Verschijnt Donderdags en Zondags. Veertigste Jaargang. 1901.
No. 79.
NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD
BGLSWAHD ENC WGOERAOEEL
Verbetering Vaarwater.
i
DONDERDAG 3 OCTOBER.
BINNENLAND.
VOOR
Jitpk, Mwwsbl. v.
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Ct.
(Staat A.
No. 21),
Vergadering, uitgeschreven door de Heeren
C. J. van der Veen te Bolsward en W.
H. S. Carstens te IJlst, ten doel hebben
de bespreking der verbetering van het
vaarwater van Sneek via IJlst,
Bolsward naar Harlingen, gehou
den ten Raadhuize van Bolsward,
Zaterdag den 28 September 1901.
WONSERADEEL, 28 Sept. De Gemeenteraad
geraakte heden tot driemaal toe op het doode
punt (7 tegen 7). Dewijl er eene vacature bestaat
en alle 14 leden present waren, moest telkens
geacht worden, dat het betrokken voorstel niet
was aangenomen.
Er waren onderscheidene zaken van meer of
minder belang aan de orde.
Het bestuur van de bijzondere school te Ping -
jum kwam zich beklagen over het plotseling
overgaan van een zestal leerlingen naar de
openbare school. Het was van oordeel, dat er
in dit geval ongewenschte pressie op de ouders
was uitgeoefend, en met de wetenschap dat het
toezicht ook op het bijzonder onderwijs aan
den Raad toebetrouwd is, kwam het nu met
het verzoek om naar de oorzaak van dien plot-
selingen qvergang een onderzoek in te stellen.
Het dagelijksch bestuur deed uitkomen, dat dit
verzoek van eene verkeerde premisse uitging.
Nergens in de wet is het toezicht op het onder
wijs aan den Raad opgedragen. Een onderzoek
als het bestuur wilde, ligt buiten ’s Raads be
voegdheid. Het qp deze consideratie gegronde
voorstel tot afwijzing werd zonder hoofdelijke
stemming aangenomen.
Verband met het voorafgaande hield een
tweede adres van belasting betalende ingeze
tenen. waarin verzocht werd om eene onder-
wijzersvacature aan de school te Pingjum niet
te vervullen, tenzij duidelijk zou zijn gebleken
dat het voor de aanstelling vereischte aantal
leerlingen op wettige wijze verkregen is. Tegen
over dit verzoek werd door het dag. bestuur
in het licht gesteld, dat het getal schoolgaande
kinderen op 15 Januari beslissend is en dat
naar dat getal de aanstelling niet achterwege
mocht blijven. Het advies leidde tot afwijzing.
Hiertegen werd bezwaar geopperd, met het
gevolg, dat bij stemming de stemmen staakten
en er geen beslissing werd genomen.
De geloofsbrief van het gekozen lid, den heer
L. 8. Piersma te Hieslum, werd goedgekeurd.
Tüt zijne toelating werd besloten,
voer van uit Harlingen naar het Z.-W. ge
deelte der provincie met eenigszins lagen
waterstand eene tijdverspilling, en tevens,
naar ik mij voorstel, een duur vervoerkon
den de toestanden zooverre gebracht worden,
dat, hetzij met stoombooten, hetzij met
schepen, dat vervoer ongehinderd kon plaats
vinden, ons inziens zoude dat èn Harlingen,
èn Bolsward, èn IJlst, èn Sneek ten goede
komen.
In hoeverre, buiten en behalve dit alles
de afstrooming bij een verbeterden waterweg
van af het Z.-O. der proyincie naar het N.-W.
gebaat zoude worden, zal door deskundigen
waarschijnlijk duidelijk in het licht worden
gesteld.
Ziet, M. H. dit alles resumeerende hebben
wij gemeend uwe welwillende medewerking
te moeten inroepen, teneinde middelen te
beramen, om aan den bestaanden onhoud-
baren toestand een einde te maken en daarin
eene gewenschte verbetering te brengen.
Indien U het met ons eens zijt, dat dit
ons voornemen door krachtige samenwerking
ten uitvoer kan worden gebracht, dan open
ik deze vergadering reeds met een aanvan
kelijk bereikt succes.
Alsnu kwam de heer W. H.S. Carstens aan
het woord. Hij dankte de aanwezigen voor
hunne opkomst. Volgens Spreker zullen de
besluiten op de vergadering te nemen, niet
van verre strekking zijn. Deze bijeenkomst
zal moeten dienen om een comité samen te
stellen en daaruit een bestuur te benoemen.
Dit bestuur zal zich in verbinding stellen
met een bekwaam ingenieur.
De heer J. Houwink Gz. van Sneek heeft
met genoegen de uitnoodiging tot bijwoning
dezer vergadering ontvangen. Hij zal gaarne
medewerken tot bereiking van ’t beoogde
doel, maar vraagt of niet bij het plan kan
opgenomen worden, eene betere verbinding
te water met het Zuiden der provincie, om
zoodoende goede zeegelegenheid voor Bols
ward via Lemmer te bekomen.
De heer H. Pollema, zal als belangstel
lende sprekenDeze zaak heeft eene ge
schiedenis. Reeds in 1898 kwam er een adres
in bij de Prov. Staten om verbetering van
de vaart Bolsward—Oosthem tot op 2 meter
beneden zomerpeil. In 1893 werd door „Nij
verheid" te Bolsward een aanvrage bij ge
noemd College gedaan. De kosten waren
geraamd op f' 50.000, Later, vernemende dat
de haven van Workum in betere conditie
was gebracht, trok „Nijverheid" ’t adres m,
en vroeg toen om verbetering van den water
weg naar Workum, óók op 2 M. beneden
Z. P. (kostenraming f 100,000.)
Is nu, vraagt de heer Pollema, door de
bedoeling van deze vergadering het argument
van een verbeterde haven te Workum ver
vallen
De Voorzitter zegt, dat door het adres van
Bolsward het plan Workum is opgegeven,
om een betere verbinding over Sneek te
krijgen.
De heer Pollema, vervolgende, zegt dat
de haven van Workum niet aan het doel
beantwoordt. De spreker uit Sneek had
wei gelijk, toen hij beweerde dat Sneek bij
verbetering van het vaarwater, groot belang
had. Reeds is de vaart SneekLemmer
gebracht van 1,70 tot 2,00 beneden Z.P. Ook
is reeds toegelaten dat stoombooten le klasse
mogen doorvaren tot IJlst.
Sneek zou dus profiteeren, als ook Bols
ward—Roptazijl verbeterd werd.
N u is dht de zaak. Bereikt een adres van
deze vergadering de Provinciale Staten, dan
zal het een argument zijn, als daarbij gevoegd
kan worden eene opgave van de hoegroot
heid van den handel van Bolsward,in cijfers
uitgedrukt.
De heer C. W. Eisma, Voorzitter van
„Handel en Nijverheid" te Bolsward, vindt
het zoo jammer, dat Bolsward geen goede
communicatie heeft met andere steden,
dit is zoo hoogst noodig voor den bloei der
plaats, ’t Zal moeilijk zijn op te geven, hoe
groot de invoer is, en hoeveel de uitvoer
bedraagt. Hoe vindt men in dezen den
juisten weg, ten opzichte van de artikels
olie, wijn, sterke dranken, kruidenierswaren,
hout, enz.
Hoe treurig is ’t gesteld met het vaar
water naar Harlingen, ’t Is algemeen be
kend hoe slecnt dat is.
Wij zullen dus den noodkreet aanhouden
tot er verbetering komt.
De heer Carstens zegt, dat de schippers
bang zijn voor Friesland. Zij beweren dat
het in onze provincie is:
Eeuwig last
Overal vast,
en dat zij dus liever niet in Friesland varen.
Hij betwijfelt of eene statistiek wel zal
kunnen worden opgemaakt. Alles heeft er
belang bij, de industrie, de landbouw, wat
al niet maar ’t zal zeer moeilijk zijn
vaste cijfers te geven.
De presentielijst was geteekend door de
heerenMr. C. C. Paehlig, K. Plantinga,
J. Houwink Gz., Firma D. v. d. Werf Gz.,
Hubert Jans Co., Fontein Tjallingii, H.
Schievink, C. W. Eisma, P. J. Lunter, J.
L. de Vries, J. H. Kingma, H. Pollema,
W. H.S. Carstens, C. J. van der Veen en Mr.
J. Schokking. Vele anderen hadden zich laten
excuseeren wegens ambtsbezigheden. Brieven
van adhesie waren ingekomen van de heeren
C. Hummelinck te Vlaardingen, Mr. T. van
Hettinga Tromp te Leeuwarden en De Rui
ter te Harlingen.
De heer C. J. v. d. Veen, Burgemeester
van Bolsward, opende de vergadering, met
ongeveer de volgende toespraak:
Het is mij aangenaam in de Raadszaal
van Bolswards Stadhuis welkom te heeten.
Uwe vereerende tegenwoordigheid doet mij
veronderstellen dat gij het groote plan, waar
toe de heer Carstens en mijn persoon het
initiatief hebben genomen, wilt steunen.
Wij verhelen ons niet, dat de tot stand-
koming van een verbeterden waterweg van
af Sneek via Bolsward naar Harlingen met
zeer veel moeite en groote kosten zal ge
paard gaan, maar U zult het met mij eens
zijn, dat met volharding en beleid veel kan
tot stand worden gebracht. Waar wij in
deze vergadering mannen mogen begroeten,
die èn door hunne ervaring en bekwaam
heid, èn door hunne positie, die zij in de
maatschappij innemen, een onmisbaren steun
kunnen worden voor het tot stand komen
onzer poging, daar twijfel ik niet M. H. of
uwe komst alhier zal het begin zijn van
werkzaamheid, waarvan het einde met goede
verwachting kan worden tegemoet gezien.
Wat is de aanleiding geweest onzer aan
U gerichte circulaire? In 1898 reeds richtte
de Gemeenteraad van Bolsward een gemoti
veerd adres aan H.H. Gedeputeerde Staten,
er op wijzende, hoe de geheele Westhoek
van Friesland gepriveerd is van een goed
bevaarbaar water, de communicatie onder
houdende tusschen de steden onderling.
Immers èn de vaart van Bolsward naar
Harlingen, èn de vaart van onze plaats via
Nijezijl naar IJlst en Sneek en het Heeger-
meer zijn allen vaarwaters in onderhoud en
beheer bij de Provincie en allen vallende
onder de rubriek C van den staat van kana
len en vaarwaters, waarop krachtens Art. 9,
le alinea van het reglement van politie, is
verboden met stoombooten te varen, zonder
speciale vergunning van Ged. Staten, of in
strijd met de bijzondere voorwaarden aan de
verleende vergunning verbonden, m.a.w.,
dat op de zeilvaart van Harlingen naar
Bolsward (18, Staat C), de Bols warder—
Sneeker zeilvaart van Bolsward tot Nijezijl
(23, Staat E), niet anders met stoombooten
mag worden gevaren, dan met eene afme
ting van lengte hoogstens 14 M., breedte 2,50
M diepgang 1 M., terwijl op het vaarwater
van Sneek via IJlst naar de Nijezijl met
stoombooten van de navolgende afmetingen
mag worden gevaren:
Lengte hoogstens 20 M.
Breedte 3,40
Diepgang 1,20
en dan met eene snelheid, van zonsopgang
tot zonsondergang van 8 K.M. per uur en
5 K.M. in de bebouwde kom, terwijl die
snelheid op de HarlingerBolswardervaart
niet meer mag bedragen dan 6 K M. per
uur en 4 K.M. in de bebouwde kom, en van
zonsondergang tot opgang van 4 K.M. per
uur en 3 K.M. in de bebouwde kom.
Neemt men daarbij in aanmerking den
geringen diepgang niet alleen, maar tevens
de geringe breedte, het aantal bruggen, en
wat niet vergeten mag worden de veron-
dieping door massa’s modder, die bij een
waterstand van 5 a 6 c.M. onder zomerpeil
het varen bijna onmogelijk maken,... dan
zult U het met mij eens zijn, dat het vragen
om verbetering van dit communicatiemiddel
geen ijdele klank mag zijn.
Bolsward en Sneek, beide plaatsen met
vooruitstrevenden geest, zien met verlangen
naar het oogenblik waarop zij met Harlingen
door een goeden waterweg zullen verbonden
worden. De hout-, koren- en steenhandel
breidt zich te Bolsward, IJlst en Sneek
meer uit en de behoefte aan die ingrediënten
wordt met den dag grooter. De aanvoer te
Harlingen vermeerdert meer en meer.
Qnder de bestaande toestanden is het ver-
Eerst moeten de vaarwaters in orde, dan
komen de resultaten.
Ook de heer Houwink vindt het ondoenlijk
statistieke gegevens te verkrijgen van Sneek
en Bolsward. Die zijn niet te geven.
Wij weten het, Sneek en Bolsward gaan
vooruit, beide hebben behoefte aan gemeen
schap met Harlingen, eveneens ook zee
waarts, over Stavoren en Lemmer.
Alsnu vraagt de Voorzitter of de heeren
bereid zijn eene commissie te vormen, welke
het onderhavige plan zal bevorderen en
trachten te bewerkstelligen.
De heer P. J.. Lunter vraagt of deze
commissie zal werken in den zin der circu
laire, (verbetering Sneek— BolswardHar
lingen) of met de aanvulling van verbeterden
zeeweg.
’t Laatste, denkt spreker, zal ook van
invloed zijn op de afstrooming van het boe
zemwater naar zee.
Alsnu geeft de heer Pollema naar aanlei
ding van het gesprokene van den heer Lunter
eenige zeer belangrijke inlichtingen omtrent
de afstrooming in onze provincie.
Op eene desbetreffende vraag van den
Voorzitter, verklaren alle aanwezigen (buiten
stemming Mr. J. Schokking en de vertegen
woordiger van W. J. van Welderen Rengers)
zich er voor eene commissie samen te stellen,
tot verbetering van de waterwegen Sneek
Nijezijl, Bolsward, Harlingen en van Sneek
naar Zee.
Alsnu wordt de commissie samengesteld.
Wordt besloten deze te vormen uit 14leden:
2 heeren uit elk der steden Sneek, Bolsward,
Harlingen en IJlst, benevens de Burge
meesters dier plaatsen.
Tot lid worden benoemd de volgende
heeren, voor SneekJ, Houwink Gz., Alex.
Brenninkmeijer en Mr. D. Alma, Burge-
mees t er
Voor Bolsward: J. H. Kingma, C. W.
Eisma en C. J. v. d. Veen, Burgemeester.
Voor Harlingen: Hubert Jans Co., D.
H. Fontein Hz. en J. Hora Adema, Burge
meester.
Voor IJlst: W. H. S. Carstens, Croles en
H. P. Fledderus, Burgemeester.
Tevens worden nog als leden aangewezen
de Burgemeesters van Wonseradeel en Wijm-
britseradeel.
De heer C. W. Eisma, vraagt of men
niet bij de Staten zou kunnen aanvragen of
de provincie ook twee hater ambtenaren be
schikbaar zou willen stellen voor de voor-
loopige werkzaamheden, zulks met het oog
op de kosten; waarop de heer H. Pollema
aanraadt een adres te richten aan Gedepu
teerde Staten, om toepassing van een artikel
van de wet op de waterschappen in dit
geval.
Ten slotte neemt de heer C. J. van der
Veen nog eens het woord. Wij staan aan
het eind van onze voorloopige werkzaam
heden zegt spreker. Ik dank de heeren voor
hunne medewerking en hoop dat ons plan
moge slagen: verbeteren van waterwegen in
Friesland.
Sluiting der vergadering.
Thans volgde de reeds lang aanhangige zaak
der verbetering van de Melkvaart, loopende van
Makkum naar Zurich, alwaar ze aan de dijk-
vaart naar Harlingen aansluit. Verleden jaar
is door de Provinciale Staten op een verzoek
van den Raad 300/0 subsidie toegestaan in de
kosten van uitdieping tot 1,50 M. beneden zomer
peil. Daarbij was de voorwaarde gemaakt, dat
alle in de vaart aanwezige bruggen met den
onderkant der liggers moesten worden gebracht
op 2,20 boven zomerpeil. Tegen het voldoen
aan die voorwaarde bestond bezwaar, omdat de
Pieter Koolstille (trambrug) te Makkum op
2.05 ligt en onmogelijk verhoogd kan worden.
Inmiddels was de aandacht gevestigd op een
reeds vroeger aan de orde geweest plan tot het
maken van eene afsnijding uit de Melkvaart
langs Laanzicht. naar de Groote Zijlroede. Daar
door zou de scheepvaart en de afstrooming
aanzienlijk worden gebaat en de kronkelende
en zeer nauwe vaart door de kom van Makkur..
kunnen vervallen. Eene commissie van onder
zoek werd benoemd en deze had in de vorige
vergadering geadviseerd het plan uit te voeren,
onder beding, dat van de provincie subsidie
zou worden verkregen en wel 500/q voor de
kosten van het nieuw gedeelte vaart, begroot
op f 14,250 en 300/0 van die voor verbetering
van het bestaande gedeelte, begroot op f23,350.
Na breedvoerige discussie en nadat de stemmen
hadden gestaakt over een voorstel om 5Q0/0 over
het volle bedrag der kosten te vragen, werd
dit voorstel aangenomen met 8 tegen 6 stemmen.
Van den minister van Binnenlandsche Zaken
was bericht ingekomen, dat Z.E. genegen was
om in de kosten der voorgenomen stichting
van een schoolgebouw met onderwijzerswoning
te Burgwerd en het aanbouwen van een lokaal
aan de scholen te Makkum en Witmarsum,
begroot op f 23,600, 50<>/q buitengewoon subsidie
toe te kennen, zoodat na aftrek van de gewone
bijdrage f 7400 ten laste van de gemeente zoude
komen. Z.E. wenschte te vernemen of de Raad
bereid was zoodanig subsidie te aanvaarden.
De Raad besloot te antwoorden, dat het subsidie
in dank aanvaard wordt.
Voor de benoeming van eene onderwijzeres
aan de school te Zurich waren op de voordracht
geplaatst de dames H. Baltjes te Dronrijp, IJ.
Tiedema te Tzum, A. de Jong te Luinjeberd
en A. E. Vellinga te Harlingen. Mej. Tiedema
werd met 8 stemmen benoemd. Mej. Baltjes
erlangde 1 stem en mej. Vellinga 5 stemmen.
J. Salverda A.Mzn. te Makkum vroeg om een
gedeelte van de publieke straat, ter grootte van
3 M2., waaraan hij voor den voorgenomen ver
bouw van zijn pand behoefte heeft, in eigendom
te erlangen. Besloten werd hem de gewenschte
oppervlakte tegen f 1 per M2, af te staan.
Ged. Staten hadden gezonden een nota, waarin
bedenking werd geopperd tegen de verordening
omtrent het toelaten tot en het verlaten van de
openbare lagere scholen. Vooreerst wilden ze
het dispensatierecht omtrent de toelating niet
tot beneden den leeftijd van 5 jaren uitgestrekt
zien (liever nog zouden ze den leeftijd van
toelating op 51/a jaar willen bepalen) en ten
tweede wenschten ze de bepaling omtrent het
verlaten van de school in dier voege geredigeerd
te zien, dat de leerlingen (behoudens dispensatie
van Burg, en VVeth.) de school moeten verlaten,
zoodra zij de klasse hebben doorloopen, waarin
zij bij het bereiken van den 13-jarigen leeftijd
waren geplaatst. Het dag. bestuur stelde voor
aan de wenschen van Ged. Staten te voldoen.
Aldus werd besloten, nadat de stemmen hadden
gestaakt over een voorstel tot verdaging der be
handeling.
Op het verzoek van de besturen der nuts-
departementen, om reeds dezen winter met het
herhalingsonderwijs een aan vang te maken,
werd met 8 tegen 6 stemmen gunstig beschikt.
Het bestuur der bijzondere school te Arum
vroeg van de gemeente eene tegemoetkoming
in de kosten van herstelling der onderwijzers
woning, welker muur sedert het uitdiepen van
de vaart verzakt is. Het dagelijksch bestuur
bracht hierop een afwijzend advies uit. De
afdoening daarvan werd tot de volgende ver
gadering aangehouden.
Op een verzoek van de commissie van beheer
van den BolswarderHarlingerweg, om alsnog
hare gewijzigde begrooting voor 1901 goed te
keuren, of wel het dag. bestuur te machtigen
om aan haar f 675 subsidie uit te keeren, werd
afwijzend beschikt.
Door de commissie van rapporteurs werd
rapport uitgebracht van het onderzoek der
begrooting voor 1901. De behandeling hiervan
is tot de volgende vergadering aangehouden.
Suameer, 30 Sept. Door den visscher
M. v. d. M. alhier ia in de Bergumermeer
een snoek gevangen van ’t kolossale gewicht
van 24 pond.
Luinjeberd, 30 Sept. Meldt men van
elders dat het aantal liefhebbers voor de
betrekking van onderwijzer groot ia, ook
voor de betrekking van directeur der zuivel
fabriek is dit het geval. Bij het bestuur der
coöperatieve fabriek hebben zich een vjjftig
liefhebbers aangeroeid, waaruit een grostal
geformeerd zal worden.
Kortezwaag, 30 Sept. Gisteren liep ’t
5-jarig jongetje van een hier vertoevenden
schipper door eene weide, waarin eenige
jonge koeien liepen. Plotseling komt een
der dieren op ’t ventje toe, neemt hem op
de horens en rent er mee weg, waarop ook
’t andere vee kwam toeioopen. De omwo
nenden kwamen ontsteld toeschieten en
wisten door harde slagen zooveel te bewer
ken, dat de koe *t jongetje neerwierp, dat
daarna met gebroken schouder opgenomen
werd. Geneeskundige hulp werd terstond
ingeroepen.
Bolswardsche Courant,
I
k
i
I
-
ft
