NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD
Oe rttosl to Boeren.
BOLS WAR O EN WWSBRA0E8E..
NIEUWJAARSWLNSCHEN
a 25 cent,
No. 104. Verschijnt Donderdags en Zondags. Acht en dertigste Jaargang. 1899.
BERICHT
gS
DONDERDAG 28 DECEMBER.
Oorlog Engeland-Transvaal.
VOOR
DE UITGEVER.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
in
van
I
l>
Gelegenheid tot het plaatsen van
de BOLSWARDSCHE COURANT
1 Januari, wordt weder aangeboden.
Voor spoedige toezending houdt zich
aanbevolen
De ware aanstokers van den
oorlog.
In de Speaker, een Eagelsch blad, heeft
de vroegere correspondent van de Manchester
Guardian in Zuid Afrika een artikel ge-
scnreven over het aandeel van de omge
kochte pers in het uitlokken van den oorlog.
Toen Redes’ plan, schrijft hij, om door
een gewelddaad net beheer over den Rand
te krijgen tengevolge van de onhandigheid
van Jameson en de wankelmoedigheid en
lafheid van zijn verbondenen in Johannes
burg mislukt was, sprak hjj van het ge
in de Münchener Algemeine Zeitung schrijft
een deskundige onder de initialen A. v. S.
militaire beschouwingen over den Engelsch-
Zuid-Afrikaanschen oorlog, die zeer de aan
dacht trekken, en om de voor Engeland zeer
ongunstige conclusies, en haar bijna profeti
sche juistheid, die daar heftige protesten
hebben uitgelokt.
Over de nederlagen van Gatacre en Me
thuen handelt zijn laatste artikel, dat ge
schreven is voor den slag bij Colenso en
waarin hij tevens de nederlaag van Buller
voorspelt.
Wij ontleenen er het volgende aan:
De straf op het slagveld, die wij in ons
laatste opstel Ruller voorspelden wegens zjn
leiding van de krijgsverrichtingen, is reeds
in de laatste twee weken werkelijkheid ge
worden. De leider van de Boeren blijkt het
handwerk van den oorlog te verstaan en
dientengevolge is zoowel de beurskolonne van
lord Methuen, als het legertje van den in
waarheid slechts als een dilettant optredenden
Gatacre, geheel verslagen, bijna alsof het
volgens een program ging.
Lord Methuen stoot op een vijandelijke
stelling, die met ijzerdraadversperringen en
dergelijke moderne middelen der verdedigings
kunst in staat van tegenweer gebracht was;
zijn aanval wordt, nu met inderdaad ernstige
verliezen, afgeslagen, en hij moest terugtrek
ken tot aan de Modderrivier. Onvoldoende
verkenning; een geheel verouderde vechtwijze
a la Wellington, bijna uitsluitend met sal-
vovuur werkende; een stuksgewijs in plaats
van tegelijk gebruiken van de tioepen, dat
zijn de tactische oorzaken; maar de opera
tieve oorzaken van de zware nederlaag bij
Magerfontein zijn de ontoereikende strijd
krachten. Wat echter de zonderlinge militaire
handelingen van generaal Gatacre bij Storm-
berg betreft, deze liggen zoo voor de hand
dat het de moeite niet loont, ze aan een
ernstige kritiek te onderwerpen.
Het is nu eenmaal zookoloniale oorlogen
bederven het oorlogvoeren in den goeden
stijl ten eenenmale, en evenals dertig jaar
geleden de in Algerië geoefende generaals
van Frankrijk het moesten afleggen tegen
de wetenschappelijk opgeleide Duitsche leger
aanvoerders, zoo valt thans de fossiele militaire
sleur van de Engelschen in den grond
der zaak even dom als brutaal en over
moedig in elkaar tegenover het gezonde
verstand en het jagersinstinct van hun ge
minachte tegenstanders, de Boeren.
Eenmaal reeds hebben wij in de militaire
geschiedenis een dergelijk schouwspel gezien,
want van Amerika uit hebben deFransche
volkslegers tegen het einde der vorige eeuw
door middel van Lafayette de Indianentactiek
in het gevecht overgenomen en tegenover
deze gewijzigde tactiek bleken de vroeger
zoo zegevierende stjjve liniën uit den tijd van
Frederik den Groote machteloos. Tegen woor-
dig, nu het tirailleursgevecht gemeengoed
van alle groote legers van het vaste land is
geworden, herinnert men zich dat feit ter
nauwernood meer; maar ter verklaring van
van de Engelsche nederlagen moge het hier
in herinnering worden gebracht.
Hoe men de zaak ook beschouwe, een
onbevangen beoordeelaar kan, zonder de
waarheid te kort te doen, niet ontkennen
dat opnieuw gebleken is hoeveel beter de
Boeren de tactiek van het gevecht verstaan
dan de Engelsche troepen.
En al heeft generaal Cronjé na zijn over
winning bij Magerfontein verzuimd, den vol
komen geslagen vijandelijken generaal, naar
de eischen die in de boeken aan de tactiek
gesteld worden, dadelijk te vervolgen, wij
kunnen hem dat niet verwijten. Nog daar
gelaten dat veel grootere veldheeren dan de
niet academisch geschoolde Boerencomman
dant zich evenzeer aan dat verzuim schuldig
hebben gemaakt dat bijvoorbeeld noch na
en wel, maar men algemeen aannam, van
de Ecksteins. Alleen de telegrammendienst
van de Transvaal Leader kostte gedurende
den korten levensduur van het blad 3000
p. St. in de maand. Het tekort dat zulk
een krant noodzakelijk moest opleveren,
moet ontzagelijk groot zijn geweest, maar
in de oogen van hen die deze kosten droe
gen, schenen de uitgaven blijkbaar ge
rechtvaardigd. Het eenige doel van de
Star en de Leader was gedurende de zes
maanden vó )r den oorlog door aanhoudend
schelden over de Edgar-zaak en dergelijke
gevallen de hartstochten van deUitlanders
aan te wakkeren.
bruik maken van „constitutioneele middelen1*
om daarmee zijn doel te bereiken, en hij
wist wel, wat hij daarmee bedoelde. Hij
vatte het plan op, de troepen van de Engel
sche kroon en het geld van de Engelsche
belastingbetalers te gebiuiken, om voor zich
en zijn kornuiten de politieke macht over
Transvaal te krijgen, die voor zijn oecono-
mische en politieke doeleinden noodzake
lijk was.
Daartoe was het voor alle dingen noodig,
een behoorlijke drijvende kracht te hebben,
die op den geest van de Engelsche regee-
ring en van het Engelsche publiek invloed
zou oefenen. En de pers beschouwde hij
daarvoor als het geschiktste werktuig. Ge-
ruimen tijd van te voren had hij al met de
heeren Eckstein en Barnato samen een
hoofdaandeel in de Cape Argus, het avond
blad van Kaapstad, gekregen. De Argus-
maatschappij heeft daarna haar arbeidsveld
in die mate uitgebreil, dat zij ook de
Johannesburg Star, de Buluwayo Chronicle,
de Rhodesia Herald en de African Review
in haar macht kreeg. Het invloedrijkste
blad in Zuid-Afrika, de Cape Times, is
onder de controle van dezelfde groep van
kapitalisten gekomen; de helft van haar
aandeelen is namelijk in handen van Ruther-
foord Harris, den bekenden ambtenaar van
den gecharterden en vlijtigen helper van
Rhodes. Verleden jaar is ook de te Kim
berley verschijnende Diamond f ields' Ad
vertiser in dezelfde handen gekomen, en wel
onder zeer eigenaardige omstandigheden.
Haar eigenaar had tweemaal een aanbod
afgeslagen, om het blad onder de hand te
verkoopen. De eerste maal bood men hem
aan, hem zijn half aandeel voor 8090 pond
af te koopen en bovendien den redacteur
voor een jaar een inkomen van 2000 pond
te waarborgen, als deze bereid was, de ver
andering van eigenaar geheim te houden.
Twee jaren later bood men den eigenaar
20,000 pond en den plaatsvervangenden
redacteur een schadeloosstelling van 1000
pond aan. Deze plaatsvervangende redacteur
zou namelijk door een man van andere op
vattingen** vervangen worden, en een van de
koopvoorwaarden zou zijn dat de naam van
den vroegeren eigenaar en uitgever op het
blad zou blijven staan. Later moest de uit
gever om redenen, die met deze onderhande-
lingen niets uitstaande hadden, zich terug
trekken en daarop werd het blad aan den
zwager van Rutherfoord Harris, den directeur
van de Cape Times verkocht, die het onmid
dellijk op zijn eigen naam voor 12,500 pond
kocht. Verscheidene andere pogingen moe
ten gedaan zijn om andere invloedrijke bla
den onder dezelfde controle te krijgen, o.a.
de Midland News.
Toen de kapitalisten van den Rand tot
hun coup hadden besloten en de volle ze
kerheid hadden dat de Engelsche regeering
achter hen stond, verdubbelden zij hun po
gingen om een crisis te veroorzaken. Tot
dit doel hadden in de Johannesburgsche
pers merkwaardige veranderingen plaats.
De directeuren van de Star importeerden
Monypenny (tegelijk correspondent van de
Londensche Times), een jongen energieken
journalist, opzettelijk uit Engeland, opdat
hg zou helpen om de crisis aan te stoken.
En ofschoon verscheidene ochtendbladen
die in de laatste jaren in Johannesburg
waren opgedoken, onvoordéelige speculaties
waren gebleken, werd deze oorlogzuchtige
pers toch door de oprichting van de Trans
vaal Leader nog vermeerderd. De omstandig
heden, waaronder die oprichting plaats hal,
waren weer bijzonder karakteristiek. De
maatschappij werd op 18 April geregistreerd
met een kapitaal van 15,000 pond sterling
in aandeelen van 1 p. St. De beide eerste
directeuren waren W. Hosken, voorzitter
van de Kamer van Koophandel, en de heer
J. J. Hoyle, een advocaat. Het overgroote
gedeelte van de aandeelen, niet minder dan
14,878 stuks, stond op naam van den be-
ruchten man Pakeman.
Deze Pakeman was tegen een zeer hoog
salaris (men sprak van 3000 p. St.) als re
dacteur aangesteld, en niemand zag hem er
op aan dat hij in staat was, zulk een groot
kapitaal aan zulk een onzekere onderne
ming te wagen. De beide bovengenoemde
directeuren hadden elk 50 aandeelen en de
overige 22 waren in handen van 22 men-
schen, waarvan het meerendeel in dienst
stond van Beit en Eckstein. Het kapitaal
dat dadelijk werd uitgegeven bedroeg veel
meer dan het oorspronkelijke aandeelen-
kapitaal, want 10,000 p. St. werd betaald
voor de drukkerij van de vroegere Johan
nesburg Times en 7000 p. St. voor het stuk
grond, waarop de bureau’s staan. Bevenlien
stonden de Dopende uitgaven van het blad
heelemaal niet in verhouding tot zijn ont
vangsten, Dit bewees duidelijk dat het
blad van button af zware subsidiën kreegK
Königgriitz, noch na Worth de oplossing van
dit moeilijkste van alle militaire vraagstukken
aan de opperste leiding der zegevierende
partij gelukt is, kon Cronjé aan een vervol
ging in den zin der Europeesche theorie niet
denken, aangezien hij geen ruiterij bezit en
zijn manschappen noch met de bajonet, noch
met sabel of lans bewapend zijn. Wij zouden
dus bijna zeggen dat Cronjé er wel aange
daan heeft, den vijand bij Magerfontein niet
te vervolgen.
Ook voor de mannen van het vak leveren
de gevechten aan de Modderrivier interes
sante gezichtspunten op. Het terugkeeren van
de artillerie der verdedigers in de eerste
stadiën van het gevecht en hun verrassend
wederoptreden op het belangrijkste oogenblik
is zeker even opmerkelijk" als de opnieuw
bewezen overmacht waarmede het infanterie-
vuur ook thans nog het slagveld beheerscht.
Generaal sir Redvers Buller of zij die op
zijn maatregelen invloed hebben uitgeoefend,
zullen nu misschien wel de overtuiging ver
kregen hebben dat de geminachte veldheer
der Boeren niet met zich laat spotten, dat
hij de krijgsverrichtingen weet te leiden en
zich ten volle bewust is van de strategische
voordeelen der verdedigers-liniën bij den hem
opgedrongen strijd op twee fronten. Het is
hem gelukt, bij de Modderrivier een over
macht bijeen te trekken tegenover lord
Methuen, en men zou haast denken dat de
20 treinen die, naar men zeide, ten noorden
van Ladysmith gereed stonden, daartoe het
middel zijn geweest. Wellicht zijn op die
wijze binnen een dag of drie 8000 man zonder
paarden en drie of vier batterijen naar
bloemfontein overgebracht kunnen worden,
die vervolgens in het dal van de Modder
rivier of verder zuidwaarts na een drie-
daagschen marsch Cronjé versterkt kunnen
hebben. Is deze onderstelling juist, en het
plotseling optreden van 10 of 12,000 Boeren
op het oorlogsterrein in het westen schijnt
daarvoor te spreken, dan heeft de- leiding
der Boeren weder een schitterend bewijs
gegeven van haar bekwaamheid, de zaken
in het het groot te beschouwen en te be-
heerschen. En waarom ook niet Heeft zelfs
onze groote Moltke niet gezegd dat „de
grondstellingen der krijgskunst zich maar
weinig verheffen boven de grondslagen van
het gewone gezond verstand"? En meer dan
gezond verstand was er inderdaad niet noodig
om de kwetsbare punten te zien in den
avontuurlijken tocht van Lord Methuen naar
Kimberley, en in ’t algemeen in de onbe
grijpelijk verdeelde legermacht waarmede
Butler den aanval laat ondernemen. Wat de
beroemde Engelsche generaal Öir Redvers
Buller niet heelt kunnen bereikentegen
over den zwakkeren vijand een meerderheid
te stellen, dat is den Boeren-generaals ge
lukt: zij hebben gemanouvreerd en geopereerd
in den besten zin, en terwijl de Engelsche
tegenstander in zgn bijna bekrompen hoogmoed
vasthield aan de overtuiging dat de Engelsche
troepen onoverwinnelijk waren en men slechts
op den vijand in te stormen had om hem te
verslaan, heeft de opperste leider der Boeren
waarschijnlijk gebruik gemaakt van het
modernste hulpmiddel van den oorlogden
spoorweg in dienst van de tactiek bij twee
fronten.
Ook aan de Toegela zou generaal Buller
wel eens hetzelfde lot kunnen wachten als
den commandant te Modderrivier. En daar
mede zou ook het lot van Ladysmith met
zijn dappere bezetting beslecht zijn.
Waagt generaal Buller nog voor de aan
komst der 5e divisie den aanval op de
Toegela-linie dan is dat of een teeken dat
het weerstandsvermogen van generaal W hite
zijn uiterste grenzen bereikt heeft, en een
poging tot zijn ontzet gewaagd moet worden,
het koste wat het wilóf sir Redvers geeft
daarmee een nieuw bewijs van zijn onbe
kwaamheid als opperbevelhebber. Naar onze
meening kan men dit dilemna niet ontgaan,
en het is bedenkelijk genoeg voor de En-
gelechenvalt Buller thans de Boeren aan,
dan woidt hij naar alle menschelijke bereke
ning geslagenwacht hij op de 5e divisie,
die niet voor de eerste week van Januari
ter plaatse kan zijn, dan moet Ladysmith
waarschijnlijk capituleeren.
De schoonste wijding zou zeker het Chri-
tenfeest gekregen hebben, als de moord
dadige krijg in Zuid-Afrika nog vóór de
klokken den heiligen avond inluidden, ge
ëindigd ware. Doch dat heeft niet zoo mogen
zijn, en het laat zich aanzien dat er nog
een zee van bloed moet vloeien alvorens
er van vrede sprake zal zijn. Engeland
gaat steeds voort meer troepen naar Zuid-
Afrika te zenden, terwijl de nieuwe bevel
hebber, generaal Roberts en lord Kitche
ner reeds op weg zijn naar het terrein van
den oorlog.
Lord Kitchener, de held van Khartoem,
kwam reeds van Alexandrië te Malta aan,
en is dadelijk doorgestoomd naar Gibraltar.
Da nieuwe opperbevelhebber, veldmaar
schalk Roberts, vertrok Zaterdag naar
Southampton om zich daar aan boord van
de „Dunottar Gastle** te begeven, het schip,
dat hem naar Kaapstad zal overbrengen.
Op het \V aterloo-station [te Londen, had
den zich de prins vau Wales, de hertog
van Connaught, de hertog van Cambridge,
de generaals lord Wolseiy en sir Donald
Stewart, de ministers van oorlog, lord
Lansdowne en Balfour en andere hoogge
plaatste personen verzameld. Een ernome
menschenmassa was mede samengestroomd
en bracht lord Roberts een geestdriftige
afscheids-ovatie.
Wij hebben reeds gemeld, dat, naar ver
luidde, lord Roberts een andere taktiek zal
volgen dan de totnutoe geslagen generaals
Buller. Methuen en Gatacre hebben gedaan.
Naar het heette zou zgn eerste daad na
zijn benoeming geweest zijn, de generaals
te gelasten te retireeren en niet weer aan
vallend op te treden dan nadat er verster
kingen zouden zgn aangekomen en Roberts
zelf op het terrein van den oorlog aanwe
zig was. Volgens particuliere telegrammen
uit Londen aan Berlgnsche bladen is of
wordt aan dat bevel, om een achterwaartsche
concentratie te bewerkstellingen, reeds ge
volg gegeven.
Generaal Buller gaat naar Estcourt te
rug, lord Methuen moet zich zoo mogelijk
door den vijand een weg banen naar
Oranje rivier en géneraal Gatacre terug
trekken naar Quaenstown, totdat aanzien
lijke versterkingen een algemeenen op-
marsch mogelijk maken, zoodat Ladysmith
en Kimberley zijn opgegeven.
Nadere berichten sciignen, tenminste wat
Generaal Buller aangaat, diens achter
waartsche beweging te bevestigen. Het
schijnt echter niet zoozeer een vrijwillige
terugtocht te zijn, dan wel een gedwongene.
Da Daily Mail meldt n.l. uit Chiveley, dat
een deel der Engelsche troepen „wegens ge
brek aan water** naar Ftèce is teruggekeerd.
Da Boeren hadden geschut (bij Chiveley)
opgesteld, waarmee zij generaal Buller's
kamp beschoten; wij hebban echter, zoo
luidt het telegram verder, onze stelling ver
plaatst en hun doel verijdeld.
’t Is al zonderling dat er nu opeens ge
brek aan water is bij Chiveley, waarvan
vroeger nooit sprake was. Ook klinkt deze
bewering nu wel wat vreemd nalat Zater
dag gemeld werd dat generaal Buller door
de Boeren ingesloten dreigde te worden en
dat hij daarom dringend om versterking ge
seind had. De ware reden van zijn terug
tocht is dus niet onwaarschijnlijk deze, dat
de Boeren het hem te benauwd maken en
daarom zgn eenige redding de vlucht is;
een herhaling alzoo van voor eenige weken,
toen generaal Joubert de Engelschen voor
zich uit drijvende zgn triomfeerenden op-
marsch tot aan de Mooirivier uitstrekte.
Omtrent Buller’s nederlaag komen lang
zamerhand nog nadere bijzonderheden aan
het licht. Zoo verhaalt nu de correspon
dent van de Standard op welke wijze de
kanonnen der Engelschen verloren zijn
gegaan. Anderhalf uur zetten Long’s bat
terijen de beschieting der vijandelijke stel
lingen aan den oever der Toegeia voort»
totdat het groote verlies van officieren en
I jol
J
Bolswardsche Courant,
ft
