NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOLSWAB» EN WONSEBAOEEE
Landbouwtoestanden in Rusland.
1895.
Landbouwvergadering.
No. 12.
Vier en dertigste Jaargang.
BELANGRIJK
BERICHT.
”j DONDERDAG 21 MAART.
BINNENLAND.
INGEZONDEN.
ia de Aaaeaeeklek aaa Ce glakfeea.
FIRMA B. CUPERUS Az.
VOOR
KOUT VERSLAG
Muziekschool voor Minvermogenden.
I
I
'M
J t
Bolswardsche Courant
ddel
C-e>fc>
des
het
4
ank-
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden,
Franco per post 95 Cents.
a
a
e
ti
i
t
Is
u
tar
in
in
log
ief-
ila-
er-
len
dat
rna
de
Jen
eek
■eo.
sen
eft,
dat
een
als
te
nen
na-
en
aai
>cht
veg
de
gen
int,
iwe
an.
and
ten-
den
len
niet
reel
de
ux-
lens
.at
)D,
ce
de
lier
jdt.
ide
dat
or-
het
B-
n
■s
n
ir
ir
e
g.
ja
le
n
te
te
itsat.(
ewe-B
allet
wlot
gdu-
hjjnt i
J toe I
nose
nder
het
laten
hoo
nden
Zooals aan vele stadgenooten bekend is, heett
ondergeteekende eene muziekschool voor min
vermogenden opgericht, waar tweemaal ’s weeks
les wordt gegeven. Thans mag ik het genoegen
smaken de jongelui zoo ver gebracht te hebben,
1 er mogelijkheid bestaat, met goed gevolg
„Knapen-Muziekkorps1* (Harmonieorkest) te
formeeren, doch dit stuit af op het daarvoor
benoodigde kapitaal.
Ik neem daarom de vrijheid mij tot het geachte
Bolswarder publiek te wenden, om daartoe iets
bij te dragen tot het doen daarstellen en instand
houden van eene nuttige school, die later rijke
vruchten zal afwerpen. Het daarvoor benoodigde
kapitaal bedraagt ongeveer 240250 gulden en
wel voor de volgende instrumenten
2 Fluiten, 5 Clarinetten, 2 Pistons, 2 Hoorns,
Woensdagmiddag werd te Oosterend eene ver
gadering gehouden der leden der Afdeeling „Bols-
ward, van de Friesche Maatschappij van Landbouw
en Veeteelt, waarbij 20 leden tegenwoordig waren.
Na lezing en goedkeuring der notulen werden
de volgende mededeelingen gedaan
a. Een bericht van het Hoofdbestuur der Maat
schappij, dat de heer D. van Konijnenburg als
voorzitter is opgetreden.
b. Een schrijven van den Algemeenen Secreta
ris, waarin medegedeeld wordt, dat het quotum
per lid op ƒ1,00 bepaald is.
c. Eene missive van het Bestuur van het Friesch
Rundveestamboek, verzoekende het oordeel dezer
Afdeeling te vernemen omtrent sommige geruch
ten, als zoude onwaardig vee ter inschrijving zijn
aangegeven.
Hierover ontspon zich eene drukke discussie.
Over ’t algemeen vond men het niet raadzaam
om een onderzoek in dezen in te stellen. Velen
verklaarden hunne sympathie met het Stamboek
en stelden vertrouwen in de Inspecteurs. Anderen
achtten eene verlaging der inschrijvingskosten ge
wen scht, waarna ten slotte eene conclusie werd
aangenomen, waarin op verlaging dier kosten
wordt aangedrongen, terwijl men zich wenschte te
onthouden van de beoordeeling van ingeschreven
vee.
d. Een voorstel van het Hoofdbestuur, waarin
het noodzakelijke wordt uitgesproken van de er
kenning van het recht van den huurder op ver
goeding der door hem aangebrachte verbeteringen,
welke vergoeding zal moeten worden uitbetaald
bij het verlaten der hoeve.
Dit schrijven vond bijval en werd besloten om
adhaesie aan dit billijk voorstel te verleenen.
Tot candidaat voor een lid van het Hoofdbestuur
in de plaats van den heer Fontein de Jong, koos
men den heer R. H. Zijsling.
Hierna deed de penningmeester rekening en
verantwoording, waaruit eene ontvangst bleek van
392,98, eene uitgaaf van ƒ264,05, sluitende alzoo
met een voordeelig saldo van 128,93, welke
rekening onder dankbetuiging voor het goede
beheer werd goedgekeurd.
Vervolgens besloot men tot het houden van twee
stierenkeuringen te Bolsward en Wommels,waar-
betaalt -de helft of het derde van zijn pacht. De
landheer, die in schulden is, zit met de handen in
het haar, als de wissels komen, en vindt niemand,
die een cent biedt voor zijn goed.
Slechte tijden zijn het daar! Alleen ou men
er een troost in kunnen vinden, dat er geen so-
ciaal-democraten zijn, die het leven des volks ver
bitteren en het nog moeielijker maken. Daarom
beerscht er, ondanks al den nood, rust in het
land, van moord, roof- en diefstal hoort men even
veel of evenmin als vroeger. En waagt eens
iemand het, een koe of een paard te stelen, dan
gaat het hem gewoonlijk slecht genoeg. Van de
politie en het gerecht heeft hij nog niet het erg
ste te vreezenhet zijn de boeren zelf, die korte
wetten maken met dergelijke kerels. Heeft de
politie zoo n dief gepakt, dun heeft ze vaak werk
genoeg hem ongeschonden in de gevangenis te
krijgen. Want de boer zegt: „wat helpt het mij
of de dief door de eene deur in de gevangenis
komt om door de andere deur weer uitgelaten te
wordenHet is dan ook een feit, dat voor een
dief het grootste gevaar niet ligt in de gevange
nis zelf, maar op den weg daarheen. Er zijn er,
die er slechts halfdood aankomen, zoo worden ze,
zelfs onder politiegeleide, geslagen door boeren
met zwart gemaakte gezichten.
Het is een krachtig, schrander en degelijk volk,
daar in West Rusland, en men kan het hun.niet
kwalijk nemen, dat zij zich zelf trachten te hel
pen, waar de staat het niet altijd kan. Daartoe
bezitten zij een groote mate van gemeenschaps
gevoel, volharding, onderworpenheid aan hun hoof
den, moed, stilzwijgendheid, vroomheid en matig
heid in bet drinkön. Zoo verdraagt dit volk dan
ook de harde tijden tamelijk goedsmoeds, ofschoon
men zijn klachten hoort, zoodra men het onder
vraagt.
Als de toestanden in Rusland, d. i. in het land
der eigenlijke Russen, zoo zjjn als in de geschetste
streek, dan zal aan den minister van financiën in
St. Petersburg noch zijn budget noch zijn begroo-
ting helpen, want de vermindering van het volks-
vermogen zal zich ook in de schatkist toonen. En
naar wij er van weten, staat het in vele andere
streken van het groote Russische Rijk niet veel
beter.
tijd
lue-
tig-
eb-
:elf,
tig-
eid.
ge.
ebe
nte
erg
ede
ren
rak
den
die
mee
ed!‘
eke-
ieid,
o te
ma
kte,
lieet
volg
ver-
oral
atig
icbe
este
nza
De volgende schets heeft natuurlijk geen be
trekking op geheel Rusland. Dit uitgestrekte rijk
is zoo groot, het land is van zoo verschillende
kwaliteit, de bewoners verschillen zoozeer in ze
delijk en lichamelijk opzicht, dat het moeilijk is
in een kort artikel een oordeel uit te spreken
over het geheele land. Het volgende ziet dan ook
voornamelijk op de streken aan de Duitsche grens
in het Oosten, in Polen dus en aangrenzende pro
vinciën.
Er loopen geruchten, dat men in St. Petersburg
zal tracnten den Russischen landbouw te hulp te
komen. Als men uitgaat van de toestanden, die
wij hier zullen beschrijven, dan is het zeker wel
tijd, dat dit gebeurt ook. De vorige jaren waren ze
reeds zoo ongunstig, dat wie niet met eigen hand
een schuldenvrij land bebouwde, zijn kapitaal heeft
moeten aanspieken. Zij, die de renten van een
hypotheek moeten betalen, en de pachters, krijgen
zelfs den interest van hun bedrijfskapitaal niet
terug en kunnen aan hun verplichtingen niet vol
doen.
Nu komt het laatste jaar nog met graanprijzen,
die men voor onmogelijk zou houden. De Cente
naar rogge (100 Kg.) kost ƒ1.60, haver evenveel,
gerst ƒ1.20, tarwe maar ƒ2.54, alles per 100 Kg.
dat zijn prijzen, waarmede de arbeid niet wordt
betaald.
Met bijna alle producten der landbouwers gaat
het evenzoo. Rundvleesch, varkens, schapen lijn
zaad, vlas, boter van alle zijn de prijzen ge
daald onder de waarde van voortbrenging.
De handwerker verdient gemakkelijk zijn levens
onderhoud en daarom werkt hij zooveel minder.
De boer brengt zijn koren naar de markt, maar
men biedt hem er zoo weinig voor, dat hij het
weer meeneemt naar huis, of het overlaat voor
een spotprijs. De groote landeigenaar heeft sinds
jaren hypotheken genomen en wissels geteekend
nu ziet hij het oogenblik tegemoet, waarop hij
zijn rente en zijn wissels niet kan betalen en be
dreigd wordt met gerechtelijken verkoop. De ste
deling, hetzij Jood of Christen, is zonder verdien
ste, want de handel gaat öf op een onafzienbaar
termijn öf hij gaat nog veel vaker niet; de
graanhandelaar heett in de laatste jaren niets
verdiend, wel veel verloren. Alles wordt inge
krompen, de stedelijke nijverheid staat stil, als
de boer niets verdienen laat.
Het geld meestal alleen papier is als ’t
ware weg uit de samenleving, van maand tot
maand, haast van week tot week kan men opmer
ken, hoe de geldnood stijgt.
Niemand kan zjjn geldelijke verplichtingen na
komen de zaken, die er nog worden gedaan, gaan
grootendeels op credietkooplieden, die vroeger
een omzet hadden van een paar maal honderd
duizend roebels, hebben geen honderd in kas of
betalen 18 pet. voor het leenen; landeigenaars
met 1000 morgen lands leven geheel zondergeld,
koopen niets, betalen ook niets, ook hun knechten
niet, en alles op het landgoed vergenoegt zich met
datgene, wat het landgoed opbrengt aan voedsel
en kleeding. De knecht neemt in plaats van geld
koren of vlas of hout aan, maakt daarvan brood,
weeft er linnen vanverbrandt het. De wettelijk
veroorloofde rentevoet van 12 pCt. voor het jaar
is de zoogenaamde „eenvoudige1*, maar wie geld
noodig heeft, wil graag het dubbele geven - -een
rijk veld voor den woeker.
Toch komen bankroeten of gerechtelijke ver-
koopingen zelden voor, want bijna allen schijnen
zich in den nood te schikkenzelfs de J oden, en
deze nog vaak zachtmoediger dan de Christenen,
dringen wel bij den schuldenaar aan, maar dagen
hem zelden voor het gerecht.
Wie voor 6 pet. geld wilde leenen op een goed
onderpand, zou men een weldoener des volks noe
men. De Joden gaan het land uit, de steden ver
armen en worden ledig Niemand sterft van hon
ger, want brood koopt men voor nog geen 2 cent
het pond, vleesch voor 6 cents het pond. Maar
wat helpt het, als men geen geld heeft, als de
pacht van het land daalt en de waarde van den
bodem eveneens.
Men heeft zelfs geen geld om het land goed te
bebouwen men bezaait gemiddeld maar het derde,
vierde tot het zevende gedeelte. Wie geen pacht
en geen rente te betalen heeft, onderhoudt zich
en zijn gezin daarvan, laat zich de stof voor de
kleeren weven en naaien door de vrouwen op de
hoeve, voedert zijn paarden en runderen beter dan
anders, want haver heeft geen waarde en hooi is
spotgoedkoop. Om de belastingen te betalen, mest
hij eenige varkens of koeien, en gaat er mee naar
Memel of Libau om ze te verkoopen. De pachter
3 Tenorhoorns, 1 Trombone, 2 Bassen, kleine
en groote Trom en Bekkens, dus 20 instrumenten.
Aan de geachte gevers zal ik vier Concerten
aanbieden; een door het „Muziekkorps van Bols*
ward** en drie door het „Knapen Orkest** waar
mede ik als ’t flink van stapel loopt, Pinksteren
de eerste uitvoering hoop te geven.
In de hoop dat ik bjj Stadgenooten, in het bijzon
der bij Muziekliefhebbers de noodige hulp voor deze
goede zaak zal vinden, beveel ik de muziekschool
in ieders protectie aan, en zal van mijn kant
al het mogelijke doen, om haar tot een blijvend
sieraad van Bolsward te maken.
Hoogachtend,
F. KRONIG, Kapelmeester.
N.B. De lijst zal in 't laatst dezer week aan
de geachte Stadgenooten worden aangeboden.
Ten einde de publiciteit, die de Adcertentien in de Bolswardsche Courant steeds genieten,
nog te vergrooten hebben wij gemeend in het belang van Heeren Adverteerders te handelen, door
geregeld iedere week de
Waar dus de Advertentien elke week in de ANNONCEKLOK zullen worden afgewisseld,
zullen deze juist door de drukke passage aldaar, bijzonder de aandacht trekken.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
voor evenals vroeger weer medailles zullen wor
den uitgeloofd.
Tot keurmeesters werden benoemd de heeren
Y. van der Werf te Nijland, M. Peekema te Win-
sum en R. Kuperus te Roordahuizum.
Thans was aan de orde bespreking der beste
wijze van mestbewaring, waarover de heer Y.
Loopstra van Oosterend eene zeer zaakkundige
verhandeling hield, waarin de volgende hoofdpun
ten werden behandeld
lo. hoe wordt het best de oorspronkelijke kracht
van mest bewaard?
2o. waardoor houdt mest eene gelijke gesteld
heid
3o. op welke wijze blijven omvang en gewicht
bewaard
Zeer duidelijk gaf de inleider op al deze vragen
een antwoord en werd door hem op de beste
wijze van bereiding en conserveering gewezen,
waarop hij menige practische vraag van de leden
helder en duidelijk beantwoordde.
Het woord van dank van den Voorzitter aan
den heer Loopstra voor zijne degelijke verhande
ling was dan ook welverdiend.
In eene vorige vergadering had de heer D. de
Gavere op zich genomen om rapport uit te bren
gen omtrent een door hem genomen proef met
ingekuild gras, welk rapport luidt als volgt:
Op vereerend verzoek van ’t Bestuur onzer
XHe afdeeling der Friesche Maatschappij van
Landbouw zal ik trachten proefondervindelijk
mijne meening hierover duidelijk te maken. Ik
heb n. 1. j. 1. zomer in de maand Juni ongeveer
7 a 8 koe’seten eerste snede gras in een hooivak,
binnenshuis geplaatst, hetwelk ik aan de volgende
behandeling heb onderworpen.
In de eerste plaats heb ik bovengenoemd gras
onmiddellijk na 't maaien aan den hoop gezet,
en daar nu mijne opinie is, dat gras eerste snede
minder watergehalte bevat, dan een tweeden oogst,
meen ik te moeten opmerken om de beste resul
taten te verkrijgen, dat men ’t gras eerste en
tweede snede niet geljjk bedient te behandelen.
Daar ’t eerste bij minder watergehalte, en bij
winddroog maken, de gewenschte temperatuur-
verhooging al te spoedig zou bereikt hebben, en
dientengevolge te veel broeiing ontstaat, zal de
najaarsoogst mijns inziens een weinig gedroogd
moeten worden, daar anders wellicht de temperatuur
een te lagen warmtegraad zou aanwijzen. Ik be
veel hen, die proeven in dezen willen nemen aan,
om de zoogenaamde voederpeilijzers of thermome
ter te gebruiken, daar men anders te veel van het
toe val afhangt en in den blinde ronddoolt.
Ik heb dan mijn grashoop gedekt met ’/2 voet
zand, waarvan de uitkomsten allergunstigst zijn,
minder was het echter met de uiteinden, hiervan
was l/2 tot 1 voet verloren, hetwelk niet afgeslo
ten was, en door de zuurstof der lucht was ver
teerd.
Wat het gras betreft dit was naar mijn be
scheiden oordeel in kleur en gehalte zeer goed te
noemen. Daar ik meen, dat onze Zuivelconsulent,
de heer Mesdag spreekt, dat genoemd gras noch
bruin, noch groen mag gekleurd zijn, maar in kleur
moet overeenstemmen, die tusschen licht groen en
bruin gelegen is, geloof ik dat bedoeld voeder aan
dieeischen voldoet, terwijl de reuk doet herinneren
aan versch gebakken roggebrood.
Ten slotte nog iets over vleesch vorming en
melkopbrengst aangaande dit voedsel. Ik heb
namelijk een tijdperk van 8 weken de koeien
persvoeder */s hooi toegediend, gedurende die voe
dering constateerde ik een goede melkopbrengst,
en bovenal een uitmuntende vleeschvorming, ech
ter zonder krachtvoeder. Ook heb ik 4 koeien,
3 melke en een kalve koe alleen met groenvoe-
der verzorgd, waarvan de meerdere melkopbrengst
bij no. 1 was 2 liter, no. 2 l‘/2 liter, en no. 3 1 liter.
De resultaten mag ik dus niet ongunstig noe
men, ook op de beesten en spijsverteering had
ik geen aanmerkingen, en kon de laatste zeer
normaal noemen. Maar wel wil ik er aan toevoe
gen, dat bij een stal van 20 en meer koeien, er
wellicht eenigen onder zullen zijn, wie genoemd
voedsel niet in zulke groote hoeveelheid mag wor
den toegediend, en ook dient te worden opgemerkt,
dat mijns inziens men niet zoo mag handelen met
de najaarsvrucht.
Met belangstelling werden de resultaten dezer
proefneming aangehoord.
Nadat nog Bolsward als plaats voor de volgen
de vergadering was aangewezen, sloot de Voorzit
ter de vergadering.
Achlum, 15 Maart. Er is hier een nieuwig
heid op touw gezet voor de liefhebbers van vuur
wapenen. Uitgelokt door de nu en dan plaats
hebbende wedstrijden in het schijfschieten, zijn
ook hier eenige schutters op het denkbeeld geko
men permissie aan te vragen tot het houden van
een dergeiijken wedstrijd. Naar ons werd mede
gedeeld, moet daartegen geen bezwaar bestaan,
zoo er maar een geschikt terrein kan gevonden
worden, waar de prijskamp kan plaats hebben
zonder gevaar voor de openbare veiligheid op te
leveren. Als geschikte plaats daarvoor zou de
herberg „Pasver11 bij de Attje-tille in aanmerking
komen.
De heer L. Hannema te Harlingen, lid der
Prov. Staten voor het district „Franeker,** heeft
te kennen gegeven zich bij de a. s. periodieke
verkiezing niet weder beschikbaar te stellen.
Fran. Crt.
Vaak wordt gespot met de pogingen om
door tooneelvoorstellingen, concerten, fancy-fairs
enz. armen en hulpbehoevende instellingen te
hulp te komen.
Mogen enkele malen dergelijke pogingen om
het aangename aan het weldadige te paren aan
het doel beantwoorden, niet altjjd is dit het
geval. Zoo leverde een tooneelvoorstelling van
liefhebbers te Utrecht voor de noodlijdenden te
Scheveningen eene bijdrage op van f 2,24s.
En daarvoor hadden de dilettanten-acteurs
zich misschien weken lang moeten inspannen om
zich op de voorstelling voor te bereiden en had
den de bezoekers guldens of mogelijk wel rijks-
daalders gestort voor het liefdadige doel.
Wjj stellen ons, zegt de Midd. Crt. vol
strekt niet voor dat de anti-revolutionairen in
alle opzichten één zouden moeten zijn van ge
dachten. Maar de scherpe strijd, die er in den
laatsten tijd wordt gevoerd in eigen boezem het
geschil tusschen twee mannen van naam bewijst
toch voldoende, hoe weinig de anti-revolutionaire
beginselen vermogen om vrede en eendracht te
stichten.
„Sinds zij in de laatste jaren zich in ons land
meer en meer trachten te doen gelden, hebben
wij op kerkelijk gebied niet anders aanschouwd
dan verwarring en een alleronchristelijksteu strijd,
waarvan een ernstig mensch huivert.
„En op politiek gebied ziet men de overheer-
schende macht uitoefenen door een clubje, dat
op kerkeljjk gebied den toestand danig heeft
bedorven en in plaats van anti-revolutionair, de
revolutie overal predikt en huldigt.1*
Een slagersknecht, die te Heerenveen op
een hondenkar was gezeten en door een jongen
met sneeuwballen werd gegooid gaf den knaap
een oorveeg. Dit werd door een ander gezien,
die aangifte deed bij de politie. De slager werd
door de rechtbank te Heerenveen tot 14 dagen
gevangenisstraf veroordeeld.
De Heerenveensche rechters slaan, dunkt ons,
niet den goeden weg in om de baldadigheid van
straatjongens wat te temperen. Arnh. Crt.
Ook de mau te Amsterdam, die pannekoe-
ken, in een vuilnisbak gevonden, opat en tenge
volge daarvan vergiftigd werd en overleed is
slechts een visioen van een occasionaal-corres-
pondent.
Te Voorburg viel een elfjarig meisje, dat
zich door touwtjespringen te veel vermoeid had,
dood neder.
Zaterdag vierde een in de Leidsche studen
tenwereld zeer bekende type, Mie Dop, het voor
recht, dat zij gedurende 5ü jaren haren studenten
als fruitvrouw bediend heeft. Den 16en Maart 1845
toen allerlei lastige fruitmeisjes de studenten, die
buiten zaten, hinderden, joeg de commissaris van
politie ze allen weg, behalve Hiltien Jannetje
Zitman, een meisje van 12 jaar, die door de stu
denten op de stoep der sociëteit werd toegelaten.
Sinds bleef ze Minerva bijna dagelijks bezoeken,
kent tal van geslachten, spreekt en vertelt van wat
ze beleefd heeft, en ondervond Zaterdag dat ook
de studenten van het tegenwoordig geslacht oude
getrouwen weten te waardeeren. Haar werd van
wege de studenten een geschenk vereerd.
De geestdrift over de overwinning van Jaap
Eden is niet algemeen. Het sportblad de Kampioen
van Vrijdag jl. schrijft:
„Zijn de feestelijkheden bij de ontvangst van
Jaap Eden te Arnhem en Haarlem niet wat te
hoog opgevoerd en is die mensebenvergoding wel
evenredig aan het gewicht eenersportover winning?
