NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD
JOLSWAR» EN WONSERADEEL
No. 78. Verschijnt Donderdags en Zondags. Negen en dertigste Jaargang. 1900.
BINNENLAND.
p DONDERDAG 27 SEPTEMBER.
Praatjes over dit en dat.
VOOR
INGEZONDEN.
1
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
8
spoedig geëindigd zijn, tenzij, wat met te
denken is, de Kamers den post niet goed
keuren. Hepk. Adv.bl.
Gaasterland, 24 Sept. Het z. g. n.
„tejoenen" schijnt hier maar niet te willen
ophouden. In een onzer dorpen toch (welk
doet niet ter zake) is weer een kindje het
slachtoffer er van. Het wil n.l. maar niet
groeien en de vader besluit in persoon naar
den duivelbanner te Nieuwebrug te gaan.
Het gebruikelijke„Zoo ben je daar, ik
had je al lang verwacht", bleet natuurlijk
weer niet achterwege, ’t Spreekt tevens van
zelf, dat de kleine behekst was en wel reeds
een week na de geboorte1Het schijnt
evenwel, dat de esculaap eene eenigszins
andere geneeswijze gaat volgen, want by
thuiskomst moesten de aangegeven middelen
dadelijk toegepast worden. Doch voorzichtig
deuren en vensters moesten ’s daags zorg
vuldig gesloten blijven; niemand mocht
toegelaten worden,familieleden uitgezonderd.
Degene, die zich dien dag bij de deur ver
toonde was de schuldige. Hoe zorgvuldig
de vrouw ook oppaste (de man was uit
werken) toch moest ze even naar buiten
om wat water te halen en toen ze weer
naar binnen ging en de deur zou sluiten
kwam haar in het gangetje een... oude man
tegen De dader was gevonden. Het schijnt
dus, dat mannen de kunst ook verstaan.
Workum. Zaterdagnacht, acht dagen
na den brand in ons vorig Woensdagno.
vermeld, werd de burgerjj wederom uitge-
rusten slaap opgeschrikt door hoorngetoeter,
tromslag en klokgeklep. Maar de zoo hard
handig ontwaakten zagen nu geen rosse
gloed, opslaande en trillend in de donkere
lucht, onheilspellend verlichtend alles wat
hoog zich verheft boven den beganen grond.
Overal weerklonk het „zeg vriend waar
is de brand?" En toch was het noodig dat
de brandweer actief optrad; een hooischelf
onmiddellijk staande bij het wagenhuis van
den heer Van der Zee, logementhouder in
„Da Zwaan" op het Noord was door het
vuur aangetast.
Gelukkig was er windstilte en konde de
voortgang van het vuur spoedig worden
gestuit.
En de oorzaak van deze brand?
Het vinden van een met petroleum ge
drenkte zak met hooi op den trekweg en
sterke petroleumlucht in de nabjjheid der
hooischelf deed dadelijk aan kwaadwillig
opzet denken.
En terwjjl onze burgemeester Maandag
morgen reeds bezig was sommige verdachte
ingezetenen op het gemeentehuis in verhoor
te nemen, verschenen met den halftwee trein
eenige heeren van het Gerecht uit Leeuwar
den om het verhoor nog scherper voort te
zetten.
Wij achten het onnoodig de velerlei praatjes
te releveeren, de uitslag van botonderzoek
der justitie kan gerust worden afgewacht.
Friso.
Sneek, 24 Sept. J.l. Zaterdag werd al
hier de 22 jarige machinist J. L. bjj’t lossen
der Zaandam sche boot allervreeseljj kst door
de stoomlier getroffen.
Gelukkig dat ’t jongmensch niet groot is,
anders was hij vrijzeker doodgeslagen. Thans
is hij er afgekomen met eene op drie plaatsen
gebroken arm.
Alhoewel dat lichaamsdeel in deerniswaar-
digen toestand verkeert, moet ér toch nog
hoop op behoud er van bestaan.
Uit Haarlem schrijft men, dat binnen
kort een nieuw proces verwacht kan worden
over de nalatenschap van Pieter en Eliza
beth van der Hulst, die hun zeer aanzien
lijk vermogen in 1785 aan hun neef Pieter
Teyler, te Haarlen, nalieten, onder voor
waarde dat ’t bij kinderloos overlijden aan
de naaste bloedverwanten zou komen.
Zooals men weet, zijn er over dat bij
zonder groote vermogen onder beheer
van Teyler’s stichtingen te Haarlem
meermalen processen gevoerd, waarbij zelfs
Vorst Bismarck en rechtsgeleerden van
naam betrokken waren. Sedert is nu ge
bleken, dat Pieter Elizabeth en Maria van
der Hulst (Teylers moeder) een jongere
halfzuster hadden, wier nakomelingen zich
na den dood van Teyler (die kinderloos
overleed) in het Utrechtsche bevonden, maar
waarschijnlijk door onbekendheid geen werk
van de erfenis hadden gemaakt. Thans
echter schijnt eene familie, v. B., teCulem-
borg, hare recbtstreeksche afstamming van
die halve zuster te kunnen bewjjzen en is
reeds een bekwaam advocaat in de zaak
gemengd, om de quaestie tot een spoedig
einde te brengen.
Vijfduizend ongehoorzamen. Volgens
De Ned. loopen te Rotterdam 5000 men-
schen los, die nog wat „wegens burgerlijke
overtredingen" met de justitie te vereffenen
hébben
„Zoogasfabriek wat weet jelui van
een gasfabriek, je lijkt meer op kalkovens,"
was haar antwoord.
Omdat ons discours nu geheel verstoord
was, ging neef Harmen opstaan en wilde
heen gaan hij had evenwel de barmhartig
heid te zeggen„Kom neef, wandel even
mee, ’t is buiten zulk mooi weer
En wij poetsten saam de plaat.
Uw. Dw.
JOACHIM OPMERKER.
Bolswakd, September 1900.
P.S. Dit laatste gedeelte zou eerst door
mijn vrouw zijn doorgehaald, doch ze zei
„laat toch maar staan, andere mannen kan
het ter waarschuwing dienen.
Ik kan er gelukkig bjjvoegen, dat, toen
ik na een half uurtje thuis kwam om koffie
te drinken, de rook en daarmee ook de
kwade bui geheel was opgetrokken.
J. O.
Heerenveen, 25 Sept. Op het Trans-
vaal-adres is alhier en in de omgeving door
760 personen geteekend.
24 Sept. Er is hier heden een levend
paard gewogen. Hoe zwaar raadt u Want
het komt nooit voor. Zoolang de waag
bestaat en ik ben er al zeventien jaar
bij, zei onze zegsman is het nog niet
eerder gebeurd. En dan kan men licht ’n
honderd pond mis wezen. Er zat zooveel
als een „kwestie" achter. Iemand van Rot-
stergaast, de eigenaar van het paard, kon
het over den prijs niet eens worden met
iemand van Oudeschoot. Zoo’n licht beestje
van vijf-, zeshonderd pondzou laatstge
noemde gezegd hebben. Dat zou je
aardig meevallen, had de eigenaar geant
woord. Och kom, durf je het aan mij
het beest per gewicht te verkoopen Ik
geef 21 cts. per pond. Accoord.
En zoo werd het dier dat nog van geen
viller droomt, gewogen en ’t haalde 860
pond. Het valt den kooper ver uit de gis.
Koudum, 24 Sept. Een der omnibus
sen alhier, die passagiers van en naar de
spoorweg-nalte vervoeren, overkwam een
ongeval, dat ernstige gevolgen had kunnen
hebben. Even buiten het dorp de weg
maakt daar een „kwade draai" kantelde
de wagen en sloeg omver van den hoogen
wal in de bermsloot. De passagiers, de
voerman inbegrepen, en het paard bleven
ongedeerd, het rijtuig echter werd zeer
ernstig beschadigd.
Lemmer, 24 Sept. Nog nooit, zoolang
onze zeesluis bestaat, zijn hier zulke groote
ijzeren schuiten geschut als in den loop der
vorige week. In ’t geheel waren er 9 stuks,
waarvan de grootsten resp.: 360,353 en 349
tonnen inhoud hadden. Deze z.g. bakken
zijn bestemd om, getrokken door een sleep
boot, suikerbieten te vervoeren van Dokkum
via Lemmer naar de suikerfabriek te
Lemelerveld (Ov.) Gisteren passeerden reeds
drie van deze bakken zwaar geladen met
peeën, op hun terugreis onze sluis.
Dat onze tjalkschippers deze concurrentie
met leede oogen aanzien behoeft geen betoog.
Zuidwesthoek, 24 Sept. Openbaart
zien de besmettelijke varkensziekte (vlek
ziekte) meesttijds in de maand Augustus
en neemt ze met die maand veelal een einde,
dit jaar is het anders. Men hoort hier zelfs
nu nog van vele gevallen. Meestal evenwel
sterven de dieren niet „hun eigen dood".
Zoodra ze zich lusteloos toonen en het voed
sel onaangeroerd laten, wordt de slager ge
roepen. Spoedig geslacht is in den regel het
vleesch nog goed voor de consumptie.
Ooststelliugwerf, 24 Sept. Door den
grooten trek naar Duitschland doet zich de
behoefte aan dienstboden en arbeiders hoe
langer hoe meer gevoelen. Velen zijn niet
bij machte knechts en meiden te krijgen en
moeten zich behelpen met arbeiders of ar
beidsters. Op de loonen heeft dit zeer veel
invloed, zoodat diegenen, welke al dienst
boden hebben, bijna tweemaal zooveel moe
ten besteden als vroeger. Ook rijzen de
daghuren van de arbeiders. Voor aardappel-
rooien is moeielyk volk te vinden, en vooral
dan heeft men hooge eischen in te willigen.
Molkwerum, 24 Sept. De aanhouder
wintonze visschers mogen dit thans erva
ren. Na jaren lang op verbetering der haven
ten behoeve der visschersvloot te hebben
aangedrongen, is thans door de Regeering
op de Waterstaat-begrooting eene som van
f 29006 voor dit goede doel uitgetrokken.
De tegenwoordige toestand, die vooral in de
laatste jaren, wegens uitbreiding der vis-
scherji onhoudbaar was geworden, zal dus
IV.
Mijnheer de Redacteur!
Wij hebben ’t in den laatsten tijd nog
al dikwerf gehad over onze gemeente-reke-
ning, die sluit met een tekort van ruim
ƒ3000. Gisteren hebben neet en ik er nog
al lang over gesproken. Ik wil je het voor
naamste uit onze discussiën mededeelen.
De raad heeft daarmede, naar ons inzien,
nog al een dreeg kluifje te slikken gehad.
Het hokte de commissie hier en daar wel
een weinig tegen de keel, maar zij conclu
deerde toch, het maar voor zoete koek te
nemen.
„Wat zal de raad ook anders doen,
het geld is toch reeds uitgegeven als de reke
ning ter tafel komt”, bemerkte mijn neef.
Het is een gewoon verschijnselde
commissie wijst op enkele posten, die over
de hooge schoenen zijn gegaan, het Dage-
lijksch Bestuur wijst eensdeels op onvoor
ziene omstandigheden en andersdeels be
looft het beterschap en daarmee is de zaak
beklonken. Daar mogen al eens een of twee
zijn die de hakken in den grond willen
zetten, de meesten schikken zich in de om
standigheden”.
„Daar heb je nu ook weer”, vervolgt
neef, „de commissie vond dat op het stad
huis wat te veel gloeikousjes zjjn verbruikt
en dat er te veel kachelkool is doorgegaan,
ze schijnen daar dus hard te stoken”.
„Ja, dat zal wel waar zijn”, riep Klaas,
„of ze daar hard stoken, de boel zou haast
in brand zijn gevlogenO ja, ik herinner
het mij wel, dat was toen de jongens ge
keurd werden om soldaat te worden”.
„Hoor eens, beste jongen”, was mijn
wederwoord, „dat was maar voor enkele
dagen. Je kunt dat nog niet zoo goed be
grijpen, maar die brand is met ƒ35 goed
gedekt geworden. De bedoeling is, dat ze
daar op ’t gemeentehuis gewoonlijk in een
hooger temperatuur verkeeren, dan de
Commissie raadzaam vindt. Ook de onder
wijzers schijnen wat te koudkleumerig te
zijn, naar ’t oordeel der commissie, want
voor de scholen wordt ook zuinigheid aan
bevolen voor brandstof’.
„Weetje”, zei neef, „dat de aandacht
ook gevallen is op de schrijf- en kantoor
behoeften? Die worden jaarlijks aanbesteed,
en van wege de concurrentie zullen die
wel goedkoop genoeg geleverd worden,
maar nu gebeurt het wel eens, dat er in den
loop des jaars iets noodig is, hetwelk niet
in die aanbesteding is begrepen, en dat
wordt dan als „buitenwerk” beschouwd.
Zoo iets heb je bij timmerwerken immers
ook wel. Het groote karwei wordt aanbe
steed, maar dan komt er altoos nog buiten
werk bijde rekening daarvan schiet ge
woonlijk uit de gis, deze valt n.l. hem
die ze moet betalen meest altijd erg
tegen. Dit schijnt bij die schrijf- en kan
toorbehoeften ook het geval te zijn, althans,
de commissie dringt er op aan, dat in ’t
vervolg aan de aanbesteding een ruimer
omvang wordt gegeven. Vat je ’m”, zegt
neef nog, „er wordt hier niet beweerd dat
er met het papier te royaal wordt omge
slagen, maar ’t moet bjj aanbesteding wor
den geleverd, dat komt voordeeliger uit!”
„Zou je dan denken, dat er met de
kachelkolen wel royaal is omgeslagen?”
vroeg ik.
„Wel neen, dat moet je nu niet uit
mjjn woorden halen”, zegt neef, „dat heeft
de commissie ook niet eens beweerddie
zei alleen maar: dat zij er bij B. en W.
ten zeerste op aandringt om zooveel mogelijk
zuinigheid in acht te nemen. B. en W.
voelen zich trouwens ook van geen kwaad
bewust, dat blijkt duidelijk uit het ant
woord zij zullen gaarne letten, om zoo
mogelijk meer te bezuinigen. Begrepen er
wordt al bezuinigd, en nu willen ze gaarne
nog meer bezuinigen. Mjjn liefje, wat
wil je nog meer!”
„Heb je wel gemerkt, dat de com
missie de gemeente-rekening heel nauw
keurig heeft nageplozen zei ik daarop
tot neef. „Het gaat over een totaal van
meer dan 132,060 en daarin wordt haar
aandacht getrokken op een postje van nog
geen twintig gulden. Op de kleintjes wordt
toch wel gelet hé
„Ozei neef, „je bedoelt die zonne
blinden aan ’t post- en telegraafkantoor.
Maar dat was niet zoo zeer om dat
luttel bedrag, dat er de attentie op viel.
Kijk, dat is eigenljjk zoo Gesteld, iemand
heeft een knecht, dan heeft hjj die voor ’t
werk niet waar? en dan veronderstel je
ook, dat die de voor hem bestemde bezig
heden verricht, JSu heeft onze gemeente
een stadstimmerman met vaste medehelpers,
daarom viel het der commissie op, dat die
zonneblinden door een anderen timmerman
gemaakt en bijgevolg aan de gemeente in
rekening gebracht werden, zij vroeg dus,
waardoor die uitgaaf veroorzaakt is. Uit
het antwoord van B. en W. bleek, dat de
stadswerklieden het te druk hadden”.
„Dat geloof ik graag”, viel Klaas in,
„die maken ’t zich altoos heel druk, dat kan
men ten allen tijde wel bespeurenpas
hebben ze het eene werk klaar, of een
ander staat al weer te wachten.”
„Zoo, mijn zoon”, was mjjn antwoord,
„heb jij dat ook al opgemerkt, nu dan zal
’t ook wel zoo zijn, maar” aldus ver
volgde ik tot neef Harmen, „B. en W.
konden er bij verzekeren, dat al hadden
de stadswerkers die zonneblinden gemaakt,
het toch niet goedkooper zou zijn uitge
komen, want: „de kosten zjjn niet hooger
geloopen, dan de architect begroot had”.
Met die wetenschap toegerust heeft de
raad amen gezegd”.
„Ik moet je toch toestemmen, dat het
accuraat is van de commissie, dat zjj ook
op zulke kleine postjes de aandacht vestigt,
hoewel zij ook wel over grootere gestrui
keld is. Daar heb je de gasfabriek. Daar
hebben de kosten van exploitatie de be
grooting overschreden met een bedrag van
13378,66, dus dat is beter de moeite waard,
en de commissie vond, dat voor zoo’n over
schrijding de raad had moeten worden
gehoord 1”
„Weet je, wat de Gascommissie daarop
heeft geantwoord vroeg ik.
„Ja zeker weet ik dat. Het is door
onvoorziene omstandigheden wat uit de
raming geschoten, maar dit raakte toch
alleen de exploitatie, en voor dergelijke
uitgaven wordt nimmer een raadsbesluit
vooraf gevraagd. Och ’t verwondert mij
eigenlijk niemendal, dat dit antwoord kwam.
Daar ken ik de heeren van de Gascommissie
voor, trouwens dat is al jaren lang zoo
geweest, die heeren beschouwen de fabriek
als hun troetelkind.
„A, ba"! roept Klaas eensklaps,„wat
een zwart troetelkind is dat, en als men
er langs gaat kan men ’t vaak merken, ’t
ruikt vies ook
„Och jongen, je stoort ons maar met
je uitvallen," zei ik. „Weet je wat, ’t is
mooi weer, laat je vlieger maar eens opgaan,
dan kunnen neef en ik nog wat ongestoord
keuvelen. De dames zijn ook een luchtje
gaan scheppen."
Toen Klaas, hoewel met wat trage
schreden de kamer had verlaten, stopten
wjj elk een versche pijp en vervolgden ons
gesprek.
„Ja, zooals ik zeide," hernam neef,
de Gascommissie beschouwt de fabriek als
haar troetelkindje. De raad heeft soms al
moeite om de rapporten in handen te krijgen,
maar de exploitatie, daar behoeft de raad
ten minste zich niet in te mengen. Daar
is nu eenmaal de Gascommissie voor. De
raadscommissie kwam er nog al voorzichtig
mee aan, in haar rapport staat
„Het komt ons voor, dat al mag de Gas-
„commissie tot zekere hoogte een zelfstandig
„beheer voeren, de geraamde uitgaven niet
„mogen worden overschreden, zonder dat
„daartoe machtiging is gevraagd en ver-
kregen van den raad. De rekening van
„de gasfabriek is een onderdeel van de ge-
„meenterekening, waaruit voortvloeit, van
„hoeveel belang het is, dat zulke onder-
„deelen niet overschrijden de geraamde uit-
„gaven, en vertrouwen wjj, dat de Gas-
„commissie voor het vervolg hierop zal
„letten en eventueel de noodige machtiging
„aanvragen."
In het antwoord worden de overschrij
dingen der begrooting opgehelderd, maar
tevens er bijgevoegd
„Voor dergeljjke uitgaven wordt nimmer
een raadsbesluit vooraf gevraagd, omdat
ze de exploitatie alleen raakt."
„Dat is dus zooveel te zeggen als:
Je mag wel weten hoe ’t is gekomen, maar
dat is ook alles."
„Hoe denk je er over, dat het gas met
2 centen tegelijk is opgeslagen," vroeg neef.
„Dat keur ik glad af," antwoordde ik,
„en ik zal je zeggen waarom." Voor ik
echter mjjn gevoelen kon ontwikkelen,
kwam mijne vrouw van de Wandeling terug,
en pas had ze de kamerdeur geopend of
het was „Oef, wat een rook en mjjn
laatst gesproken woorden herhalende liet
zjj volgen „maar dat keur ik ook glad af,
en ik zal je zeggen waarom." Door de
fabrieksschoorsteenen wordt ons de bleek
al genoeg bedorven, nu zal je maken, uat
in de kamer ook het roet in de gordjjnen
hangt, ’t Is toch beklagenswaard!"
„Maar vrouw, wjj zaten te praten
nvev de gasfabriek f antwoordde ik»
Bolswardsche Courant
t
