NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD
BOLSWAKB SK WONSBRADEEE
No. 56. Verschijnt Donderdagsen Zondags. Negen en dertigste Jaargang. 1900.
DONDERDAG 12 JULI.
BINNENLAND.
VOOR
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Iets over bloedarmoede en bleekzucht.
Naar Dr. F. SCHMIDT.
zwemmen, zich op de gladde ijsbaan bewegen
op heerlijke winterdagen, mogen zij zich op
de zonnige wegen op het rijwiel in schoone
dreven verplaatsen, dat is veel beter dan
het kostbare naar badplaatsen enz. gaan;al
die dingen zijn krachtiger voorbehoedsmid
delen tegen bleekzucht, bloedarmoede en
zenuwzwakte, beter en zekerder, dan heele
scheepsladingen van staalpillen en medicijn-
fleschjes. Willen we onze opgroeiende meisjes
frisch en krachtig zien worden, dan is er
geen beter middel, dan eene goede lichame
lijke opvoeding.
Olympia.
gevallen gebeuren moet, worde ter beoor-
deeling van den arts overgelaten. Voor ons
kan het hier slechts van belang zijn na te
gaan, in hoeverre lichaamsoefeningen, gym
nastiek, spelen, kleine of groote wandelingen,
wielrijden, schaatsenrijden, zwemmen enz. in
staat zijn, het ontstaan van bleekzucht bij
onze meisjes te voorkomen of daar, waar
bloedarmoede reeds aanwezig is, de bloed-
vorming opnieuw te verlevendigen en het
begin der ongesteldheid weder te genezen.
En nu staat het vast, dat regelmatige
lichaamsbeweging den hartslag en de adem
haling krachtiger maakt, het bloed sneller
door het lichaam drijft, de stofwisseling ver
hoogt; in het kort de verschillende levens
verrichtingen versterkt. Dit heeft een beter
gebruik yan het voedsel ten gevolge en
tegelijk eene verhoogde vorming der roode
bloedcellen, die voorname elementen voor
een gezond leven. Er is echter een groot
verschil in de soort hoeveelheid en wijze van
beweging, die in dergelijke gevallen moet
toegepast worden.
Bij werkelijk bloedarme meisjes moet er
streng gewaakt worden tegen overmatigen
lichaamsarbeid, want deze zal meer nadeel
dan voordeel doen. Bij haar mogen de ver
schijnselen van vermoeidheid niet kunnen
optreden, want bij bloedarmen kan deze zelfs
bij zeer geringe spierinspanning te voorschijn
worden geroepen. Immers als onze spieren
arbeid verrichten, heeft er in de spieren
stofwisseling, verbranding plaats, die de be
hoefte aan zuurstof verhoogen. De toevoer
van zuurstof moet echter plaats hebben door
de roode bloedlichaampjes, welke de zuurstof
uit de in de longen voorkomende buitenlucht
hebben opgenomen en door het bloed naar
de werkzame weefsels moeten voeren. Waar
echter het bloed arm is aan deze zuurstof-
dragers, wat bij bleekzucht het geval is,
moet reeds bij geringen spierarbeid de adem-
halingswerkzaamheid verhoogd, de hartslag
krachtiger worden, om het zuurstofverbruik
te dekken. Doch spoedig is het hoogtepunt
dezer werkzaamheden bereikt en de krachten
weigeren dezen arbeid te volbrengen. Terwijl
bij gezonde meisjes de beweging eene kleur
op het gelaat brengt, zal het bloedarme wezen
spoedig bleek worden. Een korte loop, een
snel trappen klimmen enz. veroorzaakt bij
bloedarmoede reeds spoedig hartkloppingen
en snelle ademhaling. En waar we weten
dat lichaamsbeweging het kind nuttig zou
zijn, moeten we zien, dat zulk een beweging
door den bloedarme niet verdragen kan
worden 1
Doch, daarom den moed niet opgegeven.
Het vermoeidheidsgevoel is de beste en de
meest vertrouwbare, de natuurlijke graad
meter voor hetgeen de mensch ten opzichte
van de beweging kan verdragen. Wat een
gezond meisje spelend kan verrichten, kan
men nog niet van een bloedarme verlangen
of verwachten. In het laatste geval moet
men er steeds op bedacht zijn, bij beginnende
vermoeidheidsverschijnselen de beweging ter
stond te doen ophouden en tijd voor uitrusten
te geven. Zijn ademhaling en hartslag tot
rust gekomen, hebben de spieren zich her
steld, dan kan men weer een nieuwe proef
wagen. De oefeningen bij de gymnastiek
voor meisjes in gebruik, zijn zoo menigvuldig
we kunnen beschikken over gemakkelijke,
weinig inspannende en toch opwekkende
bewegingen, 'dat als deze oefeningen regel
matig worden toegepast, er langzamerhand
een betere levenswerkzaamheid moet komen;
zonder dat de vermoeidheid te voorschijn
treedt. Voor bloedarmen is het echter nood-
zakelijk, dat de beweging in de frissche
buitenlucht plaats hebbe; omdat de lucht
in een lokaal, al is die nog zoo frisch, nooit
de buitenlucht kan vervangen: de adem
haling is immers voor eene goede bloedvor-
ming de voornaamste eisch! Maar het is niet
alleen de zuiverheid der lucht, ook licht
heeft invloed op den gezondheidstoestand
van den mensch. Het is niet alleen de plant
die lucht en licht noodig heeft om te gedijen
ook de mensch heeft aan het laatste groote
behoefte. Vandaar dat een verblijf in een
bosch of bergachtige streek of aan de zeekust
dikwerf zulke groote wonderen op het lichaam
kan uitoefenen.
Een langer of korter verblijf aan de zee
of in een bosch- of bergstreek is echter slechts
voor een zeer klein gedeelte onzer vrouwen
en meisjes mogelijk. En gaat men na zulk
een verblijf weer tot zijne vroegere levenswijze
over, dan zijn spoedig de voordeelen er van
verdwenen. Daarom is het beter, het geheele
jaar door zich beweging, frissche lucht en
veel licht te verschaffen. Mogen daarom onze
meisjes steeds in grooter aantal zich in het
vroolijke turnen vermeien, om flink en sterk
te worden, mogen zij zich met een vroolijk
spel in de frissche buitenlucht krachtiger
trachten te maken, onder vroolijk gezang
zich in veld en wend bewegen, mogen zij
Sneek. Dat het kaatsspel terrein wint,
blijkt telkens meer. Te Joure heeft de heer
S. S. de Vries gratis een stuk weiland dis
ponibel gesteld om jongelieden van 12 tot
17 jaar gelegenheid te geven zich in het
kaatsen te oefenen. Tot nu toe was het
kaatsspel daar onbekend, thans is er eene
kaatsclub opgericht.
We hopen, dat spoedig Joure een voor-
looper van Sneek mag gebleken zijn en ook
onze stad het kaatsspel in zijne oude eere
herstelle.
In de gisteren gehouden zitting der
Rechtbank te Leeuwarden werd Chr. P.,
vroeger koopman alhier, wegens bedriege-
lijke bankbreuk veroordeeld tot 6 mdn.
gevangenisstraf met bepaling, dat bij de
ten uitvoerlegging van het vonnis de in
voorloopige bewaring doorgebrachte hech
tenis geheel in mindering zal worden ge
bracht. De eisch was 2 jaar.
Workum. Zaterdag en Zondag hield
de „Koninklijke" te Amsterdam hare wed
strijden op het IJ en de Zuiderzee. Voor
kleine scheepjes was ’t weer bepaald te bar
er woei me een bries. Ons trekt in dezen
wedstrijd altijd de klasse „Vracht- en Beurt
schepen van 35 ton en daarboven", omdat
onze stadgenoot J. Koch als geabonneerd
schijnt op den prijs. Ook Zondag jl. weder.
De eerste prijs f 100 werd behaald door
„De Vijf Gebroeders" van J. Koch alhier,
in 2 uur 18 min. 50 sec., de 2e prijs f 75,
door „Leonardos" van Sj. Deden te Bak
huizen in 2 uur 30 min. 2 sec., en de 3e
prijs f 50 door „De Kluinkof" van J. Karei
te Broekerhaven in 2 uur 32 min. 19 sec.
Lemmer. De vissch.A.deBlauw,de eenig-
ste onzer visschers, die de ansjovisvisscherij
nog voortzet, had de vorige week een aardig
buitenkansje, hij toch ving in drie nachten
nog 8000 stuks ansjovis, die hem f 8,50 de
1000 opbrachten. Het schijnt dus, dat de
ansjovis nog niet geheel uit de Zuiderzee
is verdwenen.
Fr. Zuidwesthoek, 9 Juli. Hetkotte-
ren op de Friesche meren eene in de
laatste jaren zeer populaire sport zal,
naar het zich laat aanzien, dezen zomer
niet druk worden. Vorige jaren om dezen
tijd of reeds vroeger waren de toeristen al
onder zeil, thans laten ze op zich wachten.
Wellicht moet de reden daarvan gezocht
worden in het ongunstige zomerweder, mis
schien ook in de vrees van de Engelsche
bezoekers voor eene onheusche bejegening,
tengevolge van den oorlog in Zuid-Afrika.
Dat deze vrees niet ongegrond is, is reeds
gebleken. Een gezelschap, waaronder dames,
werd op hoogst laakbare wijze, lastig ge
vallen op onderscheidene plaatsen. We
behoeven zeker niet te zeggen, dat eene
dergelijke handelwijze strengelijk afgekeurd
moet worden. Ze is beschamend voor de
aloude gastvrijheid van ons gewest en ge
tuigt allerminst van warme sympathie voor
der Boeren zaak.
Sneek, 10 Juli. Tal van Belgen be
wogen zich heden op onze veemarkt.
Voor het fijnste melkvee en drachtig
soort werden hooge prjjzen besteed. In
Londensche schapen was de handel buiten
gewoon vlug; opgekocht werd tegen 31&.35
cent per halve Kilo. In vette kalveren is
in den laatsten tijd bij dalende prijzen
weinig omzet, hoogstens 28 tot 30 cent kan
worden bedongen. Even zoo was het in
nuchter soort, dat varieerde van 6 tot 8‘/j.
Biggen voor exportslagerjjen besom den
17 al7'/2 cent, vette varkens le kwaliteit
19 a 20 ct. In kleine krulstaartjes, was de
handel vrij levendig, daarentegen naar jonge
woldragers, haast geen vraag.
’t Ruwe voetbalspel, die prachtige
Engelsche vinding, waar de beste beenen
op den duur voor zullen bezwijken, wil
men hier vervangen door ’t kaatsspel, dat
zeker allermeest aanspraak heeft op een
hoogst gezonde lichaams-beweging te zijn
en dat met volle rwht onder de natuurlijke
lichaamsoefeningen mag worden gerang
schikt.
Een commissie heeft zich reeds gevormd
voor het inzamelen van gelden voor een te
houden kaatspartij op Maandag 20 Aug. en
circulaires zijn verspreid waarin het kaats
spel zeer duidelijk wordt verklaard.
Joure, 10 Juli. Heden morgen om
streeks half negen ontstond in deTorenstr.
brand in een bergplaats van den schipper
B. Huisman, vermoedelijk door het te hard
stoken van een kookkachel. In den beginne
ernstig, daar een op den zolder geborgen
groote hoeveelheid brandhout reeds vuur
had gevat, konden de vlammen toch nog
worden bedwongen. De schade is door ver
zekering gedekt.
Zuidwesthoek, 9 Juli. Voor de meeste
boeren zijn de vooruitzichten hier met den
a. s. winter niet rooskleurig. Geruimen tijd
toch is men aan het maaien, terwijl aan
hooien zoo goed als niet kan worden ge
dacht. In menig stuk hooiland ligt het
gemaaide al 4 a 5 weken op zwad. Door
de gedurige regens heeft het zoo goed als
alle waarde verloren. Veel kans op goed
hooi bestaat er alzoo niet meer. Bij deze
ongunstige omstandigheden komt nog, dat
men steeds volk in dienst heeft, zonder er
veel van gedaan te krijgen, hetgeen veler
beurs slecht past.
Opsterland, 9 Juli. Bij de laatste
verkoopingen van op wortel staand grasge-
was, zijn nog de hoogste prijzen bedongen.
In vele gevallen komt het voer hooi op
f 15 a f20; sommige veehouders is het
niet gelukt om een perceel te bemachtigen
de hooge prijzen schrikken hen te veel af;
volgens hun beweren gaat het niet aan om
voor een koeseten hooi van f 75 tot f 100
te betalen, omdat zij dan onmogelijk in
hun bedrijf kunnen blijven. Zij moeten dan
ook besloten zijn, hun vee van de hand te
doen, hetgeen belangrijk voordeeliger uit
komt.
Leeuwarden, 7 Juli. Den 24en dezer
maand zal het 70 jaar geleden zijn, dat hier
de harddraverij werd gehouden in tegen
woordigheid van koning Willem I, zjjn zoon
en zijn kleinzoon, de latere Willem II en
Willem III. Naar aanleiding van dit feit
werd een medaille geslagen met de beelte
nissen der drie Oranjes en in ’t museum
vindt men nog een afbeelding van dit ge
denkwaardig feest.
De volgende eigenaardige advertentie ver
scheen den 20 Juli in de Leeuw. Ct: J. C.
de Graaff, Dames-Kapper, zal gedurende
het verblijf van Zijne Majesteit te Leeu
warden, gereed zijn de Dames te kappen,
naar den laatsten smaakhij is voorzien
van Dames-Haartouren, en is gelogeerd bij
R. D. de Vries, op de Vleeschmarkt, let
ter F, no. 15.
Arme Leeuwarder dames, die het destjjds
op gewone dagen zonder kapper moesten
doen.
Heerenveen, 9 Juli. Er loopt hier
heden een gerucht, dat van eene familie,
welke een paar jaar geleden van hier naar
Gronau (even over de Duitsche grens) is
vertrokken, een der oudste jongens iemand
heeft doodgestoken en dat hij, wegens dezen
moord ter dood veroordeeld, beden zou wor
den onthoofd. De familie hier heeft heden
naar de ouders geschreven ter informatie
of het gerucht waarheid bevat of niet.
Teroele, 9 Juli. J.l. Vrijdagmorgen
sloeg de rook uit ’t dak bij ’t uilebord
van de boerenwoning van K. K. alhier.
Daze was met zijn hooiers in ’t veld. Zijn
buurman W. d. J. kwam met zijne lieden
onmiddellijk toesnellen en aan hunne ver-
eenigde pogingen gelukte het ’t reeds smeu
lende hooi te blusschen. Hoogstwaarschijn
lijk was geen hooi broei de oorzaak. Maar
in dezen natten zomer vaak tot werkeloos
heid gedoemd, kunnen de hooiers ’t er af
nemen en wordt in de schuur ’t pijpje wel
eens aangestoken. Of hierin niet de oor
zaak te zoeken is?
Drourijp, 7 Juli. Een treurig ongeval
had hier heden middag plaats. Men was
begonnen met ’t plaatsen der steigers in de
Hervormde kerk, die van een nieuw gewelf
moet worden voorzien. Bij deze bezigheid
schoot een balk uit en trof den opperman
J. P., een oppassend werkman, zoodanig dat
hij bewusteloos moest worden weggedragen.
Naar men zegt, is ’t personeel tegen
ongelukken verzekerd.
Fr. Zuidwesthoek, 9 Juli. De kaas
handelaar B. te 8. heeft zjjn woonplaats
verlaten, zonder adres achter te laten. Naar
we vernemen, zijn onderscheidene zuivelfa
brieken in de provincie bjj dit vertrek voor
bedragen van 300 tot 1000 gld betrokken^
Mil
Als men heden ten dage eene schaar van
volwassen meisjes opmerkzaam gadeslaat en
eenige geëigende vragen tot haar richt, zal
men in de meeste gevallen tot de ontdekking
komen, dat minstens de helft van deze jonge
menschen bloedarm is en lijdt aan bleekzucht,
of in de ontwikkelingsperiode van 14 tot 18
jaar daaraan geleden heeft. Het uiterlijk
behoeft niet bepaald op eene armoede van
het bloed aan roode bloedlichaampjes te
wijzen, doch de bleeke kleur der lippen, maar
vooral van het tandvleesch en van de binnen
zijde der oogleden wijzen aan, dat het kostbare
sap, dat door onze aderen vloeit, het bloed,
bij haar niet van eene gezonde samenstelling
is. Doch is de bleekzucht sterker ontwikkeld,
dan is het gezicht wasbleek van kleur, de
lippen hebben bijna niets meer van eene
roode kleur, tandvleesch en binnenste deel
der oogleden zijn bloedeloos en haast geelwit
gekleurd. Bepaalde bleekzucht brengt meestal
nog andere ziekelijke aandoeningen mee.
De spijsvertering is meestal gestoord, eene
goede eetlust ontbreekt of men is verzot op
ooft, op zure spijzen enz., terwijl de patient
een tegenzin heeft in de beste voedings
middelen: melk, eieren en vleesch. Dikwijls
komen hevige maagpijnen voor, de voorboden
van zich ontwikkelende maagzweren. Hoofd
en aangezichtspijnen zijn lastige plagen en
vergallen menig levensgenot; bij alle moge
lijke gelegenheden krijgen zij een aanval
van zwakte en duizeligheid, kleine lichame
lijke inspanningen vermoeien spoedig. In het
kort, een geheel leger yan kwalen vindt
zijn grond in eene slechte bloedzelfstandigheid.
Vermagering is bij bleekzucht niet nood
zakelijk. Integendeel is de voedingstoestand
dikwijls schijnbaar goed, terwijl eene zekere
volheid en ronding der vormen aanwezig is.
Deze volheid en ronding worden echter slechts
te voorschijn geroepen door vetaanzetting
onder de huid en sterker watergehalte der
weefsels. De huid heeft eene bleeke kleur,
is bloedleeg, week, sponsachtig en gemak
kelijk indrukbaar; de daaronder liggende
spieren voelen slap aan en zjjn gering in
massa. Een scherpe tegenstelling vormen zij
met de stevige en toch elastische huid en
het vastere spierweefsel van een meisje, dat
gewoon is aan krachtige en voldoende be
weging.
Hoe, mag men met recht vragen, komt
het dat de vrouwelijke jeugd zoo veelvuldig
aan deze ongesteldheden lijdt, die de oorzaak
worden van talrijke, het leven dikwerf ver
bitterende kwalen De oorzaken zijn vele,
en voor het grootste deel vinden zij hun
ontstaan in de opvoeding en de gewoonten.
De aanleg voor bleekzucht is dikwerf erfelijk.
Ook eene ondoelmatige wijze van voeding
in de prille jeugd vormt dikwerf de kiem
voor latere zwakte. Het vele stilzitten als
het kind naar school gaat en bij huiselijke
bezigheden, zoowel als het gebrek aan vol
doende beweging in de buitenlucht, oefenen
een grooten invloed uit op de organen voor
de bloedvorming. Dan speelt ook de kleeding
van het meisje eene belangrijke rol. Het
corset omsnoert bij het meisje de onderste
borststreek, en de mode van den jongsten
tijd om een breeden gummiriem om het
middel te dragen, verergert deze omsnoering.
Daardoor wordt de ademhaling en daarmee
de gaswisseling in het bloed krachtig be
lemmerd. De krachtigste ademhalingsspier,
het middelrif, wordt tot nietsdoen gedwongen
en de ademing door de onderste grootste
longkwabben wordt verhinderd, door de
samenpersing van het onderste gedeelte van
de borstkas. Doch dit is nog niet het eenige.
De druk, door corset en gordel uitgeoefend,
werkt ook op de maagstreek, en waar de
smalle taile noodzakelijk de inwendige holte
van den romp moet vernauwen, heeft de
maag op hare natuurlijke plaats geen ruimte
genoeg en wordt naar beneden gedrongen.
Dat hierdoor verschillende maagongesteld-
heden worden veroorzaakt, is buiten kijf.
Het is niet genoeg, dat het corset den
vorm van den vrouweljjken romp wijzigt,
maar het is ook dikwerf de naaste oorzaak
van het ontstaan van bleekzucht en de ge
volgen daarvan bij een groot deel onzer
vrouwelijke jeugd.
Het is hier de plaats niet na te gaan, of
er nog andere oorzaken voor het ontstaan
van bleekzucht zijn aan te wijzen; evenmin
kunnen we de geneesmiddelen, die in zeer
ernstige gevallen aangewend worden nader
bespreken. Naast een legio middelen, waarvan
ijzer het hoofdbestanddeel is, spelen een
bepaald diëet, zooveel mogelijk verblijf in
gezonde lucht, onthouding van geestelijke
inspanning of opwekking van het gemoeds
leven, goede verzorging van de huid en matige
beweging de hoofdrol. Wat in bijzondere
r»
Bolswardsche Courant,
