N-
I
Eug. van GiLs, voorliet
NIEÜWJAARSWENSCHEN
a f 0,25
1
ERTENTIEBLAD
MSWA&0 EN 'WOÏÏSEBAÖBBI..
BERICHT!
No. 102. Verschij:* Donderdags en .'Zondags. Zes en dertigste Jaargang. 1897.
^iipn
DONDERDAG 23 DECEMBER.
Ingezonden.
Onze Gasfabriek.
BINNENLAND.
beste bier voor da
meest verster
Firma B. Cuperus Az.
met petroleum gaan
■i
ABONNEMENTSPRIJS 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
Insp
J.
Wegens het K E R S T F E E S T zal a.s.
Zaterdagavond GEEN Bolsward-
sche Courant verschijnen.
In het no. van 1 Januari 1898 zal
gelegenheid bestaan tot het plaatsen van
per advertentie.
Verzoeke beleefd vroegtijdige inzending.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Bankierszaken, wisselen Coupons in k f
hoogst mogelijke koersen, opeiw
rekening-courant op nader overeen te komt
HET BESTUUR
der Werklieden vereeniging
Eendracht zij ons Doel“ te Bolsward.
Mynheer de Redacteur
De werkliedenvereeniging „Eendracht zij
ons Doel" te Bolsward verzoekt u beleefd
eenige letteren in uw veelgelezen blad op
te nemen.
De vorige week ontving zij een geëerd
schrijven van de Rederijkerskamer „A.d.-
v.e.n.d.o.“ alhier, waaruit bleek, dat die
kamer het plan had gevormd, de leden onzer
vereeniging eenen genoeglijken avond te
verschaffen, door het houden van voordrach
ten en het opvoeren van een comediestukje,
en wel op Zondag 19 Dec. 1.1., in de Socië
teit „Amicitia."
Vele leden onzer vereeniging maakten
zich dus Zondag 1.1. op, om van de aange
boden gelegenheid gebruik te maken en we
moeten eerlijk erkennen, dat we veel heb
ben genoten.
De stukken, die de leden van „A.d.v.e.n.-
d.o." ten beste gaven, werden pryzenswaar-
dig ten uitvoer gebracht. Men kon dan ook
uit het spel opmaken, dat zij tijd noch
moeite hebben gespaard, om dien avond
recht genoeglijk te maken, waarvoor zij van
de talrijk opgekomen leden van „E. z. o. D.“
en de verdere genoodigden telkens een warm
applaus verwierven.
Onze vereeniging hoopt, dat A.d.v.e.n.d.o.11
nog lang moge blijven bestaan en brengt
langs dezen weg tevens haren hartelijken
dank voor den prettigen avond haar ver
schaft.
Voor de danslustigen was in den beginne
de ruimte nog al wat beperkt, doordat de
ouderen niet zoo spoedig de zaal verlieten.
U, Mijnheer de Redacteur, dankende voor
de opname,
Reeds lang hadden wij het plan om na
de belangrijke uitbreiding der Gasfabriek
daar eens een kijkje te nemen, toen wij
toevallig de vorige week op het Kantoot
van den Directeur der Gasfabriek komendej
daartoe welwillend in de gelegenheid wer-f
den gesteld.
Met belangstelling bezichtigden wij de
aangebrachte verbeteringen en vernieuwin
gen en meenen onzen lezers geen ondienst
te doen door hun onzen indruk weer te
geven.
In de stokerjj zijn vier blokken nieuwe
ovens, tezamen 21 retorten bevattende, aan
wezig.
Ter vervanging van de vroegere smeer-
deksels zijn voor twee ovens veel eenvou
diger afsluitingen der retorten in gebruik.
De grootste aanwezige oven, thans in ge
bruik, kan ongeveer 70 meer gas ontwik
kelen, dan de grootste oven van de vroegere
inrichting.
Achter de stokerij bevindt zich de ma
chinekamer waar een keurig afgewerkte
stoommachine dag en nacht loopt, die het
gas uit de retorten zuigt om de spanning
die zich daarin ontwikkelt, op te heffen.
De stoomketel staat afzonderlijk en deze
dient tevens tot verwarming van verschil
lende lokalen door stoomkachels, terwijl bij
vorst de gashouders door stoom tegen be
vriezen beveiligd zijn.
Nadat het gas de retorten heeft verlaten,
wordt het binnenshuis eerst langzaam,
daarna in een buitenshuis loopende leiding
en in den condensor sterker afgekoeld waarin
de teer hoofdzakelijk achter blijft, terwijl
de dunne teer in een daaropvolgend me
chanisch werkend toestel wordt afgescheiden.
Vervolgens komt het terecht in
den scrubber, die het gas met water in
nauw contact brengt tot afscheiding van
den ammoniak. Ten einde eene volkomene
afscheiding te bereiken, passeert het daarna
nog een waschkist, waarna het gas in de
zuiverkisten stroomt, teneinde van de zwa-
velverbindingen te worden ontdaan. Dan
loopt het door den Fabrieksmeter en na
gemeten te zijn in de gashouders.
Vóór het in de stadsleidingen stroomt,
passeert het gas nog de regulateurs, die
de drukking regelen. Een regulateur staat in
verbinding met de leiding langs den Djjlak-
ker, de andere met die laugs het Bolwerk.
Het getal vaste werklieden aan de Fabriek
verbonden, bedraagt thans 7. De fitters
hebben eene flinke werkplaats, terwijl de
magazijnen van alles ruim voorzien zyn.
In alle lokalen zjjn kelders aangebracht,
waardoor de grondleidingen gemakkelpk te
bereiken zijn.
Als een bewijs, dat het gas hoe langer
hoe meer gebruikt wordt, kan dienen dat er in
’t vorig jaar 277 gasverbruikers waren, welk
getal nu gestegen is tot 302. Boven dien zjjn in
1897 nog 50 muntgasmeters geplaatst.
In 12 jaar tjjd is het gasverbruik meer
dan verdubbeld, de gasprys is van 10 cent
gedaald tot 7 cent per stère.
Het verschil der ontvangsten en uitgaven
in 1896 bedroeg buiten de renten en aflos
sing f 6214.935.
Het gloeilicht is, ofschoon zeer voordeelig
voor de gebruikers, voor de fabriek niet direct
winstgevend. Door het meerdere gebruik
van gloeilicht en niettegenstaande het aan
tal verbruikers toenam en ook meer gas
voor ’t koken werd gebruikt, zijn van 1
Januari1 December 1897, 18162stères gas,
vertegenwoordigende eene waarde van
f 1271.34, minder door de Fabriek geleverd,
dan in hetzelfde tijdperk in 1896. Wel een
bewys, dat gloeilicht eene aanmerkelijke
besparing geeft. Wellicht zal op den duur
de toepassing van het gasgloeilicht ook voor
de fabriek voordeelig blijken te zijn, wijl
Vuist daardoor velen nu hunne woningen
Hepk. Adv. Blad schrijft het volgende,
’t welk wij op verzoek overnemen.
Woudsend, 15 Dec. Enkele malen ge
beurt bet, dat in dit blad berichten worden
opgenomen, die niet door mij zijn ingezon
den en bijna telkens blijkt dan, dat daarin
iets wordt opgedischt, hetgeen eene onwaar
heid is of waarbij eene zaak averechts wordt
voorgesteld. Zoo ook weder in het nummer
van heden.
Klakkeloos wordt er den volke verkon
digd, dat de hier bestaande olieslagerij stil
staat, wegens gebrek aan afzet van lijn
koeken, en wordt als oorzaak opgegeven
het meer en meer gebruik maken van maïs
meel als veevoeder.
Zeer zeker heeft een correspondent elders
iets gehoord over het stilstaan der fabriek,
eene oorzaak gezocht en zoo met een be
grijpelijk doel een bericht de wereld inge
zonden, zonder te bedenken, dat dit voor
den fabrikant zeer nadeehg kon werken
óf in onze omgeving schuilt een laaghar
tige, die dergelyke berichten opmaakt, den
kende, ze komen toch op rekening van den
correspondent en nu in het onderhavige
geval, om persoonlijke reden of wat ook,
eene solide en algemeen gunstig bekende
zaak nadeel zoekt te berokkenen. De zaak
is eenvoudig deze
Ruim 14 dagen geleden moest de fabriek
een paar dagen stilstaan om de eenvoudige
redenen, dat er eene nieuwe machine moest
worden geplaatstdit is gebeurd, maar on-
middellijk daarna is ze opnieuw begonnen I
te werken en waar een olieslagerij voort
durend werkt met een 14-tal knechten, daar
bestaat zeker onder de tegenwoordige om
standigheden volstrekt geen reden om te
schrijven „de fabriek staat stil".
Uw Correspondent
voor Woudsend en Omstreken.
met gas in plaats van
verlichten.
Den 18 December, toen wij de Fabriek
bezochten, werden in 12 uur 785 stères gas
gefabriceerd, welke productie dit jaar de
grootste in een half etmaal was.
De algemeene indruk, dien wij bii ons
bezoek kregen, was zeer gunstig, de ver
schillende lokalen zien er alle net en zoo
ver dit mogelijk is, zindelijk uit.
Ongetwijfeld is dan ook de leiding der
Fabriek in bekwame handen.
De tegenwoordige Directeur heeft de oude
Fabriek in eene naar de eischen des tijds
ingerichte Fabriek herschapen.
Met recht werd dan ook bij de behande
ling der gemeentebegrooting door een der
Raadsleden op de gunstige werking der
Gasfabriek gewezen.
IS.ASSK
Iisk
te Leeuwarüv r
Joure en
CORRESPONDENTE
lezen kan, en in welk glas gaatjes zjjn boven
de witte stippen, zoodat men een Van deze
zwart kan maken. Nadat dit geschied is,
bedekt de kiezer de voorzijde met een stuk
leder, dat aan het foedraal vastzit, plaatst
dit op de sleuf der stembus en trekt een
pen weg waarmede de kaart in het foedraal
vastzit, zoodat de kaart in de bus valt, zonder
dat iemand zien kan welke stip is zwart
gemaakt. Aan de achterzijde is een glazen
luikje boven de handteekemng van den
burgemeester, zoodat het stembureel zien kan
of het biljet in dit opzicht geldig is.
Hoeveel zullen zulke toestellen kosten
In den Haag is thans te zien Nicolaï
Wassiljewitch Kobelkoff, de kunstenaars
romp, zonder armen of beenen, 22 Juli
1851 geboren, gehuwd en vader van 6 wel
geschapen kinderen, schilder en schoon
schrijver.
Hij schrijft zonder handen met groot
gemak, eet met lepel en vork, doet in het
algemeen alles wat men met de handen zou
doen. Hij loopt en springt.
Alles werkt samen om te denken,
dat de natuur in de war is. Dezer dagen
werden op de speelplaats der openbare
school te Ingen (Neder-Betuwe) door een
paar jongens meikevers te koop aange
boden. Deze diertjes waren bij t spitten
van den grond voor den dag gekomen.
De verschillende met electriciteit
werkende maatschappijen te Batavia zitten
elkander en anderen leelijk in den weg
wanneer des avonds de communicatie per
telefoon te wenschen overlaat, dan is dat
dikwijls een gevolg van inductie, teweeg
gebracht doordat de geleiddraden derelectri-
citeitmaatschappij langs de huizen aan den
Oostkant van het Koningsplein te dicht bij
die van de Indische telefoonmaatschappij
zijn aangelegdlaatstgenoemde heeft zich
daarover reeds by het bestuur der eerste
beklaagd en, wordt in den toestand geen
verbetering gebracht, dan zou dit wel eens
op een proces kunnen uitloopen. De elec-
trische tramwegmaatschappij ondervindt
moeilijkheden by den aanleg, omdat de haar
vroeger verleende vergunning om de baan
op Parapattan langs het meteorologisch ob
servatorium te leggen, is ingetrokken, omdat
de directeur dezer inrichting dan stoornis
in de werking zijner zeer gevoelige instru
menten verwacht.
Door de marechaussee te Woudriohem
werd een jongetje getransporteerd, dat,
ouderloos, op een eigenaardige wijze daar
terecht was gekomen. Bedoelde jongen
een Duitscher van oorsprong en te Leiden ge
boren werd door een schipper, bij wien hij
in dienst was, te Nijmegen aan wal gezet.
Woudrichemsche visschers kregen op het
gejammer van het ventje medelijden en
namen hem mede naar hun woning, terwijl
een hunner hem tot heden liefderijk ver
zorgde.
Zondagmorgen werd door den trein
der Hollandsche Spoorwegmaatschappij te
Gorinchem aangebracht een kist met paling,
waaraan bij nader onderzoek bleek zeven
kilo te ontbreken. Er werd naar Rotterdam
geseind, om bij de conducteurs van dien
trein een onderzoek in te stellen en de drie
conducteurs werden in het bezit van de
zeven kilo paling bevonden. Zij werden
voorloopig in hun dienst geschorst.
Arnh. Crt.
Tjjdens de bewoners naar de kerk
waren, is Zondagochtend ingebroken in een
huis aan de Warmoezierstraat te ’s-Graven»
hage. Er wordt f 80 vermist.
Terwjjl Zondagmiddag een bewoner
van de Zorgvhetstraat te ’s-Gravenhage bjj
zich thuis een revolver schoon maakte, ging
het vuurwapen eensklaps af, waarbij de man
zoodanig door den kogel werd getroffen, dat
hij oogenblikkelijk stierf.
Bjj den heer M. Cato te Ingen (.Neder-
Betuwe) kan men ’t ongewone schouwspel
zien, dat elf jonge konynen met de flesch
worden groot gebracht. Het moerkonijn
n.l. stierf toen de jongen acht dagen oud
waren en men besloot eene poging te doen
om de aardige beestjes in ’t leven te houden.
Ze zuigen aan een dun speentje, waarvan
de opening met een dun doekje is afgeslo
ten. De konijntjes zijn nu 15 dagen oud
en gezond en tierig.
Te Schoten (bij Haarlem) is in een
sloot bij de woning het lijk gevonden van
den veehouder v. d. P. Misbruik van ster
ken drank is de oorzaak van het verdrinken.
De hond zat op het Ijjk.
Te Tiel is hedenmorgen een kind in
een pot met kokend water gevallen.
De arme kleine was terstond dood.
Lemmer, 20 Dec. In het geheel zijn
alhier de vorige week aangevoerd, 14,800
KG. spiering, waarvoor f 6 de 100 KG.
werd besomd. De haringvangst blijft slecht
er werd hier de vorige week door onze ge-
heele vloot nog geen tal (200 stuks) aan
gebracht.
Berlikum, 20 Dec. Sedert er boter-
fabrieken bestaan, komt het nu en dan voor,
dat een melkleverancier wegens het te veel
„wasschen" van de melk vervolgd en ver
oordeeld wordt.
Hier hebben we echter een tegenoverge
stelde kwestie, waarvan we elders nog niet
eerder gehoord hebben, ’t Is hier nl. een
melkleverancier, die een gerechtelijke ver
volging heeft doen instellen tegen een zui-
velfabrikant, omdat deze het vetgehalte
der melk van eerstgenoemde, volgens ge
bleken nader onderzoek, niet ten volle heeft
aangegeven en betaald.
De melkleverancier had er reeds eenigen
tijd aan getwijfeld of hij wel zoo weinig
vet in de melk had, als door de controle
aan de fabriek werd bepaald. Hij wilde
hiervan het zijne weten en liet zijn melk
een week lang geregeld ’s morgens en
’s avonds onderzoeken door den heer Mes
dag, zuivelconsulent voor de provincie Fries
land. Bij dit onderzoek werden de vereischte
wettelijke voorschriften in acht genomen,
opdat men alles met bewijzen zou kunnen
staven. Het resultaat hiervan was, dat het
vetgehalte der onderzochte melk bij den
heer Mesdag aanmerkelijk hooger bleek te
zijn, dan aan de fabriek. Het gemiddeld
verschil bedroeg ongeveer een hall procent.
Bij uitbetaling naar vetgehalte is zoodanig
verschil natuurlijk in het nadeel van den
leverancier.
’t Gevolg is dan ook, dat de leverancier
de politie in den arm heeft genomen en
procesverbaal heeft laten opmaken. Dit be
rust thans bij den Officier van Justitie te
Leeuwarden.
De opgezonden melk is verduurzaamd en
staat tot gerechtelijk onderzoek gereed.
Verlangend wordt er door de vele be
langhebbenden naar den uitslag van deze
zeer bijzondere kwestie uitgezien.
Hepk. Adv. BI.
Wonseradeel. Hoewel in den laat-
sten tijd de fanfare-corpsen in Friesland
bijna even snel en talrijk zijn verrezen als
de coöperatieve zuivelfabrieken, schijnen de
andere vereenigingen tot „Nut en Genoe
gen" nog niet te lijden onder de concurrentie
der nieuwste bonden. De tooneelvoorstel-
lingen zullen weldra weer aan de orde van
den dag zijn.
Maar ook sommige reciteer-colleges maken
hun programma op. Meestal wordt zoo’n
programma met „eigen krachten" ten beste
gegeven. Het gunstig bekende Pingjumer
College „Uitspanning door Inspanning"
maakt hierop dezen winter eene uitzondering.
Het zal eenen wedstrijd in het reciteeren
houden onder dames, om gouden en zilveren
medailles. Het is te hopen, dat dit plan
van het college, voor welks verwezenlijking
het zich vrij wat opoffering getroost, met
gewenschten uitslag moge bekroond worden.
Witmarsum, 19 Dec. ’97. Ons fanfare
corps „Frisia" bracht neden den heer KI. de
Vries en familie, die hun vijtentwintig-jarig
huwelijksfeest vierden, een serenade.
Directie voor Nederland
Gebouw Mereurius,
Spui, hoek Kalverstraat,
Amsterdam.
Vertegenwoordigers: A. J.
Leeuwarden; S. H. KAMSTRA, Franek<
Sneek IJ. van der VEEN, Hallum; L. 1
kumH. F. van der WERF Dz., Bol
CORN. SCHIERE, BoornbergumA. VEN
hoogst
voorwaarden, nemen gelden a deposito teg<
de volgende rentevergoeding: >OB
met 8 dagen opzegging 2 7
1 maand 2’/j7
Bols5
ij
n
I
T
I
VollenhovE
he Courant,
cvimuoi v/i-V vmi JL KIN *1
Nederlandsche Bank te Heeren
ten zich met alle Effecten-, Kat
J?(pn f o 1 snib-o mnni^tq waa nn dft hAAT} OEQ
Alle winsten zijn voor de verzekerde
VollenhovE
