NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOLSWARD EN WONSERADEEX
O
Verschijnt Donderdags en Zondags. Zes en dertigste Jaargang. 1897.
No. 38.
III
f
De nieuwe Tweede Kamer.
BINNENLAND.
I
VOOR
i
ra
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver-
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
'^XXXXXKXXX^XXXXXXXK^
DONDERDAG 13 MEI.
^KXXXXXXXX
I
Amst. Crt,
Gevat. President op een crimineele
zitting, na het schitterend pleidooi van een
advokaat, tot een boef, die reeds bij de
instructie volledig schuld bekend heeft
„Hebt gij nog iets ter uwer verdediging in
het midden te brengen
„Edelachtbare, ik ben onschuldig, mijn
verdediger heeft mij daarvan zoo even vol
komen overtuigd/
Arum, 8 Mei. De kansen op het tot
stand komen van een tramverbinding tus-
schen deze plaats en Franeker beginnen,
naar ons wordt medegedeeld, te rijzen, daar
de heer directeur van de Ned. Tramweg-
maatschappij met dit doel hier in den laat
stee tijd reeds bezoeken heeft afgelegd. De
weg zou alsdan waarschijnlijk komen te
loopen langs Achlum en Tzutn, om ook
deze plaatsen van het tramverkeer te doen
profiteeren.
Achlum, 8 Mei. Nadat hier een boeren
plaats, waar het mond- en klauwzeer ge-
heerscht heeft, ontsmet is, heeft de bewoner
haar metterwoon verlaten. De nieuwe huur
der is echter nauwelijks aangekomen, of
onder zijn vee is nu ook de ziekte uitge
broken, zoodat het bordje kon blijven staan.
Fr. Zuidwesthoek, 10 Mei. Hoenu?
Een landbouwer te W. moet 12 Mei, over
morgen, verhuizen naar H., waar hij eene
plaats heeft gehuurd. Maar op deze plaats
is mond- en klauwzeer uitgebroken! Men
wil dit ia de beste oplossing het nieuwe
Art. 84 der Grondwet.
Verscheidenheid van politieke overtuiging
zal er onder de kiezers wel blijven, zoolang
de kiezers menschen, d.i. onderling verschil
lend zijn. En evenzeer zal ook de afspiege
ling dier overtuiging in de keuze der afge
vaardigden, in de samenstelling der Kamer
noodwendig blijven. Zoo is dan zekere bont
heid van politiek geloof op het Binnenhof
gelegen in den aard der dingen. Geen enkele
staatkundige partij kan dus, bij een billijke
kiesrechtregeling, in redelijkheid verlangen
dat alleen zij in de Kamer vertegenwoordigd
zij. Tegenstanders, belijders van andere
politieke inzichten, zal men altijd tegenover
zich vinden.
Maar nu is het, gezwegen van het gehalte
uwer eigen mannen, allerminst onverschillig
wie gij in het andere kamp bijeen vindt.
En ook ligt de zaak niet zoo, dat gij liefst
minwaardige, onbekwame tweede-rangs
volksvertegenwoordigers tegenover u zoudt
vinden. Zoo goed mogelijk uit te komen in
het Parlement moet niet alleen voor elke
partij het natuurlijk streven zijnmen moet
dat ook in welbegrepen eigenbelang elkander
toewenschen en men moet zich er van door
dringen, dat dit ook is in het algemeen belang.
In de Tweede Kamer, die de huidige ver
vangen zal, zijn er velen, die wij noode
zouden missen. Hen bij name aan te duiden
is onnoodig. Wij kunnen ons niet denken
dat niet ieder, die het Parlement in zijn
samenstelling kent, met ons buiten alle
vraag naar partij om de herkiezing wenscht
van verscheidenen, wier plaats als aangewe
zen is op het Binnenhof.
Het komt ons voor, dat hoe bekwamer de
volksvertegenwoordiger en hoe waardiger hij
in alle opzichten is zijn hoog ambt te ver
vullen, bij des te meer tot vruchtbaar
overleg met de Regeering in staat zal zijn.
Des te minder zal hij vastgeroest wezen in
vooropgezette partij-meeningen. Een stijfkop
een bekrompen man zoekt kracht in onver
zettelijkheid. Iets toe te geven zou hij ver
raad achten. De man-van-studie heeft een
open oog voor het betrekkelijke van alle
dingen. Hij zal ook in de leer der tegen
standers, ook in de vruchten van hun arbeid,
het goede weten te waard eeren.
De keuze van waardige volks-vertegen-
woordigers beteekent, dat het algemeen be
lang goed zal worden behartigd. Want wan
neer naar het Binnenhof afgevaardigd worden
mannen, van welke partij ook, voor wier
kortzichtig oog de publieke zaak verschijnt
in het licht van een klassenbelang, eenzijdigen,
die daarheen gezonden zijn om zeer speciale
wenschen te bevredigen, menschen, die niet
heel het bestel van het ingewikkeld maat
schappelijk raderwerk kunnen overzien, ge
speend aan alle diepgaande studie van de
groote vraagstukken die onzen tijd beroeren,
geloof niet dat dan ons land de kies-
rechtuitbreiding ten goede gedijen zou.
Aan deze eenvoudige waarheid te herin
neren scheen ons niet overbodig, waar de
stembus straks staat geopend te worden.
De Grondwet heeft in den kiezer geëischt
het bezit van zekere kenteekenen, waaruit
zijn „geschiktheid", zijn „maatschappelijke
welstand" zou spreken. Aan den gewonen
wetgever liet zij weliswaar over die kentee
kenen te omschrijven, maar naar haar be
doeling zou deze zich daarmee ernst moeten
maken. Ten aanzien van den verkiesbare is
zij vrijgeviger geweest dan met betrekking
tot den kiezer.
De bepaling, die wij aan het hoofd van
ons schrijven aanhaalden, stelt vast dat de
afgevaardigde aan geen andere eischen heeft
te voldoen dan aan deze positievedat hij
mannelijk Nederlander zij en vervuld hebbe
den leeftijd van dertig jaar aan deze nega
tieve dat hij niet bij rechterlijke uitspraak
de beschikking of het beheer over zijn goe
deren hebbe verloren noch van de verkies
baarheid ontzet zij. De gewone wetgever
mocht hieraan niets toe of af doen. Eens en
vooral heeft de grondwetgever hiermee uit
gesproken dat binnen deze waarlijk zeer ruime
grenzen elk dertigjarig mannelijk Nederlan
der tot Tweede-Kamerlid benoembaar is.
Een vrijgevigheid, die men niet moet voorbij
zien, waar men de bepalingen voor het actief
kiesrecht gaat beoordeelen.
Het Iaat zich denken dat bij een allemans-
kiesrecht zekere bepalingen gemaakt worden
nopens den verkiesbare. Omgekeerd ook: dat
het kiesrecht aan banden gelegd wordt, maar
(Je keuze door niets wordt belemmerd. Waar
van Prinsterer" doet druk haar best om een
candidaat te vinden.
Thans moet ze een verzoek gericht heb
ben aan Jhr. van Eqsinga te Leeuwarden,
(welke Eijsinga dat is, weet ik niet). Mocht
die weigeren, dan geloof ik, zal men aan
kloppen bij een lid van Frieslands Staten,
die vrijzeker voor de candidatuur wel te
vinden zal zijn.
De anti-revolutionairen kiezen natuurlijk
a.s. Zaterdag mr. Th. Heemskerk. Hoogst
waarschijnlijk zullen de Katholieken met
geen eigen candidaat komen, maar vrijzeker
en corps de candidatuur der Doleerenden
steunen.
Dezer dagen passeerde een rondreizende
stoelenmatters-familie het tichelwerk van
„ten Hove", aan den straatweg Goor-Mar-
keloo. Het hoofd der familie ranselde den
hond, die den woonwagen trok, af. Een der
arbeiders van het tichelwerk maakte hem
daarover een aanmerking, waarop de stoelen-
matter een lang mes uit de kar zocht en
daarmee op den arbeider toeschoot.
Deze had nog even den tijd zich in een
nabijstaande woning in veiligheid te stellen.
Om toch zijn woede te koelen, misschien
ook wel om te toonen, dat hij „baas" over
zijn hond was, sneed hij het dier den kop
af. Onder de bedreiging, dat „de leelijke,
roode donder", de arbeider hetzelfde lot zou
ondergaan, als deze hem in handen viel,
trok daarop de familie verder.
Men schrijft uit Tiel aan de Nieuwe
Arnh. Ct.
Zóó meet men hier de couloirs, die voor
de eerste verkiezingen ten stadhuize zijn
aangebracht.
De heer K., de dikste onzer medeburgers,
ontving het verzoek om op het stadhuis te
komen. Daar stonden de lessenaars, achter
in een smal gangetje.
De heer K. probeerde er binnen te schui
ven, wat dan ook lukte. De ruimte was zoo,
dat hij, voor zijn rechterarm, ruimte hield
om te kunnen schrijven.
Na deze proef zijn ze goedgekeurd.
In hun Maandblad deelen de heeren
Dr. Van Hamel Roos en Harmens mede,
dat zij de justitie dezer dagen opmerkzaam
hebben gemaakt op een zeer brutale ont
duiking van de boterwet. In sommige winkels
heeft men nl. de gewoonte de vaten met
surrogaat of kunstboter gevuld in een zoo
danige schuine positie te zetten, dat bet
woord „surrogaat" of „margarine" juist be
dekt wordt door de stellage, waarop de vaten
staan.
Het publiek koopt natuurboter en krijgt
blijkens ons onderzoek mengsels van 40 a
60 pc. margarine. Indien nu gereclameerd
wordt, laat de verkooper het vat zien en...
ipderdaad het woord margarine wordt zicht
baar. Dus... aan de eischen der boterwet
is voldaan. „Maar", zegt de kooper, ik heb
natuurboter gevraagd. „Ja, dat hebben wij
niet gehoord", is dan het antwoord.
Wij raden, zeggen genoemde heeren, het
publiek ernstig aan by den minsten twijfel,
den winkelier te vragen het vat te vertoo-
nen, waaruit de boter verkocht wordt. Wel
kan dan nog bedrog gepleegd worden en
uit een niet met „margarine" of „surrogaat"
gemerkt vat een mengsel verkocht worden,
doch de vrees voor een bekeuring weerhoudt
velen nog hiervan, terwijl het leveren van
mengsels, indien bewezen kan worden, dat
natuurboter gevraagd is geworden, als be
drog in den aard der koopwaar, met ge
vangenisstraf gestraft kan worden.
In dien zin is te Amsterdam reeds proces
verbaal opgemaakt geworden. Het is waarlijk
hoog tijd, het brutaler worden der verval-
schingen in aanmerking nemende, dat in
plaats van boete, hechtenis toegepast worde.
Een gewichtig werk. De stoomketel
voor de tentoonstelling te Dordrecht, wegende
5000 K.G., is na een arbeid van vijf dagen
van de losplaats op de plaats van bestem
ming aangekomen. Ingezakte bestrating, een
beschadigd huis enz. wijzen den weg waar
langs het gevaarte bewogen is. De ketel
moet dienen voor de machines voor de
electrische beweeg- en verlichtkracht.
Zeldzaam. Heden morgen, terwijl de
hagel op de straten kletterde, kon men hier
en daar door de vensters hooren roepen
lekkere aardbeien!
vee in de wei laten en het oude vee blijven
stallen. Gevraagd wordt hoe de oude en de
nieuwe bewoners met de overige have het
moeten vinden
Een ander inconvenient. Een kudde scha
pen met de lammeren is op de weide er
naast heerscht de ziekte onder het wolvee
verdacht verklaard. De eigenaar wil de
lammeren verkoopen, maar mag het niet.
Hij beproeft thans weide te huren. Maar
als dit niet gelukt, hoe dan
Rijs, 10 Mei. Voor een paar dagen vond
een jongen in een boom een martersnest,
waarin een oude met 4 jongen. Spoedig
werd een jager gebaaldde moeder wenschte
het nest echter in ’t eerst niet te verlaten.
Nu werd er water in het nest gegoten en
wel met het gewenschte gevolg. De oude
kwam te voorschijn en was binnen enkele
tellen in het rijk der dooden. Deze dieren
doen door het verdelgen van jonge hazen,
wilde eenden enz. veel schade.
Hepk. Adv. bl.
Door de Centrale Liberale Kiesvereni
ging in het district Harlingen, is Dinsdag met
algemeene stemmen benoemd tot candidaat
voor het lidmaatschap van de Tweede Ka
mer de heer A. Bonman, aftredend lid.
Witmarsum, 10 Mei. Op de heden
alhier gehouden jaarmarkt waren een 280
tal koeien aangevoerd. De handel was traag.
De prijzen der vare koeien varieerden
tusschen de 80 en 120 gld. Goede melke
koeien waren in verhouding wat duurder.
Ijlst, 11 Mei. De nieuw benoemde
burgemeester, de heer H. P. Fledderus,
werd heden als zoodanig geïnstalleerd.
Bij deze plechtigheid was o.a. tegenwoor
dig de heer G. J. F. Avenhorn van Nauta,
burgemeester der gemeente Hindeloopen.
Kouduill, 10 Mei. Sedert het vertrek
van den heer Attema naar Kollum is de
Friesche Zuid-Westhoek geheel van vee-
artsenijkundige hulp verstoken. Om aan
dezen toestand een einde te maken heeft
het bestuur dezer gemeente overleg gepleegd
met de besturen der omliggende gemeenten,
met het gunstig gevolg dat thans voor reke
ning van Gaasterland en H. O. en N.w. een
veearts zal worden aangesteld. Van het
salaris ad f 500 draagt Gaasterland f 200 en
H. O. en N.w. f 300 bij. Als standplaats
voor den te benoemen functionaris is Koudüm
aangewezen.
Stavoren, 10 Mei. Ofschoon de vang
sten in de afgeloopen week minder rijk
waren, blijven de berichten van de ansjovis-
visschers gunstig luiden. De kuilvisschers
vernielden Donderdagnacht vele netten. En
kele visschers beliepen, naar men ons ver
zekert, eene schade van f 60 tot f 80.
Behalve ansjovis vischt men thans geep
en paling. Voor geep besomt men f 7 a f8
per tal.
Wonseradeel. In de Zaterdag j.l.
gehouden Raadsvergadering zou o. m. wor
den behandeld het rapport der Commissie,
omtrent de wederinvoering der oude ver-
bandregeling. Deze zaak werd echter aan
gehouden, totdat eerst het ontwerp, rege
lende de gemeentefinantiën, tot wet is ver
heven en men aldus beter de gevolgen van
een eventueele wederinvoering kan overzien.
Een adres van den heer Ypma en ande
ren, waarbij de gemeente van belangheb
benden wordt aangeboden eene som van
f 2965, indien deze op zich neemt een klei
weg te verharden en te onderhouden, werd
om advies in handen gesteld van B. W.
Aan den heer de Haan werd eervol ont
slag verleend als onderwijzer te Arum.
Omtrent het verzoek van den directeur
der N. T. M. om vergunning tot het aan
leggen van een paardentram van Harkezijl,
onder Witmarsum, naar Makkum, werd
besloten dat het D. B. met eene Commissie
met den directeur in overleg zal treden.
De h.h. Zijsling, Kool en Blanksma werden
gekozen tot leden dier Commissie.
Sneek, 11 Mei. De lib. Kiesvereni
ging „Sneek" alhier, koos gisteren avond
met 16 van de 30 stemmen tot candidaat
voor de 2e Kamer, mr. J. A. van Gilse te
Rotterdam.
’t Bestuur had na ’t bedanken van den
heer Pijttersen, Jhr. van Swinderen, burge
meester van Gaasterland, uitgenoodigd bij
een eventueele keuze een Candidatuur te
aanvaarden, maar deze gevoelde zich niet
genegen in dat voorstel te treden en in de
vergadering van gisteren avond viel
zoo maar ineens de keuze op mr. van Gilse.
Gelukkig, dat de laatste terstond zijne
benoeming heeft aangenomen, anders had
den we misschien met candidaten kunnen
sukkelen, tot den verkiezingsdag.
Van de tegenpartij hooren we nog wei»
Dig. De Chr. Hist. Kjesvereeniging„Groen
gelijk bij ons, binnen de perken van alge
meen stemrecht bet biljet aan zeer velen, in
breede lagen, uitgereikt wordt en de candi
daat slechts aan enkele formeele eischen
heeft te voldoen, daar is er zoo’n „Mammon-
kiesrecht" niet als enkelen wel beweren.
Maar daar ook is het zaak, dat er op ge
wezen worde, hoezeer deze vrijheid den
kiezer de zedelijke verplichting oplegt, wel
om zich heen te zien en uit alle mannelijke
dertigjarige Nederlanders de besten, de be-
kwaamsten, de waardigsten, de onafhanke-
lijksten naar Den Haag af te vaardigen.
Iets, dat, gelijk reeds gezegd, voor alle par
tijen gelijkelijk geldt.
Te meer schijnt er aanleiding te zijn hierop
aan te dringen, nu in Juni heel een breede
schare van nieuwe kiezers voor het eerst de
hun toegekende functie zullen uitoefenen.
Blijve ook in het vervolg ons land bewaard
voor de stuitende tafereelen, in België en
vooral in Frankrijk vertoond, waar de afge
vaardigden met de waardigheid van het volk
in ’s lands raadzaal sollen. Want opmerke
lijk is het dat de voortgang der democratie
schijnt mee te brengen een lichter tellen van
de waardigheid des volksvertegenwoordigers.
Eer zou men het tegendeel zich denken, en
verwachten dat, naarmate het volk meer tot
medezeggenschap geraakt, de taak namens
dat volk op te treden meer in eere zou
worden gehouden als een hoog ambt. Juist
de democraat moet door zijn keuze het uit
spreken, dat de allerbesten, de alleruitne-
mendsten, de bekwaamsten niet te goed zijn
om het volk te vertegenwoordigen.
Maar... er is een maar. Mr. Smeenge wees
er op in een rede, onlangs door hem te
Nieuwolda gehouden
Dat is de zaak. Het kiesrecht wordt te
veel beschouwd en is door sommigen
voorgesteld als een middel om aanstonds
dit of dat gedaan te krijgen, om heele reek
sen van misstanden op te ruimen met één
pennestreek van den wetgever en om ook
het onmogelijke tot stand te brengen. Zoo
iets willen vele kiezers door hun afgevaar
digden hooren beloven, maar juist daarom
deinzen vele mogelijke candidaten terug, ter
wijl anderen op den voorgrond dringen om
luide te verklaren dat al deze dingen en
meerdere nog u in den schoot zullen vallen
zoo gij hen slechts naar het Binnenhot zendt.
Voor vele kiezers is het dan wel heel ver
leidelijk te goeder trouw op zoo’n „veel-be-
lovend" candidaat te stemmen. Op waar
digheid in den zin van bekwaamheid, dege
lijkheid enz. wordt dan minder gelet.
Intusschen, gelijk mr. Smeenge zei„de
kiezers moeten bedenken dat zij, die het
meest beloven, veelal niet degenen zijn, die
het meest volbrengen." En ten slotte komt
het toch ook in het Parlement op volbren
gen aan. Kieze dan elk onzer Staatspar
tijen in Juni a. s. uit haar midden niet die
mannen, die alles en nog wat in het uit
zicht stellen, maar hen, die door hun ka
rakter, hun kunde, hun ernst en bekwaam
heid het meest onze Tweede Kamer en hun
party tot eer zullen verstrekken en daar
door zeker wel ook het meest zullen vol
brengen,
0
Bolswardsche Courant
y
Om lid der Tweede Kamer te kunnen zijn
wordt alleen vereischt, dat men mannelijk
Nederlander zij, niet bij rechterlijke uit
spraak de beschikking of het beheer over
zijne goederen hebbe verloren, noch van de
verkiesbaarheid ontzet zij en den ouderdom
van dertig jaar vervuld nebbe.
Velen, die thans geroepen zijn tot de wet
geving mee te werken, meent men niet ge
schikt, omdat zij te voorzichtig zijn. Maar
die „achterblijvers" worden veelal onrecht
vaardig beschuldigd. Waar het aankomt op
onderzoek, op studie van een of ander deel
der wetgeving, daar staan zij aan de spits
en werken onvermoeid. Maar juist die diepe,
ernstige studie maakt hen wel eens bedeesd,
bevreesd om hun stem te geven aan een of
ander ingrijpend wetsartikel.
I
