NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BölSWAay EN WONSERAOEEI.
Verschijnt Donderdags en Zondags. Zes en dertigste Jaargang. 1897.
No. 24.
Voor het Kantongerecht.
f®
X
BINNENLAND.
3
c
I
JJ
SA L
VOOR
"iig
ZITTING van 19 MAART.
F
z
I
I
1
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
1874 lichten,
De Commissie voor de Gasfabriek
De heer Kantonrechter vraagt nog aan
de aanwezige politieagenten of een hunner
ook weet, of windhonden kunnen speuren,
daar een der getuigen heeft beweerd, dat een
windhond dit niet kan, waarop een der agen
ten, die veel bij de lange jacht was geweest,
verklaarde, dat de meeste windhonden op
het gezicht jagen, doch niet altijder zijn
er ook, die wel degelijk kunnen speuren.
De marechaussée verklaart nog, dat de
jagers gewoonlijk zelf de hazen opzoeken en
er dan de honden op los sturen.
De eisch tegen dezen beklaagde is f 20
boete of 4 dagen hechtenis.
Beklaagde ontkent nogmaals dien dag op
een haas gejaagd te hebben.
J. Z. te Cubaard, moest den 25 Febr. voor
zijn boer een vracht lijnkoeken en maïsmeel
halen, met den wagen van Wommels. Hij
had op zijn voertuig 600 lijnkoeken en 5
zakken maïsmeel, wegende samen 855 kilo.
De wielbanden waren minder dan 10 cM.
en de agent Haagsma, die dit constateerde,
moest proces-ver baal opmaken, met last om
het te veel geladene af te zetten.
Beklaagde verklaarde op last van zijn boer
gehandeld te hebben, die heeft hem er op
uitgestuurd. Hij wist niet, dat het niet mocht.
Eisch f 5 of 3 dagen.
Op den 22 Febr. ontmoette de veldwachter
Kamstra van Oosterend op den kunstweg te
Ytens 3 voermanswagens. Op den eersten, be
spannen met 2 paarden, waren 307 kazen,
elk ruim 6 kilo wegende, zoodat dit een ge
wicht uitmaakte van 1842 kilo. De wielbanden
waren 15 cM., doch te smal voor zoo’n ge
wicht. De bestuurder G. D. te Sneek kreeg
proces-verbaal.
De 2de wagen bevatte 200 soortgelijke
kazen, zoodat de vracht minstens 1200 kilo
bedroeg. De wielen van dezen wagen waren
10 cM., en dus de vracht ook te zwaar. J. H.
van Sneek werd daarom bekeurd.
De 3e wagen bevatte 100 zulke kazen, de
wielbanden waren 5 cM. en dus in verhou
ding ook al weer te smal en de bestuurder
W. II. te Sneek was de 3de die proces kreeg.
Geen dezer beklaagden is verschenen.
De eisch voor ieder luidt f 5 boete of 3
dagen.
Uitspraak over 14 dagen, zijnde 2 April.
KORT VERSLAG van den TOE
STAND en de EXPLOITATIE
der Gemeentelijke Gasfa
briek te Bolsward, over het
dienstjaar 1896.
Wonseradeel. Het land, waarop het
vorige jaar bieten zijn verbouwd heeft daar
door veel geleden, vooral ook door het rooien
en wegrijden der vrucht. Toch zullen ook
in deze gemeente „bieten op bieten“ worden
verbouwd. „Wat zal men anders“ zeggen
de boeren, “wij maken uit de andere pro
ducten bgna mets, dus is het met bieten
licht te wagen". Sommige landbouwers zullen
een groot aantal pondematen bezaaien.
Omtrent de rijwielen-tentoonstelling,
thans te A msterdam gehouden, wordt veel
loffelijks gemeld
Alle grootefirma’s binnen- en buitenslands,
zijn hier vertegenwoordigd schijnt het wel
en elks model is „het beste". Daar zijn er
met enkele en dubbele luchtbanden, rechte
en kromme sturen, sturen die de trilling
willen tegengaan en der beenen trap vermogen
aanmerkelijk verhoogen, gele en bruine, al-
luminium en stalen veilingen, houten en
andere wielbanden oneindig veel meer.
Eene beschrijving zou uit den aard der
zaak vrij eentonig zijn. De sportmannen die
ze bezoeken kunnen het best de voortreffe
lijke eigenschappen door aanschouwing lee-
ren kennen en waardeeren. De tentoonstel
ling duurt tot 28 Maart en is dagelijks te
bezichtigen van 10 tot 6 en van 8 tot 10
uren.
De waarnemende Burgemeester van
Haarlem heeft verklaard, dat hij de toe
passing van het besluit, betreffende de hand
having der Zondagswet overlaat aan den
Burgemeester, als deze zal zijn terugge
keerd.
Gezonken. Te Dordrecht is een beurt
schip met zooveel kracht tegen bet rem-
mingswerk der spoorbrug gevaren, dat het
vaartuig onmiddeiljjk begon te zinken. Door
een sleepboot werd het naar den wal ge
sleept, waar het weldra zonk.
Stavoren, 22 Maart. De haringvisschers
aan de Friesche zuidwestkust klagen over
geringe vangst. Verbetering is alleen te
wachten, als de windrichting mee wil hel
pen. Enkele visschers oefenen het bedrijf
thans onder Urk uit. Velen houden zich
tot de paling begint te „loopen" onledig
met botvangst.
Fr. Zuidwesthoek, 22 Maart. Als
het waar is, wat de volksmond in het be
kende rijmpje van ’n drooge Maart zegt,
dan heeft de ioopende maand nog al wat
op zijn kerfstok. Niet alleen de buiten
landen staan blank, ook de polders ver
drinken tusschenbeide bijna, ofschoon de
watermolens doen, wat ze kunnen. Wagen-
werk in de weide is niet mogelijk, waar
door weer de terpschippers vertraging in
hun arbeid ondervinden. Wie echter vrede
hebben met de mildheid van Pluvius
dat zijn de kieviten, die overvloed van
wormen kunnen vinden en daardoor mis
schien even mild produceeren. Reeds werden
te W. drie eieren iu een nest gevonden I
De le getuige a decharge is Johs. Stel
lingwerf van Witmarsum. Deze was bij de
Wed. Tacoma in de schuur aan het werk,
en de marechaussées daar over het hiem
ziende gaan, was hij uit nieuwgierigheid eens
gaan kijken, of er wat aan de hand was.
Hg heeft toen wel den windhond in het
veld zien loopen, maar geen haas, en als
deze laatste er geweest was, had hij hem
wel moeten zien, aangezien hij als opserva-
tiepost den mesthoop had gekozen, van waar
men een goed vergezicht heeft.
De 2de getuige is S. Tjeerdema. Deze was
ook bij de Wed. Tacoma en ook hij had
den mesthoop beklommen om goed te kunnen
zien. Hij verklaarde den hond wel gezien
te hebben, en het leek hem toe, dat de hond
iets achtervolgde, want het beest vloog hard.
Beklaagde scheen deze verklaring minder
naar ’t zin te zijn en daar de Kantonrech
ter beide getuigen vooraf reeds op het
gewicht van den eed had gewezen, onder
vroeg hij den le getuige nogmaals ernstig
of bij met heeft opgemerkt, wat wel door
den 2den getuige was waargenomen, waarop
getuige antwoordt dat hij, daar het reeds
schemeravond was, en ’t te ver af was, dit
niet had kunnen zien.
De 3e getuige Gosse Terpstra, ook arbeider
aldaar, heeft wel den hond zien vliegen,
doch een haas heeft hij niet kunnen opmer
ken, omdat het donker begon te worden en
een haas kleiner is dan een hond. W el heeft
hij opgemerkt, dat toen beklaagde den hond
floot, deze dadelijk by hem kwam.
277 stuks vertegenwoordigende
^XXXXXXXXX^XXXXXXXX^
DONDERDAG 25 MAART, g
^XXX
A. M. te Amersfoort, is militair, en naar
het schijnt met volle ambitie voor het „vak",
althans bij zijn binnenkomen weet hij heel
gracieus tesalueeren; „model militairement"
zou een veteraan het kunnen noemen. Deze
beklaagde, thans in tenue, liep den 22 Febr.,
dus in gesloten vischtijd, te Hindeloopen met
een zak, die gedeeltelijk gevuld was op den
rug. Toen hij deu rijksveldwachter Brouwers
van Workum van den tegenovergestelden
kant zag aankomen, scheen hij een afschrik
van de „gladde knoopen" te hebben, althans
hij zette het op een loopen, en vluchtte bij
een winkelier in huis. Dit wegloopen wekte
juist den argwaan van den agent, en hij wilde
meer van de zaak weten en bracht ook dien
winkelier een bezoek, waarop de winkelman
verklaarde, dat hem besteld was, dat hij turf
in dien zak moest doen. Bij onderzoek bleek
het, dat er snoek, blei en vorens in waren.
Deze passen al heel vreemd bij turf in één
zak en de veldwachter nam dan ook „het
braadzoodje" in beslag, hetwelk, nadat het
aldaar door den keurmeester der visch
als „geschikt voor de consumptie" was ver
klaard, werd verkocht voor. 15 cent.
Beklaagde die voor dit zaakje geheel van
zijn garnizoensplaats Amersfoort was over
gekomen, verontschuldigde zich, dat hij niet
wist, dat hij toen geen visch mocht vervoeren.
Wat de reden van zijn wegloopen kan zijn,
is dus moeielijk te gissen, en hij weet er
ook geen voldoende opheldering van te geven.
Eisch f 3 boete of 1 dag met verbeurdver
klaring der in beslag genomen visch. Toen
deze beklaagde zou heengaan, werd hij, de
dappere landsverdediger, door zijn moeder,
die achter in de zaal stond, verwelkomd met
een ribbestootje en de wooiden: „Kiek nou,
jonge, nou hest ommers dien boadskip nog
forgetten waarop beklaagde terstond terug
keert om den heer Kantonrechter een briefje
te overhandigen. Hierna vertrok beklaagde.
L. de J. te Workum, was op 11 Febr.
voor zijn pleizier uit naar Bolsward. Hij was
evenwel wat al te pleizierig, en maakte o.a.
op de Koemarkt alhier zooveel lawaai en
gedroeg zich zoo onrustig, dat men soms
meende, met een krankzinnige te doen te
hebben. De agent Gros, die hem ontmoette
vond het noodig aan het kabaal een einde
te maken, door hem op te bergen, wat even
wel nog al voeten in de aarde had. Gead-
sisteerd door 2 nachtwacbts werd hem even
wel een rustig verblijf bereid. Gros kan van
den beklaagde, die heden niet is verschenen,
niet veel goeds getuigen, daar hij zich dien
avond erg woest gedroeg en de orde ver
stoorde.
De beer Ambtenaar eischt dan ook wegens
dronkenschap f 10 boete of 3 dagen hechtenis.
D. J. te Winsum, reed 17 Febr. met
paard en wagen op den kunstweg te Span
num. De wielbanden hadden een breedte
van 7 cM., terwijl de vracht werd geschat
te bedragen 737 kilo, dus meer dan geoor
loofd was.
Beklaagde was niet verschenen, doch had
zich bij den agent, die hem bekeurde, ver
ontschuldigd dat de weg des voormiddags
hard bevroren was, en terwijl hij onderweg
was, de dooi inviel.
De heer Ambtenaar wijst er op dat het
veelvuldig voorkomt dat er met te zware
vrachten wordt gereden in verhouding tot
de afmetingen der wielbanden en acht het
noodig tegen deze overtredingen met meer
dere gestrengheid op te treden, en eischt dus
f 5 boete of 3 dagen.
J. K. te Witmarsum, liep 24 Febr., dus
in gesloten jachttijd met een windhond in
het veld. Twee marechaussées diereedslang
op dezen beklaagde hadden geloerd, be
spiedden met argusoogen zijne gangen,
en een der beambten zag, dat de hond
een haas achtervolgde. Hij sprong daarop
uit zijn schuilhoek te voorschijn en toen be
klaagde den marechaussée zag, floot hij haastig
zijn hond.
Op de vraag van den heer Kantonrechter
of het waar is, wat hem in !t verbaal wordt
ten laste gelegd, antwoordt beklaagde„Niets
van an“. De getuigen Gerlofs en Bergsma,
de beide marechaussées, verklaren evenwel
dat zij gezien hebben dat de hond in het
land hep en naar hun oordeel speurde. De
eerste beambte, die zich achter een „stroo-
bult" had verscholen, zag ook den haas waar
achter de hond jaagde, de andere heeft wel
den hond zien vliegen, doch de haas niet
waargenomen.
Beklaagde ontkent het feit en hij heeft
3 getuigen a decharge meegenomen ter zjjner
Verdediging.
6
Bolswardsclie Courant
Totaal
f 25739,36
f 6619,12
- 1000
t
450
8, 7 en 6 ct. per stère.
- 1000
31 Dec. 1896 in ’t geheel 6229.
volgens aanwijzing
35775
,1
V
55
55
55
55
D
55
3
5
10
20
30
50
80
100
55
55
55
55
55
55
55
55
55
55
55
55
tegen 269 stuks in 1895, vertegenwoordigende
1754 lichten.
Door het vertrek van R. Vos, hulpfitter, naar
Amsterdam, werd in zijn plaats P. Boermans
benoemd.
Overigens kwam in het personeel geene ver
andering.
TT-X J:'
nen tot tevredenheid.
De totale ontvangsten zijn
Inventaris 31 Dec. 1896
f 32458,48
f 18243,35
- 7496,01
D
55
55
55
stère.
55
55
55
V
f)
D
een ver-
f 1000
525
-- f 4045,—
Het dienstpersoneel gaf over ’t algemeen rede-
f 24458,285
- 7900,195
55
5)
D
55
Niettegenstaande het gasgloeilicht dit jaar
wederom in ruimer mate werd toegepast, is het
gasverbruik toch nog met 16434 stères gestegen.
Als gevolg der jongste uitbreiding behoefde in
1896 geen zuiveringsmateriaal te worden aange
schaft, hetwelk voor dit dienstjaar een bezuini
ging geeft van ongeveer f 350, terwijl door de
plaatsing van een exhauster een belangrijke
hoeveelheid steenkool kon worden bespaard.
Hen en ander was niet van geringen invloed
op de finantieele uitkomsten der fabriek en heb
ben deze onze verwachtingen overtroffen, want
behalve een buitengewone uitgaaf van ongeveer
f 1000 voor het aanschaffen van een tweede
stoompomp en het leggen eener leiding van het
Kleine Gasthuis tot de Harlingerbrug, waarop
bij de begrooting niet was gerekend, is het voor-
deelig saldo f 1774,S36 booger dan waarop waa
gerekend.
Totaal
De totale uitgaven zijn:
Inventaris 31 Dec. 1895
Naar deze berekening zou er dus een
zuiver saldo zijn van f 2574,12
H. P. OOSTERBAAN.
T. VAN DER WEU.
C. W. EISMA.
S 15,22
S 2,18
S 11,34
a 8 ct. per
7
7
7
7
7
Bruto winst
Voor een juiste beoordeeling van de
finantieele uitkomst behoort in aanmer
king te worden genomen:
le. dat aan de gemeente
goeding toekomt van
2e. dat aan aflossing der
leening van den nieuwen gas
houder moet worden betaald
rente daarvan 33/4 o/o van
f 12000
3e. dat aan aflossing uit
breiding 1895 moet worden
betaald
rente daarvan 3i/2 van
f 17000
als:*
88 stuks
61
73
33
12
5
1
1
3
- van
den fabrieksmeter 315450 stères, waarvan werden
224800 stères p 71,26 0/0
48000 -
6875
Werd er dus met het gas, zuiveringsmateriaal
en steenkool voordeeliger gewerkt, niet alzoo
was dit met het eerste en voornaamste bijpro
duct n. 1. de cokes.
Door eene onvoorziene verzakking der binnen
bouw van de beide vijf-retortsovens, waardoor
de warmte voor een deel direct verloren ging,
konden de ovens niet tot de gewenschte tempe
ratuur worden gebracht en het verbruik van
cokes nam toe.
De lichtsterkte van het gas was voldoende,
ook zonde^ bijmenging van cannelkolen, waarom
dit jaar geen cannel werd aangekocht en even
min carburatie plaats vond.
De zuiverheid van het gas was zeer voldoende.
Het koolzuurgehalte bedroeg 0,04 hetwelk van
geringen invloed is op het gas, waarom wij als
nog niet besloten met kalk na te zuiveren.
De drukking, waaronder het gas de fabriek
verliet, bedroeg op de eene regulateur 44 mM.,
op de andere 40 mM.
De dagdrukking bleef 25 mM.
Op 31 December 1896 waren 277 gasmeters ge
plaatst tegen 269 op 31 December 1895; het ver
bruik over de geplaatste meters toonde aan 224800
stères tegen 208361 stères in 1895, eene vermeer
dering van 16434 stères of 7,88
Het gasverbruik bedroeg in de laatste 10 jaren:
in 1887—117227 stère
1888— 131346
1889— 139222
1890— 143675
1891— 156809
1892— 173275
1893— 189631
1894— 209209
1895— 208361
1896— 224800
Het aantal inwoners der Gemeente bedroeg op
31 Dec. 1896 in ’t geheel 6229.
Van de Doopsgezinde Kerk tot aan de Dijk-
straat, werd eene nieuwe 125 m.M. leiding ge
legd ter lengte van 116 Meter terwijl de circu-
latie-leiding van het Kleine Gasthuis tot de
Harlinger brug, ter lengte van 260 M. en een
diameter van 125 m.M. werd doorgevoerd, ten
einde aan de fabriek „Hollandia“ eene voldoende
drukking te kunnen onderhouden.
Voor de publieke verlichting waren dit jaar
106 gaslantaarns in dienst. Van deze lantaarns
werden te 11 uur 36 gebluscht, terwijl de overige
als nachtlantaarns bleven doorbranden.
Voorts werden ten allen tijde, dus ook met
maanverlichting, 19 lantaarns ontstoken.
Dit jaar werd aanvankelijk met 10 lantaarns
een proef genomen met gloeilicht.
Of het kan zijn, dat de in gebruik zijnde lan
taarns niet voldoende afsluiten, of de beweging
die de stoomtram in den grond veroorzaakt
daaraan meer schuld heeft, een feit is het, dat
de kousjes een korten tijd dienst doen. Alleen
op de lantaarn geplaatst bij de Platte brug, maakt
een gunstige uitzondering, waarom wij meenen,
dat de lantaarns meer de schuld dragen en wij
een tweede gelijk soort lantaarn geplaatst heb
ben.
Voor de straatverlichting werden geraamd
verbruikt te zijn 48000 stère gas, tegen 48550
stères in 1895.
De kosten van aansteken en blusschen be
droegen f 352,20.
Door de Gemeente werd vergoed een som van
f 3000.
Er werden dit jaar aangevoerd 6668 H.L.
Mickley en 6550 H.L. Alma gaskolen, de eerst
genoemde soort werd geleverd door de Heeren
P. H. Hoos Zoon te Rotterdam, tegen 60 ct.
per H.L., de tweede genoemde soort werd gele
verd door de Heeren Harrenstein Mij assen te
Amsterdam, tegen 62 ct. per H.L. Beide soorten
werden geleverd franco wal.
Deze kolen kosten met inbegrip van vracht-,
los- en meetloonen f 8461,20 of gemiddeld 64,01
ct. per H.L.
De gedistilleerde 13223 H.L. kolen brachten op
315450 stères gas of 23,85 per H.L. Dit cijfer is
zeker te hoog, doch verkregen door overmaat
van steenkool in 1895.
De grootste productie was op 1 Dec. 1645
stères, tegen 1449 stères in 1895.
De gasproductie was
(-1 1. I 1J c~ -
verbruikt:
door particulieren
straatverlichting
fabr., woningen, enz.
blijft voor conden
satie en verlies
55
315450 stères 100 oyo
Het verliescijfer is gedaald van 11,78 o/o in het
vorige jaar tot 11,34 in dit jaar.
De verkochte 7898® H.L. cokes brachten op
f 3484,17B zijnde met inbegrip van kloppen en
bezorgen ruim 44 ct. per H.L.
De verkochte 369 H.L. teer brachten op f 940,80.
De leeropbrengst was f 164,40 hooger dan het
vorige jaar.
De verkoop van het ammoniacwater had plaats
tot einde Juli. Het overige gedeelte van het jaar
werd het ammoniacwater in de gracht afgevoerd,
omdat geen koopers van dit product kon wor
den gevonden. Er werden afgeleverd 4245 H.L.
van gemiddeld 3° Bé.
De opbrengst was f 119,925 tegen f 188,89 in
1895.
De zuivering geschiedde dit jaar uitsluitend
met ijzeraarde.
Op 31 Dec. 1896 waren 277 gasmeters geplaatst,
2 lichts, vertegenwoord. 176 lichten.
183
365
330
240
150
50
80
300
