NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD
No. 38. Verschijnt Donderdags en Zondags. Negen en dertigste Jaargang. 1900.
Oorzaak stoornlsGasfabriek.
V
Amsterdamsche Kiekjes.
BINNENLAND.
$xxxxxxxxxHxxxxxxxx$
DONDERDAG 10 MEI.
VOOR
eenige dagen
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Opsterland, 7 Mei. Dezer dagen zijn
in deze gemeenten uit Duitschland terug
gekeerd een dertigtal personen, die der
waarts waren gereisd om werk te vinden,
hetgeen hen echter niet gelukte. Het aan
bod van werkkrachten overtreft daar thans
verre de vraag. Behalve deze teleurstelling
waren ze ook nog de reiskosten kwijt.
Eenige herbergiers en tappers in deze
gemeente, die gewoon zijn om het vergun
ningsrecht ook nog na 1 Mei te voldoen en
ook nu weder deze gewoonte dachten te
volgen, is aangezegd geworden, dat zij de
vergunning tot verkoop van sterke drank
in het klein kwijt zijn en het verkoopen
van sterken drank door hen niet mag plaats
hebben.
Lemmer. De beweging om loonsver-
hooging zit hier in de lucht. Eerst de tim-
meiknechts en de bakkers, toen de ververs
en nu beginnen ook de ansjoviszoutersknechts.
Zaterdagavond hadden de knechten van den
rooker en zouter J. Sterk alhier met elkander
afgesproken, om niet dan tegen verhooging
van loon weer aan het werk te gaan. Een
hunner echter verbrak hedenmorgen deze
afspraak en ging tegen het oude loon aan
den arbeid.
Een der anderen heeft hem om dit spel-
breken een blauw oog geslagen, wat ten
gevolge had, dat de politie tegen den dader
proces-verbaal opmaakte en de heer Sterk
de stakers niet weer in zjjn dienst wil hebben.
Joure, 7 Mei. Esne koe van den heer
v. T. alhier, die heden avond zou geslacht
worden, werd, toen men haar zoude balen,
zoo woest, dat zij niet zonder gevaar te
genaken was. Toen alle pogingen om het
dier in de slachtplaats te krijgen, mislukten,
werd de hulp ingeroepen van den rijks veld
wachter Monsrna, die door een goel gemikt
schot uit zijne karabijn de koe nedervelde.
Oud emir du ui, 7 Mei. Het 12-jarig
meisje alhier, van wie we onlangs meldden
dat zij dit voorjaar ruim 60 kievitseieren
had gevonden, heeft haren roem als eier-
zoekster verhoogd. Het totaal gevonden getal
toch bedraagt niet minder dan 1071 Jammer
voor haar, dat nu de „verboden" tijd is
aangebroken. Maar voor de kieviten niet I
Leeuwarden, 7 Mei. Dirk Pieters
van der Meer, arbeider te Bergumerheide,
Met deze ervaring achter den rug ben
ik besloten, ook proefkranen beneden de
onderste lagen te laten aanbrengen.
De gasverbruikende burgerij te Bols-
ward, het moet gezegd worden, heeft zich
die dagen in ’t algemeen geduldig be
toond, te meer, wanneer men bedenkt,
dat een ander, ook deskundige be
weerde, binnen drie dagen weder zuiver
gas te zullen leveren, wanneer hij de leiding
der gasfabriek in handen had.
(w. g.) K. TROMP.
Bolsward, Maart 1900.
1
wippend van de plank bij het eentonig brom-
liedje van den poppenkast-man.
Klein aapje in armzalig rood-jakje kjjkt
vol oplettendheid naar het stomme popbe-
weeg. Precies weet ie ’t teeken om den
marionet te pakken, ransel heeft ie er
genoeg voor gehad even houdt ie 't vast,
dan vlucht ie weer naar zijn hoekje. Nu
beukt het houten poppenarmpje op ’t aapjes-
kopje. Verslagen is ie. Da’s leuk. Vroolijk
gelach van omstanders, vol genieting.
Naast me, een dikke burgerjuffer, kapot-
hoedje op het glimmend haar. Op den rechter
arm een klein joggie, om het te laten zien,
en voor haar in een wagentje, nog een kind,
een paar jaar jonger.
Loggig, mollig ligt de kleine te kraaien,
spelend met een beenen rammelaar. Hopsa
jenneke, hopsa jenneke... en in schommelend
beweeg van haar dik lijf, danst 't kleintje
op haar arm mee. Naast ’t wagentje een
man, stijf garen jasje, stijf bont strikje, vouw
in de broek.
De vader
Kiele kiele, kielelacht ie telkens tegen
’t joggie, dat naar de poppenkast staart,
niks begrijpt. De vrouw heeft meer aandacht
voor de vertooning.
„Jij hebt d’r nog schik in, moeder lacht
de vader voorzichtigjes tusschen zijn witte
tanden.
„Sacrejèn, ’k heb wel andere zorrege aan
mijn kop, wat mankeert je wel. Daar, daar
begint me waarachtig Driekes weer te blaire,
wil je wel je mond houwe, blaag 1“
Maar ’t kindje in den wagen is niet meer
te stillen, schreeuwt nog harder. „Geef’m
de dot, moeder," stelt de wederhelft schuch-
terjes voor. Och, jij heb mooi prate... most
jij maar is voor dit werk opdraaie,'s nachts
geen oog toe doen... D’r komme ze met het
centenbakje... vooruit!"
’t Wagentje met vrouwlief rijdt op. Man
lief treuzelt nog even, spreekt me zacht toe,
bang dat moeder ’t zal hooren„Ook ’n
poppenkast, meheer Een tobberij, hoor
Poppenkastvrouw schudt ’t centenbakje.
„Doorloope... Kees!" waarschuwt vrouwlief.
„Dag, meneer!"
Even ligt ie zijn hoed voor me af, verder
sukkelt het wederzijdsch huwelijksgeluk.
Amst. Crt.
der Rechtbank te Leeuwarden, waarbij hij
is schuldig verklaard aan doodslag en po
ging tot doodslag en veroordeeld tot 12 jaar
gevangenisstraf, omdat hij in den nacht van
19 op 20 Dec. 1.1. met een geweer geschoten
heeft op Auke Wagenaar en Anne G.
Westra, tengevolge waarvan de eerste eenige
oogenblikken later overleed en de andere
ernstig verwond werd doch het leven be
houden heeft.
Langezwaag, 7 Mei. Met den heer
B., tuinier alhier, die onlangs een ongeluk
had met een nog nieuw geweer, gaat het
boven verwachting. Vreesde men eerst, dat
hij zijn gezicht verliezen zou, hij zal het
mogen behouden. Met behulp van een
blauwen bril kan hij nu weder zijne werk
zaamheden in den tuin verrichten.
Hepk. Adv. BI.
Witmarsum. Op devoorjaarsveemarkt,
Maandag jl. alhier gehouden, was veel vee
aangevoerd, nl. 317 stuks rundvee.
De vare koeien waren talrijk vertegen
woordigd. De prijzen waren tamelijk hoog,
doch de handel was niet levendig, zoodat
er betrekkelijk niet veel werd omgezet.
In eene vergadering van de liberale
kiesvereeniging Wonseradeel", alhier ge
houden, is tot candidaat voor de a.s. Gemeen
teraadsverkiezing gesteld de heer Dr. Dnen-
dijk, arts te Makkum. De inlevering der
candidatenlijsten moet a.s. Zaterdag plaats
hebben.
Fr. Zuidwesthoek, 7 Mei. De eerste
week is goed geweest voor de ansjovis-
visschers. Tot Donderdag was de vangst
onbeduidend en bedroeg het beste schot
nauwelijks eenige honderdtallenna dien
tijd is er echter uitstekend gevangen. Vrij
dagmorgen bedroeg het beste schot ruim
23900, Zaterdag 18000 stuks. Vangsten van
700012000 stuks kwamen veel voor.
De markt van de vischjes is nog niet
gezet; men verwacht echter goede prijzen.
Volgens berichten werd aan den afslag te
Nieuwediep f 11 per 1000 gemaakt.
Langezwaag. Een drie-j arig kind van
den heer 8. B. alhier zat in het bosch en
kreeg een wondje aan haar been, waardoor
dit haar pijnigde. Het been liep op, werd
groen en blauw, zoodat men vreesde, dat
zij door een adder was gebeten. Den vol
genden morgen werd geneeskundige hulp
ingeroepen.
Leeuwarden. Zaterdag j.l. hield de
Staatscommissie tot onderzoek van het plan
tot droogmaking van de Lauwerzee weder
eene langdurige vergadering in het Gouver
nementsgebouw.
Na afloop der vergadering vereenigde de
voorzitter, de heer mr. B. P. baron van
Harinxma thoe Slooten, Commissaris der
Koningin in deze provincie, en diens echt
genoot, de leden der Commissie ten hun
nent aan een middagmaal.
Sueek, 8 Mei 1900. De handel in melk
vee kon vandaag beter. De luitjes van de
klei hadden nog wel zin aan een koebeestje,
maar een blik naar den regenloozen hemel
temperde den kooplust. Aan aanbod man
keerde ’t niet’t huurbetalen over een dag
of vier was ongetwijfeld de oorzaak, dat
menig beestje in klinkende munt moest wor
den omgezet. Toch beet ’t niet bijzonder,
de verkoop kon even behoorlijk worden
genoemd. Vet rundvee, dat vrij talrijk was
aangevoerd, blijft prijshoudend: de puikste
waar bracht ’t tot 31 en 32 ct. Vette kal
veren, die ’t in prijs van hunne ouders per
Kg. niet wonnen, bleven voor een groot
deel onverkocht, natuurlijk wegens weinigen
aftrek naar Engeland.
De handel in wol vee (schapen) was be
paald vlug, daarentegen in lammeren, waar
van er niet minder dan een honderd of
zeventien waren aangevoerd, uiterst traag.
Nuchteren kalveren blijven prijshoudend,
evenals vette varkens en exportsoort, die
graag werden gekocht voor 17 tot 20 cent
per ‘/a K.G.
8 Mei. Als een bewijs hoe groot de
woningnood hier is, kan dienen, dat thans
al een belooning wordt toegezegd aan den-
gene, die iemand met 12 Mei aan een ge
schikte woning helpt.
Naar we uit goede bron vernemen, staan
over vier dagen ruim 60 gezinnen zonder
onderdak.
De werklieden aan het filiaal van de
Electrische Drukkerij te Apeldoorn hebben
den arbeid neergelegd, omdat hun directeur
te Amsterdam aan het werk heeft mede-
geholpen. Zij zijn dientengevolge op 2 na,
die niet staakten, allen ontslagen. Men is
gedeeltelijk van nieuwe zetters voorzien,
zoodat het werk weer begint. De stakers
I worden in geen geval meer toegelaten.
MEIVUURTJE.
Een stil hoekje van den Binnen-Amstel,
bij het avond-vallen. Op de straatsteenen
twee straatjongens, gehurkt om een hoopje
hout, stroo en papierde eene klaar met
een lucifer om den brand er in te steken.
De andere, ernstig kijkend, onbewust
handen op de knieën een en al spanning
of ’t ie het „doen" zou. Achter deze een
derde, over hem heen buigendhier en daar
wat verschikkend op het brandstapeltje,
laatste houtjes er boven op gooiend. Een
vierde eindelijk, op een afstand, niet gerust,
maar half er bijbang dat ’t gezien zal
worden...
...Vier straatjongens bij hun Meivuurtje.
Dan zegt de bange: „Doe nou niet,Jèn.
Ötrakkies heb’ie ’n smeiris hier!"... „Och
joh, der is ommers gein smeiris te sien"...
„Der stoat ’r toch ein bij de Munt, slom-
mert. Die hêt ’t ommers dadelijk in de
goate
Dan een derde beslist, ’t zeker wetend
„En dan mag ie je lekker nog niks doen..."
Jan begrijpt, wat de andere bedoelt, en valt
triomfantelijk in
„’t Is ommers sijn wijk niet". En dan de
derde weer„O, zoo".
De bange overtuigd, komt wat nader...
Alle vier, nu over hun brandstapel heen
gebogen. Jan strijkt een lucifer over ’t doosje,
waarvan het zijvlak verweerd is, vol blauwe
en witte plekjes. Nog eens, en nog eens,
telkens een kort droog geluidje. Dan is de
kop van de lucifer gebroken... „Ver
domme".., Het houtje vermeerdert de brand
stof. Een nieuwe lucifer. Hij brandt. Nu
met het kleioe rosse vlammetje onder een
stukje papier, dat zachtjes omkrult en vlam
vat.. Een nijdig vlammetje, dat gauw om
zich heen vreet... Het is een stille voor
jaarsavond, zonder wind... Onderbet brand
stapeltje knettert het vlammetje, met spitse
tongetjes lekkend aan de upgestookte houtjes.
Een heel yl rookwolkje kringelt omhoog...
„Seg jón, Kaik is, wat ’n rook..."
„Nou, wat geeft dat! Zit j’er weer in
voor de smeiris, bangert."
De ander, in zijn eer getast, werpt de
donkere straatjongenskop afwerend terzij,
en dan om te laten zien, dat ie’took aardig
vindt: „’t Brandt lekker, wat?"
De andere drie knikkenzeggen niets,
te veel bezig om te praten. Het vuurtje
brandt. De gloed doet de jongens oprijzen
van de steenen en nu staan ze, met hun
vieren, in de vlammen te staren, die hooger
en hooger opvliegen, nu zonder rook... In
het grachtwater, reeds avond-donker, spie
gelen de rosse spitsvlammen. Jan, de chef-
stoker, blijft hout op ’t vuurtje gooien, oude
ton-duigen, die knetterend vlam vatten en
papier, dat dadelijk zwart ineenschrompelt,
even op vlamt en in asch uiteen valt.
Eensklaps een uitroep van schrik... „kaik
ereissies, daar heb ie ze
Aller oogen zien naar den overkant. Uit
de Reguliersbreestraat, van de Munt komen
ze aansnellen, de nieuwsgierigen. Vau daar
gezien, schijnt het vuurtje, wonderlijk hoog,
brand in de benedenverdieping van het
achterliggende gebouw.
Van de Blauwbrug naderen twee gehelm-
dende „bange ziet ze het e irst.. „Smeirisse,
jongens Dan Jan Allemachies, smeirisse,
kom mee, jonges
„Uittrappe!" „Nee, loat legge, kaik ze
’s loope
En in wilden ren verdwijnen ze, den hoek
om, langs den Zwanenburgwal.
Op de plaats des onheils staan twee
agenten. In het koper van hun helmen,
weerglimmert het laatste schijnsel van het
Meivuurtje.
POPPENKAST.
Op den Dam, achter het Kommandants-
huis, een zwermpje menschen om de straat*
rareaiek.
Een popje, dansend aan koordjes, maat- is in hooger beroep gekomen van het vonnis
Het Maandblad Het Gas bevat onder
staand schrijven van den heer K. Tromp
alhier, waarin de oorzaak wordt gemeld van
de dezen winter in de Gasfabriek ondervon
den stoornis in de levering van zuiver gas.
Ongetwijfeld zullen de gasverbruikers
met belangstelling kennis nemen van dit
stuk. Redactie.
Geachte Redactie!
In aansluiting met de mededeelingen
der heeren dr. A. Smits te Amsterdam
en J. van Poelgeest te Deventer, heb ik
gemeend een ander geval, waarbij zwavel
waterstof in het zui verhuis niet, bij den
motor wel werd geconstateerd, mijne
collega’s, vooral zij die het zoogenaamd
compoundstelsel hebben toegepast, niet
te mogen verzwijgen.
Den 7 Januari j 1. en
daarna had voornoemd geval hier plaats.
Drie kisten waren in werking, waarvan
het gas op de proefkranen der kisten 2
en 3 niet, doch bij den meter wel aanslag
op loodsuiker gaf.
Myn eerste vermoeden was, dat de
kranen niet meer zouden afsluiten, en
daarom werden alle kranen in een laag
van was en olie, later nog wel in klei
gezet, om van de afsluiting daarvan ver
zekerd te zijn. Geen baat, geen kwaad.
Ook de toestellen voor natte zuivering
werden schoongemaakt. Evenwel de zaak
bleef onveranderd, werd later zelfs nog
erger toen een versche kist werd bijgezet.
Eerst toen de zuivermassa bijna dubbel
zoo dik als gewoonlijk was aangelegd,
werd het gas bij den meter weder vrij
van zwavelwaterstof.
Wat is nu gebleken de oorzaak te zijn?
De kisten zijn compound ingericht, en wel
zoo, dat de inlaat tusschen de beide lagen
intreedt, terwijl de uitlaat èn boven èn
beneden de kisten is aangebracht.
Nu waren er nieuwe horden aangeschaft,
waarvan het eerste stel den 2 Januari in
kist twee, het tweede stel den 6 Januari
in kist drie werden geplaatst. Bij deze
nieuwe horden was de onderlinge tusschen-
ruimte der latten 10 m.M., bij de oude
horden slechts 3 m.M.
Tengevolge nu van het hierdoor ver
kregen grooter doorstroomings-oppervlak,
schijnt het grootste deel der gasproductie
den kortsten weg door de benedenste laag
te hebben gevonden, terwijl slechts een
gering deel door de bovenste laag ging,
en daardoor is ook de vraag opgelost,
waarom, toen een versche kist met nieuwe
horden belegd, werd bijgezet, en kist
No. 1, die nog met oude horden was
voorzien, werd afgezet, het gas nog on
zuiverder werd, tevens waarom den 7
Januari, dus zoodra in twee der in werking
staande kisten nieuwe horden waren ge
plaatst, het geval zich voordeed.
Zooals reeds hiervoren is meegedeeld,
werd het euvel verholpen, door de massa’s
dikker te leggen, doch ook nu nog werkte
het zuivermateriaal niet geheel af. Eerst
toen er strooken papier voor de horden
werden gelegd, dus het doorstroomings-
oppervlak veel kleiner werd, was de
zuivering weder goed.
By ’t geval, door den heer van Poel
geest genoemd, moet op de laatste kist
zwavelwaterstof geconstateerd zijn, doch
bij de hierboven genoemde werking niet.
Is het te verwonderen, dat ik eerst na
een volle week zoeken op het idee kwam,
of die nieuwe horden ook eens de oorzaak
koadea zjjal
Bolswardsche Courant.
bol sward s« wonseradeel
'J
ft
