NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD
OESWAR» EN WONSEB ADEEI.
CUBA.
Een gebouw op de Heide.
I
i
S
r
No. 48. Verschijnt Donderdags en Zondags. Zeven en dertigste Jaargang. 1898.
DONDERDAG 16 JUNI.
BINNENLAND.
R
I
0
Ingezonden.
j
VOOB
I
i
c J
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Landgenooten 1
De ondergeteekenden komen tot U met
dringend verzoek om hulp voor houder-
Wonseradeel, 11 Juni. De Gemeen
teraad heeft in zijne heden gehouden ver
gadering benoemd tot hoofd der school te
Idsegahuizum D. Leijenaar te Oldeberkoop,
en tot onderwijzer aan de school te Ping-
jum D. van der Mei] te Hogebeintum, te
Zurich W. L. v. d. Veen te Oostermeer en
te Makkum K. van Duren te St. Anna-
Parochie.
Door den Raad is besloten
Aan J. Postma eervol ontslag te ver-
leonen uit de betrekking van onderwijzer
blijkt echter? Een kleindochter van den
kleermaker heelt den vorigen dag schoon
gemaakt, o. m. een kabinet, waarin „de
buit“ bewaard wordt, en opdat niemand van
het bezit iets zal bemerken, wordt deze ras
op zolder tusschen een verzameling kleer-
makerspatronen verstopt. Den volgenden
morgen, na een kwartier te zijn uitgeweest,
komt onze kleermaker thuis, vindt in het
kabinet het geld niet, en... dus is er inge
broken, niet bedenkende dat het daarboven
een rustig plaatsje vond. Weldra komt het
daar voor den dag tot groote tevredenheid
van ons snijdertje. De politie en de beneden-
bewoner blijken echter minder tevreden 1
De loodgieter van Dijk te ’s Graven-
hage, die verdacht wordt zijne vrouw zoo
danig te hebben mishandeld dat. zij een paar
dagen later in het Ziekenhuis is overleden,
is naar het Huis van Bewaring overgebracht.
De 16-jarige dochter, die eveneens van mis
handeling werd verdacht, is op vrije voeten
gesteld.
Tot bevordering van het vreemdelin
genverkeer op het eiland Texel zullen een
5000-tal circulaires, waarin gewezen zal wor
den op het vele aantrekkelijke van dit eiland,
verspreid worden. Verder zal men trachten
een boekje als reisgids, voorzien van foto’s
van de schoonste punten, uit te geven.
Eene vereeniging tot bevordering van het
vreemdelingenverkeer zal opgericht worden.
Te Gameren schrikte de vrouw vau
zekeren K. zoozeer van het sterke bliksem
licht, en een donderslag, daarop onmiddellijk
gevolgd, dat ze op de plaats dood bleef.
Zondagnamiddag ging het 10-jarig
zoontje van den heer D. te Schoonhoven,
buiten weten zijner ouders, in de Lek baden;
hij waagde zien onbedacht op eene gevaar
lijke plaats en verdween schier onmiddel-
lijk in de diepte. Dadelijk gingen eenige
personen aan het dreggen, maar het duurde
langer dan 2 uren, eer men het knaapje
had gevonden. Gedurende meer dan een
uur werden daarna door den officier van
gezondheid dr. Pronk, bijgestaan door ande
ren, alle middelen der kunst beproefd om
de levensgeesten nog op te wekken, maar
ten slotte kon slechts de dood geconstateerd
worden.
- Vele personen, die verschijnselen van
krankzinnigheid vertoonen, ten gevolge van
misbruik van sterken drank, genezen spoedig
in de krankzinnigengestichten. Zij mogen
daar dan niet langer blijven.
Toch zijn zij nog niet bestand tegen de
verleiding en eenmaal weer in vrijheid ge
steld, vervallen zij alras weer in hun oude
kwaak
In verband hiermede heeft thans de Minis
ter van Binnenlandsche Zaken in overleg
met het bestuur der vereeniging voor her
stel van drankzuchtigen bepaald dat der
gelijke personen, na herstel in de gestichten,
op Hooghullen opgenomen kunnen worden,
maar alleen in die gevallen, waarin de ge-
stichtsgeneesheer hunne voortgezette behan
deling onder geneeskundige leiding in een
sanatorium voor herstel van drankzuchtigen
noodzakelijk acht voor hun geheele herstel
en de geneesheer-directeur van Hooghullen
het geval voor verpleging op Hooghullen
geschikt acht.
De kosten der verpleging zullen, wat de
behoeftigen betreft, voor de helft gedragen
worden door de vereeniging en voor de helft
door het Rijk. Het verblijf zal hoogstens
drie maanden duren.
Uit Drente meldt men, dat er dit jaar
geen veendamp, heidamp, veenrook, heirook,
haarrook of hoe men deze de ademhaling-
belemmerende verpesting van onze zomersche
Junidagen ook noemen wil, te verwachten
is, omdat het losgehakte veen nog even nat
als in den winter, dus ongeschikt om te
worden afgebrand, terwijl de boekweit uiter
lijk op 21 Juni moet kunnen gezaaid worden.
Menige Drentsche arbeider verliest daar
door het vooruitzicht op zijn gewoon werk
in die dagen.
Dit doet ons intusschen verwachten, dat
er met dien datum van den langsten dag
wel wat de hand zal worden gelicht. En
dan komt de heirook toch.
Schipper Tjark Visser bemachtigde op
de zandbank Simonszand, Oostelijk van
Schiermonnikoog, tien zeehonden. Vijf leven
de exemplaren zijn naar Artis gezonden.
De Standaard verzekert, dat het niet
in openbare behandeling komen van de zaak
der Hogerhuizen voor haar een teleurstel
ling is. Het blad meent dat revisie van het
vonnis al ware het uitgeloopen op hetzelfde
resultaat^ zoo gewenscht geweest ware»
den medeburgers, die in omstandigheden leven,
ons land en onzen tijd geheel en al on waardig.
In het Oosten van de provincie Friesland,
op de heide die zich ten Noorden van Drach
ten uren ver naar den kant van Groningen
uitstrekt, wonen, hier dichter opeen, daar
meer verstrooid, honderden gezinnen in el
lendige hutten van zoden en aarde. Elke
hut heeft één, hoogstens twee kamers of
holen, elk hol één zeer klein vensterstroo
en lompen dienen voor bed, de rook van het
vuur vult de ruimte binnende beesten, het
varken of de geit deelen het verblijf met de
menschen. De man trekt daar in lente, zomer
en herfst naar de veenen en de kleistreken,
en verdient er een ellendig loon; het stukje
grond dat bij zijn hut behoort, ontgint hij
zoo goed als het gaat, de slechte, niet vol
doende bemeste grond brengt hem zeer, zeer
weinig op.
Hoe de toestand van vrouw en kinderen,
met die verdienste van altijd minder dan
200 gulden ’s jaars, met die opbrengst van
den grond moet zijn, hoeveel armlastigen er
zijn, hoe karig de bedoeling, hoe groot de
kindersterfte, men kan het vermoeden. Toch
is de bevolking er nog krachtig, ruwheid en
onzedelijkheid heerschen natuurlijk wel onder
haar, maar één blik op eene vergadering
dier mannen en vrouwen zou U, lezer, dui
delijk doen zien, dat van dat ras nog alles
te maken is.
Om te bereiken wat voor hen noodig ware,
is meer dan wjj kunnen. Al brachten wij
tienduizenden bijeen, het zou die heidebe
woners hoogstens door een of twee winters
heenhelpen. Wij hebben daarom een ander
plan opgevat.
Wanneer zij zich zelve konden organisee-
ren, wanneer zij als het ware één lichaam
van zichzelve konden maken, dan gelooven
wij dat zij geestelijk, zedelijk en ten slotte
daardoor misschien ook lichamelijk in een
beteren, menschwaardiger toestand zouden
kunnen komen. Wanneer hunne dochters nog
wat onderwijs konden ontvangen in hand
werken, hun zoons zich konden vereenigen
tot muziek- en andere gezelschappen, wan
neer zij politieke- en vereenigingen vangrond-
arbeiders konden vormen, dan zouden zij aan
zichzelve en aan het leven hoogere eischen
gaan stellen en allengs misschien ook iets
meer van het leven verkrijgen. Het is toch
naar ons inzien, zeker, dat hun rampspoedige
en slechte toestand wel in de eerste plaats
aan omstandigheden ligt geheel buiten hun
macht en wil, maar ook zeker, dat zij door
zich te vereenigen, reeds iets op die omstan
digheden zullen vermogen.
Ons plan is daarom in een der dichtst be
woonde gedeelten dier heide, de Surhuister-
veensterheide, een lokaal te bouwen, waar
binnen zij tot dit doel kunnen samenkomen.
Tot nu toe ontbreekt zulk een lokaal geheel,
zelfs de beste woning, de grootste herberg,
is nog niet veel meer dan een hut, en ruimte
ontbreekt ook daar. Naar onze berekening
zijn daartoe een 2000 a 2500 gulden noodig.
Helpt ons, landgenooten, dat geld bijeen te
brengen, opdat vóór de winter weer komt
en de arbeiders terugkeeren van hun werk,
hen een verblijf wacht, waar zij althans een
enkel uur der week zich wat meer kunnen
voelen, leden en deelhebbers aan onze negen-
tiende-eeuwsche maatschappij en beschaving.
Zij zelve zijn van plan door middel eener
kleine contrioutie de onderhoudskosten van
het gebouw, dat ook zeer eenvoudig zal wor
den gebouwd en ingericht, te dragen.
Het is zeker overbodig bier bij te voegen,
dat het voor sprekers van elke godsdienstige
of maatschappelijke gezindheid zal openstaan.
Men wordt verzocht zijne gitten te willen
doen toekomen aan een der drie laatste on
dergeteekenden. De ingekomen giften zullen
in een der bladen worden verantwoord.
Deze zaak dringend in Uwe welwillend
heid aanbevelend,
M, ETTEMA, Surhuisterveensterheide.
R. LANDHEER,
H. 8MEDES,
P. J. TRO ELSTRA, Den Haag, Voorz.
Dr. H. GURTER, Bussum, Secr.
J. G. JANSONIUS, Drachten, Penningm.
I
vl
aan de school te Makkum. Aan de solli
citanten naar de betrekking van hoofd der
school te Idsegahuizum, die aan het tweede
gedeelte van het vergelijkend „onderzoek
hebben deelgenomen, de daarvoor gemaakte
reiskosten terug te betalen. Goed te keuren
den geloofsbrief van het nieuw gekozen lid,
den heer A. T. de Jong te Schraard. Bij
H. M. de Koningin voorstel te doen, om
het maximum van het in de gemeente uit
te reiken aantal vergunningen tot verkoop
van sterken drank in het klein te verlagen
tot 42. Uit het in betrekking hiermede
door het Dag. Bestuur gedaan voorstel
bleek, dat het getal vergunningen, ’t welk
in 1882 77 bedroeg, van lieverlede is ge
daald tot op het voor de gemeente geldend
maximum van 43 en zeer waarschijnlijk
eerlang tot 42 zal dalen, en dat de lokali
teiten met vergunning zeer ongelijk over
de gemeente verdeeld zijn. In 14 dorpen
bestaat er niet eene, in 5 wordt er eene
aangetroffen op meer dan 300 inwoners
(het voor deze gemeente toepasselijk aantal)
en in 10 eene op geringer aantal. In een
worden er zelfs 10 op 1638 inwoners ge
vonden. De bedoeling is nu, om te voor
komen, dat het Dag. Bestuur aan den eerste
den beste vergunning zou moeten geven in
geval het getal tot beneden 43 daalt, of de
bevolking tot 13,200 klimt, waardoor het
wettelijk maximum tot 44 zoude stijgen.
Te Schiedam heeft het bjj zeer vele
ingezetenen groote verontwaardiging gewekt,
dat het voorstel van Burgemeester en Wet
houders, om een der klokken van den toren
der Groote Kerk te herstellen, waarvoor
een crediet van f 1900 werd gevraagd, niet
is aangenomen.
Die klok heeft zich het laatst doen
hooren op den dag der begrafenis van
Koning Willem III (4 Dec. 1890), en men
vermoedt, dat bij die gelegenheid een scheur
in het metaal is ontstaan. Nu haddeu B.
en W. zich voorgesteld deze klok op den
dag der inhuldiging wederom hare statige
tonen te doen hooren, doch de Raad meende,
wegens de groote kosten, het voorstel niet
te mogen aannemen.
Thans worden door eenige ingezetenen
pogingen gedaan om de noodige f 2000
bijeen te krijgen en dit bedrag aan de ge
meente ten geschenke te geven, om zoo
doende die eeuwenoude klok (zij is van het
jaar 1519), buiten bezwaar der gemeentekas
naar behooren te doen herstellen. Reeds
zijn voor dat doel belangrijke giften inge
komen.
Men schrijft uit Zeeuwsch Vlaanderen:
Het smokkelen van Hollandsch fokvee
aan de Belgische grenzen blijft maar steeds
voortduren. Noch het merken van vee,
noch de andere genomen maatregelen om
de smokkelarij tegen te gaan, blijken in
staat te zijn den sluikhandel volkomen te
beletten.
Daarom heeft minister De Bruyn aan de
gouverneurs der verschillende provinciën
laten weten, dat ingetrokken is het besluit,
waarbij het houden, verkoopen, te koop
stellen, verwisselen en rondvoeren van on
gemerkt vee verboden is en dat de toepas
sing van gemeld verbod geschorst is tot
verbetering zal aangebracht zijn aan het
reglement betreffende het merken van het
vee.
Er is dus van den Belgischen minister weer
eene nieuwe regeling te wachten om den
smokkelhandel in vee tegen te gaan.
Wegens een zeer misplaatste en boven
dien hoogst gevaarlijke daad had zich giste
ren een student uit Delft voor de Haagschp
rechtbank te verantwoorden. Op den 13en
Mei met een kameraad op zijn kamer aan
de Korenmarkt zittende, had hij met dezen
om een diner gewed, dat hij met een Flau-
berfbuks van 6 m.M. eenige ruiten zou
durven inschieten van de Hoogere Burger
school tegenover bedoelde kamer gelegen.
De weddenschap werd aangegaan en eenige
malen gevuurd in de richting der school,
waar op dien dag les werd gegeven in ver
schillende lokalen.
Gelukkig werd niemand geraakt, hoewel
drie ruiten doorschoten werden, en een
kogeltje zelfs het gordjjn doorboorde en
tegen een muur plat sloeg.
De beklaagde was niet verschenen. Zijn
partner in de weddenschap, als getuige ge
hoord, kreeg van den president een zeer
ernstige berisping, terwijl het O. M. voor
den schutter eene gevangenisstraf van 10
dagen vorderde.
Te Tholen werd de politie gewaar
schuwd door een alleenwonend kleermaker,
dat zjjn „spaarpotje11, ongeveer f 200,be
dragende, was ontvreemd. De politie doet
op aanwijzing bij een beneden bewoner huis
zoeking, waarvan het resultaat nihil is% Wat
Nu al onze dagbladen dag aan dag spreken
over dit eiland en er geen nummer onzer
tijdschriften in ’t licht verschijnt zonder meer
of minder aandacht daaraan te schenken,
mag ook in dit weekblad wel eens iets naders
omtrent dit heerlijke land in de zee der An
tillen worden medegedeeld.
Cuba is ruim 118,883 K.M.2 groot, (een
K.M.2 is een vlak, hetwelk 1000 M. lang en
1000 M. breed is) derhalve ongeveer viermaal
zoo groot als ons vaderland. Onder bijna
alle opzichten mag van dit land gezegd wor
den, dat het door de natuur op de meest
sterke wijze begunstigd is. Gelegen in een
heerlijk klimaat tusschen het vaste land van
Noord-Amerika en van Zuid-Amerika in,
bedeeld met een uiterst vruchtbaren bodem
en met eene kustlijn, waarin tal van groo-
tere en kleinere havens voorkomen, mag be
weerd worden, dat hier alle voorwaarden
voor bloei en welvaart aanwezig zijn. En
wanneer deze weldaden der natuur niet
worden genoten, in dien dit heerlijke eiland
sedert jaren ten prooi is aan opstanden en
verwarring, indien het thans de hoofdtwist
appel uitmaakt tusschen de Vereenigde Sta
ten van Noord-Amerika en Spanje, dan zien
wij daarin het werk der menschen met hun
averechts begrepen eigenbelang en gebrekkig
rechtsgevoel.
Cuba heeft ruim l*/2 millioen bewoners,
waarvan */2 millioen kleurlingen zijn. Een
bergketen loopt overlangs het eiland van het
oosten waarvan noordwaarts en zuidwaarts
prachtige en vruchtbare dalen afloopen,
waarin grootere en kleinere rivieren het water
naar zee afvoeren en voor een goed deel ook
dienen tot het verschepen van de voortbreng
selen dezer dalen. Deze zijn vooral suiker
riet, tabak, koffie, katoen, cacao, indigo, mais
en rijst, derhalve voortbrengselen uit de heete
luchtstreek. De veeteelt is in de laatste jaren
uitgebreid en de nijverheid is er vertegen
woordigd door suikerfabrieken, brandewijn-
stokerijen en sigarenfabrieken. De voornaam
ste havens aan de noordzijde zijnHabana,
Matanzas en Baracoa en aan de zuidzijde
Batabano, Cienfuegos en Santiago. De spoor
wegen hebben eene lengte van ongeveer
1600 K.M.
Op 28 October 1492 werd dit eiland door
Columbus ontdekt en kort daarna door de
Spanjaarden in bezit genomen, welke zich
tot heden toe in dat bezit wisten te hand
haven. De strijd, welke thans is losgebroken,
vindt voor een deel zijne verklaring op dit
heerlijke eiland. Sedert tientallen van jaren
zou men kunnen zeggen wordt er tusschen
de Vereenigde Staten eenerzijds en de Span
jaarden met hunne kolonie Cuba (en Por-
torico) anderzijds een tarieven-oorlog ge
voerd, d. w. z., wordt er met in- en uitvoer
rechten een concurrentie op handelsgebied in
het leven geroepen, welke het verklaarbaar
maakt, dat de Vereenigde Staten gaarne die
concurrentie den kop zouden indrukken door
Cuba aan de heerschappij der Spanjaarden
te ontrukken. Jammer voor Spanje, dat het
door ongeschikt beheer, door uitzuigen der
bevolking zelf het streven der Amerikanen
in de hand werkt.
De hoofdstad, Habana of Havana, heeft
ongeveer 200.000 inwoners en is een der
prachtigste havens der wereld. Ze kan meer
dan duizend schepen bergen en heeft eene
kade-lengte van meer dan 2000 M. Er is hier
dan ook heel wat scheep vaart-be weging,
waardoor deze stad het middelpunt vormt
van het groote handelsverkeer voor geheel
het eiland. Voeg daarbij dat zij de zetel is
van den vertegenwoordiger der Spaansche
reseering, den gouverneur, en van tal van
bestuurscolleges en onderwijs inrichtigen, dan
ziet men wel in, hoe belangrijk Habana is.
In belangrijkheid als havenstad volgt dan
de meer oostwaarts gelegen stad Matanzas
met 86000 inwoners. Door een spoorweg met
Habana verbonden, neemt deze plaats leven
dig deel in het algemeene verkeer en is
vooral als uitvoerhaven voor suiker van be
hang. De voorstad Pueblo Nuova is de zetel
«eener zeer uitgebreide nijverheid.
Aan de kust heeft men verder nog als be
langrijke plaatsenCardenas, Cienfugos, Tri
nidad de Cuba en Santiago de Cuba.
M.
Bolswardsche Courant
j
öj
1
