WONSERADEEL
LSWAftö EN WONSERAÖEEE
i
k. tromp. IEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
Flinke Bijverdienste
kan op alle plaatsen in de Noordelijl
Provinciën worden verkregen door
solide personen,
welke de algemeene achting genieten, do
waarneming van een Agentschap.
No. 58. Verschijnt Donderdags en Zondags. Zes en dertigste Jaargang. 1897.
Ge me en ter aai
BINNENLAND.
HERSTEMMING
27 JULI 1897.
M. H. MAAS J.Wzn.,
T. H. RINIA,
J. TIMMER,
VOOR
3 maanden.
’t welk doende.
Hebk.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
$XXXXXXXXXhXXXXXXXX$
g DONDERDAG 22 JULI.
Een model verzoekschrift. liet vol
gend adres een toonbeeld van taal en stijl,
werd bij de Staten van N.-Brabant inge
diend
der Gasfabriek:
zoo heet ’t, zouden, door een niet te ver
klarenonachtzaamheidof erger— de geëx-
amineerden voor het eindexamen lang te
voren in het bezit zijn gekomen of gesteld
van een opgaaf van al het schriftelijk werk,
dat aan de candidaten werd opgegeven. De
zaak zou reeds een onderwerp van ernstige
besprekingen zijn tusschen de onderwijs-
autoriteiten en men verwacht algemeen,
dat het muisje een staartje zal hebben.
- bestemd bakje en het water gaat stroomen
en blijft stroomen tot de bepaalde hoeveel
heid is afgeleverd en de toevoerkraan auto
matisch wordt afgesloten.
Het muntstuk dat in de gleuf geduwd
wordt en de weg, dien het in den toestel
doorloopt, zijn geheel vrij van het telwerk
in den meter, zoodat, ook al zou men den
handle naar zich toegetrokken houden, het
water zou ophouden te vloeien, zoodra de
hoeveelheid water is geleverd, die voor het
muntstuk is berekend. De heer Jonker heeft
voor zijn automatische inrichting in verschil
lende landen patent aangevraagd.
N. Nbl.
Uit Breda wordt aan de Tijd geschre
ven
Reeds vroeger is er op gewezen, hoe cel
straf, langer dan twee jaren ondergaan, na-
deelig werkt op de gezondheid van den ge
vangene. Zoo’n geval doet zich weer voor
te Breda, waar een tot celstraf veroordeelde
door het „zitten" een ziekte heeft opgeloo-
pen, zoodat hij een levensgevaarlijke operatie
in het R. K. Gasthuis heeft moeten onder
gaan.
Zou het niet wenschelijk zijn, dat van
Regeeringswege eens een onderzoek werd
ingesteld, welken invloed celstraf, langen
tijd ondergaan, op de gezondheid van den
tot die straf veroordeelde uitoefent. Men
zou dan allicht tot andere wijze van straffen
overgaan. En b.v. zou het wel overweging
verdienen om, in plaats van gevangenen
te laten concurreeren met den braven werk
man, hen veldarbeid te doen verrichten
onder toezicht van politie of militairen. Als
zij eens werkzaam werden gesteld om de
Peel vruchtbaar te maken of heidegronden
te bewerken, dan zouden zij heel wat meer
goed doen aan de maatschappij, tegen welke
velen zwaar gezondigd hebben.
Vrijdag tusschen 3 en 4 uur werd er
brand ontdekt in een voor circa 18 jaren
aangelegd gedeelte van het Vierhouterbosch,
nabij Nunspeet. Spoedig daagde van Vier
houten en Elspeet een menigte volk op, om
te redden wat te redden was. Dit gelukte
in zooverre dat van het prachtige jonge den-
nenbosch, in het geheel circa 36 H.A. groot,
de kleinste helft werd behouden. Het is
bijna zeker, dat hier baldadige handen zijn
bezig geweest, daar het niet wel aan te nemen
is, dat midden in den nacht in het geheel
afgezonderd gedeelte van het bosch iemand
kon passeeren, die bij ongeluk den brand
kon hebben veroorzaakt.
In de verschillende belastingwetten
wordt met strengheid opgetreden tegen allen
die fraude plegen. Uit een geval, dat dezer
dagen uit een Geldersche gemeente werd
medegedeeld, blijkt, dat men bij de perso-
neele belasting nog niet tegen alle midde
len, waarbij men de schatkist zoekt te be-
nadeelen, maatregelen heeft getroffen. Voor
eenige weken vond de schatting van het
mobilair plaats. Dat de schatters in aan
tocht of te wachten zijn, daarop heeft men
op een dorp al spoedig zijn aandacht ge
vestigd. De schatters bezochten dan ook
een aanzienlijk ingezetene, die het vertrou
wen van het grootste deel der burgerij heeft
gewonnen door de verschillende eereposten
die hij bekleedt. Zij vonden bij dien man,
bij wien een pas getrouwde zoon inwoont
zulke versleten meubels, dat de schatting
slechts weinig kon bedragen. Eenige dagen
later gaat een der schatters weder voorbij
en ziet van verre, dat het huis, voor eenige
dagen door hem bezocht, veel in aanzien
gewonnen heeft. Hij treedt nader, waagt
het een kijkje door de ramen te nemen en
ziet, dat de oude voor nieuwe meubelen
hebben plaats gemaakt en er de indruk
werkelijk is, zooals men dit bij een man
van dien stand zou verwachten.
De schatter kijkt wel verdrietig, dat hij
op die wijze was misleid en dat menschen
die een naam te verliezen hebben voor
eenige guldens de schatkist niet geven wat
haar toekomt. Er is echter niets aan te
doen. De man is eenmaal geschat en daar
mee uit. De misleider heeft loon van zijn
werk. Zou hij dit echter ook hebben kunnen
doen bij de vermogens- en bedrijfsbelasting
of bij eenige aangifte van cijnsbare goede
ren
Men beweert, volgens de Haagsche
correspondent van de N. Gr. Ct., dat aan
het gymnasium te Delft zeer grove on
regelmatigheden zijn ontdekt. Sedert Jaren,
Overeenkomstig den eisch van den
ambtenaar bij het O. M., is de landbouwer
E. A. te Wijnjeterp (Fr.) door den kanton
rechter te Beetsterzwaag tot drie maanden
hechtenis veroordeeld, wegens het niet aan
wenden der noodige pogingen tot redding
van een zoontje van R. N., dat in het water
lag, welk knaapje jammerlijk verdronk.
Bij een rijwielhandelaar te Utrecht
vervoegde zich Woensdagmiddag een net
gekleede jonge dame om voor enkele uren
een rijwiel te huren, daar, zooals zij voor
gaf, het hare plotseling defect was gewor
den. Tot heden heeft zij echter niets meer
van zich doen hooren, zoodat men begint
te vermoeden met eene oplichtster te doen
ie hebben gehad.
Wegens de ontdekking van valsche
Nederlandsche bankbiljetten van f 25, die
te Duisburg vervaardigd werden, wordt er
in de Duitsche grensplaatsen ten strengste
tegen gewaarschuwd Hollandsch bankpapier
in betaling te nemen.
De vroede vaderen zonnen op verbetering
in dien toestand. Zij willen een groot reser
voir doen maken en daarop een pomp, waar
uit de gemeentenaren het drinkwater zouden
kunnen halen. Maar zij wilden bovendien,
dat de bewoners der plaats voor dat water
iets zouden betalen en de pomp nooit meer
water zou leveren dan de hoeveelheid, die
men voor 2’/a cent beschikbaar zou stellen.
Zij verlangden een muntwaterpompeen
2% centsstuk in de gleuf en de pomp zou
kristalhelder water leveren.
Maar waar was de man, die een derge
lijke water-automaat zou kunnen vervaar
digen
Hij werd gevonden in den persoon van
den heer L. Jonker Czn., die ten vorige jare
te Delft het diploma van werktuigkundig
ingenieur verwierf.
Hij ontwierp met goeden uitslag de munt
waterpomp, een zeer verdienstelijk gedacht
voorwerp. Het is een gewone zuigpomp met
den bekenden zwengel, een gewone dorps
pomp oogenschijnlijk. In den ruststand is de
pomp kunstmatig lek gemaakt door een
inwendig kraantje dat openstaat, de pomp
kan dan geen water geven. Werpt men
echter door de gleuf aan de voorzijde een
2% centstuk, dan sluit dit stuk metaal een
electrisch contact en een in de pomp ge
plaatste electromagneet veroorzaakt de slui
ting van het genoemde kraantjehet lek is
dan gestopt en men kan pompen. Na een
bepaald aantal slagen met den zwengel valt
het geldstuk in een bakje, het kraantje opent
zich weer, de pomp is weder lek en houdt
op water te geven. De inrichting is van dien
aard, dat zij pas klaar is te maken ook voor
ieder muntstuk en de daarmede overeenko
mende hoeveelheid water.
„Eureka 1 De vroede mannen van het.dorp
hadden dus hun automatische pomp, water-
verspilling zou voortaan onmogelijk zijn, de
pomp zou zijn te maken en voor slechts
eenige honderden guldens, zelfs desverlangd
ook zoodanig gewijzigd, dat geen electrische
batterij meer noodig zou zijn.
Toch zal men ze in bedoeld dorp niet vin
den, want toen het op de uitvoering aan
kwam, kreeg men in die gemeente verschil
van meening en het gekibbel had ten ge
volge dat de automaat pomp er niet kwam.
Maar het had nog een ander en grooter
gevolg.
Na bezichtiging en bespreking van het
boven omschreven model door en met man
nen, ervaren in alles wat op het vak van
waterleiding en waterverscbaffing betrekking
heeft, stelde men den ontwerper de vraag of
hij een dergelijke inrichting ook zou kunnen
maken voor de watermeters der duin-, vecht-
of bronwaterleidingen. Was iets dergelijks
op de watermeters te maken, dan zou allicht
geen waterabonnement meer behoeven te
worden genomen, dan zou de bewoner van
een huis b. v. eens in de maand een rijks-
daalder in de gleuf hebben te duwen en de
meter zou gedurende dien tijd een bepaalde
hoeveelheid water leverenof, men zou op
de standpijpen der waterleiding een derge-
lijken meter kunnen plaatsen en bijv, slechts
een cent in de gleuf hebben te duwen, om
een bepaalde hoeveelheid water uit de wa
terleiding te krijgen.
De heer Jonker ging zoeken en teekenen
en het is hem inderdaad gelukt op den
watermeter een toestel te maken, waardoor
men een goeden muntwatermeter verkregen
heeft. Daartoe is aan weerszijden van den
meter in de toevoerbuis van het water en
aan de andere zijde in de afvoerbuis een
kraan aangebracht. Die toevoerkraan blijft
in den gewonen toestand steeds dicht ge
trokken door een gewicht. Wil men de kraan
nu openen, dan doet men in de aangebrachte
gleuf een geldstuk, dat dan valt tusschen twee
ijzeren blokjes. Door een handle uit te trek-
Sneek, 19 Juli 1897. De brievengaarder
te Scharnegoutum bij Sneek, tegen wien
onlangs door het bestuur der kiesvereeni-
gingen Sneek en Rauwerderhem een klacht
werd ingediend bij den Inspecteur der pos
terijen te Zwolle, wegens vermoedelijke
plichtverzaking, is van ’t hem ten laste
gelegde geheel vrijgesproken.
Wonseradeel. De eerste der veldvruch
ten wordt reeds neoogst. Nadat het karwij
al eenigen tijd op het veld in „schoentjes"
(hokken) heeft gestaan om te drogen, is
men thans met het dorschen er van begon
nen. De vaderlandsche driekleur, op de
dorschplaats geplant, kondigt dit reeds van
ver aan. Over ’t algemeen valt de opbrengst
van ’t karwij niet mee. ’t Is een „lichte
vrucht" wordt er gezegd. Ook met het zich
ten van ’t koolzaad is een begin gemaakt.
Ofschoon hier nog niet veel koolzaad is
uitgebouwd, ziet men toch meer dan zulks
in de laatste jaren het geval was. Er zijn
beste stukken onder, die zeker veel zaad
zullen leveren.
Witmarsum. Met den aanleg van de
paardentram llarkezijlMakkum zal het
station voor de paarden alhier worden ge
vestigd en wel bij den heer Meijer, bij wien
thans ook een station van de Maatschappij
gevestigd is.
Stavoren, 19 Juli. De binnenvisscherij
in de wateren van den Frieschen Zuid
westhoek levert tot heden zeer onbevredi
gende resultaten op. Vooral de zethengel-
en dobbervisschers klagen over totaal gebrek
aan succes. Terwijl het hun groote moeite
kost de voor hun bedrijf noodige aasvischjes
te bemachtigen, zyn de vangsten nacht aan
nacht zoo ontmoedigend klein, dat velen er
aan denken het bedrijf voorloopig te staken.
Fingjum, 19 Juli. Uitslag van de gis
teren gehouden kaatspartij. Uitgesloten was
Jan Reitsma. 21 parturen. Prijs f 18 C.
Helfrig te Kimswerd, D. Nadema te Zurich
en D. Hiemstra te Pingjum. Premie f 6 H.
Postma, A. Faber en J. de Vries alhier.
Achlum, 19 Juli. Aan de jaarlijksche
kaatspartij op het Panwerk alhier hebben
ditmaal 13 parturen deelgenomen. De prijs
werd gewonnen door H. Hager, D. Bootsma
en H. Welbedacht, de premie door J. Kam-
stra, J. Reitsma en P. Wiersma
Nijehaske, 19 Juli. Heden nacht te
één uur ontstond, vermoedelijk door smeu
lend vuur, brand in het spekhok van den
vethandelaar Roelof Smilde alhier. Het
dreigend gevaar werd opgemerkt door de
maréchaussées, die dadelijk de bewoners
wekten en den brand hielpen blusschen,
wat zoo kalm en regelmatig in zijn werk
ging, dat de buren er zelfs niet het minste
van vernamen. In het geheel zijn tien zijden
spek verloren gegaan, terwijl het hok is
uitgebrand. Niets was verzekerd.
Joure, 16 Juli. Bij de herstemming
voor den gemeenteraad zijn 526 geldige
stemmen uitgebracht. Gekozen is de heer
J. Cloo te Oudehaske (lib.) met 292 stem
men. De heer H. de Jong Wz. te Joure
(r.-k.) verkreeg 234 stemmen.
Leeuwarden, 19 Juli. Aan de heden
alhier gehouden kermis harddraverij werd
deelgenomen door 18 paarden. De eerste
prijs van f200 werd gewonnen door „Prin
ses Olga“, eigenaar E. Bindervoet te Zuid-
horn, pikeur J. F. de Boer. De eerste
premie viel ten deel aan den zwarten hengst
„Graaf Adolph," eigenaar G. Kruit te Stads
kanaal, pikeur S. Hettingade tweede
premie aan den zwarten ruin „Wilhelm III",
van F. C. Hemmes te Amsterdam, pikeur
A. Siderius.
Een zeer talrijk publiek, ook uit andere
provinciën, woonde den wedstrijd bij.
Terhorne, 16 Juli. De bejaarde vis-
scher B. Zigtema alhier bad heden een
buitenkansje. Hij bemeesterde n.l. in zijne
schakels in de Zoutpoel een snoek, die niet
minder dan 17 halve kilo’s zwaar was.
Sneek, 19 Juli. Eene weduwe met 6
kinderen alhier werd j.l. Zaterdag, terwijl
ze, gezond en wel, koffie in de keuken ging
zetten, door een beroerte getroffen en was
op ’t zelfde oogenblik een lijk.
Lemmer, 19 Juli. Nu de ansjovisvis-
scherij is afgeloopen, zeilen onze visschers
dagelijks ter bot vangst uit. Tot heden was
de vangst van onze loot echter nog niet
groot. In het geheel is hier de vorige week
4000 K.G. bot aangevoerd. Voor de 100
pond werd van 7 tot 8 gulden besomd. De
visch is niet groot van stuk, maar de kwa
liteit ia uitstekend.
Aan H. E. A. Provinciale Staten
van Noord-Brabant ’s-Boscb.
Geeft met verschuldigde eerbied te kenne
den ondergeteekende... wonende... te...
Provincie noordbraband, aan u G. A. Heere
Provinciale Staten van noordbraband te
kenne.
dat verschillende Ambtenaaren van het
cadaster etc. volgens het uittreksel van het
cadasterale plan van verkoop afgegeven in
1892 en geteekend van den Hypoteek be
waarder en de teekenaar van het cadaster,
en een uittreksel afgegeven den 24 April
1897 geteekend bijde ik in bezit heb, dat
van lb97 tot 1830 zelfs de minite hebben
veranderd zonder op dat punt overdragt
gedaan heb, dat door mij ben gaan in zien
en bevonden heb veranderd is geworden,
en merkelijke hebbe ontnomen mijn eigen
dom, raporten moeten zijn in gezonden bij
G. A. Heere Gedeputeerde zijn in gezonden
die van alle grond ontblood zijn juist het
tegendeel dat ik zal bewijzen.
dat na twee wettige Adressen door mij
zijn ingezonden laatste 24 April 1897, den
26 Mei G no. 48 door de groot Edel A.
Gedu. mij zijn gezonden om mij voor den
Burgerlijke regter te vervoegen
dat door de verandering van het laatst
genoemd cadaster op 7 a 8 voeten stoot
No. 1 de scheidingslijn tege de voorpo-
ting ingekort,
No. 2 in gekort groot huis No. 3 tegen
het groote gevel,
No. 4 de brouwerijmuur door circa 75
c.m. in den Provinciaalen weg staan anders
er 75 c. m. er buiten No. 5 dertig vier
kante meters ontnomen.
No. 6 die grond om maat te houden om
dat de nomers op maat zijn volgens afpa
ling op mijn toe behoorend op een stuk
bouwland is verkocht in gebracht, No. 7
een stal aan een ander behooren is gebouwd
in 1893 daar door op mijn eigendom ge
bracht No, 8 dat dadelijk de afgepaalde
palen die op de terrijnen ook op de ver-
koop kaart door den land Meter zame ver-
rigt, de Burgemeester de eigenaaren tegen
woordig met keijen gelegt alls in den wet
tige verrigt wie veranderd dit Nu, dat door
genoemde Ambtenaaren alles om mijne
eigendom te ontnemen, dat ik van alles
belasting betaal en de twee genoemde uit
treksel in bezit heb.
dat ik meer malen gevraagd heb over te
leggen mijne uittreksels een landmeter op
mijne kosten te laten meten op mijn kosten,
ook gepoogt zijn Edele spreken alles vergeefs.
dat ik van gevoelen ben mij tot geene
Burgerlijke regter te wenden voor al eer
mij trap gewijs zal gewend hebben, dat ik
van gevoelen ben dat door de Ambtenaaren
van het Rijk etc. door on door zigtbarezijn
ingeligt zijn geweest hier vrij spel was mijn
eigendom te ontnemen ziedaar G. A. Heere
is door Ambtenaar is uitg^voerd, dat de
wet zegt bescherm de goederen der inge
zetene, waarbergt...
ken, neemt men een der blokjes met het
geldstuk mede, tevens opent zich de toevoer
kraan, het muntstuk glijdt in een daarvoor
De Kiesvereeniging Wonseradeel" b~
veelt den Kiezers met ernst aan hun ste,
uit te brengen op de Heeren
Fabrikant te Makku
Landbouwer te Cornwei
Landbouwer te Kimswei
Namens het Bestuur
Mr. J. KLAASESZ DE BOER.
H. KING MA Mzn.
Bolswardsche Courant
I
VOOR DEN
OP
I