NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD
BOLS WA RD EN W ONS ER A DE EL
I
No. 44. Verschijnt Donderdags en Zondags. Negen en dertigste Jaargang. 1900.
I
4
DONDERDAG 31 MEI.
BINNENLAND.
DE PASSIESPELEN
a
I
VOOR
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Zaterdagavond halftwaalf mishandelde
een sigarenmaker te ’s Gravenzande zijn
vrouw, door haar hoofd tusechen een deur
en het kozijn te knellen. Op haar hulpgeroep
werd zij door den nachtwaker bevrijd. Haar
man, die beschonken was, wilde later dien
nachtwaker te lijf met een hakmes, dat hem
werd ontnomen. Van een en ander werd
procesverbaal opgemaakt. De vrouw vraagt
echtscheiding aan.
T f
ten. Als het weer gunstig is, zal zeker een
groot publiek opkomen, om van dien strijd
getuige te zijn en te genieten.
Fr. Zuidwesthoek, 28 Mei. Ook in
de afgeloopeo week was de uitslag der
ansjovisvangst voor onze visschers onbevre
digend. Vele visschers vingen niet meer
dan 1000 1200 stuks in de geheele week
enkelen brachten het tot 6 a 8 duizend
stuks. Verbetering der vangsten wordt te
gemoet gezien bij zonnig weder met zwakke
Zuiden- en Westenwinden. Thans moet naar
sommige visschers meenen, de visch zich
in diepzee ophouden, waar ze niet te be
reiken is.
Zaterdagavond werd de prijs verhoogd
van f 8.50 tot f 9.00 per WGO stuks.
Workum. De voorj aarspaardenmarkt
was hier tamelijk bezocht, de handel aanvan
kelijk levendig, eindigde traagtoch is er
vooruitgang merkbaar.
Wordt bij een volgende gelegenheid de
bekendmaking op eenigszins ruimer schaal
toegepast dan zal aan voer en bezoek voor
zeker grooter zijn.
Opsterland, 28 Mei. In den nacht van
Zaterdag op Zondag zijn geheele strooken
aardappelplanten alge vroren. Van de akkers,
welke waren schoongemaakt, he. ftde vrucht
het meest te verduren gehad. M.n kan dus
ook nog te vroeg met aardappelschuffdlen
beginnen, want de niet schoongemaakte zyn
er over ’t algemeen beat afgekomen. Ook
heeft de jonge eik veel van de vorst geleden.
Gelukkig is er nu regen gevallen. Er
begon gebrek aan veevoeder te komende
greidlanden gingen bij den dag achteruit.
Enkele landbouwers waren reeds genood
zaakt hunne rogge af te maaien, als voeder
voor hun vee.
Langezwaag, 28 Mei. Met het meisje
van 8. B., dat onlangs door een adder is
gebeten, gaat het gelukkig vrij goed, dank
zij de krachtig aangewende hulp van den ge
neeskundige. Toen ’t kind gebeten en ziek
thuis kwam, zonder het geval te kunnen
verklaren, vroegen de ouders haar of zij niet
iets had gezien, Ja, antwoordde ze, zjj had
gestaan bij een mooien stok, welke leefde.
Balk, 28 Mei. Met zekerheid kunnen we
thans melden, dat de geschorste brievengaar
der J v. d. M. te Wou Isend reeds in handen
der justitie is. De vorige week is hy in zijn
dorp teruggekeerd en stelde zich zelf ter
beschikking. De beklagenswaardige jonge
man is daarop per rijtuig vervoerd.
Lleplc. Adv. BI.
In een der buitenwijken van Enschedé
vertoonde zich Zaterdag een ree, welk dier
in zijn vaart zich aan puntdraad van een
tuin'je zoodanig verwondde, dat het moest
worden afgemaakt.
Te Maastricht geraakte een 17-jarige
arbeider in de vloertegelfabriek der firma
Regout dusdanig tusschen de riemen van
een der machines beklemd, dat hij aan hoofd
en lichaam ernstige verwondingen bekwam
en eenige uren later overleed.
Geestverwanten. De bekende dienst
weigeraar D. Pn. J. de Bruin, ontving van
zijn grooten geestverwant, den bekenden
Russischen schrjjver Tolstoj, het volgende
telegram
„Uwe vrienden in Rusland, die van uwe
zielskracht hoorden, verheugen zien in zulk
een standvastigen broeder en wenschen u
toe ook verder voort te gaan in de vervulling
van den wil van onzen vader.
Leo Tolstoj en zijne vrienden
Zondag 10 Juni zal te ’s Hage een meeting
te zijnen gunste plaats hebben, waarbjj F.
Domela Nieuwenhuis en J. Metnöter, als
sprekers zullen optreden.
Het Staphorster boertje gaat niet over
zee. De N. Wins. Grt. weet, naar aanleiding
van het onlangs vermelde bericht omtrent
dezen wonderdokter, mee te deelen, dat onze
man bedankt heeft voor het aanbod, hem
door een Amerikaansch Consortium gedaan.
Een zijner eigen patiënten moet van deze
tegenspraak de zegsman zijn.
Hjj schijnt hier dus geld genoeg te ver
dienen.
Sneek, 29 Mei. De veemarkt was van
daag recht fleurig gestemd.
Vette kalveren waren in een ommezien
tijds tegen 22 tot 33 ct. per K.G. ver
kocht. ’t Nuchter soort was ook in miniemen
tijd opgeruimd en daarbij prijshoudend.
Vet rundvee blijft in den laatsten tijd
gewild, evenals vet soort varkens en biggen,
een verschijnsel dat steeds gepaard gaat
met een voorjaar, waarin de aardappelen
spotgoedkoop zijn.
In melkvee viel de omzet, evenals in
lammeren niet te roemen. Zoolang ’t grai-
gewas schraal blijft, zullen onze boeren er
met op gesteld zijn, nog meer luitjes aan
den groenen disch te zetten. Voor le kwali
teit rundvleescb betaalde men 30 a 31 ct.,
vette kalveren 32 a 33 ct., Londensche
schapen 17 a 28 ct., varkens 20 21 ct.
We zitten er maar weer danig hier
in met ons drinkwater. De stadsregenbakken
laten allen reeds den bodem zien en parti
culieren, die nog een beetje hebben, doen
ons herinneren aan ’t beleg van Leiden,
toen zij, die nog een greintje levensvoorraad
bezaten, dit in kisten en kasten sloten, uit
vrees dat ’t zou worden opgeëischt.
Voor een emmer regenwater betaalt men
tegenwoordig graag weer 5 ct. en ’t is er
dan soms ook nog een emmer naar.
Maar het moet nog erger worden, zullen
de ooren onzer raadsleden open gaan voor
een waterleiding.
Nu er van een nieuwe veemarkt niets komt,
hopen we maar, dat een enkele onzer vroede
mannen de kat de bel aan bindt, door eens
een schildering in de raadszaal op te hangen
van alles, wat er tegenwoordig zooal voor
drinkwater wordt gebezigd.
Eerst zal de tijd echter wel moeten komen,
dat de typhus binnen onze veste haar intocht
gaat houden, voor en aleer de tjjd nadert,
waarop elk huisgezin alhier ’t geheele jaar
door in het bezit komt van drinkbaar water.
Wonseradeel. Het droge, koude weer,
dat we tot nog toe „genoten" hebben, heeft
vooral ongunstig gewerkt op de bieten. Ze
kwamen heel onregelmatig op, of bleven
voor ’t grootste deel weg. Sommige ver
bouwers hebben daarom tweemaal moeten
zaaien. Onder de vruchten, die dit jaar op
onze bouwlanden talrijk vertegenwoordigd
zijn, moeten vooral aardappels en vlas ge
noemd worden. En onder de eerste komen
de magna bonums het meest voor. De goede
resultaten, die deze soort meestal oplevert,
heeft tot dien meerderen verbouw den grond
slag gegeven.
Witmarsum. We hebben j.l. Zondag
reeds een voorproefje gehad van wat de
Bondswedstrijd ons Pinkstermaandag zal
kunnen schenken. Het partuur uitPingjum
met den matador J. Reitsma aan ’t hobfd,
heeft zijne krachten gemeten tegen den
bekenden Jan Kuperus van Marsum, en
een paar andere, eveneens bekende kaatsers.
De partyen, die gespeeld zyn, geven ons
recht om een spannenden strijd te verwach-
De wereldtentoonstelling te Parijs en de
Passiespelen te Oberammergau zullen dezen
zomer ongetwijfeld een enorme aantrek
kingskracht uitoefenen op het reizend pu
bliek. De Passiespelen hebben gelijk bekend
is, om de tien jaren plaats en in de laatste
decenniën verheugden zij zich in een steeds
stijgende belangstelling. Het anders zoo
stille dorpje wordt dan plotseling het doel
wit van een ware volksverhuizing en jong
en oud, rijk en arm geeft zich vier maanden
lang over aan de geweldige dramatische
emoties, welke de lijdensgeschiedenis van
Christus in zoo rjjke mate wekt.
Naar aanleiding van de herhaling der
Passiespelen (Donderdag j 1. had de eerste
opvoering plaats) schrijft de regisseur Otto
Ewald te Cassel in een Duitsch blad het
volgende:
Afgezien van allerlei duidelijk in ’t oog
vallende gebreken, zegt hij, is de totaalin
druk van deze opvoeringen oneindig grooter
dan dien men, vooral van de regie, bij andere
dilettant-opvoeringen ontvangt. Dit heeft
verschillende oorzaken en wel le de dra
matische stof zelf; 2e de uiterst gelukkige
inrichting van hettooneel; 3e de misschien
onbewust, somtijds echter bewonderens-
waardige insceneering en 4e de persoonlijk
heid der voorstellers.
De stof is ons immers reeds uit onze
kinderjaren bekend; geen wonder dat het
ons machtig moet aangrijpen als al de roe
rende gebeurtenissen uit het leven van den
Heiland, zijn gestalte en de figuren zijner
omgeving voor onze oogen plotseling levend
worden.
De handeling begint met den intocht in
Jerusalem en eindigt met de opstanding;
zij gaat vergezeld van voorstellingen van
levende beelden uit het oude testament.
De verklaringen bij deze beelden worden
door 34 in Grieksche gewaden gekleede
vrouwen en mannen gezongen. Dezen wor
den „Schutzgeister" genoemd. Zij treden
steeds voor rechts en links uit zuilenhallen
te voorschijn en zijn dus blijkbaar een na
bootsing van het koor in de orchestra van
het theater der Ouden. De tekst der ge
zangen en dramatische scènes onderging in
den loop der jaren vele veranderingen, ver
beteringen en weldadige verkortingen.
Vroeger werd alles in kreupel-verzen gespro
ken en er kwamen ook vreemde scènes in
voor, zoo werd bijv, een Hel-raad gehouden
en was er een scène, waarin kleine duivel
tjes Judas de ingewanden uit het lijf rukten.
Tot dien tijd beruste de geheele leiding
in handen van een geestelijke uit het na
burige Benedictijner klooster. Dat was in
de 17e eeuw, dus nog ten tijde van de sedert
de 12e eeuw bestaande mysteriespelen,
waarvan het Oberdmmergauer Passiespel
blijkbaar een overblijfsel is. De tegenwoor
dige bewerking is van den geestelijken Rath
Daisenberger en de muziek van den leeraar
Dedlar.
Het tooneel, vroeger op het kerkhof, be
vindt zich sedert 1830 op een groote weide,
voor het dorp. Het stelt Jerusalem voor en
is samengesteld uit een reusachtig open
voortoonel, uit twee van daaruit naar achter
loopende straten en een middenbouw, welke
laatste evenals onze moderne schouwburgen
is ingericht. Deze dient voor de levende
beelden en die scènes, welke een gesloten
ruimte eischen; zij is dan ook overdekten
voorzien van een voordoek. Daar er van
geen kunstmatige verlichting sprake mag
zijn, is dat middentooneel dikwijls wel wat
donker.
Als regisseur fungeert de burgemeester
Johan Lang. De decoraties zijn volgens de
regelen der kunst geschi'derd, de kleurrijke
en meest volgens gezaghebbende bronnen
bewerkte costuums het costuum van
den hoogepriester is bijv, bewerkt volgens
de aanwijzingen voorkomende in geschriften
van den Romeinschen schrijver Josephus
zijn naar de ontwerpen van Ludwig Lang
vervaardigd, die ook meestal op uitstekende
wjjze de levende beelden groepeert.
De Oberammergauers stellen er een eer
in alles wat voor het „spel" noodig is, uit
hun midden te verschaffen. Uitgezonderd
de machinerie voor het tooneel, wordt dan
ook alles door de dorpelingen geleverd.
De voorbereidingen voor het Passiespel
worden zoo consciëntieus getroffen als nau-
weljjksaan eenberoepstheater.Veelmoeielijk-
heid heeft men in den regel met de bezet
ting der rollen, want pruiken, valsche
baarden, schminke enz. worden niet gebruikt
en daarom moet elke speler zoo nauwkeurig
mogelijk in wezen en persoonlijkheid met
den voor te stellen persoon overeen komen.
oefend en het bloed te voorschijn treedt.
Op dezelfde wijze is de doornenkroon inge
richt, welke door twee lansknechten door
middel van een buigzame bamboesbuis
schijnbaar zoo vast op het hoofd van den
Heiland gedrukt wordt, dat een aantal
bloeddruppels het gelaat verven. Men ziet
dat dergelijke technische moeilijkheden door
de regie op voortreffelijke wijze zijn opgelost.
Wat nu de uitvoerenden betreft, zij zijn
allen uit de omgeving zelf, dus in betrek
kelijke afzondering van de wereld geboren
en opgevoed. De bewoners van Oberam
mergau beoefenen voor een deel den land
bouw en het andere deel houdt zich zoo
goed als geheel met de kerkelijke houtsnij
kunst en de daaraan verwante vakken bezig.
Dat bij de medewerkenden groote intelli
gentie aanwezig moet zijn en dat zij met
de figuren uit de heilige legende van kinds
been af vertrouwd worden gemaakt, spreekt
van zelf. Heel hun uiterlijk heeft dan ook
iets artistieks, ik zou bijna zeggen, bijbelsch,
zonder affectatie. Dit is op de afbeelding
van Anton Lang, die den Christus voorstelt,
duidelijk te zien. Er heerscht overigens in
Oberammergau in wezen, kleeding en huis
vesting bij de bewoners de grootste eenvoud
en bescheidenheid en bij het spel geven zij
zich geheel met een geestdrift, die geen
zelfzucht kent. Een onschatbaar materiaal
voor den regisseur.
Men verwacht dit jaar een zeer grooten
stroom van bezoekers, vooral Engelschen,
die naar men meent met het oog op de
minder goede stemming welke te hunnen
opzichte in Frankrijk heerscht, de tentoon
stelling te Parijs zullen mijden. Amst. Ct.
Het „drillen" der dorpsbewoners duurt
gedurende de 10 jaren die tusschen de voor
stellingen liggen, steeds voort. Er worden
van tijd tot tijd op een oefeningstooneel
historische stukken gegeven om routine te
verkrijgen en de geschiktheid van de spelers
voor deze of gene rol te leeren kennen.
Langzamerhand worden dan de rollen voor
het Passiespel verdeeld, hetgeen heel wat
opwinding onder de bevolking teweegbrengt.
Vooral de Christusrol veroorzaakt veel
hoofdbreken daar van de bezetting een groot
deel van het succes van de spelen afhan
kelijk is. In de laatste decenniën was zij
door den beeldsnijder Josef Mayer uitste
kend bezet. In 1890 zou Mayer, daar hij
reeds 47 jaar was, door een ander worden
vervangenmen kon toen echter geen ge
schikt persoon vinden en speelde Mayer den
Christus nogmaals. Dit jaar zal echter de
pottenbakker Anton Lang, een jonge man
van fraaien lichaamsbouw met een mooien
donkeren baard en lang krullend haar, de
hoofdrol vervullen.
Zijn alle rollen verdeeld, dan beginnen
de repetities, hetgeen thans reeds in Decem
ber van het vorige jaar het geval was. Zij
worden met den grootsten ernst bestudeerd,
daar ieder der medewerkenden er een eer
in stelt de hem opgedragen taak naar den
eisch te vervullen.
Aan de opvoeringen bemerkt de vakman
direct dat de regie aan bekwame handen
is toevertrouwd. Het is waarlijk geen klei
nigheid om van circa 700 menschen waarbij
zich kinderen van drie jaar bevinden, zulk
een nauwkeurig samenspel, zulk een leven
dige deelneming aan de handeling te ver
krijgen. Bijzonder effectvol zijn de scènes
waarin groote menschenmassa’s voorkomen
en waardoor het geheele reusaehtige tooneel
wordt ingenomen, zooals: de intocht in Jeru
salem, de verdrijving der handelaren uit den
tempel, de opruiing van het volk door de
priesters en ook de kruisiging. Veel indruk
doch van anderen aard maken ook de meer
intiemere scènes als: de voetwassching, het
avondmaal, de hof van Gethsemane en de
kruisafneming. Men zou meenen, dat het
komisch en vermoeiend moest werken als
Jezus, met een soort van boezelaar voor,
successievelijk voor alle jongeren nederknielt
om hen de voeten te wasschen en af te
drogen of als hjj zonder een woord te spre
ken, rondgaat en aan ieder brood en wijn
reikt; toch is dat niet het geval.
Het aan het kruis nagelen van Jezus
geschiedt bij gesloten doek.
Men hoort slechts de doffe hamerslagen
waarvan het geluid echter den toeschouwers
door merg en been dringt. Dadeljjk bij het
opgaan van het gordijn wordt het bovenste
gedeelte van het kruis met touwen omhoog
geheschen terwijl het voeteinde staan blijft,
wijl het zich in een vast scharnier beweegt.
Het is een overweldigende aanblik plotse
ling den slechts met een lendendoek be-
kleeden Heiland schjjnbaar met nagels aan
het kruis geslagen, te zien, aan weerzijden
geflankeerd door de beide moordenaars, die
door middel van touwen aan de dwarshou
ten hunner kruisen zijn vastgebonden. Het
spreekt van zelf dat de tijd gedurende welken
de uitvoerders aan het kruis moeten hangen
een allesbehalve aangename voor hen is.
Hun ledematen verstijven langzamerhand,
waarom de latere, wederom bewonderens-
waardig gearrangeerde kruisafneming met
de uiterste voorzichtigheid moet geschieden.
Het spreekt tevens van zelf dat hij die den
Christus voorstelt, een schoongebouwde man
moet zijn, want van opvulling met watten
waardoor de gewone acteurs zich de noodige
„afronding" weten te geven, kan hier na
tuurlijk geen sprake zijn. Ten einde aan de
enorme lichamelijke vermoeienissen van de
uitvoerenden tegemoet te komen, steunen
de voeten op een klos. Verder slingert zich
om het lichaam, onder het vleeschkleurig
tricot verborgen, een sterke, breede band
met ijzeren ring, welke door een opening
in het tricot op den rug, getrokken en aan
een haak aan het kruis wordt gehangen.
Buitendien houden beide handen de dikke
nagelkoppen omklemd. De punten der nagels
dringen natuurlijk niet door de handpalmen
heen dat zou al te realistisch zjjn
maar zijn in een rechten hoek gebogen en
gaan tusschen den middel- en ringvinger
door, wat men echter op een afstand niet
kan zien.
Als Longinus Christus den steek in de
zjjde toebrengt, komt er echt bloed te voor
schijn. Dat maakt een afgrjjseljjken indruk,
doch veroorzaakt den uitvoerende geen pjjn.
In het bovenste gedeelte van de lans is n.l.
een met bloed gedrenkte spons verborgen.
De met een kleine opening voorziene lans
punt dringt met in ’t lichaam van den
Christus, maar wjjkt veerend achteruit, zoo
dat er een druk op de spons wordt uitge-
o
Bolswardsche Courant.
f
TE
OBERAMMERGAU.
