen, dan
nog ooit te voren zijn aanschouwd.
Stelt u de vrouw voor, die buiten staat hare
natuur geheel en al te verloochenen, plotseling in
tranen zou uitbarsten, als men haar „eens onder
handen nam." Haar vader, echtgenoot of zonen
zouden steeds gereed moeten staan den degen
voor haar te trekken, en er zou weldra een ver
warring ontstaan, waarbij de Parijsche vrouwe
lijke meetings nog slechts kinderspel waren.
Neen, neen, de vrouw is niet tot den openba
ren strijd, maar tot het stichten van vrede ge
schapen. Een lauriertak, geen geeselroede past in
hare hand. Hare plaats is in de schaduw, en
daar kan zij een on weerstaan baren invloedtot
zelfs op de verkiezingen uitoefenen. Ik ken. een
lieve, zachte vrouw, die opzettelijk haar fortuin in
landerijen heeft gestoken, waarvan zij slechts een
half procent trekt, teneinde al de onder haar
staande boeren telkens te kunnen laten stemmen
voor den kandidaat, dien zij het. waardigst acht
verkozen te worden. Zij bemoeit zich voor het
overige slechts met haar gezin, waarvan zij het
hoofd is; maar zij gelooft aldus een plicht te vol
brengen.
In bet Engelsche Lagerhuis is de behandeling
van het adres van antwoord op de troonrede
voortgezet.
De Minister Bryce deelde mede, dat de Re-
geering geen bevoegdheid heeft om de overblijf
selen van de vergane Duitsche stoomboot Elbe te
vernielen, noch om door middel van duidelijke
kenteekenen de plaats, waar de Elbe gezonken
is, aan te duiden De plaats, waar de Elbe is on
dergegaan, ligt dichter bij de Nederlandsche, dan
bij de Engelsche kust.
Na deze verklaring van den Minister Bryce
stelde de heer John Redmond een amendement
voor op het adres, waarbij werd verklaard, dat
de tijd is gekomen om over te gaan, tot ontbin
ding van het Parlement. Den kiezers dient dan
de beslissing te worden overgelaten, of zij voor
of tegen de invoering van home-rule in Ierland
zijn.
De discusse eindigde met de verwerping van
het amendement-Redmond. Het amendement
werd verworpen met 256 tegen 236 stemmen.
Volgens bericht uit Kaiping blijven de Chi-
neezen in Manchurije belangrijke versterkingen
ontvangen. Twee Chineesche legerkampen, elk
met 6000 man, liggen op 10 mijlen afstand van de
Japanners, die zich strikt tot verdediging bepalen.
De koude is zeer streng. Vele Japansche schild
wachten vriezen dood.
Wat een verwarring! De oude juffer viel flauw
de dames klommen op stoelen en hielden de
rokken stijf om de beenen geslotenvan de
mannen kropen er ook een paar in hun schulp,
alias in een hoekje van de kamer, terwijl een
paar anderen naar een tang of een pook grepen
en, niet denkend aan den verboden jachttijd, een
ware drijfjacht hielden de dieren, die langs den
wand zaten, werden onrustig en de honden en de
katten sloten zich bij de jagers aanin één woord,
het was een opschudding van belang.
Maar de mensenen raakten met de poken en de
tangen wel elkaar, maar niet de muizen, die allen
een veilige schuilplaats wisten te vinden. En met
het feest was het natuurlijk ook uit; toen de
juffrouw weer bggekomen was, gingen de gasten
naar huis, den onbekenden, edelen schenker van
het verjaars cadeautje de huid vol scheldend.
Een terechtwijzing. „Aan boord van het
pantserschip Evertsen zullen proeven worden ge
nomen met een inrichting om dien bodem kunst
matig te verwarmen.Zoo leest men in de
Amsterdamsche bladen, zegt de Arnh. Ct.
Dat, om een schip te verwarmen, de proeven
genomen worden aan boord van dit schip, vin
den we even natuurlijk als dat de brug die te
Dinant over de maas ligt, te Dinant is gebouwd,
zoo als er op vermeld staat.
Dat dit geschiedt door middel van een inrich
ting is ook nog al verklaarbaarhet kan toch
niet op kommando gebeuren. Maar het merk
waardigste der mededeeling is dat de verwarming
kunstmatig zal geschieden.
Daartegenover staat de natuurlijke verwarming,
door de zon, maar daarvoor heeft men geen in
richting meer noodig en worden ook proeven niet
meer vereischt. Sedert de schepping is de zon er
vrij wel in geslaagd de dingen op aarde en ook
op de zee te verwarmen.
Door een der bankinstellingen te Amsterdam
is een aangeteekenie brief met f6000 bankpapier
naar Keulen gezonden. De brief is aan het adres
bezorgd, doch het geld was verdwenen.
De jonge Koningin maakt bijna dagelijks
tochten op schaatsen, vergezeld van eenige heeren
en dames van haar gevolg en beweegt zich dan
te midden van de schaatsenrijders. Dat dit ge
schiedt om populair te worden, zal niemand aan
nemen, maar dat zij er populair door wordt,lijdt
geen tegenspraak.
De Nederlanders zijn jaren lang gewend geweest
aan de eigenaardigheid van hun Koning om zich
slechts zelden in het publiek te vertoonen. Des
te meer waardeerea zij het dat hunne Koningin
onder leiding Harer Moeder zich vaak te midden
van haar volk vertoontde band wordt er inniger
door en de eerbied zal er niet door verloren gaan.
De onbeperkte en zich telkens openbarende mild
dadigheid der Regentes en hare Dochter, hare
belangstelling en hulp in talloos vele kleine fami
liegebeurtenissen, versterkte nog dien band.
Evenals kleine geschenken de vriendschap onder
houden wordt de hartelijke genegenheid voor de
Koninginnen versterkt door die herhaalde blijken,
dat zij door daden deelnemen ook aan de nouden
van bet volk.
Geen hechter trouw dan die wortelt in de liefde.
Misdruk briefkaarten. Gelijk men weet
werd nu drie jaar geleden een partijtje blauwe
briefkaarten gedrukt, metde beeltenis der Koningin
in den bovenhoek rechts van den beschouwer,
welke kaarten vrij zeldzaam zijn en spoedig 20
a 25 cents waard werden. Het schijnt dat er
weer wat misdruk-brief kaarten in omloop zijn,
althans het komt ons niet aannemelijk voor,dat
op een enkele kaart een drukfout voorkomt.
Bedoelde misdrukkaart is een gewone dubbele
briefkaart, waarop de woorden: Briefkaart met
betaald antwoord onderst boven staan.
Het zeldzame stuk was in handen van een
Meppelsche ingezeten, en werd volgens de Asser
courant na telegrafische onderhandelingen voor
f 40 aan een Amsterdammer verkocht.
Twee schaatsenrijders te Vlissingen reden
in volle vaart tegen elkaar, tengevolge waarvan
de ééu, een onderofficier der infanterie, viel en
eene herschenschuddiug bekwam. Men vreest
voor zijn leven.
Wat komen de meeste schepen te Rotter
dam doen Een antwoord op deze vraag vindt
men in een pas te Chicago uitgegeven verzame
ling groote fraaie lichtdrukken, herkomstig uit
alle hoekjes der wereld. Een onderschrift van
een kijkje op een der havens van Rotterdam
vermeldt, dat de stad zoo heet naar een dijk of
dam aan de Rotter. De openbare square’s in de
Hollandsche steden heeten ook dam’s en daarom
staat dat woord op de omnibussen geschreven
Rotterdam heeft zooveel bruggen, dat men er
altijd acht of tien tegelijk ziet, op welk punt
van de stad men zich ook bevindt: en daar ’t
meerendeels wipbruggen zijn, ziet men ze afwis
selend op en neer gaan, als of zij doelen waren
van een zelfde groote machine.
De meeste schepen, die in de havens van Rot
terdam varen, komen er water brengenwant
hoewel de omstreken zeer moerassig zijn, heeft
Rotterdam, evenals de meeste Hollandsche steden,
maar weinig drinkwater. Niet te verwonderen
is ’t derhalve, dat men niet ver van Rotterdam,
in een andere kleine fabrieksstad, drieüonderd
distilleerderijen vindt, die de beroemde Holland
sche jenever, gemeenlijk „schnapps11 genoemd,
vervaardigen. Tel,
Niet ieder bezit haar vermogen, doch elke
vrouw, die in den huiselijken kring een engel
weet te zijn, die den steun harer zoons, de trouwe
van haar echtgenoot, de troost haars vaders
uitmaakt, verwerft zich een on weerstaan ba ren in
vloed, die niet anders kan, dan zich op den man
te doen gelden, ook in zijn besluiten buitenshuis.
Maar die invloed verkrijgt zij alleen door toewij
ding en liefde, aan eigen haard.
De hemel spare ons voor de huismoeders, die
haar kinderen aan vreemden overlaten, om met
een portefeuille onder den arm politieke verga
deringen te gaan bij wonen, die vermoeid en ont
stemd uit den strijd zullen terugkeeren, om zich
wederom in de studie van gewichtige vraagstuk
ken te gaan verdiepen.
Er is slechts één studie die ons voegthet
menschdom beter en gelukkiger te makenwjj
kunnen dit alleen in eigen woning, en slagen wij
daarin, dan zal de stem van hen, die wij geluk
kig maakten zich zeer zeker ter gelegener ure
verheffen, ter verdediging der vaak verongelijkte
vrouw.
