NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BGLSW&BQ EN' WWSBRAMEC.
I
I
Verschijnt Donderdags en Zondags. Vier en dertigste Jaargang.
1895.
No. 19.
SI
3
VERSLAG van den TOE
STAND EN DE WERKING VAN DE
ZUIVELSCHOOL te BOLS-
WARD, over het jaar 1894.
BINNENLAND.
$XXXXXXXXDCXXX X xxxx^
DONDERDAG 25 APRIL.
^XXXXXXXXXhXXXXXXXX^
14 I
21 j
28
VOOR
toestel te reclit-
ƒ7775.31
enz.
tegen de volgende prijzen:
'f
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
2de halfjaar (cursus)
379417 L.
Juli
Aug.
Oct.
Eb
K
ill]
- 3958.23^
van eene week de inrichting verlaten,
omdat de inspannende studie hem blijkbaar
niet beviel.
Nov. 6 j
13 I
20
27
29
30
Dec. 7
14
18
20
24
28 I
ƒ38-
- 39*/2-40,—
- 40,50
- 39,—
- 36,50
- 37,—
- 40,—
- 42,50
- 43,-
- 41,50
- 41,50-43,-
- 43,-
- 44,—
- 42,50
- 44,—
- 42,-
- 43,50
- 46,50
- 48,—
- 42,—
- 41,—
- 38,50
- 38,50
- 39,—
- 39
- 39,—
- 40,-
- 40,-
- 42,—
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
2de halfjaar
19851 V» KG. boter
3479 Gouda’s kazen. 3826 Edammer kazen.
8 Edammer B 33 Vette Gouda’s k.
1355 halfvette
2049 magere
38 afvalkazen
Bedoelde producten werden verkocht
Zooals reeds aan het slot van het voor
gaande .jaarverslag is vermeld, heeft het
onderwijs aan de Zuivelschool een diep in
grijpende reorganisatie ondergaan, waarom
het zeker wel gemotiveerd is, in dit ver
slag eenigszins meer in bijzonderheden te
treden.
Nadat het onderwijs aan de inrichting
op 1 November 1893 voorloopig was gestaakt,
werd de verwerking der, reeds bij een vroe
ger aangegaan contract, gekochte melk
voortgezet, onder leiding van B. Galama,
oud-leerling der school, onder toezicht van
den heer M. Logeman, gepens. kapit. O.L.,
tijdelijk te Bolsward verblijf houdende, die
zich vooral door zijn nauwkeurig en accu
raat beheer der financiën, het in orde bon
den der administratie en het opmaken der
rekening zeer verdienstelijk heeft gemaakt
tegenover de vereeniging, waarvoor een
woord van dank ook in dit jaarverslag zeker
niet misplaatst is.
Hoewel het contract van melklevering op
den 31sten Maart was afgeloopeu en daarmee
het hoofdmotief voor het in werking houden
der fabriek was vervallen, werd toch door
het bestuur raadzaam geacht nieuwe con
tracten te sluiten, omdat de hervatting van
het onderwijs was Verzekerd en de benoe
ming van een nieuwen directeur eiken dag
te wachten stond.
In Mei werd als zoodanig benoemd S. E.
Westra, directeur der coöperatieve Stoom-
zuivelfabriek te Dokkummer Nieuwe Zijlen,
die den 30sten Juni het bedrijf van zijn
aangestelden voorganger overnam en den
lsten Juli als directeur-leeraar der gereor
ganiseerde inrichting in functie trad. Een
van de eerste bemoeiingen van den direc
teur is geweest het gebouw, de werktuigen
en de leermiddelen zoodanige veranderingen
en aanvullingen te doen ondergaan, dat zij
konden voldoen aan de eischen, die men aan
eene dergelijke inrichting moet stellen.
Vele der aanwezige toestellen werden
gerepareerd, eenige nieuwe werden aange
schaft. Zoo eischten o.a. twee der aanwe
zige centrifuges onmiddellijke herstelling
en gedeeltelijke vernieuwing. De karn, die
geheel onbruikbaar en ook te klein was,
werd vervangen door eene nieuwe en groo-
tere, en ook de oude en versleten boter-
kneder werd opgeruimd, en daarvoor in de
plaats werd een grootere en van betere con
structie aangeschaft.
Verder werden eenige melkonderzoekings-
apparaten, waarvan alleen het toestel
Soxhlet voorhanden was, aangeschaft, als
mede eene geheele collectie toestellen en
ingrediënten, onmisbaar voor het onderwijs
in de beginselen van natuur- en schei
kunde.
Eindelijk werden ook de verschillende
localen flink onderhanden genomen, en
ondergingen min of meer belangrijke, maar
zeer noodzakelijke reparatiën.
Gelijktijdig met den directeur werd als
leeraar aan de inrichting verbonden de
heer T. Bosma, gemeente-veearts te Wom-
mels, terwijl ten behoeve van de werkzaam
heden in de fabriek de directeur wordt ter
zijde gestaan door een vast aangestelden
kaasmaker en door een machinist.
Reeds voor de in functie treding van
den directeur werd den 20sten Juni ten
overstaan van eene commissie van het
bestuur het in het leerplan voorgeschre
ven toelatings-examen gehouden.
Van de 16 aspiranten, die aan het exa
men hebben deelgenomen, werden de vol
gende acht geplaatst
1. Albert Gerrits Alberda te IJsbrechtum.
2. Klaas Harmens Frietema te Achlum.
3. Arend Siebes Hartmans te Lippenhui
zen.
4. Johannes Hendrikse te Steenwijker-
wold.
5. Lammert Heins Hilarides te Bolsward.
6. Dirk Twerda te Nijland.
7. Jacob Pieters Schaafsma te Douiaga.
8. Pieter Hessels Wiersma te Bozum.
Een van de eischen van toelating luidt,
dat de aspiranten reeds een jaar in de
praetijk der Zuivelbereiding moeten zijn
werkzaam geweest. Aan deze voorwaarde
is door de geslaagden op verschillende wij
zen voldaan. De nos. 2, 3, 4 en 8 waren
te voren in fabrieken werkzaam geweest,
terwijl de anderen in het boerenbedrijf
hunne opleiding hadden genoten.
Zeven der leerlingen hebben met veel
opgewektheid den cursus doorloopen, maar
de leerling Twerda heeft reeds na verloop
10
17
24
31 i
7
Sept. 4
H
18
25 i
2
9
16
Oct. 23
30
worden verklaard dat de jongelui, hoewel
ze misschien niet direct in ’t perk kunnen
treden met meerjarige geoefende practici,
toch door een dieperen blik in de werk
zaamheden, den juisten Weg beter weten
in te slaan en bij voorkomende moeieljjk-
heden met meer tact zullen te werk gaan.
Zaterdag 22 December had in tegen
woordigheid van den Inspecteur van het
Middelbaar Onderwijs den heer F. B. Löhnis
en eene commissie uit het Bestuur het
practisch en mondeling gedeelte van het
eindexamen plaats. Het schriftelijk examen
was reeds eenige dagen te voren afgenomen.
Dit examen heeft de reeds vroeger door
ons verkregen indruk bevestigd, dat ,de
tyd aan de school doorgebracht, zeer goed
was besteed, en heeft onze verwachting ver
levendigd, dat de reorganisatie der school
een stap is geweest in goede richting.
Aan de zeven leerlingen is een diploma
uitgereikt.
Uitkomsten van het practisch bedrijf.
De volgende hoeveelheden melk werden
verwerkt
1ste halfjaar
269029 L.
waarvoor werd betaald
11400,07. 16875,57.
De verkregen producten bestonden uit:
1ste halfjaar
14070 ‘A KG. boter
Onderwijs.
Van ’s morgens 5 of 6 uur tot pl.m. 10
uur werden de practische werkzaamheden
in de fabriek verricht en ’s middags van
1—3 en van 4—6 uur werden de theore
tische lessen gegeven
Het practisch onderwijs bestond in het
ontroomen der melk door middel van het
Swartz- en centrifuge systeem. De avond-
melk werd volgens de eerste en de morgen-
melk gedeeltelijk volgens de laatste methode
verwerkt, 'beurtelings door middel van de
aanwezige vier centrifuges.
Boter werd, behalve wanneer om be
paalde redenen zoet werd gekarnd, ge-
woonlijk uit gezuurden room bereid. Het
pasteuriseeren der room (na Sept. 1894)
alsmede het kweeken van reinculturen voor
zuursel werd geregeld toegepast. Met dit
laatste werden eenige proeven gedaan.
Daarbij dient opgemerkt, dat het pas
teuriseeren van den room, zonder toestel,
uit de hand werd verricht, welke manier
natuurlijk minder aanbeveling verdient,
doch die bij gemis aan toestel te recht
vaardigen is.
De boter zelve werd verpakt in Friesch
of Deensch fust en gewoonlijk publiek aan
de markt verkocht. In den laatsten tijd
echter werd wegens de lage prijzen der
markt alhier aan groothandelaren binnen
lands verzonden of aan Engelsche make
laars geconsigneerd.
De opbrengst en het verschil in opbrengst
van de alhier verkochte boter en die op
de Engelsche markt geplaatst, is in het
volgend hoofdstuk opgegeven.
Er werden diverse soorten inheemsche
kaas gefabriceerd, vette, halfvette en ma
gere Gouda’s, vette en halfvette Edammer
kaas.
Het product was van dien aard, dat de
bedongen prijzen steeds zeer bevredigend
mochten worden genoemd. Nagelkaas en
Leidsche kaas werden nog niet gemaakt,
omdat de gereedschappen daarvoor niet
aanwezig waren en het aanschaffen daarvan
juist gedurende dit halfjaar in verband met
de ongunstige resultaten van het vorig
halfjaar te bezwarend zou zijn geweest. Even
wel zullen in het voorjaar van ’95 aankoo-
pen in die richting worden gedaan.
Een enkele der élèves, die voorbereidend
onderwijs had genoten, muntte uit boven
de anderen, niettegenstaande ook door dezen
een voorbeeldelooze vlijt en wilskracht aan
den dag werd gelegd. Echter bleek het ook
nu weer, dat het hoogst wensche]ijk is, dat
de jongelui, die een cursus zullen volgen,
meer dan gewoon lager onderwijs hebben
genoten, zeer waarschijnlijk zouden er dan
meer zijn, die hunne studie met meer vrucht
zouden bekroond zien.
Overigens kan evenwel zonder schroom
ƒ38,-
- 40,—
- 40,50
- 39—41
- 36,—
- 37-37,50
- 40,—
- 42,50
- 43,-
- 41,—
- 43,
- 43,-
- 44-44,50
- 42-43,—
- 42-45,—
- 40-42,—
- 43,50
- 46-46 50
- 48,—
- 43,50
- 41,—
- 40,40
- 44,-
- 40,-
- 40,-
- 42,—
- 41,—
- 43,-
- 45,60
Zooals reeds werd opgemaakt, werd de
boter grootendeels onder de waag te Sneek
en Bolsward publiek verkocht. Gedurende
de maanden Nov. en Dec. werd een gedeelte
op andere wijze geplaatst en werd tusscben
1,-5,50 boven den marktprijs be
dongen.
Prijs van Kaas wisselde af tusschen:
Edammer 17,a 20,—
Halfv. Gouda’s - 10,- 16,
Magere - 5,— - 9,—
Alles per 50 K.G.
De kaas werd grootendeels verkocht aan
kaaskoopers, enkele werden aan particulie
ren geleverd.
De detail melk-, magere melk- en kar-
nemelkverkoop werd gestaakt evenals later
ook de detail boterverkoop.
Opmerking. De finantiëele bepalingen in
het contract van 1894 zijn later, wegens
de ernstige onvoorziene dalingen der boter
en kaasprijzen, gebleken veel te hoog te
zijn, waarom dan ook niet anders dan met
verlies kon worden gewerkt.
Met genoegen kunnen wij nog melding
maken van de plaatsing van eenige leer
lingen.
K. Frietema als volontair te Achlum.
A. Hartmans werd, na een maand aan de
Coöp. Stoomzuivelfabriek te Olterterp werk
zaam te zijn geweest, teneinde eenige be
zwaren bij de boterbereiding (spekkigheid
der boter) uit den weg te ruimen, wat hem
ook uitstekend is gelukt, door bemiddeling
van den directeur der school geplaatst als
assistent aan de Zuivelfabriek te Leerdam
(Directeur de Heer L. Nering Bögel).
J. Hendrikse nam de leiding der fabriek
te Steenwijkerwold op zich.
F. Wiersma werd door bemiddeling van
den directeur geplaatst als assistent aan de
Coöp. Stoomzuivelfabriek te Eefde, (gem.
Gorsel, Directeur de heer J. Scbürer.)
Het is ons aangenaam te kunnen consta-
teeren, dat de keuze van den directeur is
gebleken eene'goede te zijn geweest. Met
veel ijver heeft b(j zich van zijne vooral in
het begin zeer moeielijke taak gekweten.
Hiervan getuigt de indruk by het eind
examen verkregen en ook de tabel der ge
maakte boter- en kaasprijzen, die zeer gun
stig moeten genoemd worden, te meer wan
neer men bedenkt, dat het werk door leer
lingen wordt verricht.
Voorts wordt nog met dankbaarheid ver
meld, dat ook voor het jaar 1895 van rijks
wege een subsidie is toegestaan van f 5000,
en door het provinciaal bestuur van Fries
land een jaarlijksche subsidie van f1500 is
toegekend.
Ten slotte zij nog meegedeeld, dat in
het Bestuur de volgende wijzigingen hebben
plaats gevonden
De H.H. H. Halbertsma, R. F. Feenstra,
P. Peereboom en D. J. Brouwer namen hun
ontslag, terwijl als nieuwe bestuursleden
werden gekozen de H.H. J. Mesdag, Mr. J.
A. Hingst, aan wien de functie van Secre-
taris-Penningmeester werd toevertrouwd,
terwijl in de vacatures Feenstra en Peere-
boom nog niet is voorzien.
Het Bestuur der Vereeniging
D. FONTEIN de JONG, Voorzitter.
J. A. HINGST, Secretaris.
Appelscha. Ofschoon de uitvindingen
op het gebied der werktuigkunde, om waarde
te hebben in de oogen van deskundigen, moe
ten komen van ingenieurs ot bekende groot
heden adres aan het veiligheids-toestel
voor spoorwegen van den heer Zandstra te
Heerenveen. schijnt men toch de vinding
van den smid H. Tichelaar te Appelscha op
prijs te zullen stellen. Zooals wij vroeger in
dit blad reeds mededeelden, heeft deze ten
behoeve der boterfabriek te Appelscha een
voorwarmer vervaardigd, om de melk er mede
op den vereischten warmtegraad te brengen,
eene geheel nieuwe vinding, welke olijkt
geheel aan het doel te beantwoorden. Dezer
dagen nu ontving de heer Tichelaar bezoek
van een voornaam persoon uit Je provincie
Noord-Brabant, met het doel informatiën
omtrent den voorwarmer in te winnen. De
uitslag was zoodanig, dat de vreemdeling
geen oogenblik aarzelde er een te bestellen.
Voor de fabriek te Fochteloo heeft de heer
Tichelaar nog een onder handen en zeer
zeker zullen er meer bestellingen volgen.
Te Groningen waren eenige werktuigkun
digen vol belangstelling en wenschten gaarne
het fijne van de zaak te weten. Men liet den
eenvoudigen smid dus recht wedervaren.
Arum. Tot machinist in het stoomge
maal van den Arumer—Acblumer—Kims-
werder polder is in de plaats van U. Bes-
werda, die voor eenigen tijd overleden is,
benoemd de tijdelijke machinist Rauwerda
alhier. Fran. Crt.
In de laatst gehouden vergadering van
het Bestuur der Spaarbank van de Depar
tementen „Arum c.a.“ en „Witmarsum c.a.“
bleek het dat er gedurende de eerste drie
maanden dezes jaars gedaan waren 135 in
lagen tot
een gezamenlijk bedrag van ƒ?927.45
drie maanden rente bijgeschreven - 847.86
Totaal inlage
tegen 32 uitnamen tot een
bedrag van
meerdere inlage dan uitname ƒ3817.07
Het geheele bedrag van aan de inleggers
verschuldigde gelden is hierdoor geklommen
tot ƒ88634.045.
12 Boekjes zijn geheel afgelost en 15 nieuwe
afgegeven. Het aantal inleggers bedraagt
thans 419, waaronder 7 schoolspaarbanken,
welke gezamenlijk een zeer groot aantal
inleggers tellen. Het nut der Spaarbank
blijkt niet alleen uit den inleg, maar vooral
ook uit de uitname daar de meeste uitnamen
gedaan zijn door jongelieden, die in het hu
welijk gaan treden en thans hunne opge
spaarde penningen gebruiken voor de aan
schaffing van huisraad of den aankoop van
eigen woning.
Achlum. In het begin dezer week
werden hier in één nest reeds vijf kievits
eieren gevonden. Zeker geen alledaagsche
vondst in den nog niet verboden tijd, waarin
het \an eizoekers op onze velden wemelt.
Een adres. Het volgende adres werd
dezer dagen verzonden aan den gemeente
raad van Amsterdam.
De Ondergeteekenden
lo. S. I. Samson Jr.2o. J. Koster3o.
J. Schale; 4o. Job. J. Lodewijk en 5o. D.
Samson
tezamen uitmakende het bestuur van
en ten deze vertegenwoordigende de eerste
als voorzitter, de tweede als secretaris, de
derde als penningmeesteres en de beide
overigen als commissarissen de Wjjk-
vereeniging „Y Y en Omstreken11, domicilie
kiezende aan het adres van den sub 2 ge
noemde, Quellinstr. 129, alhier.
Geven met den noodigen eerbied te ken
nen
dat hunne vereeniging, hierboven genoemd,
reeds eenige jaren geleden bestaat en ge
durende dien tijd voor bijzondere gelegen
heden een banier gebruikte;
dat deze banier echter door den tijd oud
is geworden
dat hunne vereeniging eene nieuwe ba
nier heeft gekocht, welke banier Zondag
24 Maart feestelijk is ingewijd
dat zij nu de oude banier gaarne willen
afstaan
dat nog niet in ’t bezit der gemeente is
een banier onder welker kleur voor de
rechten der menschheid is gestreden.
Redenen waarom adressanten de oude ba
nier bij deze de gemeente aanbieden ter plaat
sing in een der gemeente toebehoorend mu
seum.
Amsterdam, 4 April 1895.
't Welk doende
Nog al een leuke aanbieding.
K3B
Bolswardsclie Courant
n
T)
n
r>
J7
n
Y)
r
JJ
J»
5
r>
Marktprijs.
Datum.
Ontvangen
prijs.
- - l r I Nl 'i
