NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD
B01SWAR0 EN WONSERADEEE
No. 88. Verschijnt Donderdags en Zondags. Acht en dertigste Jaargang. 1899.
J DONDERDAG 2 NOVEMBER.
I
BINNENLAND.
VOOR
e
Oorlogsnieuws en zenuwen.
van
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Sneek, 30 Oct. Onze begrooting voor
’t volgend jaar is weer in kalk en cement
gezet, ’t Globale cijfer bedraagt in ont
vangst en uitgaaf f 23286,397. De hoofde-
lyke omslag is weer met f 1000 verlaagd,
en gebracht op f 54000. s/u zullen we
minder betalen, als ’t belastbaar vermogen
tenminste stationair is gebleven. De sluit
post, onvoorziene uitgaven, bedraagt bijna
f 6000. Die som is zoo hoog genomen,
omdat daar van zal moeten worden afge
schreven een sommetje, dat in de volgende
maand naar alle waarschijnlijkheid bij de
jaarwedden der onderwijzers wordt gevoegd,
’t Ging dezen keer er kras toe bij de be-
grootingsdiscussiën.
Onze vroede mannen beten, niet zuinig,
hoor! Van een reorganisatie der politie,
die een f 2370 meer moest kosten, wilden
de heeren niet weten, hoe de C. v. P. er
ook op had aangedrongen. Alleen de heer
Paehlig pleitte er voor met de woorden
Laat ons nu die f 2370 uittrekken, dan
heeft de Raad gedaan, wat ze kon doen,
om hier de orde te doen handhaven.
Maar de advocaat klopte aan een doove-
mansdeur, want niemand ondersteunde ’t
voorstel.
Niet beter ging ’t den post van f 300,
die gevraagd werd by de echuttery-begroo-
ting als een jaarlijksche toelage voor onzen
Kapitein-commandant der d.d. Schutterij.
De betrokken commissie kon geen termen
vinden om vrijwillige daden van den schut-
terschef uit de gemeentekas te vergoeden.
had een paar hout- of ringduiven in den
steenperenboom huisgehouden, op het heem
van L. P. Jager alhier, van wien men ver
leden week de peren ging schudden en bij
louter toeval eens een kijkje nam in het
nest, vond men daarin twee volwassen jongen
liggen. Gaan alle duiven dit voorbeeld volgen,
dan zal haar aantal zeker snel vermenig
vuldigen.
Ooststellingwerf, 30 Oct. Inzake de
in beslag genomen melkmeetemmers in de
boterfabrieken, kunnen wij mededeelen, dat
door den Kantonrechter te Beetsterzwaag
is uitgemaakt, dat bedoelde emmers niet
mogen worden gebruikt, als in strijd met
de wet. Bjj het vonnis is echter volstrekt
geen melding gemaakt van het ontbrekende
ijkmerk; er is alleen op gewezen, dat op de
meetemmers ontbreken de koperen plaatjes,
een met het woord „Melkmeetemmer" en
grootst aantal liters, dat er met den emmer
kan worden gemeten en een met de kleinste
hoeveelheid. Zijn deze plaatjes, welke ge
makkelijk aan te brengen zijn, aanwezig,
dan schijnen de emmers aan de eischen te
voldoen, ofschoon men ze niet geijkt kan
krijgen. Is dit gevoelen juist, dan doet men
verstandig de plaatjes te laten aanbrengen,
om daardoor het gevaar voor eene bekeuring
te ontgaan. Hepk.Adv.Bl.
De Weesinrichting te Neerbosch.
Hoewel de instructie in zake Neerbosch
steeds voortduurt, kan met vrij groote ze
kerheid worden gemeld, dat deze zal leiden
tot een vervolging wegens mishandeling,
zoowel van een mannelijken als vrouwelijke
beambte der stichting. De openbare behan
deling voor de rechtbank te Arnhem zal
in den loop van December plaats hebben,
waarbij, naar men verzekert, eigenaardige
bijzonderheden omtrent de beheerwijze in
Neerbosch aan het licht zullen komen.
Zondag zijn te Lunteren bij het af-
scheidsprediken van den predikant de ge
bruikelijke vechtpartijen niet achterwege
gebleven. Zoo werd bij een dezer schermut
selingen een jongen van 15 jaar met een
mes in den rug gestoken. Daar de geneesheer
afwezig was, werd het eerste verband gelegd
door den brigadier der Rijksveldwacht E.
van Broekhuizen te Barneveld, bijgestaan
door den veldwachter te Ede.
Óp eenige plaatsen in de Vein we bestaat,
moet men weten, de gewoonte nog, om het
gaan en komen van een predikant te be
schouwen als een gebeurtenis, waarbij
overvloedig sterke drank gebruikt moet
worden.
Zulk een dag wordt dan ook door het
publiek als „Domineeskermis" betiteld.
Automatische deuropener. Deze week
werd ons, zegt Architectura, een nieuwe
vinding op het gebied van deuropenen en
sluiten vertoond, welke, wanneer zij blijkt
goed te zullen werken, ongetwijfeld een
groot succes zal bekomen.
De werking is als volgtOp twee meter
afstand van de deur of deuren gekomen,
openen deze zich van zelve, om zich nadat
men twee meter door de opening is gegaan,
dus over het geheel gedurende den tijd dat
men vier meter doorloopt, weder op dezelfde
geheimzinnige wijze, te sluiten zoolang zich
echter ook maar één persoon binnen dezen
afstand bevindt, blijven de deuren in ge-
openden stand.
De werking is hydraulisch of pneumatisch,
mooglyk ook wel beide, de juiste werking
en inrichting wordt echter geheim gehouden,
alleen is bekend, dat het toestel op de
waterleiding moet worden aangesloten,
welker druk vereenigd met het gewicht van
één persoon, welke zich op twee meter af
stand van de deuren bevindt, voldoende is
om het toestel in werking te stellen. Door
het meer of minder cpenen van de toevoer-
kraan der waterleiding kan van te voren
de snelheid, waarmede de deuren zich zullen
moeten openen, worden vastgesteld en deze
zeer langzaam of ook wel snel geschieden.
De werking is geruischloos, en het effect
verrassend.
Als een niet daaglijks te vermelden bij
zonderheid kan worden medegedeeld, dat
deze uitvinding of toepassing van Neder-
landsche herkomst is, door een Nederland-
sche fabriek in exploitatie genomen en
verder in de voornaamste landen van Europa
en in Amerika gepatenteeid is.
Naar werd medegedeeld zijn voor het
nieuwe postkantoor te ’s Gravenhage de
inrichtingen voor vier stel tochtpuideuren
besteld en is men voor de levering jan
dezelfde toestellen, voor eenige groote stations
in ons land in onderhandeling.
Onnoodig te zeggen, dat deze vinding voor
groote gebouwen met een groot en druk
verkeer, alsmede bij schouwburgen, vooral
bij brandgevaar, van groot nut zal kunne»
zjjn.
Duitsche keizer destijds aan president Kru
ger geseind hebben
En onder aanvoering van Chamberlain
wijzen ze met trots op den miljonair Rhodes,
die gaat vechten tegen de halfwilden, en
ze praten alsof het bijna een te hooge eer
is voor een Boer door zoo’n miljonairs kogel
getroffen te worden.
Doch wanneer we nu lezen dat daar ad
vocaten sneuvelen eh rechters gewond en
gevangen genomen worden, dat iedereen
van rang en stand, ambtenaren, afgevaardig
den en alles mee in het gelid staar, dan
wil er dat half wilde verhaal niet goed meer in.
Dan praten ze zichzelf en elkaar wel
allerlei dingen voor, alsof alles, wat ze niet
begrijpen, heel natuurlijk is, als men het
maar naar den optimistiechen kant uitlegt,
waar geen Uitlanders meer te mishandelen
zijn daar die edelen al lang allemaal weg -
geloopen zijn daar behelpt men zich met
beschoten ambulances en vermoorde kaffer-
vrouwenmen verhaalt elkaar wel weer dat
„huis toe" het wachtwoord der Boeren is;
men verzekert, omdat men het zoo hoopt,
dat allerwege in Transvaal, in Oranje-Vrij-
staat, in de Kaapkolonie ontmoediging
heerscht, doch men rekent ook uit, dat
White slechts 12000 man heeft en Joubert
zeker 20.000 als het er niet 30.000 zijn.
De eene militaire autoriteit verzekert dat
de Engelschen zich bij Ladysmith zullen
verschansen en zich geheel tot de verdedi
ging zullen bepalen, zonder zelf aanvallende
bewegingen te maken, die de Times dan
maar weer moet uitleggen als te behooren
tot de verdedigingstactiek, zooals dit blad
deed met de overwinningen te Glencoe,
Elandslaagte en Rietfontein.
Andere gezaghebbenden weten echter even
beslist te verzekeren, dat 12000 man niet
genoeg zijn de om heuvels en het plateau bij
Ladysmith en de wegen daarheen behoor
lijk te verdedigen. Dezen zeggen dat White
niet anders met zijne concentratie kan be
doelen, dan verhinderen dat Joubert zich
vereenige met de Vrijstaatsche korpsen en
dat hij dus eerst laatstgenoemde en dan
Joubert zal aanvallen en, dat spreekt van
zelf, verslaan, vernietigen en demoraliseeren,
zooals zulks in Natal te doen gebruikelijk
is... in de Londensche pers.
Dit weet men echter al, en het staat op
de ernstige, soms bezorgde gezichten der
couranten lezers te zien, dat deze oorlog niet
meevalt; het lijkt nog niets op Khartoem,
en zelfs de schitterendste overwinning maakt
niet meer blij„laten we maar wachten
tot de minister van oorlog het bericht offici
eel geeft", hoort men nu.
Doch als dan de minister hier geen dui
delijke berichten geeft en de opperbevel
hebber alles censurelijk toebereidt voor de
Engelsche tafel, dan krijgt John Buil het
landhij vindt dat bij best tegen een stoot
kan en geen jongejuffrouw is, die zoo ont
zien behoeft te worden; hij vindt zich zelf
stevig genoeg om den zwaren kost ook van
slechte tijding te verteren.
En in dat opzicht heeft John Buil mis
schien gelijk; al dat gedraai maakt hem
maar zenuwachtig. Amst. Crt.
’t Salaris van onzen architect wou men
verhoogen met f 300, en alzoo brengen op
f 1500, maar dan onder de bepaling, dat er
geen particulier werk meer zou worden ver
richt. Men meende, dat dat particulier werk
te veel tijd in beslag nam en had ’t nu maar
volstrekt begrepen, dat dit ophield, ’t koste
wat het kosten moet. In zoover kreeg men
zijn zin, dat ’t salaris, of liever de zaken
voorloopig zoo blijven als ze zijn. Intusschen
zal ’t D. B. eens voeling houden met den
architect (over diens werkelijke verdienst
ongetwijfeld) en dan meteen voorstel by den
Raad komen, dat beide partijen bevredigt.
Onze kundige onder-architect, de opzich
ter de Jong, had ’t nog kwader te verduren,
of liever zou ’t nog kwader te verduren
hebben gehad. Want was de verhooging
van ’t salaris van den architect aangenomen,
dan was men met de vraag gekomen, om
’t inkomen van De J. met 1309 te verlagen.
Al weer kwam men er op, dat deze
bouwkundige zich op particulier terrein te
veel beweegt; „dat leidde tot misbruiken"
zei de heer Dokkurn.
Maar onze burgervader wist den heeren
te beduiden, dat De J. zijn vrijen tijd steeds
productief maakte en het gemeentewerk
door den dienst bij particulieren in het
minst geen scha lijdt. Echter, en in zooverre
kreeg men zijn zio, zal vanwege het D. B.
een beetje meer worden toegezien. Een
mooi sommetje, f 1500, trok men uit voor
het uitdiepen onzer Nieuwe gracht plus ’t
eind van de Noorderpoort tot de Franeker
vaart.
De regeling der onderwijzers-jaarwedden
werd uitgesteld tot een volgende vergade
ring en de begrooting, na afhandeling der
ontvangsten vastgesteld tot een bedrag
bovengenoemd.
De ijzeren zolderschuit van de firma
Bouma en Zonen, alhier, beta len met zak
ken meel, werd heden morgen in minder
gunstigen toestand gevonden. De schuit
zit nu nog in ’t water en de zakken meel
zijn uit het natte element op het droge
gebracht. Sn. Crt.
Witmarsum. Onze eerste najaars-vee-
markt, Maandag j.l. gehouden, trof het al
heel slecht wat het weer betreft. Den heelen
dag regen en wind. Misschien was daarom
ook de animo der veehouders niet bijzonder
groot om ter markt te gaan. Er waren
tenminste een klein aantal koeien ten ver
koop aangeboden. Mogelijk dat de volgende
veemarkt, in de volgende week te houden,
beter bezocht wordt.
Stavoren, 30 Oct. Gelijk de dagbladen
reeds meldden heeft hier Vrijdagmiddag
een hoogst ernstig ongeval plaats gehad
de wisselwachter H. Albertsma een
jonge man van 30 jaar werden dooreen
rangeerenden trein beide beenen afgereden.
De ongelukkige had, naar men meedeelt,
plaats genomen op den buffer, toen hij
door het schokken van den trein zijn even
wicht verloor en onder de raderen geraakte
met het bekende treurige gevolg.
Docter Hiemstra van Warns was het
eerst ter plaatse aanwezig.
Drie doctoren, de heeren Bouma, van
Sneek, de Jong, van Koudum en Hiemstra,
van Warns, amputeerden denzelfden dag
beide beenen, één boven, de andere even
onder de knie. Volgens berichten is de
toestand van den patiënt naar omstandig
heden bevredigend.
Leeuwarden, 30 Oct. Gisterenavond
hoorde men op de Tuinen alhier het ge
roep om hulp. Menschen, die toesnelden,
zagen dat een man zyne vrouw verdrinken
wilde, omdat zy hem ontrouw was, zooals
hij haar verweet. Da politie kwam tijdig
tusschen beide.
St. Nicolaasga, 30 Oct. De diaconie
der Herv. gem. alhier ontving gisteren in
de offerbus van het H. Avondmaal een
bankbiljet van f25. Naar men met zeker
heid vermoedt, was deze ruime gift ter
dank aan een hooggetrokken nummer voor
de nat. militie.
Dokkum, 30 Oct. Vermoedelijk door
een bekomen lek is gisternamiddag een schip,
beladen met beetwortelen, in de stadsgracht
alhier gezonken. Men is thans druk bezig
het schip boven water te brengen.
Zaterdagmorgen brak alhier eene werk
staking uit onder de aibeiders, belast met
den aanvoer van beetwortelen. De arbeiders
ontvangen naar hun zin, een te karig loon.
Er werd een overeenkomst getroffen en heden
hebben ze den arbeid hervat.
Surhuisterveensterheide, 30 Oct.
De mazelen heerschen hier epidemisch. Ze
zijn van een kwaadaardig karakter, zoodat
er in ééne week drie kleine lijders bezweken.
Dijken^ 33 Oct. Pen geheelen zomer
Het is van een opperbevelhebber misschien
te begrijpen, dat hij strenge censuur laat
oefenen over oorlogstelegrammen, voor het
publiek is die methode er een die zeer ze
nuwachtig maakt en opwindt.
Nu is bovendien het Parlement tot 15
Januari verdaagd, de regeering heeft haar
tien miljoen pond, en er worden door de
parlements-leden geen vragen meer gesteld
die duidelijk makende antwoorden kunnen
uitlokken van de regeering.
Men moet het doen met de officieele bul
letins, welke het ministerie van oorlog uit
geeft en men teert in den tusschentijd op
de berichten die de couranten met veel op
hef aankondigen en op haar biljetten ver-
grooten.
Elke schermutseling is daar een slag, en
elke slag is een overweldigende overwinning,
waarbij dan de Boeren met nooit falende
regelmatigheid enorme verliezen heeten te
lijden.
Eigenlijk was het Woensdag eenigermate
een verlichting en een opluchting, weer eens
een heel gewonen wedren-uitslag te zien
aangekondigd en het „all the winners" van
de couranteojongens, in gewone dagen hun
eenige wapenkreet, had al zijn vervelende
eigenschappen voor ’s Londenaars oor ver-
evenwel dat men zich
loren.
De hoofdzaak is
niet gerust gevoelt.
Men het gewone publiek, dat
strategie noch tactiek begrip heeft be
grijpt niet waarom een generaal Yüle, na
zijn allerschitterendste overwinning bij Glen
coe, waardoor bij al wat Boer is heette ge
demoraliseerd te hebben en ontmoedigd,
waarom zoo’n generaal terugtrekt van de
onneembare positie, die zijn f roepen genomen
hadden, en al zijn gewonden achterlaat,
met de stad Dundee, in de handen van den
vijand.
Men begrijpt ook niet, hoe het mogelijk
is, dat een geheel escadron huzaren, met
kolonel en al, door zoo’n uiteengejaagden
vijand is kunnen gevangen genomen wor
den, en aarzelt dien kolonel de schuld te
geven door te zeggen, dat hij een onver-
geeflijken flater heeft moeten begaan.
En als nu die generaal met een oostelij-
ken omweg naar Ladysmith terugtrekt, dan
begrijpt men weer niet waarom zijn chef,
om hem te helpen, westwaarts trekt, en bij
Elandslaagte een nieuwe schitterende over
winning gaat bevechten, ook weer onneem
bare stellingen neemt, om die daarna ook
weer te verlaten en niet zijn kameraad te
gemoet trekt, doch weer naar Ladysmith
terug, waar die kameraad nog lang niet
kan zijn,terwijl die bij Elandslaagte alweer uit
elkaar gejaagden vyand tot op zes mijlen
afstand van Ladysmith nadert.
Dan is er nog iets dat ook niet strekt
om den Londenaars de zaak duidelijker te
maken. De bladen hadden de Boeren, dag
in dag uit, voorgesteld als wilden, die vrou
wen mishandelen en alleen weerlooze, onge
wapende, vluchtende Uitlanders aandurfden.
En nu zijn eerst die gruwelpraatjes hun
eigen dood gestorven, zonder ooit een schijn
van bewijs voor hun recht van bestaan te
hebben geleverd.
Doch dat niet alleen! De berichten door
Engelschen zelf verbreid luiden nu juist
andersom. Commandant Cronjé heeft de
vrouwen en kinderen uit Mafeking laten
gaan, hij heeft twee Engelsche dames ver
oorloofd haar gewonde echtgenooten mee naar
de belegerde stad te nemen en ze met rid
derlijkheid bejegend. Generaal Joubert
heeft zijn ongelukkigen tegenstander, Symons
een rustig sterfbed en een behoorlijke be
grafenis bezorgd en toen de dappere man
aan zijn wonden was bezweken, heeft Jou
bert aan den Engelschen generaal kennis
daarvan gegeven.
De correspondent van de Times wordt
opgewonden, als hij schrijft over de koele,
dappere doodsverachting, waarmee de Boe
ren strijden en standhouden; op de juist
heid van hun geweervuur kan zelfs in En
geland niet afgedongen worden, nu wordt
ook aan hun artillerie recht gedaan.
En wanneer straks in Pretoria de gevan
gen huzaren met hun officieren aankomen,
om geïnterneerd te worden, waar Jameson
en de andere schuimers opgeborgen zijn ge
weest, dan ontvangt dat volk van zooge
naamde halfwilden hen met een stilte als
des grafs, eerbied toonend voor het ongeluk,
eerbied voor hun dapperheid.
De stand waaruit de gemiddelde Engelsche
soldaat voorkomt, heeft een verward denk
beeld dat die halfwilde Boeren ergens by
Duitschland wonen, een aardrijkskundige
meening die ze heel naïef toelichten met de
vraag: .Want waaronx zou anders de
o
Bolswardsche Courant.
-i
