NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD
OL SWARD EN WONSEH ADEEL
ÖE B01B.
No. 38. Verschijnt Donderdags en Zondags. Negen en dertigste Jaargang. 1900.
ft
•?en- en Kinderconiectie,
I
illi
suL-gl S’ sj
a T3 -ö m fc .2 -o
pli
a
ma BAARDA,
K
DONDERDAG 5 APRIL.
I
dl -
INGEZONDEN.
Tramweg Franeker-
Bolsward-Workum.
$xxxx ycycyty^y^^
Lf
MACHINES.
”RS, firma BAARDA,
J i
5
3
AH».
ontvangen zijn.
VOOR
C g
f
I l£ I
voor
voor
Vriendelijk aanbevelend.
Bolsward een Handels-Centrum
voor zijne omgeving.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
f 871050
- 18521
- 858850
- 18624
f 17710.—
- 18620
- 4100.—
- 10871.—
- 29340
- 30400.—
- 8423
'S
333
56
955
1015
122
1693
2063
3393
5665
903
11325
13585
1585
10
f 848600
- 21283
a
d>
<D
a
o
iso
In 1898 bedroeg bet belastbaar
inkomen
De hoofdelijke omslag
’of 3,60
In 1899 belastbaar inkomen
Hoofdelijke omslag
of 3,16
f 40.000 naar 3 */2°/o
500
700
900
1100
1200
1400
1700
2400
3000
5000
8000
- 10000
- 12000
- 14000
Bevolking.
Is nu
2
4
3'/27o
■a
a
In 1900 belastbaar inkomen
Hoofdelijke omslag
of 3,11
Oostdongeradeel geeft 20.000 bij door-
-J - 1”.. X_X KT’rz--l
Laat ons nu eens zien hoe de finantieele
.oestaud dier gemeente is in vergelijking
net die. van Bolsward:
g
Nu spreekt het van zelf, dat de gelegen
heid om van uit Workum, waar de tram
door de stad gaat, per stoomtram in een
kwartier of twintig minuten Bolsward te
bereiken, het bezoek aan B. van uit de
omstreken van Workum zeer in de hand
zal werken en dit klemt te meer waar de
Bolswarder handelaren het Heidenschap en
den geheelen Zuidwesthoek druk bereizen en
dus vele connecties hebben.
Naar het Noorden, Franeker, heeft Bols
ward geen enkele rechtstreeksche verbin
ding en kunnen onze kooplieden enz. de
achter Wommels gelegen streek slechts te
voet, of per fiets of per rijtuig bezoeken,
wat öf lastig, öf kostbaar, öt tjjdroovend
is; van Wommels en Oosterlittens is slechts
eens per week per stoomboot, des
VOOrmlddagS gelegenheid hier te komen,
de andere dagen alleen des avonds, dus
mag men gerust zeggen, dat de streek
achter Wommels tot Franeker en verderop
tot nu toe grootendeels voor Bolsward s
handel en industrie een onontgonnen veld
is en dat de tram voor hen eene overschoone
gelegenheid zal aanbieden, in die volkrijke
en welwarende streek nieuwe, winstgevende
connecties aan te knoopen. Dat in Hen-
naarderadeel wel en veel genegenheid be
staat, Bolsward te bezoeken, blijkt uit het
veelvuldig gebruik, dat nu reeds op markt
dagen van de stoombooten gewaakt wordt,
vertrouwd adres voor NAAI-
w‘3'
JOTE D1JLAKKER, C 40.
il. Wij vestigen de aandacht op onze
NE met SLINGERSCHU1T, welke met
r
i
Door deze lijn, die de lijn Harlingen
Bolsward—Sneek te Bolsward kruist,
kan Bolsward een centraal punt, een cen
trum van samenkomst voor de bewoners der
environs worden. Meermalen dan ook werd
in Gemeenteraden en door particulieren
van de mede belanghebbende gemeenten
er op gewezen: „Dat Bolsward zeer terecht
als centrum levendig belang stelt in den
aanleg van eene tramlijn Fr.-B.-W., want
Bolsward zal bij totstandkoming dier
lijn er de meeste vruchten van plukken."
Een direct, voor B. voordeelig, gevolg
van het tot standkomen der lijn is het
vestigen te Bolsward van de administratie,
van de werkplaatsen van de twee lijnen:
Harlingen - Bolsward - Sneek-Joure-Heeren-
veen, en van Franeker-Bolsward-Workum,
hetgeen eene aanwinst beteekent van pl. m.
1OO inwoners, die dan hier hun geld
zullen verdienen, hier moeten wonen, hier
hunne behoeften koopen.
Resumeerende, meen ik gerust te mogen
beweren, dat de tram aan onze industrieëlen
en handelaars eene snelle en goedkoope
gelegenheid zal bieden, hunne handelsbe-
trekkingen uit te breiden en hunne zaken
tot hoogeren bloei te brengen. Verhoogden
bloei van handel en nijverheid en grooter
marktbezoek strekt niet enkelen tot voor
deel, maar bevordert de welvaart der Ge
meente als organisch geheelwaar
nering en bedrijf vooruit gaan, daar profi
teert het overgroot gedeelte der gemeente
naren öf direct, öf indirect er van.
Immers, wanneer men aandachtig onder
zoek doet naar de bronnen van inkomsten
der meeste ingezetenen, dan komt men al
ras tot de conclusie: het meeste geld, dat
in Bolsward verdiend wordt, moet van
buiten komen, hetzij door koopen de
vreemdelingen, hetzij tengevolge het naar
stig en beleidvol reizen onzer nijveren; zelfs
die zaken, welke oppervlakkig gezien, van
Bolsward alléén reeds kunnen bestaan,
trekken bij hunne vaste, om zoo te zeggen
stedelijke nering, meerendeels ook nog winst
van buiten, terwijl alle bedrjjven, onver
schillig van welken aard ook, er indirect
belang bij hebben, dat onze connecties naar
buiten vermeerderen, sterker worden, en
2,62 met de ƒ800 11 ct. meer
o J
a >7
’s jaars, geen noemenswaardige verzwaring
op de belastingschuldigen zal leggen.
Sedert 3 jaar gaat het belastbaar inkomen
van Bolswards burgerij geregeld vooruit.
De hooldelijke omslag geregeld achteruit,
een verblijdend verschijnsel voorwaar.
ooo ooo .c i> m*
■Harlingen
Barradeel - 20.000
Bildt - 20 000
.Watersch. het Oud Bildt - 10.000
AFerwerderadeel -20.000
Leeuwarderadeel - 5.000
Oostdongeradeel - 5.000
^Westdongeradeel -20.000
iDokkum - 5.000
‘franeker (rente garantie) - 5.000
Leeuwarderadeel profiteert slechts
pen zeer klein gedeelte van de lyn.
trekking van de lijn tot Nieuwe Zijlen.
2 S
deze geringe verhooging, die
kleine inkomens 11 ct., 33‘/2 ct., 56 ct.
voor iets grootere 95 ct., 101‘/a tot 250 en
voor de grootere en grootste aanslagen van
f 3.50 tot f 15,25 per jaar bedraagt, druk
kend te noemen
De kleineren kunnen het niet gevoelen,
de grooten het zeer wel betalen. Daaren
boven is ons Gemeentebestuur steeds zoo
loyaal geweest, geene opcenten op de liijks
personeele belasting, eene vermomde tweede
hoofdelijke omslag, te heffen. Ik ben der
halve zoo vrjj de subsidie voor een voor
Bolsward zoo nuttige zaak, eene subsidie,
die, zooals uit bovenstaande blijkt, door de
grootere inkomens wordt gedra
gen, te noemen een ten algemeeneu
nutte zeer wel besteed kapitaal.
Ik hoor nog al eens bewerenDe finan
tieele draagkracht van Bolsward laat dit
niet toe, laat dat niet toe. Och kom, ik
zal eens laten zien, hoe andere gemeenten
in Friesland onder schulden of verschrik
kelijke armlasten. gebukt gaan, en toch
den moed hebben, nuttige werken te steu
nen, omdat zij weten, dat hierdoor de wel
vaart harer burgers, die dan toch de ge
meente vormen, gebaat wordt.
Ten behoeve van den aanleg van een
locaalspoorweg van Leeuwarden over Stiens
en Dokkum naar Metslawier en van Stiens
over St. Jacobi Parochie naar Harlingen
met een zjjtak naar Franeker, hebben de
onderstaande gemeenten de navolgende
bijdragen als renteloos voorschot gedurende
20 jaar toegestaan
Aflossing.
:7 x B - 5 .'I
Waar zoo de zaken staan, en ik laat
hier alleen de Cijfers spreken, daar her
haal ik mijne meening, dat eene subsidie
van 800 ’s jaars gedurende 15 jaar, geene
of zeer weinige verzwaring van de stede
lijke belasting zal teweegbrengen. Maar
gesteld eens, dat voor het volgende jaar
de H. 0 stationair blijft en 800 er bij
gevoegd moet worden, dan geeft dat de
volgende verandering
Vooraf moet ik zeggen, dat aangezien in
Bolsward voor elk kind beneden 20 jaar
5 °/o van den aanslag wordt afgetrokken,
de hiervolgende berekening gebaseerd is
op 3 kinderen per gezin. Iemand met geen
of minder kinderen betaalt iets meer, met
meer kinderen iets minder
Men betaalt thans per vol jaar aan H. 0.
van een inkomen van
1 k" Z Z.
pq pq nJ o Q
Bolsward heeft een hoofdelijken omslag
van f 18500,met eene schuldaflossing van
f 8000,— heft geen opcenten op het
personeel, is de eenige Gemeente
in Friesland die geen subsidie aan
armbesturen behoeft te geven.
Onze buurgemeenten moeten aan arm
lasten opbrengen.
Harlingen
Sneek
Workum
Franeker
Wonseradeel
Wijmbritseradeel
Hennaarderadeel
Bij de wet van 27 Mei 1897 (uitkeering
van het Rjjk) hebben de gemeenten belang
rijk geprofiteerd, vergeleken bij voorheen,
toen die uitkeering 4/s van het personeel
bedroeg. De uitkeering aan Bolsward is
geljjk gebleven aan de vroegere 4/s omdat de
linantieele toestand van üoisward
gunstig is, terwijl andere gemeenten,
zooals uit bovenstaande tabel blijkt; slechts
door hooge Rijksbijdragen het evenwicht in
hunne finantiën kunnen bewaren.
Hiermede geloof ik aangetoond te hebben,
dat de draagkracht der gemeente Bolsward
zeer wel voldoende is om een werk voor
algemeen nut te steunen.
4. Is subsidieering der lijn door de ge
meente noodzakelijk, om de totstandkoming
der lijn te verzekeren?
Ja en wel om de volgende reden:
Gedurende de laatste 40 a 50 jaar zijn
uit ’s Rjjksmiddelen, ook met gemeentelijke
bijdragen, onnoemelijke schatten besteed om
groote spoorwegen te bouwen, groote water
wegen te graven, groote havenwerken aan te
leggen, die wel het algemeen belang dienen,
doch waarvan inderdaad de groote
gemeenten het meeste nut en voordeel
trekken.
Nu openbaart zich sedert eenige jaren
een loffelijk streven, zoowel bjj de Hooge
Regeering als bjj de Kamers der Staten-Ge-
neraal om kleinere Steden en Landgemeenten
hulp te bieden tot het verkrijgen van betere
gemeenschapswegen, opdat ook de be
woners van streken, die niet in de nabij
heid der groote handels-centra liggen^ aan
den algemeenen ontwikkelingsgang va^
opzep, tijd deel kuiwu
Mijnheer de Redacteur
Beleefd verzoek ik U het onderstaande
in uw geacht blad op te nemen.
Eenigen tijd geleden las ik tot mijn ge
noegen in het off. raadsverslag, dat B. en
W. aan den Raad hebben voorgesteld voor
dezen ontworpen Tramweg,FranekerBols
wardWorkum een renteloos voorschot
van ƒ20,000 te voteeren voor den tijd van
15 jaar, daarna aflossing of rente doende
naar 3*/2 ’s jaars.
Ik zeg „tot mijn genoegen," omdat ik
stellig overtuigd ben, dat genoemde tram
lijn zeer in het belang is van Bolsward,
niet van enkelen, maar in het belang van
de Gemeente; omdat ik zeker ben, dat de
tram zonder gemeentelijke subsidie niet
komt en het daarom nuttig en loffelijk van
de Gemeente acht, de tot standkoming van
dat belangrijk werk te bevorderen.
Leeftijd en ondervinding geven mij vrij
heid om, zonder het verwijt van onbe
scheiden te zijn behoeven te duchten, mijne
meening omtrent dit belangrijk onderwerp
te doen kennen.
Het komt mij goed voor, ten deze eenige
vragen te stellen, die ik naar mijn beste
weten zal trachten te beantwoorden.
Ze zijn deze vier
1Is de voorgestelde tramweg Fraueker
Bolsward— Workum in het belang onzer
Gemeente
2. Zoo ja, staat de voorgestelde subsidie
in verhouding tot het belang dat
Bolsward bij deze zaak heeft
3. Laat de finantieele toestand
van Bolsward eene dusdanige subsidi
eering toe
4. Is subsidie vanwege de Gemeente
noodzakelijk om de totstandkoming
der lijn te verzexeren
Naar mijne innige overtuiging moet ik
de twee eerste vragen met een volmondig
ja beantwoorden, alléén de tweede vraag
met dit voorbehoud dat ik de subsidie
grooter wenschte. Een en ander om de vol
gende redenen, die ik wel meerendeels als
bekend veronderstel, maar, om het groote
gewicht der zaak nog eens wil releveeren.
Door eene tram verbinding met Workum
zal Bolsward weer in betere, snellere en
ook goedkoope verbinding komen met Wor
kum en de achter W. gelegen streek „de
Zuidwesthoek” waar Bolsward sedert
overoude tijden vele en belangrijke handels-
betrekkingen had.
Deze betrekkingen zijn, ivat betreft het
persoonlijk verkeer der bewoners dier streek
met Bolsward voor het meerendeel afge
broken door den spoorweg Stavoren, Wor
kum, Sneek, Leeuwarden. Onze concurrenten
wisten indertijd zeer goed waarom zij met
alle kracht „de ombuiging Bolsward" tegen
werkten.
Nu spreekt het
f
- 7.853
- 13.09
- 22.05
- 23.56
- 28.80
- 39.27
- 60.213
- 78.54
-130.90
- 209.44
- 261.80
-314.16
- 366 52
het vreemdelingenbezoek toeneemt.
Het kan zijn, dat eenigen onzer mede
burgers in het begin een weinig schade van
den nieuwen verkeersweg zullen onder
vinden. Niemand zou dit sterker betreuren
dan ikik wensch van ganscher harte, dat
het alle menschen goed ga. Maar genoemde
eventueele tijdelijke schade heeft bjjna bij
elke groote verandering op economisch ge
bied in meerdere of mindere mate plaats.
Met Stoombooten kan heel wat meer, en met
minder iverkkrachten vervoerd worden dan
vroeger met zeilscheepjes. Kan men nu hen,
die van die schoone vinding van ’s menschen
vernuft „de StOOlll” gebruik maken, om
hunne positie en die van hunne gezinnen
te verbeteren hiervan een verwijt
maken? Immers neen! Des menschen ver
nuft is eene heerlijke gave Gods,
waarvan men met beleid gebruik behoort
te maken.
Ook zullen er eenigen zjjn, die weinig of
geen belang bij de tram hebben, bijv,
ambtenaars of renteniers. Nu geloof ik toch,
dat de eersten, zoowel als de laatsten loyaal
als ze zijn, gaarne bereid zullen gevonden
worden een klejn^ offert ie te t
d
e.
d»
fiat de
>e en smaakvolle soiteering in de
-2
a<i 2
32! <D
srh 5'
Bolswardsche Courant.
o*
•Q
i
n
7)
7)
■n
n
7)
7>
Ti
7)
n
n
n
Ti
7>
n
r
r
7)
7i
7i
O IO o
r-—
"75
cn
*0
QC
co
O1
o
o
o
o
co
O
o
CfJ
T—H
CMOOOOOCOiOkO
o 1O O O O I> 1’
O O o O1 O »Q O 05 O
05 05 05
'MO^O'7
O CO L- 00
’T 00 O O r-H
O L L- L
’o bi)
-73 CÖ
'o'S
o a
SO
a -ö
-2 "5
Is
Ti 1
I a
:s>
7)
•n
7)
7)
7)
71
a
-d
a
3 c®
d
Pi
n
ii®
r k 7 7 o
O O rjO CO
a
o
Ti
71
77
71
7)
7
7)
7)
7)
7
7!
-rt< xO rJO
(D
O1 CO IO 05 fl 1—t o
r-< F- CO
O IO 1O 00
1O Oi Oi r—1
i.Q O 1O)
O OO QO
xO CC1 r—i O> Ol V—
rZ; o o co o o O 1-
- L— xo iO CO O1 >O CO 00
CO 03 07) CO CO O
-H O1 CO CO O1O1
CD
'I r-i
CU CO
OO000000©
OCOOOOiOOOO
x- o jo o 11-
CD
<D r-l M Q
H
<D
CQ
CS -g ©CR
-4-2
