NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD
BOLSWARD EN WONSERADEEL
Oude Frits* Kleederdracht,
No. 76. Verschijnt Donderdags en Zondags. Acht en dertigste Jaargang. 1899.
BINNENLAND.
-r
Vereenigde Vergadering van
de beide Kamers
op Dinsdag 19 September 1899,
ter opening van de
gewone zitting der Staten-Generaal.
DONDERDAG 21 SEPTEMBER.
xxxxx
VOO»
:3
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
r
Ik verklaar de gewone Zitting der Staten-
Generaal te zijn geopend.
Bij Haar vertrek werd algemeen in de
Kamer een „leve de Koninginnen 1” aange
heven, gevolgd door een driewerf hoera.
en Friesland.
Balk, 17 Sept. Naar we uit vertrouw
bare bron vernemen, zal ook in ons dorp
een kerk voor de Ger. gemeente worden
gebouwd. Tot dusver worden de godsdienst
oefeningen in een daarvoor bestemd lokaal
gehouden, terwjjl de kerk van de gecomb.
gemeenten van Balk en Wjjckel in laatst-
genoemd dorp
Opsterland, 18 Sept. De regens der
laatste paar weken hebben veel goed ge
daan. De meeste weilanden hebben opnieuw
een frisch en groen uiterlijk verkregen niet
alleen, maar zijn ook bedekt met overvloedig
gras, uitstekend voeder voor het vee, ter
wijl er goed drinkwater in de slooten is.
Wat de vruchten aangaat, daarvan kan
worden gemeld, dat de opbrengst over ’t
algemeen bevredigend is. Opmerkelijk is ’t
hoe sommige aardappelvelden prijken met
buitengewoon lang loof, zelden zooop een
akker van den heer Van Wely te Olterterp
ziet men stengels van meer dan twee meter
hoogte, terwijl bovendien de kwantiteit en
kwaliteit der vrucht niets te wenschen o ver
laten.
Ooststelliugwerf, 18 Sept. Naar wjj
vernemen is aan de boterfabriek te Foch-
teloo een ongeijkte meet-emmer in beslag
genomen. Voor het moten der volle melk
wordt daar steeds een geijkte emmer ge
bruikt, doch de ondermelk, waarvan natuur
lijk altijd eenige ondermaat moet worden
gegeven, werd voor het gemak steeds uit
gemeten met den ongeijkten. Nu mogen,
volgens de wet, op eene plaats, waar ge
meten wordt, geen ongeijkte maten aanwezig
zijn, maar voor hoeverre dit toepasselijk is
op de boterfabrieken, waar eigenlijk eene
ruiling van volle en ondermelk plaats heeft,
weten wij niet. In ieder geval hebben vele
boterfabrieken reeds verscheidene jaren met
ongeijkte emmers gemeten en meten er nog
vele mede. Door de wet werd dit dus, ge
steld, dat het inderdaad niet mocht, oog
luikend geduld en wij hadden het alzoo
wenschelijker geacht, dat de directeuren
der fabrieken waren gewaarschuwd, geen
ongeijkte meet-emmers te gebruiken, als in
strijd met de wet. Thans heeft het veel
van eene overrompeling.
17 Sept. De aardappeloogst valt hier
over ’t geheel niet toe. Het loof blijft dit
jaar zeer lang groen en op vele plaatsen
beginnen de aardappelen door te loopen.
Buitendien is de knol grootendeels klein
van stuk. Op hooge gronden zal de opbrengst
beneden het middelmatige blijven.
Tzum, 18 Sept. Een begin van brand
ontstond in een arbeiderswoning in een dicht
bebouwde buurt. Een pot of pan met vet
vatte vlam en de brand sloeg om zich. Dade
lijk werd eene hoeveelheid water tot blus-
sching aangewend, maar nu liet de zaak zich
aanvankelijk niet beter aanzien. Water in
ziedend, brandend vet! Met vereende krach
ten wist men echter den brand meester te
worden. Eén van de huisgenooten kreeg
brandwonden en een ander werden de oog
haren verschroeid.
Een gelijk geval deed zich eenigen tijd
geleden voor met een pot gesmolten pek;
gelukkig ook zonder erge gevolgen.
Hepk. Adv. BI.
Verleden jaar is er te Philippine een
vennootschap tot stand gekomen, die zich
aldaar wilde toeleggen op de oesterteelt.
Thans is de kweekerjj zoover gevorderd,
dat men aan het verkoopen kan gaan.
Verleden week zijn er reeds 6)00 oesters
van de beste kwaliteit naar Rotterdam,
Brussel en Parijs verzonden.
Zaterdagmorgen is onder de gemeente
Duivendijke aangespoeld het in verregaanden
staat van ontbinding verkeerend ïyk van
een manspersoon,, vermoedeljjk een zeeman.
Hij was gekleed in zwart cheviot broek,
witte trui, flanellen hemd en rood geruit
boezeroen. Op het lijk werden gevonden 3
halve penningstukken, en een sleutehiag
met twee sleuteltjes. De vermoedelijke ouder
dom kon niet meer worden vastgesteld.
Zondagnacht zijn te Tilburg in het
café van den heer Tooten aan den Bergdijk
bij een vechtpartij de beide zoons van de
wed. Verhoeven zoodanig gestoken en ge
sneden, dat een hunner onmiddellijk een
lijk wasde andere verkeert in levensgevaar.
Een 6 tal verdachten zijn reeds gearres
teerd. doch men weet nog niet recht wie
de dader is.
Een incident. Een ooggetuige schrijft
aan het Hdbl.:
Toen in den circus Carré de duettisten
Solzer en Hesse de Dreyfuszaak op het
appèl brachten, stond een onder het publiek
aanwezige Franschman op met den uitroep
„Vive la France et Vive al Republique
frangaise/ Hij hield daarna een redevoe
ring, welke door het rumoer onverstaan
baar was.
Ten slotte riep men van het schellinkje
„Esterhoasie gooi ’m ’r uit 1“ waaraan ten
slotte, ook op verzoek van het publiek der
andere rangen, voldaan werd onder hevig
protest van den Franschman, die den in
druk wekte, nogal goed gedineerd te heb
ben.
Aan die kleine kappen dan zaten staarten
of iets dergelijks.
Alweer is bet zeker overbodig, er bij te
voegen, dat de arme vrouwen zooveel zilver
niet konden bekomen. Maar toch duidt deze
rjjke kleederdracht den welstand van die
tijden aan.
In het begin der 13e eeuw was zoowel
de adel als het gemeen in Friesland nog
trouw gebleven aan een wijze van kleeden,
die reeds eeuwen te voren bestond.
De mannen droegen hozen of kousen, die
ver boven de knie kwamen, aan het boven
einde voorzien van gehakkelde of getakte
boorden.. Om het middenlijf hadden zij een
kort wambuis, met haken, die bij voorname
lieden van zilver waren, vast gemaakt. Daar
over droegen zij een grooten poltrok met
zeer diepe vouwen en zoo lang, dat hij tot
aan de knieën reiktede middel was zeer
kort. Voor de borst droegen zij een vierhoe
kig stuk laken vol kleine vouwtjes en met
zilveren spangen bezet. Dergelijke spangen
hadden zij ook om den hals. Dan vond men
ze op den rug en voor, beneden den pasge
noemden borstlapdeze beide rijen spangen
gingen tot beneden toe. De mouwen waren
groot en ruim en met twee of drie rijen
verguld zilveren spangen versierd. Deze
vergulde spangen zag men echter hoofdza
kelijk bij den adel en bij andere personen
van den eersten rang maar gewone, welge
stelde huislieden en burgers droegen de zil
veren platen wit, zonder verguld en alleen
op het bovengedeelte, niet heelemaal naar
beneden toe. Allen droegen verder zilveren
of verguld zilveren gordels om den poltrok
of bovenrok. Hoe treffelijker men verder van
adel was, des te breeder waren die gordels,
die, voor dien tijd tenminste, kunstig waren
gemaakt. Sommigen droegen kleine, uitge
sneden schoenen, netjes gemaakt en met
banden vastgemaakt. Anderen hadden hooge
schoenen, vooruitstekende met gekromden
tip, min of meer als de schaatsen tegen
woordig omgebogen. Edel en onedel, allen
droegen lage hoeden, die fraai waren gemaakt.
De edelen hadden op of door dien hoed twee
of drie paar zilveren hakenook werden de
hoeden wel met snoeren van zijde geregen.
Aldus was de gewone kleeding der man
nen. We kunnen er nog bijvoegen, dat som
mige personen fluweel gebruikten inplaats
van zilveren spangen. Ook behoeft zeker
niet gezegd, dat dit de kleeding was van
lieden, die behoorlijk welgesteld waren.
De vrouwen droegen overrokken, sommige
wel met diepe, doch meestal met kleine nette
vouwen, die van boven tot beneden aaneen
gehecht waren. Om den middel droeg men
keursljjven, die overal met vergulde spangen
bezet warensommige van die spangen
waren rond, andere vierkant. De adellijke
vrouwen en juffers hadden veel meer van
die spangen op haar keurslijf dan de gewone
vrouwen. Twee rijen vergulde spangen gingen
verder, zoowel voor als achter, van de schou
ders geheel tot beneden aan den zoom van
den rok toeook was die rok nog op ver
schillende plaatsen met dezelfde versierselen
opgetooid. Midden op de borst was eene
vierkante plaat van verguld zilver, waarop
doorgaans eenige beeltenissen gestoken of
wel gedreven waren. Sommigen droegen
eene ronde plaat op de borst, versierd met
een gedreven roos of eenige andere fraaiig
heid, al naar ieders zin of vermogen. Ook
hadden de vrouwen, inzonderheid de aan
zienlijke, zware vergulden gordels om den
middelom dien gordel slingerde zich de
rozenkrans of paternosterde koralen daar
van waren rooie of zwarte steenenaan den
gordel hingen verder een zilveren mes en
koker, een ronde zilveren sleutelbos of iets
dergelijks. Vele vrouwen droegen heele, of
liever gezegd lange mouwen, die van boven
tot beneden met zilveren spangen bezet
waren. Zij, die losse of halve mouwen ge-
bi nikten, hechtten die met groote zilveren
haken aan elkander tot den elleboog toe.
Men ziet hieruit, dat toen in Friesland
zeer veel zilver werd gedragen door den
adel en de gegoeden.
De vrouwen droegen verder tweeërlei
soort van hoofdhulsels of hoofddoeken, beide
soorten op eene zeldzame wijze gemaakt.
De eene was dicht om het hoofd te zamen
gebondende andere met spelden aaneen-
gehecht en vastgemaakt. Bij geen enkel volk
was dit zóó het gebruik. De huiken der
vrouwen, een soort van mantels, waren lang
en vol kleine vouwen. Boven werden ze
evenals een hemdsboord, om den hals vast
gemaakt. Het deel, waarmee de huik vóór
werd vastgemaakt, was een voet lang en
met vergulden spangen bezet. Verder reikte
zoo’n huik tot de voeten. Doch daar deze
huiken vrij zwaar waren en zoodoende lastig
in ’t gebruik, werden dikwijls kappen gedra
gen, die op dezelfde wijze waren vastge
maakt. Achter aan den huik, ook aan de
kappen, zat een kap vast, zooals men tegen
woordig ook weer bij sommige mantels ziet,
De heer Van Naamen van Eemnes, die
den voorzittersstoel inneemt, opent, nadat
de leden zich naar de vergaderzaal van de
Tweede Kamer begeven hebben, de verga
dering en laat door den griffier van de Eerste
Kamer voorlezen het Koninklijk besluit,
houdende zijn benoeming tot voorzitter van
de Eerste Kamer, gedurende de zitting; die
heden aanvangt.
Er waren zeer vele leden der Kamer in
costuum tegenwoordig, terwijl als gewoonlijk
de tribune met een talrijk publiek, waar
onder vele dames in groot toilet, was bezet.
De socialistische kamerleden waren niet aan
wezig.
Op Haar weg naar het gebouw der Staten-
Generaal werden HH. MM. de Koninginnen
door duizenden toegejuicht.
De Koningin-Moeder zat in het staatsie-
rijtuig naast de Koningin. De Koningin
droeg een crème satijnen kleed met zilveren
loovers en een hoed met witte veeren. De
Koningin-Moeder was in het donkerpaars
fluweel.
De Koningin, voorafgegaan door den
hofstoet, en aangekondigd door den opper-
ceremoniemeester, boog vriendelijk naar beide
zijden, terwijl Zij door den voorzitter der
commissie van ontvangst naar den Troon
geleid werd. De Koningin-Moeder ging even
achter de Koningin.
De Koningin las, na met haar gevolg op
den Troon plaats genomen te hebben, dui
delijk en met klankrijke stem de volgende
TROONREDE.
Myne Heeren
Het is mij aangenaam U bijeen te zien
tot hervatting Uwer werkzaamheden.
Moge de algemeene toestand van Ons
Vaderland en zijne overzeesche gewesten
ruime stof geven tot dankbaarheid, er is op
menig gebied dringend behoefte aan krach
tige wetgevende maatregelen. Ik reken, tot
voorziening daarin, op den ijver en de toe
wijding der Staten-Generaal.
De betrekkingen met de Buitenlandsche
Mogendheden blijven zeer vriendschappelijk.
Op de Vredesconferentie, te dezer stede
ingevolge uitnoodiging van Zjjne Majesteit
den Keizer van Rusland door Mij bijeenge
roepen, zijn internationale verdragen van
gewichtige strekking tot stand gekomen, tot
welke Mijne regeering is toegetreden. Ik
heb grond te hopen, dat eerlang alle Mo
gendheden, die aan de Conferentie hebben
deelgenomen, die verdragen zullen onder-
teekenen.
De gunstige verwachtingen met betrekking
tot den toestand in Atjeh, ten vorige jare
door Mij uitgesproken, zijn verwezenlijkt. In
Groot-Atjeh is de rust bijna ongestoord ge
bleven, en in de kustlanden breidt onze in
vloed zich voortdurend uit. Hoewel ons gezag
zich op eenige plaatsen nog met de wapens
moest doen gelden, konden de aanwezige
troepen tot de vorige sterkte worden terug
gebracht.
Voor de jongste krjjsverrichtingen breng
Ik warme hulde aan het Nederlandsch-
Indische leger, alsook aan de vloot en hare
landings-di visie.
Nieuwe wetsontwerpen zullen U in den
loop van dit zittingsjaar worden aangeboden.
Voordrachten tot regeling van de samen
stelling der Landmacht en tot nadere wijzi
ging en aanvulling der Militiewet zullen U
eerlang bereiken. Ook zal U een verbeterde
regeling van de bevordering het ontslag, en
de pensionneering van officieren, alsmede van
de militaire pensioenen, zoowel voordeZee-
als voor de Landmacht worden voorgedragen.
Van de verder in te dienen ontwerpen
vermeld Ik die betreffende het arbeidscon
tract, de drankwet, de armenwet, het tarief
van invoerrechten en de comptabiliteit. Wat
de Oost-lndische Koloniën betreft, zal Uwe
medewerking worden getraagd ten behoeve
der verkeersmiddelen in Atjeh en der be
vloeiingswerken op het eiland Java.
Ik vertrouw, dat de arbeid, dien Gij ver
richten zult, onder Gods zegen dienstbaar
zal zijn aan de belangen van het Koninkrijk,
Oudemirdum, 17 Sept. Gister kregen
een paar broertjes, zoontjes van een visscher,
bij ons dorp twist. Deze liep zóó hoog, dat
de een den ander eene zeer diepe wonde
met een mes van den pols tot de vingers
toebracht, waardoor een hevige bloeding
ontstond. Eene flinke bestraffing zou voor
den dader zeker niet ongewentcht zijn.
Zuidwesthoek. Na maanden van rust
werden Maandag, 18 dezer, de watermolens
we Ier in beweging gebracht. Het boezem
water zal nu weldra weder stijgen en de
schepen zullen kunnen varen.
Hennaarderadeel, 15 Sept. Het
mond- en klauwzeer breidt zich in onze
gemeente weer vrij belangrijk uit. Reeds
een tiental veehouders hebben aangifte ge
daan, dat hun vee is aangetast. De ziekte
komt tot dusver meest voor voor onder het
jongvee; de andere runderen, die ook voor
twee jaar de ziekte hebben gehad, blijven
of vrjj, of worden in lichten graad aangetast.
Verlies in melkopbrengst is een der eerste
gevolgen van de ziekte.
Workum. De heer L. de J. had een
vink, die uit zijn kooitje wist te ontsnap
pen. Of het beestje het te goed had bij zijn
baas, of dat het leven in de wijde wereld
hem niet meeviel, wie zal het uitmaken.
Zeker is het, dat het beestje, na drie dagen
zwervens, uit zich zelf bij zijn meester terug
keerde.
Friesche Zuidwesthoek, 18 Sept.
De lage stand van het boezemwater, een
gevolg van den geringen regenval in de
zomermaanden, veroorzaakt bij voortduring
veel last en ongerief. Op de meren raken
de stoombooten telkens vast de vorige
week nog twee voor geruimen tjjd op de
Morra en de kleine binnenscheepjes kun
nen met geen mogelijkheid de opvaarten
passeeren om aan de losplaatsen te komen.
Da verdiensten der schippers zijn daardoor
veel geringer dan den vorigen zomer, toen
het laden en lossen geregeld kon plaats
hebben en oponthoud door laag water niet
voorkwam.
Sneek. Gisterenavond werd door het
Kiescollege der Ned. Herv. Gemeente
alhier tot predikant beroepen ds. J. W. de
Kanter, te Zoelen.
Naar men ons meedeelt heeft een
daartoe belegde vergadering Zondag j. 1.
tot resultaat gehad, dat hier een afdeeling
gevestigd is van de S. D. Arb.-partij.
Uitslag der Zaterdag gehouden aan
besteding van het bouwen van een pakhuis
met kantoor en bovenwoning aan de Jou-
sterkade alhier.
Ingeschreven was door J. en A. van der
Veen te Augustinusga f4723, N. P. Mole
naar te Sneek f4227, A. Velsink te idem
f 4180, F. R. Feenstra te Bolsward f 4020,
G. K. Dijkstra te Scharnegoutum f3938,
Th. Kloosterman te Sneek f3S45, A. de
Graaf te idem f3815, F. de Wolf te idem
f3750, G. Dijkstra te Bolsward f3739 en
A. Bronsema te Sneek f3662, aan wien het
werk is gegund.
Houtigehage, 18 Sept. Niet steeds
is de liefde bestendig van duur, heeft een
vroeger dichter gezongen. Een paar jonge
lui waren in ondertrouw opgenomen. De
trouwdag was bepaald, de bruid en hare
ouders waren gereed, maar de bruidegom
kwam een paar uren te laat. „Nou verd
ik het,“ zei z’n aanstaande schoonvader,
„’t Kan mij ook niet schelen/ zei de 17-
jarige bruid. „En ik ga naar Duitschland/
zei de bruigom en deed alzoo.
Leeuwarden, 18 Sept. In Friesland
zullen in het volgende jaar van Rijkswege
tuinbouwproefvelden worden aangelegd tot
het nemen van bemestingsproeven met bessen-
boomen, aardbeien, heesters, groote en kleine
vruchtboomen, alsmede proeven om te trach
ten het vlekkerig worden van appels en peren
te voorkomen. Met de leiding dezer proef
velden wordt belast de heer J. Leenderts
Cz., Rijkslandbouwleeraar voor Groningen
6
Bolswardsche Courant
