NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD
BOLSWARO EN WONSER ABEEL
No. 82. Verschijnt Donderdags en Zondags. Acht en dertigste Jaargang. 1899.
Transvaal.
DONDERDAG 12 OCTOBER.
BINNENLAND.
VOOR
V.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
man in Johannesburg plus de tegenwoordige
meer dan verdubbelde bevolking, aldaar ver
blijf houden? Alles behalve een goudmijntje.
De Arnhemsche Courant schrijft:
Nu de oorlog dreigt tusschen Engeland
en de Transvaal, een oorlog door Engeland
sedert jaren geprovoceerd, zal bet velen
wellicht welkom zijn iets over.de Zuid-Afri-
kaansche Republiek nader te vernemen, ook
omtrent de kansen, die voor het Boerenvolk
bestaan in de aanstaande worsteling.
Reeds jaren is de Transvaalsche bevolking
vast overtuigd, dat te eeniger tijd een uit
barsting moet volgen en wanneer dit tijdstip
aanbreekt, zal Engeland geen burger on
voorbereid vinden en niet één inwoner zal
deze gebeurtenis onverwacht voorkomen.
Sedert 1881 gevoelt als het ware elkeen
daar, dat Engeland op een bloedige revanche
loert en de laatste jaren was elkeen over
tuigd, dat een oorlog voor de deur stond.
De Transvaalsche Regeering heeft niet
opgehouden zich degelijk te voorzien van
bewapening. De nieuwste verdedigings
werktuigen zijn aangeschaft, de artillerie is
kranig gedrild door buitenlandsche officieren.
Het geschut is voortreffelijk en ammunitie
méér dan voldoende aanwezig.
Transvaal heeft een klein vast leger, be
staande uit artillerie en bereden politie.
Plaatsen van eenige beteekenis bezitten een
corps politie te voet, die als soldaten gedrild
worden, en in kazernen verbluf houden. In
grootere mijnplaatsen, zooals Johannesburg,
bestaat daarenboven nog een corps Kaffer-
politie, onder commando van een Kaffer-
sergeant. Dit corps is stedelijk en staat
onder direct bevel van de stedelijke regee
ring, terwijl het corps blanke politie te voet
alsmede de bereden politie van regeerings-
wege worden aangesteld en bezoldigd. De
bereden politie is gelijk te stellen met het
corps marechaussée hier te lande. De hoofd
macht bestaat uit de burgers, die verplicht
zijn, op de eerste aanmaning van de regee
ring te velde te trekken. Zij oefenen zich
van der jeugd af in het schieten en vormen
zich uit zich zelf tot voortreffelijk schutter.
Ten tijde dat een veldtocht in zicht schijnt,
komen de burgers van elk district bij
klompjes te zamen en oefenen zich, onder
het commando van een hunner oudsten. Zij
ontvangen de regeerings instructies van hun
„veldcornet."
Het oorlog voeren der Boeren geschiedt
vrij wel op eigen gezag, d.w.z. wanneer zij
eenmaal in het vuur zijn en hunne stellin
gen ingenomen hebben, vecht elk naar zijn
goeddunken, in zooverre dat de jongeren
steeds te luisteren hebben naar het com
mando, indien een commando noodzakelijk
geacht wordt, van de ouderen in jaren. De
vechttactiek is geheel in overeenstemming
met de eigenaardigheden van den bodem
en dit maakt het Boerenleger zoo geducht
sterk.
Transvaal bestaat uit hoogvlakten, die
begrensd en doorsneden worden door een
heuvelenreeks. Deze hoogten zijn gevormd
uit zoogenaamde „klipsteen14 en bijna enkel
begroeid met gras.
Er zijn ongeveer een zestal „passen," die
toegang voor een leger aanbieden. Deze
wegen voeren over hooggebergten, en wan
neer deze door de Boeren bezet worden, zal
het aan het vreemde leger ontzaggelijke
offers kosten, deze poorten te forceeren en
te bemachtigen.
Wanneer alhier de strijdmacht de Boeren
niet opgewassen is tegen de indringers,
dan trekken de Boeren fluks terug en be
zetten opnieuw een „koppie", vanwaar het
moordend vuur weder aanvangt op de in
dringers en zoo gaat het voort, steeds terug-
trekkend. De Boeren kunnen altijd terug
ongeneeslijk. Met goedvinden van zijn meester
voor wien hij jaarlijks wel f 1000 verdiende,
heeft een paardenslager te Leeuwarden over
zijn lot beslist.
Arme „Mars!" Hepk. Adv. BI.
Arum, 9 Oct. Heden namiddag ont
stond hier brand in een blok hooi, gelegen
bij de huizinge en den molen van den heer
J. Bus. De biandspuit was spoedig ter
plaatse van het onheil en met behulp daar
van mocht het gelukken den brand tot het
hooi te bepalen.
Een ernstig spoorwegongeluk.
Nabij Breukelen is Dinsdagmorgen de
van Utrecht komende goederentrein 1200,
die zich wegens reparatie aan de brug bij
Breukelen op verkeerd spoor voortbewoog,
in den van Amsterdam komenden passa-
gierstrein 101 geloopen. Door den dikken
mist waren de op onveilig gestelde signalen
niet opgemerkt.
De uitwerking van den schok was ver
schrikkelijk. Beide locomotieven vlogen uit
de rails en de een werd letterlijk tot splin
ters geslagen. De andere, met den zich daar
achter bevindenden bagagewagen, kwamen
in den weg terecht. Als leeuwen stonden
zij tegenover elkander, zoo meldt een oog
getuige. Ook vier andere wagens werden
totaal verbrijzeld.
Is alzoo de materieele schade zeer groot,
omtrent persoonlijke ongelukken vernamen
wij niets. Alleen liep één reiziger een schram
over zijn hand opdeze gelukkige afloop
mag zeker een wonder heeten.
De weg naar Rotterdam werd door het
ongeval geheel versperd, zoodat verschillende
posten te Amsterdam veel te laat aankwa
men. Ook de dienst naar Utrecht, die slechts
over één lijn kon geschieden, ging dienten
gevolge vrij gebrekkig en aanzienlijke ver
traging werd ondervonden.
Vergiftiging. De zaak van vergiftiging
door loog, die te Maastricht de vorige week
heeft plaats gehad, zal waarschijnlijk nog
een staartje krjjgen. De justitie heelt nl.
een instructie geopend tegen den persoon,
die den overledene de loog gekscherend
zou hebben toegediend. Hij zou de floich
ook nog aan een ander tot drinken hebben
aangeboden, die,- eveneens meenende dat de
flosch anisette bevatte, bedankte. De ver
moedelijke dader zal nu waarschijnlijk
wegens het door schuld veroorzaken van
den doof worden vervolgd.
Diefstal. Gisternacht is er in gebroken
in het kantoor van den heer Richaitz, com
missionair in effecten in de Veenestraat te
’s Gravenhage. Slechts twee Antwerpsche
loten, die door een bediende in een kast
waren geborgen, worden vermist. De pogin
gen om de brandkast open te bteken, zijn
mislukt. De inbrekers hadden de telefoon
draden doorgesneden.
De oudste Nederlander. Vermoedelijk
heeft Utrecht de eer de oudste inwoonster
van ons land te huisvesten, nl. mej. H. H.
Muller, die den 29an September j.l. in goede
gezondheid haar 103en verjaatdag mocht
beleven.
Ontsnapt. Weer is te Medemblik een
krankzinnige ontsnapt, en nu een gevaarlijk
^XXXXXXXXXhXXXXXXXX^
wie onderscheidene deelnamen aan den elk
jaar hier gehouden wordenden wedstrijd be
staande in het gooien van een boster door
het gat eener plank, waarbij als overwin
naar uit het „strijdperk" trad J. de Groot
van Joure, die met den prijs, een zilveren
brandewjjnslepel, werd begiftigd. Volgens
mededeeling van de kasteleines van de her
berg „de Vroolijkheid" alhier, in en om wier
woning de eigenlijke kermispret heerscht,
heeft dat bostergooien nu bijna een eeuw
lang altijd jaarlijks in de maand October
plaats gehad.
Heerenveen, 9 Oct. Het Hoofdbe
stuur van het Ned. Onderw. Genootschap
verzocht in een schrijven, gefateerd 31 Aug.
de National Union of Teachers de
groote zustervereniging in Engeland met
40,000 leden haren invloed aan te wen
den om een oorlog tusschen Engeland en
Transvaal te voorkomen. Het Hoofdbestuur
der vereeniging in Engeland heeft daarop
geantwoord, dat de National Union als
zijnde een niet-staatkundige vereeniging
geen motie omtrent dit punt kon toestaan,
maar met het N. O. G. bleef hopen, dat de
moeielijkheden tot tevredenheid van beide
partijen zouden kunnen worden opgelost,
zonder dat een oorlog noodzakelijk was.
Bil’daai'd, 9 Oct. Aan fokkers en lief-
bebbeis van mooie paarden brengen we heden
geen aangename tijding. De beroemde hengst
„Mars" is niet meer! Hij had zich eene
wonde aan een zijner achterpooten geslagen,
waai aan hij reeds den ganschen zomer labo-
Sneek. 10 Oef. Bij een drukken aan
voer was op onze veemarkt heden een vrij
levendige handel. In melk- en wolvee, als
mede vette kalveren was de omzet belang
rijk.
Ook wolvee ging tegen goede prijzen
vlug van de hand, hetwelk ongetwijfeld te
danken is aan het prachtige weer van de
laatste dagen.
Ook in varkens ging veel om bij vaste
prijzen.
Vet rundvee, dat nog niet kan roemen
op le kwaliteit bleef voor een groot deel
onverkocht.
De beste soort gold 25 a 26 ct. per
K. G., voor vette kalveren besteedde men
31 a 32 ct. Varkens le soort 17 a 18, ex
port 15 a 16 en Londensche schapen 25 a
26 ct.
Leeuwarden. Bij de alhier gehou
den aanbesteding van aardappelen voor de
troepen alhier in garnizoen, was de laagste
der drie inschrijvers G. D. v. d. Plaats te
Beetgum voor f 1,34 de hectol. van 66 kilogr.
Stavoren. Voor de in het midden der
volgeode maand vacant komende betrekking
van hoofd der school alhier hebben zich v
aangemeld 56 sollicitanten, waaronder meer 1 reerde. Bij buitengewone verzorging noch
dan de helft hoofden van scholen. kunst vond men baat; het accident bleek
Gaasterland, 9 Oct. In vele stukken
weiland in onze gemeente hebben de rupsen
zeer groote schade aangericht, door het be
schadigen van de graswortels. Aanzienlijke
uitgestrektheden hebben hierdoor eene geel
achtige kleur en zijn duidelijk te onder
scheiden van de niet aangetaste gedeelten.
De zoden zijn zonder eenige moeite uit te
lichten. Een goed arbeidsveld voor de mol
len! Doch deze dieren, hoe nuttig ook,
kunnen maar geen goed doen in de oogen
van menig landbouwer. Ja, niet zelden be
taalt men f0,10 a f 0,15 per stuk voor het
vangen dezer onschuldige dieren.
Sloten, 7 Oct. .Een lage kwajongens
streek bezorgde Jelle zelfs de ongenade
zijner makkers. Op een propje van vlier
hout werd een stopnaald gestoken, die ver
volgens, door middel van een handboog met
zooveel kracht op een paard werd gericht,
dat de naald eenige centimeters, bijna ter
halver lengte, in de borst drong. Het arme
dier kromp meen van pijn, gelukkig niet
lang, want een der jongens waagde zich bij
het steigerende dier en wist de naald uit
te trekken. De wijze, waarop het paard
zijne dankbaarheid toonde, was aandoénlijk
om te zien.
Ooststellingwerf, 9 Oct. In geen
jaren zijn de eikeboomen hier zoo goed ge
laden geweest als thans. Door de vorstige
nachten beginnen de vruchten sterk te val
len, zoodat op vele plaatsen de grond er als
mede bezaaid is. Door kinderen en ook
wel door volwassenen worden ze druk ge
zocht en de zucht naar verdienst is bij de
eersten zoo groot, dat meermalen de school
er om verzuimd wordt. Voor enkele centen
moet men echter nog al groote hoeveelheden
verzamelen, want in den regel betaalt men
voor den liter niet meer dan 1 cent, ’t
Schijnt wel, dat de voedingswaarde der eikels
niet genoeg bekend is. Zij bevatten veel
zetmeel en zijn dus uitstekend voor slacht
vee, wanneer men ze niet in te groote hoe
veelheden toedient en ze niet groen ge
bruikt. Het best zou het misschien zijn ze
voor veevoeder te koken. Voor melkvee zijn
eikels niet zooveel waard, wegens het ge
ringe eiwitgehalte.
Leeuwarden, 9 Oct. De le luit. F. H.
van der Kop, van het le reg. inf. te Leeu
warden, is door den Minister van Oorlog
belast met het doen van krijgsgeschiedkun
dige nasporingen in de archieven van de
gemeenten Leeuwarden, Bolsward, Franeker,
Kollumerland, Sloten, IJlst en Het Bildt.
Witveen, 9 Oct. De koeien van den
landbouwer L. Sietsma heeft men alle van
hunne dekken beroofd. Een, die een oud
droeg, heeft men het laten behouden, de
andere waren nieuw.
Rottevalle, 9 Oct. A. P. dronk op
het land uit een koperen ketel, waar ’t ver-
tinsel bijna uit was. ’s Avonds werd hij
ongesteld en kreeg ’s nachts hevige brakin-
gen, wat denkelijk juist zjjn behoud was.
Haskerhorne, 9 Oct. Onze kermis
trof het gister uitstekend wat het weder be
treft.
Er waren dan nok veel bezoekers, van
en zij zorgen wel van nooit te worden in
gesloten. Bezetten zij een terrein, dan is
tevens een mogelijke terugtocht verzekerd.
Een der grootste bezwaren voor een
vreemd leger bestaat in den leeftocht. Elk
transport „vivres" vereischt een leger tot
bedekking. Een hooflleger kan in de Trans
vaal zonder voldoende mondkost geen dag
bestaan. Vooruittrekken, als vliegende ko-
lonne, is dan ook onmogelijk, zoodat een
mogelijk aanvankelijk succes op de Boeren
behaald bij een treffen, niet het minste
resultaat verstrekt. Het is vechten tegen de
rotsen. Zelden wordt een Boerengestalte
waarneembaar. De „dum-dum“-kogels zijn
dan ook niets nut in zulk een krijg tegen
de Boeren. Het gebeurt niet zelden dat een
„transport" dagen, ja weken lang opgehou
den wordt aan de oevers van een beek, die
door de vele regens een stroom geworden
is. Een leger is dan ook veroordeeld tot
nietsdoen en tot afwachten, wanneer het
voor zoo’n gezwollen stroom kampeeren
moet. En dat het niet zoo maar rustig aldaar
verblijven zal, daar zullen de Boertj°s wel
voor zorgen.
Hoe grooter het Engelsche leger is en
hoe dieper het in de Transvaal dringt, boe
grooter kans tot algeheele vernietiging. Niet
alleen het geweer van den Boer, maar de
natuur en de gesteldheid van den bodem
maken het tot een der gewaagdste onder
nemingen voor een vreemd leger, Transvaal
te betreden.
Tijdens mijn verblijf in Zuid-Afrika heb
ik vele Transvaalsche Boeren van den ouden
stempel ontmoet en vele malen over een
mogelijken oorlog geredeneerd. „Wij zullen
vechten tot den laatsten man voor onze
vrijheid, en wij vreezen de rooibaatjes niet,"
is de algemeene uiting. Ook vertelde mij
een reeds grijs geworden „voortrekker," dat
Engeland, bang dat Transvaal zijn gebied
zoude vergrooten te eeniger tijd, geheel
Transvaal omsloten had, alleen uit hebzucht.
Daardoor is aan vele Transvalers de kans
benomen een nieuw land tot bewoning in
bezit te bekomen, want velen zijn liever ge
neigd tot verdertrekken, dan alijd door Enge
land te worden bestookt. Het resultaat dat
Engeland nu verkregen heeft is dat elk
Transvaler vechten zal tot het laatste toe
en zijn vaderland zal zoeken te behouden.
Van Natal uit moeten de Engelschen het
reusachtige, steile Drakengebergte over. De
Vrijstaters bezetten bij Harrismith dit ge
bergte, dat alsdan bijna onmogelijk is over
te trekken. Bij Langsnek, niet ver van het
Natalsche spoorwegstation en plaatsje New
castle, is het Drakengebergte niet zoo hoog
en meer glooiend. Niet ver van daar is de
welbekende „Majuba" berg, alwaar de En-
gelschen in den oorlog van 1880—81 zulk
een geduchte nederlaag hebben geleden.
De Boeren strijdmacht tegenwoordig dubbel
zoo sterk als destijds, zal dezen pas zoodanig
weten te verdedigen dat een doortrekken van
de Engelschen eene onmogelijkheid wordt.
Maar neemt aan dat het den Engelschen
gelukt tot in het hart van de Transvaal te
dringen, dat zij zich hebben meester gemaakt
van Johannesburg. Wat hebben zij dan
gewonnen? Dan bevinden zij zich in een
muizenval.
Toevoer van mondkost afgesneden en ge
brek aan water, want er is wel een water-
terleiding buiten de stad, maar die zal wel
tijdig afgesneden worden. Hongersnood is
weldra ingetreden. Toen in het droge jaar
van 1890 de transporten levensmiddelen
een week of drie vertraging ondergingen,
begon de bevolking reeds wanhopend te
worden. De prijzen stegen ongeloofelijk, en
gebrek stond voor de deur, Hoe zal dan de
toestand zijn, wanneer een 20-30 duidend
Bolswardsche Courant,
ft
