Verschijnt Donderdags en Zondags. Veertigste Jaargang. 1901.
No. 45.
NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD
BGI.SWAHÖ EK WOKSEB ADEEt
1
DONDERDAG 6 JUNI.
INGEZONDEN.
BINNENLAND.
H
IC
Praatjes over dit en dat.
1 I
VOOR
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Ct.
XXIV.
[s
uii
bij ons. Toen het biljet werd aangeboden
nam de meid het aan. Die loopt natuurlijk
dagelijks naar de schel. Ze bracht mij het
biljet in ’t kantoor, en toen ik vroeg: „Wat
heb je daar Ka!* was het antwoord: Een
biljet, mijnheer, van een uitverkoop denk
ifc?“ Nu is onze Kaatje niet minder nieuws
gierig dan de meesten van haar geslacht,
en aan ’t verhoogde blosje op haar wangen
merkte ik, dat zij zich in de gang wel op
de hoogte had gesteld, maar ik kon zoo
gauw niet merken of ’t haar mee of tegen
viel, wat ik dit jaar moet afdokken. Mijn
schoonmoeder hoorde in de keuken, dat
Ka van buurmans meid had vernomen, dat
buurman haast f 20 minder behoeft te be
talen dan „wij." Ik leid daaruit af, dat
Kaatje mijn eer hoog heeft gehouden tegen
over haar „kameraadske.“ Ik meen zelfs
op te merken, dat buurmans knecht in de
laatste dagen zijn pet ongeveer een hand
breed hooger licht, als hij mij voorbijgaat,
misschien komt dat ook door mijn hoogeren
aanslag evenwel dat kan ook wel een
andere reden hebben."
Ei, jij bazelt, Jochem! Wat hindert
voor de schuldeischers weten, wat er aan
de hand is
Daar staat toch ook tegenover,Harmen,
dat menig koopman nu een geleden verlies
of ramp kan te boven komen, waartoe bij
publiceering wellicht de gelegenheid niet
werd gegeven. En wat misbruik van ver
trouwen betreft, dat zou bij bekendheid van
den aanslag ook nog wel bestaan. Je weet,
men heeft bij de bedrijfs- en ook bij de
vermogensbelasting het stelsel van „eigen
aangifte." Nu zijn er soms, die naar het
oordeel der commission hun aangifte wel
eens wat laag stellen, doch als die rijks-
kohieren publiek werden gemaakt, dan
zouden er ongetwijfeld ook wel neringdoenden
komen, die zichzelven te hoog stelden, naar
het oordeel der crediteuren. Belastingbe-
talen en tandentrekken zijn heel gosd te
vergelijken. Niemand is er op gesteld, maar
als het was, als jij bedoelt, neef, dan zouden
er bepaald zijn, die er een paar kiezen zelfs
aan waagden.
Echter die zorgvuldige geheimhouding
van den hoofdel. omslag, dat stem ik je
toe, is nergens goed voor.
Bolsward, Juni 1901.
Uw. dw.,
JOCHEM OPMERKER.
Mijnheer de Redacteur l
Ik zat te peinzen, waarover ik dezen
keer U iets zou mededeelen, toen mijn oog
viel op het verslag van de Gasfabriek in
uw nummer 43. Ik heb een heelen tijd
zitten turen op die cijfers en kwam ten
slotte op het idéé ze eens te vergelijken
met die van het vorige jaar, waarvan ik
aanteekeningen heb gehouden. Bij verge
lijking daarmede is de uitkomst in 1900
gunstig te noemen. De dure steenkolen zijn
er Hink uitgehaald, dank zij den hoogeren
prijs die gevorderd werd voor gas en cokes.
Het doet mijn voor Bolswards belang warm
kloppend hart goed, te zien, dat het gasge-
bruik, ondanks den hoogeren prijs, het laatste
jaar is toegenomen. Door elkaar gerekend
neeft elk Bolswarder een meter meer ge
bruikt; in 1899 per ziel 37 stères, in 1900
per inwoner 38 M3. Leverde in ’99 een H.L.
kolen 22,33 stère gas op, in 1900 werd uit
elke H.L. nog 1.37 stère meer verkregen,
terwijl het gas verlies verminderde van
11,08% op 9,04%. Dat kwam dus van beide
zijden de fabriek ten goede. Het eindcijfer
der winst was dan ook belangrijk hooger.
In 1899 werd het gesteld op f 415.995 en
over 1900 bedroeg het f 1782.21. Dus het
is nog niet zoo’n kwaad jaar geweest. Ik
merk er nog bij op dat in de rekening van
’t eerste jaar niets is uitgetrokken voor rente
en aflossing van het cokesterrein en de in
stallatie van muntmeters, en er over 1900
eene som van 1 210 voor op rekening is
gesteld, zoodat er het laatstgenoemde jaar
dus eigenlijk een grootere winst is behaald
van f 1576.215. Om eerlijk te blijven en dat
moet ons aller streven zijn moet nog in
’t oog gehouden worden, dat voor straatver
lichting f 750 meer door de gemeente is
betaald aan ja aan zich zelve, ’t Is eigen
lijk het geld uit de portemonnaie nemen
en in den vestzak steken, terwijl het later
toch weer in de beurs terugkomt, evenwel
om een zuivere rekening te houden is het
toch billijk, dat ook de gemeente deelde in
de verhooging van den gasprijs, en toen wij
9 cent moesten betalen, zij ook wat hooger
werd gesteld. Nu het weer 7 cent is, kan
de straatverlichting ook weer lager, echter
niet de geheele verhooging mag er at, want
er zijn in de laatste jaren nog al verschei
dene lantaarns bij gekomen.
„Hé Jochem," zei neef, die inmiddels
was binnengekomen en stilletjes over mijn
schouder gluurde naar mijn gekrabbel
„ben je al weer over de Gasfabriek bezig.
Je begint, zooals menig ander verdienstelijk
man, vervelend te worden."
„Zoo Harmen dunkt je Ik dank je,
dat je mjj ook onder de verdienstelijke
mannen schijnt te rekenen doch goed,
ik zal over wat anders spreken."
„Heb je het biljet van den hoofdelijken
omslag al thuis, neet?"
„Wel ja, in ’t begin der vorige maand
al. Zou je denken, dat ze mij vergeten
hebben
„Neen, maar ik wou je vragen of er
ook een enveloppe om zat, of dat het bij
jou ook zoo maar open aan de deur is af
gegeven."
„Ik heb geen enveloppe gezien, dat
doen ze alleen bij de bedrijfsbelasting, ten
minste de biljetten voor de grondbelasting
en het personeel komen ook open."
„Ja, dat weet ik. De bedrijfs- en de
vermogensbelasting worden geheim gehouden,
maar ik herinner mij, dat het vorig jaar
een raadslid heeft verzocht dat ook „de
biljetten van den hoofdelijken omslag voor
het vervolg in gesloten couvert worden
bezorgd aan den heer des huizes," en dat
hij er bij voegde: „Deze zaak wordt hier
onder geheimhouding behandeld, en is men
niet thuis, dan kan een ander, die er niets
mede te maken heeft, zijn oogen over den
aanslag laten gaan, wat niet noodig is." De
Voorzitter van den raad heeft toen beloofd,
dat Burg, en Weths. die opmerking zouden
overwegen. Ik denk dus dat er bij de over
weging bezwaren tegen gerezen zijn. Een
750-tal enveloppes was anders niet zoo’n
groote onkosten, mij dunkt uit zuinigheid
zal het niet nagelaten zijn, althans dan zijn
er wel andere dingen, waarop met meer
succes kan bezuinigd worden."
„’t Kan ook zijn, Jochem, dat er later
niet weer aan gedacht is, maar ik vind toch
ook niet noodig, om met dien aanslag zoo
geheimzinnig te zijn, ’t is geheel een publieke
zaak dunkt my."
w »Dat is betrekkelijk. Daar had je nu
weerszijden van ruime, breede straten worden
opgetrokken. Wat ziet dit terrein er vrien
delijk uitWelk een vooruitgang zal deze
danbouw zijn voor Sneek, maar ook welk
een uitkomst in den bestaanden woningen-
nood, als we het zoo mogen noemen. Zeer
zeker er is veel grond nog voor woningen
disponibel, maar zeer spoedig zal deze wel
betrokken zijn.
Men vergete toch niet, dat naarmate de
handel, ja de geheele bedrijvigheid van
Sneek toeneemt, de bevolking van buiten
steeds meer toeneemt, en er aldra geen
huis dat gebouwd wordt, meer ledig zal
staan in dit nieuwe, keurige gedeelte onzer
plaats.
Naast het bouwterrein komt eene stichting
van de Vereeniging „St. Deo”.
Zuidwesthoek, 3 Juni. In den nacht
van Zaterdag op Zondag 1.1. heeft het op
vele plaatsen alhier zoo hard geregend, als
men in geen jaren had beleefd. Velen spreken
dan ook van een wolkbreuk. Op enkele
laaggelegen landerijen stond gistermorgen
het water bijna een voet hoog. Ook in den
avond was er reeds veel gevallen. Nu, de
landerijen, vooral de hooggelegene, konden
wel een bui hebben.
Lemmer, 3 Juni. Gisterenavond vóór
middernacht had in onze vluchtbaven, waarin
zich op dat uur tengevolge van de ansjovis-
visscherij een massa visschers met hunne
vaartuigen ophielden, een formeele zeeslag
plaats. Eenigen onzer visschersknechts toch
hadden het gemunt op eenige leden van de
in onze provincie algemeen bekende visschers-
familie P., welke mede met hunne vaar
tuigen in die haven lagen en die naar ge
voelen van andere visschers, een afstraffing
hadden verdiend. In een oogenblik tjjds
vlogen haken, boomen en putsen door de
lucht, en ware onze politie niet tijdig op
het tooneel van den strijd verschenen, ’t zou
voor menigen visscher slecht zijn afgeloopen.
Nu bleef het gelukkig bij wat schelden
en razen en elkander uitdagen.
Marru.ni, 3 Juni. Hedenavond werd
door den trein, die 5,10 uit Leeuwarden
vertrekt, bij den overweg van ons dorp
overreden, 8. Boersma, die juist met paard
en kar wilde passeeren. De ongelukkige
werd vreeselijk verminkt en bleef op de
plaats dood. Zooals bekend is, zijn er bij
overwegen geene afsluitboomen, en, naar
men wil, meende B. er nog wel door te
kunnen rijden, hoewel de trein in ’t gezicht
was.
Doniawerstal, 3 Juni. De christelijk-
histonsche kiesvereenigmg „Doniawerstal"
kan niet meegaan met den bond van Chris-
telyk-Historische kiesverenigingen in Fries
land. Zij keurt de ruilhandel met de Anti
revolutionaire partij af en als protest daar
tegen heeft zij besloten met een eigen kan
didaat bij de verkiezingen voor de Tweede
Kamer op te treden. Deze is ds. O. Schrieke,
predikant te Enschedé, vroeger te Lemmer.
Joure, 1 Juni. Een zoontje van den
zilversmid J. van der Meuten alhier ving
heden middag in den Haulstersingel een
slang, die aanvankelijk verdoofd scheen en
door den knaap aan een stok werd mede-
gedragen.
Onderweg kneep de jongen het dier in
den staart, waarop de slang herleefde en hem
in een vinger beet. Eerst werd daar weinig
op gelet, maar nog denzelfden avond zwol
de arm onrustbarend op, zoodat onmiddellijk
de hulp van een geneeskundige moest wor
den ingeroepen, die het gebeten deel ver
wijderde en den verderen voortgang van het
venijn stuitte. Men denkt dat de slang een
adder of „njirre" is geweest.
Hepk. Advbl. voor Friesl.
De datum der behandeling van de
misdaad te Tilburg is officieel bepaald op
Woensdag 12 Juni. Tachtig getuigen zijn
officieel gedagvaard, van wie veertig van
de zjjde des verdedigers.
De buurtschap Hemden aan de Prui
sische grenzen bij Dinxperlo gelegen, wordt
in de laatste dagen bezocht door een persoon,
die verschillende landbouwers op de mouw
spelde, datzjj vaneen bloedverwant,onlangs
in Amerika gestorven en die drie millioen
gulden naliet, een flinke erfenis te wachten
zijn. Het is den brenger dezer gelukkige
tyding natuurlijk te doen, om ook op die
wijze iets te kunnen verdienen. Als de
boeren nu maar zoo verstandig zijn aan
dergeljjke praatjes geen geloof te slaan.
Te Dordrecht waar de stoomcaroussel
van den heer Te we opgeslagen is, geraakte
de zoon van den heer Tewe bjj het probaeren
der machine tusschen de kamraden, tenge
volge waarvan zijn arm zeer ernstig gekwetst
werd.
Kimswerd, 2 Juni 1901. De rij der
kaatspartijen van wege onze vereeniging
werd heden geopend met eene onder inge
zetenen van ons dorp. Van de 48 strijders
werd de prjjs f 12 behaald door R. Buwalda,
A. v. d. Meer en L. W. Postma. De premie
f 6 viel ten deel aan M. v. d. Meer, P.
Roosma en O. v. d. Boom.
Leeuwarden. Zondag in den vroegen
morgen, ongeveer 3 uur, werden de bewoners
alhier door brandalarm uit den slaap gewekt.
In een oogenblik stond de huizinge en
slagerij van den heer Bosch, op de Tuinen,
zoowel voor als achter in lichte laaie. Het
geheele perceel is uitgebrand, de brandweer
kon niets anders dan de aangrenzende per-
ceelen beschermen. Men zegt dat de brand
is ontstaan door het omvallen van een petro
leumlampje. Het verbrande was verzekerd.
Sneek, 3 Juni. Een allerdroevigst ongeluk
had Maandagmiddag j.l. tusschen Bolsward
en Sneek plaats.
Ds. De P., hervormd predikant te Mak-
kum en ongehuwd zou zijne ouders te
Oosthem bezoeken. Vóór den overweg naar
Folsgare zal de tram stilhouden, om De P.
uit te latenmaar deze gunt zich daartoe
niet den tijd, springt van de treeplank,
komt te vallen en wordt op ’t zelfde oogen
blik door een goederenwagen overreden en
terstond gedood, ’t 'Vreeselijk verminkte
lijk werd naar ’t politiebureau alhier ge
bracht, vanwaar ’t heden avond gekist naar
de ouderlijke woning is vervoerd.
Fr. Zuidwesthoek, 3 Juni, ’n Stille
week voor de amjovisvisschers, de vorige.
Hier en daar stond het bedrijf geheel stil,
elders waren de vangsten onbeduidend en
nergens kwamen de beste weekcyfers hier
boven de 20duizend stuks. Waar de visch-
jes gebleven zyn, de groote scholen, begrijpt
men niet; meu zoemt ze ijverig, maar
vindt ze niet. Intusschen verloopt het getij
en daarmede de kans op rijke vangsten.
Gingen de prijzen nu maar omhoog, dan
zou ’n klein vischje nog ’n zoet vischje zijn,
maar dit schynt niet te kunnen. Zaterdag
avond werd opnieuw f 5 per 1000 genoteerd.
Eu grooter dan 60 cent waren deze visschers-
guldens de vorige week niet. Veel netten
schade werd beloopen ’t werk van de
tjalken voornamelijk.
De behoefte aan meer havenruimte doet
zich dringend gevoelen en ’t wordt hoog
tyd, dat ook voor dit doel de visschers zich
krachtig organiseeren.
Sneek. Terwijl mej. M. alhier Maan
dagmorgen bezig was op eene trap de
ruiten van het Tramstation te zeemen, viel
zy voorover door een glas, met het treurig
gevolg, dat hals en hoofd vreeseljjk werden
bezeerd, waardoor de hulp van Dr. B.
terstond moest worden ingeroepen.
Wie laat ons zeggen een paar jaar
geleden Sneek bezocht en thans onze
plaats van de Stationswegen binnen komt,
zal zich onwillekeurig de vraag doen: Is
dit Sneek wel? Waar men vroeger niets
dan water en landeryen zag, zal thans een
net van woningen worden opgetrokken. En
welk een net. Niet hier en daar een huis
in die, en weer een ander gebouw, volgens
een andere bouworde, neen aan onze Sta
tionswegen en Stationspleinen kunnen 72
woningen* keurig netjes gebouwd* aan
het toch, dat je aanslag bekend is. Iedereen
mag gerust weten, dat ik ruim f 8 meer
moet betalen dan het vorig jaar. Ik vind
dat niets lekker, dat behoef je niet te
denken. Doch mij dunkt, als gemeentenaren
zijn we in zeker opzicht leden van één
gezin en moeten we onze huishouding samen
bekostigen. Ieder moet daartoe naar zijn
vermogen bijdragen, en ieder heeft recht om
te weten waartoe het geld wordt besteed,
en ook wat ieder moet betalea. Hoe meer
openbaarheid, hoe juister de aanslagen
worden, want het is toch voor Burg, en
Wethouders en de raadsleden grootendeels
een tasten in den blinde. Zij moeten meestal
naar het uiterlijk, dus naar de levenswijze
oordeelen, en de een leeft boven zijn stand,
doch enkelen ook beneden den stand. Die
te hoog wordt aangeslagen kan reclameeren,
doch hjj moet afwachten of ze hem ge
lieven te gelooven, die te laag wordt aan
geslagen reclameert niet. Hoe meer open
baarheid dus aan het kohier van hoofdel.
omslag wordt gegeven, hoe beter bekend
wordt, wat ieder behoort te betalen. Als
ik bijvoorbeeld het ongeluk had een
suikeroompje in den vreemde te verliezen,
dan hing ik dat niet aan de groote klok,
en ’t was 100 om 13 als de raad er achter
kwam. Het publiek'denkt nu niet om den
aanslag van een ander, doe h als het kohier
yan den aanslag jaarlijks publiek werd ge
maakt, zou al spoedig de een of ander aan
het licht brengen, dat ik niet betaalde naar
ik geld had, en dan zou men mij wel een
betere aderlating voorschrijven.*
„Maar ik meen toch, dat het kohier
jaarlijks ter inzage ligt voor ieder, die er
belang in stelt."
„Ja Jochem, dat is ook zoo, maar
daarvan wordt geen gebruik gemaakt, velen
weten niet eens, dat en wanneer het ter
inzage ligt. Het zou veel practischer zijn
het in druk te brengen en voor lagen prys
te verspreiden, zooals bijvoorbeeld te Franeker
geschiedt. Ik keur de geheimhouding af.
Men weet niet eens, wat zijn buurman moet
betalen. Elk heeft trouwens al genoeg over
zijn eigen aanslag te tobben dat wil ik
niet ontkennen, maar van het vergelijken
van eigen aanslag bij dien van anderen is
thans geen sprake. Vooral zij, die wat laag
zijn gesteld, houden zich gaarne „koes."
„Maar Neef, de wet schrijft voor dat
de kohieren van den h. o. in geheime zitting
moeten worden behandeld."
Behandeld ja, het zou ook wel vreemd,
zelfs ongepast zyn, als de besprekingen
daarover in ’t publiek plaats hadden. Wij
ziuden dan raadsverslagen krijgen, waarin
soms intieme mededeelingen vermeld werden,
welke niet voor openbaarheid geschikt waren.
Doch ik bedoel, dat het vastgestelde kohier
bekend werd gemaakt, dan zouden daardoor
licht juistere gegevens verstrekt kunnen
worden aan de Edel Acht baren, die over
ons finantieel gewicht een oordeel moeten
vellen. Het mooiste nog vind ik, dat de
commission voor de rijksbelasting wel inzage
mogen nemen van den hoofdelyken omslag,
doch daarentegen de commissie der gemeente
belasting niet mag informeeren hoe hoog
iemand bij het ryk wordt geschat. Bij de
inkomsten- en ik denk ook bij de vermogens
belasting, is het geheim van ’t begin tot het
eind. Ik heb eens gehoord, dat dit indertijd
in de Kamers zoo is bepaald, in het belang
van de handelslui, opdat ieder niet zoo
precies kon weten, hoe iemands zaken staan,
omdat het crediet van menig koopman
daardoor geschokt zou kunnen worden. Maar
ik vind het al een vreemd handelsbelang
Is het dan beter dat zoo’n koopman profiteert
van het hem eigenlijk ten onrechte ver
leende crediet* en aoms al uit den rook ia,
Bolswardsche Courant
- w e
ft
