NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD
BOLSWAR» EN WONSER ABEEL
De zaak Hogerhuis.
No. 66. Verschijnt Donderdags en Zondags. Zeven en dertigste Jaargang. 1898.
I! J
DONDERDAG 18 AUGUSTUS.
t
VOOR
I
L
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
Maandagavond vergaderde in „de Doele*
de Socialistenvereeniging „Bolsward* al
hier, waar de heer G. L. van der Zwaag, lid
der 2e Kamer, ais spreker optrad ter behan
deling van de zaak der gebroeders Hoger
huis. De vergadering was tamelijk goed be
zocht, ruim een 100-tal personen was in de
zaal. In een kort overzicht willen wij een
blik slaan op het gesprokene.
Er zijn weinig menschen, aldus ving Spre
ker aan, die zich op een onafhankelijk stand
punt weten te plaatsen en het is ook hier
aan toe te schrijven, dat er nog een massa
menschen zijn, die zich in den toestand der
Gebr. H. niet willen indenken. Wanneer
toch werkelijk die veroordeelden daar eens
onschuldig in den kerker zuchten, is hun
lot toch dubbel ongelukkig. Maar, denken
velen, wanneer dat vonnis niet op goede
gronden berust, dan zouden de rechters hun
wel ontslaan, echter, men bedenke wel, er
behoort veel zelfvertrouwen en moed toe,
een begane misslag te erkennen en het zou
een klap zijn in ’t gezicht der rechterlijke
macht, wanneer ze moest zeggenwij zijn
daar mis geweest.
Dan is ook een argument om zich met de
zaak dezer veroordeelden niet in te laten,
dat de agitatie van socialistische zijde komt
en als een soc. beweging wordt beschouwd.
Hiertegen voert Spreker evenwel aan, dat
allengs personen van allerlei richting zich
met de zaak gaan bemoeien, en een verzoek
om gratie waarschijnlijk van ant.-revol. zijde
zal uitgaan.
In dien het al een soc. zaak was en de argu
menten en bezwaren tegen ,die vonnissen
niet steekhoudend zijn, dan behoorden deze
juist in die vergaderingen weerlegd te wor
den, maar wat geschiedt nu, men komt niet
op. Aan verscheidene vereenigingen in Bols
ward werd de uitnoodiging gedaan een ge
zamenlijke vergadering te houden, evenwel
van alle is een afwijzend antwoord ingeko
men. De timmerlieden- en de bakkersgezel-
lenvereeniging zijn vakvereenigingen, en van
deze kan Spreker het billijken, dat zij be
dankten, immers met vakbelangen heelt dit
niets te maken. Dat evenwel ook al de
werkliedenvereenigingen afwijzende antwoor
den inzonden, bevreemdt Spr. Die vereeni
gingen toch staan de algemeene belangen
der werklieden voor, en ook voor den werk
man is een goede rechtspleging een waar
belang.
Uit het antwoord van het Nederl. Werkl.-
verbond „Eendracht zij ons Doel* is spreker
niet gebleken wat men daar eigenlijk wil. Het
heeft Spr. aandacht getrokken, dat de Kath.
vereeniging St. Jozeph een antwoord zond
van het bestuur, en de leden waarschijnlijk
niet eens zijn gehoord. De afd. van den
Christ. Nation. Werkmansb. antwoordt, dat
kerkelijke en staatkundige onderwerpen niet
op hunne vergaderingen mogen worden be
handeld, maar Spr. wijst er op, dat de zaak
der Gebr. H. geen kerkelijk en evenmin een
staatkundig onderwerp is, terwijl Patrimo
nium antwoordt, dat de onschuld der Ho-
gerhuizen haar nog niet is gebleken en hoe
wel reeds 3' jaren zijn verstreken, dan toch
de ware schuldigen nog niet zijn aangewezen.
Maar zegt Spr., er zijn wèl drie aangeduid,
doch de rechtbank wil de bewijzen niet aan
nemen.
Men weigert eenvoudig om mede te doen
en dus staan de socialisten in Bols ward in
derdaad alleen in den strijd om die menschen,
wier schuld niet overtuigend bewezen is, uit
den kerker te krijgen. Veronderstel eens,
dat iemand in ’t water lag op het punt van
verdrinken, zou men die laten zinken En
waarom dan de hulp niet geboden aan ver
oordeelden, wier schuld aan zulken gron-
digen twijfel onderhevig is
Men beweert, dat het publiek hier niet
kan oordeelen en ’t is ongelukkig genoeg
dat onze wetgeving zoo is, dat -er advoca
ten moeten komen om die te verklaren, en
vaak lijnrecht tegenover elkander staan over
een zelfde wetsartikel, maar ondanks die
slechte wetgeving heeft toch in zekere mate
het volk recht op controle. Het instituut
van het recht moet en kan door een ieder
gecontroleerd worden. Om veroordeeld te
worden moet worden geleverd het wettig en
overtuigend bewijs, en de rechter moet dus
om te veroordeelen, van de schuld overtuigd
zijn, doch niet de rechter, ook het volk dient
dit zijn. De rechters zijn feilbare menschen.
De veroordeeling dezer gebroeders nu be
rust op verklaringen die veel tegenstrijdigs
opleveren, en door het nader onderzoek, dat
op een aanklacht tegen den hoofdgetuige
werd ingesteld, is die tegenstrijdigheid niet
geheven, al beweert men van de rechter- I
de Jongh, Prins Hendrikstraat 58, ’s Gra
venhage. j
Zuid-Holland en Zeeland, A. E. Mooijaart Ben
Elandstraat 32, ’s Gravenhage. o
Zuid-Gelderland, Noordbrabant en Lim nooit aanschouwd. Nu gaat u zeggen: wat
Nfm’e^ên”' Kramers’ Nieuwe Markt Jt i8 dat, koopman Ik zal het u laten zien,
Noord-Geiderland en Overijsel, G. A. Leus meneeren, en u zal zeggen dat dat artikel
sen te Diepenveen. het nieuwste is dat nog nooit door een koop
man is gepresenteerd. Het artikel, meneer
dat ik u aanbied en het artikel, meneer,
dat ik u presenteer, dat is het heele zooge
naamde vorstelijke Huis. (Met verheffing van
stem Het heele Vorstelijke Huis, meneer 1
Hier hebt u, meneer, Willem I (en de man
toont een glad plaatje, dat zoo ongeveer
den eersten constitutioneelen monarch voor
stelt). Willem I, meneer, dat kan iedereen
zien dat dat Willem I is. Maar nu neem
premie tien cents per week, dubbel ik Willem I zoo, meneer, en zoo, en zoo
.bii (hij draait eenige malen het lijf om, dat los
zit onder het hoofd) en hier hebt u Willem II
meneer. Willem II. Is dat niet Willem II
Maar let nu op, meneeren, want nu neem
ik Willem II en dien draai ik zoo en nog
eens zoo en daar staat Willem III voor u,
meneeren. Dat is Willem III. Maar nu,
meneeren, moeten we nog hebben de kroon
prinses der Nederlanden of koningin Wil
helmina. En nu ga ik heen en nu draai
ik mijn plaat om en nu presenteer ik u de
zoogenaamde kroonprinses of koningin Wil
helmina der Nederlanden. Dat is Willem
I en dat is Willem II en dat is Willem III
en dat is de kroonprinses en zoo presenteer
ik u het heele vorstelijke Huis.
Het vorstelijk Huis is gearriveerd,
meneeren. Het vorstelijke Huis is aange
komen. Dat is één en dat is twee en één is drie
en dat is vier. Het heele vorstelijke Huis.
Maar nu gaat u zeggenkoopman, geef
mijn dat, want dat mot ik hebben, wat mot
dat kosten
Dat artikel meneeren, dat ik u presenteer,
dat is verkocht aan de prijs van een mark
of twaalf stuivers geld. Nu zegt u, geef
m(jn dat, koopman. Neen meneer, want ik
verkoop u mijn artikel niet voor twaalf
stuivers en daarvoor betaalt u geen twee
kwartjes en geen veertig en geen dertig cent
en geen kwartje en geen twee dubbeltjes
maar de betaling daarvan is drie stuivers
of vijftien centen gelds. Wie moet dat
hebben, het heele vorstelijke Huis voor
vijftien rooie centen
(Iedereen voorziet, dat hij aanstonds tot
een dubbeltje afslaat en houdt zich dus
doodstil.)
Moet niemand dat hebben, meneeren, dat
heele vorstelijk Hnis, dat ik u sta te presen-
teeren, voor drie stuivers? Niemand niet F
Eenmaal, andermaal: Nou allo, op is op
en weg is weg en ik doe het toch maar om
de liefhebberij, want in broodje zit er toch
niet in... Nou vooruit dan (met de uiterste
stemverheffing) op is op en weg is weg:
hier hebt u het heele vorstelijk Huis voor één
dubbeltje of tien centen geld. Dat is Wil
lem I en dat is Willem II en dat is Wil
lem III en dat is de kroonprinses, kunt
dat artikel geven aan ’n kind van ’n jaar
en u kunt dat geven aan een ouwen man.
Nou vooruit, wie neemt dat mee voor een
dubbeltje of tien centen geld...
(Reeds al dien tijd heeft de koopman
schuwe blikken naar links en rechts staan
'werpen of hij niet den blinkenden helm van
een diender ontwaarde. En zie, juist ter
wijl eenigen der meneeren in de broek tasten
om een dubbeltje voor den dag te halen,
beeft de „koopman* aan de kimmen der
Kalverstraat een „helm“ bespeurd, reden
waarom hij „het heele vorstelijk Huis* in
zijn binnenzak bergt, den kring verbreekt
en doodbedaard wegwandelt, terwijl hjj een
eindje sigaar uit zijn vestjezak opdiept.)
Uit den Haag wordt geschreven
Wanneer men, na zonsondergang, vlak
voor de zee staat na een gloeiend heeten
dag en men gevoelt zich zelfs dan nog niet
opgefrischt dan moet ’t toch ook al ver
bazend warm zijn geweest.
En dit was gisteravond het geval te Sche-
veningen. Of men aan het uiterste eindje
van een der hoofden in zee verfrissching
ging zoeken, dan wel languit in het zand
ging liggen, het bleef' benauwend, en de
duizenden bij duizenden die met de veie
vervoermiddelen, welke tegenwoordig naar
de badplaats rijden en stoomen, naar Zee-
bad-Scheveningen togen, hadden evengoed
in de stad kunnen blijven.
Toch leverde het buitengewoon drukke
verkeer op de verschillende naar Scheve-
ningen voerende wegen een hoogst gezel-
ligen aanblik op. Stoom- en paardentrams
werden vico-versa de badplaats gedurende
eenige uren letterlijk bestormd. De stoom
tram der Hollandsche spoorwegmaatschappij
bereikte o. a. het hoogste cijfer van ver
voer van het seizoen tot dusverre, n.l.
23,200 reizigers en er werd geruimen tjjd
een 2 minuten dienst onderhouden.
Geen hoekje van de verschillende ver-
frisschingsgelegenheden in de nabijheid van
het Kurhaus was onbezet en een der grootste
cafés kon te 10 uur geen... „kwasten* meer
afleveren.
De schrjjver der Amsterdamsche brie
ven in het Ütrechtsch Dagblad zegt o.m.
Wanneer de geruchten waar zijn, is er
nog een andere, zeer ernstige reden tot
ontstemdheid bjj de feestviering.
Ik deel het volgende onder alle voorbe
houd mede, hoewel het mij van vertrouw
bare zijde is verteld en zekere kenteekenen
het gerucht voor mij hebben bevestigd.
Het gemeentebestuur van Amsterdam
heeft dit is in allen gevalle zeker geen
uitnoodiging gekregen tot bijwoning van de
plechtigheid in de Nieuwe Kerk. Het is
daarover zóó verstoord, dat het zijnerzijds
de uitnoodigingen aan het hofpersoneel voor
de gala-voorstelling in den Stadsschouwburg
tot de strikt onvermijdelijke wil beperken.
De verhouding laat op ’t oogenblik heel
wat te wenschen over.
Als dit inderdaad juist is en’k herhaal
dat ’k alle reden heb om het te gelooven
dan is dit een nieuwe wanklank, die
zeker te betreuren is. Toch zou het mij
aan één kant genoegen doen. Er zou weer
eens iets uit spreken van de oude fierheid
van Amsterdam.
Te Oostermeer (Fr.) is de inboedel
van een armen daglooner wegens belasting
schuld in beslag genomen en publiek ver
kocht. Het geheel bracht slechts ruim drie
gulden ophet publiek wenscbte uit ach
ting en medeljjden met den debiteur niet
te bieden. Verwanten van den schuldenaar
kochten alles terug.
Een vreemde vondst werd gedaan in
de uitwateringssluis van het waterschap Sint
Maartensdijk, n.l. een wijnfiesch met twee
levende palingen er in, die er klaarblijkelijk
waren ingegroeid. Zij waren er zóó groot
in geworden, dat het stuk slaan der flesch
uoodig was, om 3e uit hunne ongewone
verblijfplaRts te voorschijn te halen.
jiidwcuvixAg vven.'u'Tz 'Augs. Velé
boeren in deze gemeente zijn reeds begon
nen een klein gedeelte rogge te dorschen,
teneinde meel te verkrijgen voor het bakken
van brood. Brood van nieuwe rogge is
zeer smakeljjk, vooral wanneer men het
zelf bakt in jjzeren vormen. Dit gebeurt
geregeld ieder jaar en men gaat daarmede
verscheidene weken door. Voor de bakkers
is het eene schadelijke zaak. Ook wordt
het meel van nieuwe rogge veel gebruikt
tot het koken van roggepap, een gezond en
smakelijk voedsel.
Kiniswerd, 16 Aug. ’98. Begunstigd
door bet heerlijkste zomerwêer en opge-
luisterd door het fanfarekorps van Witmar-
sum had Zondag alhier de kaatspartij plaats
van parturen, bestaande uit personen uit
dezelfde plaats. 17 parturen namen er aan deel,
waarvan S. VjjverenS. Bollema vanFrane-
kerden prijs f24 behaalden;Kl.Okkenga en S.
de Boer van Wijnaldum kregen de premie
f 12, terwjjl M. Helfrich en 8. Postma
van Kimswerd eervol dienen vermeld te
worden.
Wijnjeterp, 14 Augs. Een treurig on
geluk had hier beden middag plaats. Vier
knapen waren samen gaan baden in de
Oompagnonsvaart. Onder hen bevonden zich
cok twee jongetjes van Johannes Friso, een
lijke zijde het tegendeel. De beschikking
van den Officier van Justitie is publiek ge
maakt, en de tegenstrijdigheden zijn er vol
strekt niet door opgehelderd.
Spreker gaat nu in bijzonderheden na wat
de hoofdgetuigen verklaarden en vooral op
welke vage gronden z. i. die verklaringen be
rusten. Zeer duidelijk en helder wordt het
voor en tegen gewikt en gewogen en gelijk
ook in een vroeger door Domela Nieuwen
huis en Nauta hier gehouden bespreking,
worden verschillende bezwaren geopperd tegen
de beweringen der getuigen en nu ook tegen
hetgeen de Officier van Justitie in zijne be
schikking nader mededeelt. Het uiteenzet
ten hiervan zou te veel plaatsruimte vorde
ren en door een beknopte mededeeling zou
licht tot misverstand kunnen komen, waarom
wij ons bepalen met te verwijzen op het
toen reeds meegedeelde en tevens naar de
brochures, die over deze zaak zijn uitgege
ven. Spreker volgde bij zijn betoog de bro
chure van Valk, benevens de beschikking
van den Offic. v. Just, omtrent de aanklacht
van meineed ingesteld tegen Haitsma, bij
wien ingebroken is.
Aan het slot van dit uitvoerig betoog zegt
Spr. nog, dat er geen middel is bij de wet,
om herziening te krijgen van een eenmaal
gesteld vonnis. Wanneer een zaak, zooals
hier het geval is, alle instantiën heeft door
kropen, dan is geen herziening meer moge
lijk en zal het aanvragen om gratie slechts
de eenige weg zijn, om de gebroeders uit
de gevangenis te krijgen. Het vragen van
gratie, meenen wij, kan niet anders dan bij
schuldigen en dus kan het ons niet bevre
digen, want hun schuld is niet overtuigend
bewezen. Door het verkrijgen van gratie is
het rechtsgevoel daarom niet bevredigd en
de veroordeelden zelf alsook hun Moederen
zuster zijn hiervoor niet te vinden, doch de
Hogerhuizen moeten er uit, en zoo zal waar
schijnlijk door Ds. Hissink en Nauta een
verzoek om gratie, gesteund door velen, wor
den ingediend op eene audiëntie, bij de in
huldiging der Koningin.
Spreker wijst er nog op, dat hij geen agi
tatorisch karakter aan deze vergadering heeft
willen geven,zich van opwinding geheel wilde
onthouden, maar zijn doel was aan te too-
nen, dat men bij een bedaard en ernstig na
denken er toe zal moeten komen, dat de
mogelijkheid bestaat dat de H. onschuldig
zijn. Het verheugt hem, dat hij hier nog
al een bevredigend bezoek op de vergadering
mocht aantreffen.
KantoorKeizersgracht 245, Amsterdam,
van 11 en een van 13 jaar. Deze twee
waagden zich in het midden der vaart en
zonken beiden weg. Wel slaagde men er
spoedig in hen op het droge te halen, maar
helaas, de jongste was reeds verdronken.
Beetsterzwaag, 15 Aug. De jachttijd
op het waterwild is in deze provincie weder
geopend, terwijl die op ander wild zeker
spoedig zal volgen. In deze omgeving wordt
veel ander wild aangetroffen, vooral schade
lijk gedierte. Behalve een menigte konijnen,
houden zich in de bosschen ook nog een
paar wilde herten op, welke op een stuk
boekweitveld veel schade hebben aangericht
door ’t afvreten en vertrappen der stengels.
Ook de wilde varkens zijn nog altijd niet
wegwe hebben ze achter het buitengoed
„Lauswold* weer geprent.
Leeuwarden, 15 Aug. Zekere B. al
hier, nabij de Oldehove, meende levensmoe
te zijn. Hij sprong te water, doch toen ’t
meenen begon te worden, bezon hij zich riep
luide om hulp en was blij, dat men hem
behouden weer op het droge bracht.
Heerenveen, 15 Aug. ’t Was ook zoo
warm geweest den heelen dag, en wie dan
leunt, die leunt er zwaar. De spekbrugleu-
ning kon althans den last van drie tegen
haar hangende jongelingen niet torschen en
bezweek. Twee van de drie tuimelden te
water en haalden een verfrisschend bad. ’t
Bekwam zelfs zoo goed, dat ze, nadat een
lantaarn aangestoken was, nogmaals te water
gingen, om de verloren petten op te zoeken.
Haskerland, 15 Aug. Voor de betrek
king van veldwachter dezer gemeente, stand
plaats Joure, waaraan verbonden is eene
jaarwedde van f 500, benevens vrije boven-
kleeding, hebben zich niet minder dan 118
sollicitanten aangemeld.
Joure, 13 Aug. De knechten van den
heer O., bakker alhier, hadden hedenavond
11 uur de gedeeltelijk verbrande turf uit den
oven gehaald en in een korf gedaan, welke
korf door hen buiten de bakkerij werd ge
bracht, terwijl de inhoud ter voorkoming
van brandgevaar nog met eenige emmers
water werd besproeid, ’t Vuur der turf schijnt
evenwel niet goed te zijn uitgedoofd, want
te middernacht, toen het gezin van den heer
O. zich reeds ter ruste had begeven, be
merkte een der buren, de heer E. G. d. Boer,
dat de korf met turven, die tegen een stek
was geplaatst, in volle vlam stond, en ook
het stek brandde.
Op zijn geroep snelden dadelijk eenige
omwonenden toe, aan wie het met behulp
van het inmiddels opgeklopte gezin van den
INSPECTEURS bakker gelukte het vuur in zijn voortgang
Noord-Holland en Utrecht. H. E. Munniks te Stuiten. Hepk. Adv. BI.
Heel het vorstelijk Huis in Amsterdam.
1 „koopman* in de Kalverstraat: „Hier
heb ik een artikel, meneeren dat hebt u nog
Nfm’e^ên”' Kramers’ Nieuwe Markt 18 dat, koopman Ik zal het u laten zien.
Noord-Geiderland en Overijsel, G. A. Leus meneeren, en u j -x j
sen te Diepenveen.
Groningen, Friesland en Drente,
Mr. J. W. Zijlstra, Bols ward.
Verzekert kapitaal of rente tegen ta
rieven naar de nieuwste berekeningen. Pre
mies betaalbaar in vooraf overeen te komei
termijnen. Alle inlichtingen worden kost^
loos verstrekt door den Inspecteur en dei
Agent te Bolsward, den heer K. Trom]
Afdeeling volksverzekering, vasj
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
o
Bolswardsche Courant
-^3-
voor
