Verschijnt Donderdags en Zondags. Veertigste Jaargang. 1901.
No. 31.
NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD
BOLSWARO EN WONSERAÖEEX
I
o
4
4'i
Praatjes over dit en dat.
DONDERDAG 18 APRIL.
BINNENLAND.
M"
I
VOOR
INGEZONDEN.
nu
Hepk. Adv. v. Fr.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Ots. van 17 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Ct.
XXI.
Mijnheer de Redacteur
de benoeming van een lid der schoolcom
missie. Mij dunkt dit is wel een afdoend
bewijs daarvoor.
Bolsward, 15 April.
Uw. Dw.
JOCHEM OPMERKER.
Men schrijft uit Friesland aan de
Arnh. Crt.
Het is zoo geloopen, zooals menigeen
voorspelde, die naging wat er alzoo omging
in de kringen van anti-revolutionairen eu
Cbristelijk-historischen. De beide comités
hebben het over de verdeeling van den buit
niet kunnen eens worden, de oorzaak hiervan
is men noemt dat niet de aandrang
van onderen op. De kiezers hebben zich
laten gelden, door te zeggen, wat gij, comités
besluit zonder ons, laat ons koud, wjj zullen
doen, zooals wij willen. Ten slotte hebben
de comités dat ook gevoeld; zij, de generaals
begrepen meer en meer dat de soldaten
niet te vertrouwen waren en... de bijeen
komst, om tot samenwerking te geraken in
alle districten onzer provincie is op niets
uitgeloopen.
In dat niet-vertrouwen, daar zat hem de
knoop. Vooral gold dit het district Harlingen
dat zou worden afgestaan aan de anti-revo-
lutionairen, als Bneek werd afgestaan aan
de Cnristelijk-historischen. Maar een deel
der Cnristelyk-historische kiezers te Har
lingen wilde beslist niet de caudidatuur van
een anti-revolutionair steunen en toen wilden
de anti-revolutionairen niet het district
Bneek afstaan.
Daar zat men met de handen in het haar.
Het bljjkt, dat in de bijeenkomst van de
Provinciale comités der beide partijen toen
gemarchandeerd is, als op een veemarkt.
„Handjesplakken* noemen wjj dat hier.
Welnu men heeft handjegeplakt, vergeef
ons dezen nieuwen vorm,over... kiesdistricten
en kiezers, als waren het kalveren. De
anti-revolutionairen kwamen ten slotte met
dit voorstel: de districten Dokkum, Tietjerk-
steradeel en Weststellingwerf aan ons;
Sneek, Franeker en Bchoterland aan de
Christelijk-historischen. Harlingen en Leeu
warden eerst ieder afzonderlijk optreden,
maar onder deze voorwaarde, dat de Chr.-
historischen ons in het district Harlingen
al dadeljjk helpen bij de verkiezingen voor
de Provinciale Staten. Tegen dit laatste
vooral had evenwel het Christelijk-historisch
comité bezwaar, want die samenwerking
kon het niet geven, vanwege de... soldaten,
weet u! en toen, ja toen, wist men niet
hoe verder handgeplakt moest worden. Ja,
toch I Men begon toen onderhandelingen
over de samenwerking in enkele districten,
nl. Sneek, Franeker en Schoterland; men
zou het daar toch nog eens kunnen probeeren.
Maar alweer geharrewar zoodat ook dit
resultaat nihil was.
En zoo scheidden de kooplieden van
de markt, zonder „zaken* gedaan te hebben;
zoo verlieten de generaals het hoofdkwartier
zonder geallieerde troepen geformeerd te
hebben, omdat de „maunekes* ook een wil
toonden. Les idéés marchant, ook
in die ryeul
Heerenveen, 13 April. In den afge-
loopen nacht brak er door onbekende oorzaak
brand uit op den zolder van een pakhuis
aan den Molenwijk, waarvan de voorste
helft in gebruik is bij den turfschipper De
Groot en de achterste helft bij den poelier
Riksma. Door het spoedig aanwezig zijn
van de vrij willige brandweer en een ge-
meentespuit, werd het vuur nog al spoedig
bedwongen. Riksma slaagde er in, zjjn kippen
en konijnen, die beneden in groote bakken
geborgen waren, te redden, doch aan zijn
op zolder te drogen hangende huiden, die
niet verzekerd waren, moet hij wel ’n f 80
schade geleden hebben. Op den voorzolder
had schipper De Groot zijn zeil en nog het
een en ander geborgen, terwijl de dochter
er haar kastje met kleeren had staan. Alles
is verbrand, maar was geassureerd, behalve
het zeil.
15 April. Een vreemd heer op een
vreemd voertuig maakte hier hedenavond
een vreemde reis. Volgens zjjn spraak was
hjj een Duitscher en hij bereed een auto
mobiel, die hjj niet al te goed in bestuur
had. Zoo gebeurde het, dat hjj voor de
kerk op de Fok pardoes tegen den gas
lantarenpaal reed, met zooveel geweld, dat
de ijzeren paal door midden knapte. De
vreemde mynheer, die ongedeerd gebleven is,
is in de richting van Leeuwarden verder
geautomobield.
Donkerbroek, 15 April. De influenza
heerscht hier tegenwoordig in zulk een erge
mate, dat bijna geen huisgezin er van ver
schoond blyft. Gelukkig is de ziekte niet
van kwaardaardigen aard, zoodat geen sterf
gevallen nog voorkwamen en velen met
eenige dagen de kamer te houden er af
komen.
Joure, 15 April. De 14-jarige Sijtze
Bloembergen, werkzaam bij den heer J. Bos,
meubelmaker alhier, was beden morgen in
de werkplaats bezig met een beitel een stuk
hout door te kappen, toen zjjn gereedschap
uitschoot en hem door kleeren en al in de
knie drong, waardoor eene diepe wonde
ontstond. Na voorloopig te zjjn verbonden,
werd de knaap door twee gezellen van den
patroon huiswaarts geleid, waarna dadelijk
geneeskundige hulp werd ingeroepen.
Leeuwarden, 15 April. Eenige groote
kaashandelaren in onze provincie zjjn voor
nemens wegens aan de waag te Laeu-
warden ondervonden moeielijkheden den
publieken verkoop van hun kaas over te
brengen naar de waag te Sneek.
Steen wijk, 15 April. Naar men ons
mededeelt heelt de heer Kingrna te Meppel
het plan, ook te dezer stede een boterfabriek
op te richten. De melk moet thans naar de
fabriek te Zuidveen vervoerd worden.
Ooststellingwerf, 15 April. Wat’n
klachten over het weer! Da koude begint
sterk te vervelen maar nog meer hindert
de veelvuldige regen. De boeren kunnen
de bouwlanden niet bewerken, omdat de
grond te vochtig is en het laat zich aanzien,
dat het onkruid baas zal worden over de
vruchten. Vele hooilanden staan nog onder
water, als was het midden in den winter,
terwijl men op onderstaande plaatsen geen
turf kan graven wegens de drassigheid van
het veen. De hooge weilanden beginnen
eenigszins op te groeien, maar gras is er
nog niet. Voor de jonge lammeren is bet
nog veel te koud en de schapen kunnen
nog geen voedsel genoeg vinden, om hun
kroost naar behooren te onderhouden. Ook
het jongvee treft het niet bijzonder in de
weiden.
’t Verlangen naar droogte en zachter
weer is algemeen, niet het minst onder de
houders van tuinen.
Sneek, 15 April. In de raadszitting van
Zaterdagavond jl. kwam aan de orde, „ver
laging van den gasprys.* De nieuwe direc
teur onzer gasfabriek had geadviseerd den
tegenwoordigen prys van 8 ct. voorloopig te
behouden, uit vrees dat de verlaging weer
licht aanleiding zou geven tot meerder ge
bruik. Met het oog op de groote confectie
zaken, die hier voor en na verrijzen; op ’t
groote gasverbruik van de vele fabrieken,
sou het kunnen zgn» dat de thans bestaande
mijne bewering ontvangen. Of teekent het
niet, dat de meeste tuinen, vroeger voor
luxe gehouden, thans volgebouwd worden
met woningen en de groote heerenhuizen in
tweeën gaan? Teekent het niet, dat het
getal aangeslagenen in den hoofdelij ken
omslag toeneemt, doch in de hoogste klassen
daalt Men beweert wel, dat hier gedurig
renteniertjes van buiten inkomen, doch daar
van profiteert het algemeen weinig. Weet
je, Jochem hoe het is, de rijken gaan zoetjes
aan weg en der komen wel enkele oude rente
niers die hier hun laatste levensdagen willen
slijten, doch als je het daar van hebben
moet, valt het in den regel ook niet mee.
„Nu ja, Harmen, dat mag waar zijn,
maar de werkmansstand is er in de laatste
jaren toch bepaald op vooruit gegaan. De
loonstandaard is hier hooger geworden en
daartoe heeft de fabriek „Hollandia* wel
degelijk bijgedragen.*
„Dat is zoo, maar weet je wel dat die
fabriek bij voorkeur jonge krachten vraagt.
Waar moeten met den tijd de ouderen heen
„Dat zal dunkt mij zoo’n vaart niet
loopen. Wie eenmaal aan die fabriek is en
op zijn plicht past, is naar het mij voor
komt, zeker van eene vaste betrekking. Ik
zal je later dit wel eens beter uitleggen.
„Goed Harmen, als je dan maar niet
zoo lang wacht, dat ik deze stad verlaten
heb.
„Och, meen je dat in ernst, nu dat
zou mij spijten.
„Ja neef, mij zelf eigenlijk ook, maar
daar zullen ook wel zijn, die er anders over
denken. Daar heb je bijv, een zekeren
mjjnheer O. die in een ander Blad mij weder
mijn onkunde onder den neus wrijft. O, ja,
die heeft je berekening als een kaartenhuisje
tegen den grond geworpen. Ik meende,
Harmen, dat je nog al goed rekenen kondet,
maar hierin heb je je meester gevonden hé
„Och, wat zal ik daarvan zeggen
Weet je, wat ik dacht, toen ik dat las?
„Zie daar heb je ’t nou. Ik had het wel
gedacht. Dat vraagt naar ’t waarom der
tegenstanders, men krijgt een antwoord met
berekeningen en nog js het niet goed. Nu
moeten je redeneeringen uitgemaakt worden
als grappenmakerij,* maar dat weten wij
zelf toch beter. De heer C. schijnt zich erg
voor die prijsvraag te interesseeren. Ik geloof
dat hij ons en de „trawanten“engeheele familie
wel gaarne zag afreizen naar ’n oord, waar
wij niet zooveel hadden op te merken, maar
dat mijne berekening niet deugt, moet mijn
heer O. mij nog aan het verstand brengen.
Als het terrein van de Brak geen f 5 waard
is, hoe wil hij daar achteraf dan f 3.50 maken
Doch tusschen de Brak en het huis van
den heer Schoonhof! ligt een breede strook
gronde, die ik er bij rekende en dan zal de
meter zoowat op 13 komen, wat niet te
hoog is, hoop ik. Maar mijnheer C. zegt,
dat van die oude Brak geen woord wordt
gerept en „dat in het plan van B. en W.
alleen lag den tuin van Amicitia te gelde
te maken* hoe weet hij dat zoo goed
Op bldz. 25 van het verslag zie ik dat
zelfs een raadslid spreekt van het amoveeren
van oude gebouwen, en dus meende ik de
waarde dier gebouwen in rekening te moeten
brengen. Doch weet u ’t wel zeker mijn
heer C. dat men dat oude gebouw daar wil
laten? Ook oudheidkundige waarde mis
schien Nu,’t zal een fraai geheel worden,
als dit vervallen gebouw op den voorgrond
blijft. Men behoeft waarachtig geen des
kundigen van elders, om te oordeelen, hoe
fraai dat zal staan.
„Ja, maar Harmen, de heer C. zegt,
de stadstuin taxeer je opf 3000 en die wordt
naar f 2.50 per M2 wel bjjna f 12000 waard,
als die aan de stad wordt getroKken.*
„Ik stem toe, dat hij daardoor belang
rijk in waarde wint, maar als je dan nog
grooter onkosten krijgt dan de waardever
meerdering bedraagt, mag je je wel twee
maal bedenken, voor je de spade in den
grond steekt. Laat mijne berekening een
kaartenhuis zijn in het oog van C., ik zeg,
dat als men de opbrengst van verkochte
vastigheden als winst beschouwt, dan bouwt
men luchtkasteelen en die ploffen nog lichter
omver dan een kaartenhuis.*
„Burgemeester en Wethouders hebben
hun plan opnieuw in den raad gebracht
Harmen en nu in drie gedeelten. Zou het
nu beter in den smaak vallen?*
„Dat moeten wij af wachten. Aan ’t
ruim maken van „Amicitia* zou ik wel
zeggen, dat men verwacht, dat die tuin zal
vervallen, doch ik beschouw den raad als
meer consequent. Die stoort zich aan geen
praatjes en ook aan geen krantengeschrijf.
Zoo neb je immers een zekere „Paulus* die
met den neer O. in geselschap, het afkeurt
dat de raad bij eene benoeming buiten de
aanbeveling omgaat en toch heeft zulks
in eerstvolgende zitting weer plaats met
gas-inrichting niet aan de behoefte zou
kunnen voldoen.
B. en W. adviseerden echter den prijs
tegen 1 Juli as. met 1 cent te verlagen,
daar 27000 H. L. kolen 33 ct. per H. L.
goedkooper was ingeslagen dan in ’t vorig
jaar. Zonder h. st. besloot de Raad conform
’t voorstel van B. en W.
Over de stichting van een nieuwe gas
fabriek in ’t Geeuwdal waren de leden ’t
vrjjwel eens. Een paar vroede mannen oor
deelden, dat uitbreiding der fabriek op ’t
bestaande terrein zeer goed kon. Enkelen
waren dat ook van oordeel, voor ze den
Directeur hadden gesproken. Maar toen
deze hun duidelijk had uitgelegd, dat uit
breiden wel kon, maar dat men over een
jaar of vijf weer van voren aan moest, toen
begreep men afdoende te moeten handelen,
door op een nieuw terrein maar dadelijk
een nieuwe fabriek te stichten.
En zoo besloot men dan met 2 stemmen
tegen (Pijttersen en Wielenga) zoo spoedig
mogelijk tot de stichting over te gaan,
omdat de ijzerprijzen op moment aanmer
kelijk lager zijn.
Aan mr. P. C. Andreae, die telkens en
telkens bij dea Raad komt om bij zijne
betrekking van leeraar aan de H. B. Sch.
nevenbetrekkingen te mogen bekleeden en
die nu vroeg de functie van arrondissements-
schoolopziener te mogen vervullen, zal
worden bericht dat de Raad hem daartoe
permissie verleent, op voorwaarde, dat hij
’t leeraarschap te Leeuwarden laat varen,dat
van Meppel en Heerenveen op één dag
waarneemt, en voorts, dat de waarneming
van al zjjne functiën niet van schadelyken
invloed zal zijn op het waarnemen der
betrekking aan de H. B. Sch. alhier.
De rekening van het O. B. Weeshuis,
dienst 1900, sloot met een batig saldo’tje
van f 16097,30*4.
’t Wordt tijd, dat ik weer eens iets van
mij hooren laat. Ik vernam, dat men reeds
belangstellend naar mijn toestand vroeg,
wijl men in geen drie weken iets van mij
vernam. Vooraf daarom de verzekering,
dat ik mij nog in blakenden welstand be
vind en alleen omstandigheden van anderen
aard, mijn schrijven vertraagd hebben.
„Ik heb gehoord, Jochem, dat de
steenkolen niet meer zoo duur zijn, het gas
zal nu ook wel spoedig wat goedkooper
worden. Ik zal bij voorbaat ons gaskook-
stel maar weer voor den dag halen, niet
waar?* zei mijne vrouw de vorige week.
„Wees maar niet te haastig vrouw,*
zei ik. „Wel is het contract met de firma
Hoos, die ons die dure kolen leverde,
afgeloopen, maar het contract met de gas
verbruikers is nog niet afgeloopen.*
„Hoe bedoel je dat, blijft het gas
nog op 9 cent?
„Ja vrouw, het plan was eerst om
met 1 Mei den prijs te verlagen, wanneer
de steenkolenprijs verlaagd werd, maar ge-
passeerden herfst heeft, om onze gemeentebe-
grooting te doen kloppen, de begrooting der
gasfabriek een reorganisatie ondergaan, daar
bij werd de gasprijs over het geheele jaar
op 9 cent gerekend en dat alleen gaf een
voordeeltje van f1550.*
„Hei Jochem!* riep neef, die juist
binnen kwam, „daar draaf je weer wat te
hard van stal... het heele jaar op 9cent!...
Zie maar het officieel raad verslag bladz. 190
daar staat toch duidelijk: „blijvende verder
„aan den raad, den prijs te verlagen, wan-
„neer de prjjs der steenkolen, thans af 1,32
„in magazijn, bij lateren inkoop mocht dalen.*
„Ja wel, troost je daar maar mee.
Dezelfde firma die hier leverde, bood den
19 Febr. 11. te Nijmegen de gaskolen aan
voor f 0,95 per H.L. en toen een der raads
leden hierop de aandacht vestigde, kreeg
hij ten antwoord: „Het kan zijn, als het
„ons niet tegenloopt, dat wij nog goedkooper
„dan f0,95 contracteeren en wij zullen dan
„ook nog even wachten te koopen. Wij
„behoeven ons dat van Nijmegen niet aan
„te trekken.*
„Maar dat trek ik mij wel aan. Zoo
lang ze hier wachten met koopen, blijft ons
gas voor vast op 9 cent, ’t Is toch wat te
zeggen. In Leiden maakte de gasfabriek
een overwinst van f 128.000. Daar was
met het oog op den kolenprijs de stère gas
een halve cent verhoogd, maar met 1 Jan.
is dat halfje er gauw weer afgenomen en
is de prijs weer gesteld op 5 cent.
„Wat blief, op 5 cent?
„Ja zeker, en om nog een voorbeeld
te noemen, in Breda was de prijs verhoogd
tot 6 cent doch is nu ook weer teruggebracht
op 5 cent.*
„Wel, wel, ik wist dat de exploitatie
in grootere steden wat voordeeliger uitkomt,
doch ik had niet gedacht dat het verschil
zoo groot was.*
„Dat zie je nu. De prijs wordt haast
overal weer verlaagdzoo las ik, dat in
Sneek ook het voorstel daartoe in den raad
is gedaan.
„Nou ik zeg je, Harmen, als ze hier
niet spoedig dien kant opgaan, dan schaf ik
mijn gas geheel af. Ik wil geen dubbele
belasting betalen.
Moeten wij dan weer een petrolielamp
aanschaffen, Jochem, dat hoop ik toch niet!*
riep myn vrouw.
„’t Zal toch wel moeten, want ik ver
pof het langer zooveel te betalen, ’k Weet
raad vrouw, dan gaan wij verhuizen, naar
Breda of Leiden bijvoorbeeld.
„Je zult niet meenen, wat je daar
zegt, maar inderdaad wordt het er in Bols
ward niet beter op. Onze stad gaat niet
vooruit, geloof mij. Die een open oog heeft
voor den gang van zaken, zal het mij toe
stemmen,* hernam Harmen.
Al moge het getal inwoners toenemen, al
moge de waarde van den grond daardoor
thans rijzen, en de prijs der huizen in de
laatste jaren klimmen, de stand, die noodig
is, om den werkelijken bloei te doen toe
nemen, de zoogenaamde élite, neemt af.
Het getal vermogenden is niet meer dat
van voorheen. Meerdere deftige familiën
die vroeger hier een steun waren voor de
stad, die een flink deel van den hoofdelijken
omslag bijbrachten, ze zijn verdwenen en in
hun gemis is niet voorzien. Vraag het de
winkeliers in fijnere zaken, wat daarin
omgaat en ge zult eene bevestiging van
Bolswardsche Courant,
L
ft
