NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD
BOLSWARD SIS WONSERADEEL
Verschijnt Donderdags en Zondags. Veertigste Jaargang. 1901.
No. 99.
Besmetting.
|l
DONDERDAG 12 DECEMBER.
N
BINNENLAND.
4 die zich met 1
Januari e.k. op
de Bolswardsche Courant
wenschen te abonneeren,
ontvangen de voor dien
datum verschijnende nos.
gratis.
VOOR
ft
I
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Ct.
wijkerwold, veroordeeld tot vijf gulden boete,
omdat hij wettelijk als getuige opgeroepen,
niet verscheen om te worden gehoord inzake
eene overtreding van de leerplichtwet, doch
thuis bleef wegens het koude weer.
De Banier.
Kimswerd, 10 Dec. In de omstreken
van Tjerk werd en Wolsum zijn door de
lange jacht KimswerdWitmarsum in 4
dagen 56 hazen gevangen (n.l. 10,19,14,13.)
Voorwaar geen gemakkeljjke taak voor de
zes hazewinden!
Een eigenaardig gebruik.
Sinds jaar en dag bestaat te Pijnacker
(Z.-H.) een eigenaardig gebruik op den St.
Nicolaasavond. Zoodra het daglicht is ver
dwenen, bewegen zich op straten en wegen
tal van kleine en groote jongens, alle fan
tastisch vermomd, om aan de huizen der
ingezetenen, als knechts van den goeden
Sint, met veranderd stemgeluid te vragen,
„of er ook pakjes weg te brengen zijn".
Bij slechts weinig burgers worden de on-
genoode gasten niet binnengelaten de mees
ten geven hun, al is er ook niets te bezor
gen, een kleine versnapering of enkele
centen en daarmee trekken de bezoekers
tevreden af. Aan dien rondgang nemen
zoowel kleine jongens vanaf 8 of 9 jaren,
als jongelieden van boven de 20 deel en
wel zonder onderscheid van rang of stand.
Sommigen zijn zoo aardig vermomd, dat zij
dikwjjls door de eigen huisgenooten of
naaste kennissen niet worden herkend. Op
merkelijk is het, dat die vreemde, maar toch
aardige gewoonte, alleen hier wordt aan
getroffen en zelfs in de naburige dorpen
geheel onbekend is.
Inbrekers zijn ook elders druk in de
weer. Te Susteren (L.) wisten zij zich
gisterennacht toegang te verschaffen tot het
kantoor van den notaris Lienaerts, waar zij
uit een opengebroken brandkast f4000 stolen.
Maandagmiddag kwam te Scheve-
ningen de gewone zee reeds tot aan de
duinen voorbij het Oranje-Hotel. Met den
vloed bereikte het water den strandmuur
en de zakken aan den duin voet bij de Ge
denknaald. De eenige bom, die aan het
strand aldaar lag, werd tegen de duinen
opgestuwd. De wandelpier bleef ongedeerd.
Op de strand boulevard was het niet mogelijk
te blijven door het scherpe strandzand, dat
naar boven woei.
Men schrijft uit Rotterdam aan de
Telegraaf:
Een 56-jarige juffrouw, die goed bemiddeld
is, kreeg lust tot trouwen en wist de liefde
op te wekken van een 24-jarigen man, met
wien zij dan ook onlangs in het huwelijk
trad, terwijl het paartje aan den Bergweg
als tortelduifjes leefde.
Of de liefde van den jongen man niet
bestendig van duur was, dan wel of hij
meer liefde voor de dutten dan voor de
juffrouw had, in ieder geval is hij sedert
een paar dagen verdwenen en wordt hij
tevens verdacht van diefstal van f 36000
aan geldswaardige papieren ten nadeele van
zijn vrouw.
Zijn opsporing en aanhouding wordt dan
ook door de Rotterdamsche politie gevraagd.
Twee jongelieden van het Instr. Bataljon
te Kampen, hebben zonder verlof een uit
stapje naar Duitschland gemaakt en zich
daarna weer hier aangemeld. De politie heeft
hen daarop naar Zutphen getransporteerd,
waar zij zich voor de bevoegde overheid
zullen moeten verantwoorden.
Te Wijnanderade CLimburg) is het
vijfjarig dochtertje van het hoofd der school
onder een af vallende zandmassa geraakten
levenloos daaronder uitgehaald.
Schadevergoeding voor een spoorwegongeluk.
Bij de Rechtbank te Utrecht zijn thans
twee vorderingen, te zamen van ongeveer
f 150.000, aanhangig gemaakt tegen de
Maatschappij tol Exploitatie van Staats
spoorwegen, door de heeren O. en Z., wo
nende te Vlaardingen en Rotterdam, die
intertyd zwaar lichamelijk letsel gekregen
hebben bij het bekende spoorwegongeluk
te Gapelle aan den IJsel, op 15 Nov. 1899.
Ten gevolge van deze ramp werden 9
reizigers gedood en 12 min of meer zwaar
gekwetst. Behalve bjj de heeren O. en Z.
is het Staatsspoor er in geslaagd, de schade
vergoeding onderhands te regelen.
De Tilburgsche moord.
Naar de Tilb. Ct. verneemt ia weder een
onderzoek inzake den moord op Maria Kes
sels begonnen. De moeder vah den schilder
Mutsaers is een dezer dagen door den com
missaris ten politie-bureeie ontboden.
Deze had een langdurig onderhoud met
haar. Zeer waarschijnlijk zal deze zaak
binnenkort weder behandeld worden?
Wonseradeel, 9 Dec. Donderdag 5
December is op initiatief van de heeren
Piccardten De jong, resp. Burgemeester en
lid van den Gemeenteraad van Wonsera
deel, eene vergadering gehouden in het
hotel „De Wijnberg" te Bolsward, met de
belanghebbenden inzake het aanleggen van
een grintweg van Idsegahuizen naar Bols-
ward over Exmorra. Het tot stand komen
van dezen weg zou voor den Zuidhoek
onzer Gemeente een grooten zegen zijn.
Deze streken zouden daardoor uit haar
isolement worden verlost. Met name de
dorpen Gaast, Ferwoude, Piaam, Idsega
huizen, Allingawier en Exmorra, maar niet
minder de vlecke Makkum zouden er van
profiteeren.
Reeds tweemaal eerder, in 1890 door
wijlen notaris Ledeboer en in 1895 door
den vorigen Burgemeester van Wonsera
deel, den heer Visser, zijn er pogingen
aangewend om den weg er door te krijgen.
Die pogingen zijn mislukt. Thans moet er
veel kans van slagen zijn. Belanghebbende
boeren gevoelen, vooral in den regentijd,
dagelijks het gemis, nu ze bijna allen hunne
melk aan de eene of andere boterfabriek
afleveren.
Idsegahuizen, 9 Dec. De arbeiders
uit ons dorp, alsmede uit de dorpen Piaam,
Gaast en Ferwoude, hebben hun jaarljjksch
Sint-Nicolaasgeschenk weer ontvangen. Dat
cadeau bestaat uit... een perceel brandhout,
afkomstig van de onbruikbaar geworden
palen van de zeewering onder deze dorpen.
Die afgebruikte palen worden dan verdeeld
in even zooveel perceelen, als er arbeiders
zijn, die voor de uitdeeling in aanmerking
komen. Daarna worden deze perceelen
genummerd en ieder kan het hout gaan
weghalen, hetwelk het nummer aanwijst,
door hem even te voren getrokken.
Deze goede gewoonte van het Djjksbe-
stuur dunkt ons wel waard eens in wat
ruimer kring bekend te worden gemaakt.
Oudeliaske, 9 Deo. Een melkrijder
reed Zaterdag m den vroegen nog duisteren
morgen een melkbus omver, welke toen
tusschen de tramrails rolde. De vroegtram
van Lemmer, met passagiers van de nacht
boot, stiet er op en ontspoorde. Meer dan
een uur vertraging was het gevolg en de
hulp-machinist G. v. d. P. van Heerenveen
brandde zich door den ontsnappenden stoom
deerlijk aan arm en voet, zoodat hij de
hulp van een heelkundige moest inroepen.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Lemmer. Als bijzonderheid mag zeker
wel worden vermeld, dat in ons klein plaatsje
nog drie broeders wonen, die met elkaar
250 jaar tellen. Het zijn de Gebr. Sipke
de Jong oud 88, Willem de Jong oud 83
en Gerrit de Jong oud 79 jaar. Alle drie
zijn nog krasse grijsaards; eerstgenoemde
is echter sedert de laatste 18 jaar blind,
tengevolge een ongeluk hem overkomen bjj
provinciale werken. Had hem zulks thans
uvergekomen, dan had hij pensioen gekregen,
nu moet hjj door zjjn kinderen alhier worden
onderhouden.
Steenwijk, 5 Dec. Door het kanton
gerecht alhier is het hoofd der bjjzondere
school te Gelderingen, in de gemeente Steen-
handhaving van een of andere bepaling.
Wilt ge een paar bewijzen? Vindt men
niet meermalen mesthoopen of verzamel
plaatsen van afval en allerlei vuil veel en
veel te dicht bij de woningen van men-
schen, al wonen die dan ook niet in de
kom van de gemeente Zie maar eens,
waar zelfs soms de gemeente asch- en
vuilbek aangetroffen wordt en hoe dikwijls
de bewoners in den omtrek deuren en
ramen moeten sluiten voor de welriekende
geuren, die deze verzamelplaats in ’t rond
verspreidt. Is het wonder, dat men daar
dikwijls allerlei ziekten en ellendigheden
aantreft? in de tweede plaats verzoek ik
u eens een kijkje en een snuifje te nemen
bij en boven onze grachten. Door het
inwerpen van allerlei plantaardige of dier
lijke bestanddeelen, die weldra tot ontbin
ding overgaan, is de kleur niet alleen
onoogelijk gewordenmaar de met allerlei
vergif bezwangerde dampen, die er uit
opstijgen, maken het leven in de nabijheid
dier pestgracnten niet alleen onaangenaam
maar op den duur onhoudbaar. Het moge
eenige jaartjes langer of korter wezen, het
kan niet anders of op den eenen of den
anderen tijd wordt het leven te vroeg afge-
sneden. Als zelfs de verf van onze woningen
er geheel door afgebeten wordt, hoe zal ’t
dan wel niet zijn met ons lichaam, een zoo
fijn samengesteld werktuig. Wordt er daarom
wel genoeg toegezien op de vervuiling van
ons grachtwater? O ja, er bestaan veel
verordeningen, die het verbieden de afval
in de sloot te werpenmaar wat geeft het, als
het verbod niet gehandhaafd wordt? Wij
geven gaarne toe, dat het voor de politie
een hoogst moeilijk, ja zelfs een onbegonnen
en niet uit te voeren werk is. En daarom
moesten de menschen zelf wijzer zijn en iets
nalaten, wat noodwendig schadelijk moet
zijn voor de gezondheid van anderen, ja,
wellicht die van henzelven of hunne huis
genooten. Als er een besmettelijke ziekte
bij hen of in hunne nabijheid uitbreekt, als
wellicht hunne dierbaren het met hun leven
moeten boeten, dan wordt er steen en been
geklaagd, zonder te bedenken, dat men zelf
een der oorzaken van het onheil is. Met
eenigen goeden wil zouden er immers wel
middelen ge vonden kunnen worden, om aan
dezen onhoüdbaren toestand een einde te
maken Het komt er slechts op aan, of
er samenwerking bestaat. Dat is het geheele
geval. Doch er is nog meer. Er zijn huisjes
zoowel hier als in den omtrek, die zoo
primitief zijn ingericht, dat zij zelfs een
behoorlijk privaat missen. Het gevolg is,
dat men daardoor niet alleen in huis een
bedorven kwalijk riekende lucht krijgt,
maar op schromelijke wijze gracht of sloot
moet ontreinigen en verpesten. En al mocht
het zijn, dat er bij vele huizen dergelijke
noodige inrichtingen wel gevonden worden,
dan is het toch vaak het geval, dat zij in
of op een sloot of gracht uitkomen, waar
door het water voor alles onbruikbaar wordt
niet alleen, doch de lucht bezwangerd met
allerlei wezens, die ’t op onzen ondergang
toeleggen. Doch daarover later nog een
hartig woordje.
Voorloopig bepalen wij ons alleen tot de
lucht en niet tot het water. En dan hebben
wij ten slotte nog een ernstige vraag aan
onze huismoeders en dienstboden. Hoe
staat het met de lucht in uwe huiskamer
Zie, het gebeurt ons meermalen, dat wij
eene woning betreden, waar de lucht be
zwangerd is met allerlei geuren, die men
nu juist niet voor zijn pleizier opsnuift.
Er heerscht, om het kind met permissie nu
eens bij zijn waren naam te noemen, een
zeer ondragelijke menschenlucht. Dit onder
vindt men meer in de huizen der minder
gegoeden en eene dame uit de hoogere
wereld trekt er den neus voor opdoch
hoe is het daar Ook daar wordt ons reuk
orgaan dikwijls onthaald op den geur van
allerlei reukwatertjes, zeepen, middelen ter
vertraaiïng van het gelaat ais anderszins,
geuren, die niet minder schadelijk zijn voor
de gezondheid.
In andere woningen weer kan men reeds
van verre ontwaren, dat er gekookt is of
wordt en wat er gegeten is of zal worden.
Hoe staat dat bij u in de keuken, lieve
dienstbode Of maant gij eene uitzondering
Hoe is 't gesteld, mevrouw of juffrouw,
in uw kelder of provisiekamer? Is de
lucht daar wel altijd heel zuiver? Of soms
ook verontreinigd? Staan er ook rottende
of tot ontbinding overgaande of over
gegane spijzen, uie allerlei soorten van
bacillen bevatten, die het op u of de uwen
begrepen hebben? Weg dan daarmee, zoo
ver mogelijk, opdat gij geen schade lijdt
aan uwe gezondheid.
Dagelijks goed nagezien of er zich ook
levensmiddelen in bevinden, die de lucht
uw slaap- of ziekenkamer altijd zoo in, dat
een gezonde menschenneus er veilig en
goed komen mag
Ja maar, zegt misschien iemand, hoor
eens, mijn vriend, is bet bij jou altijd zuiver
en goed, of mankeert daar ook wel eens iets
Wel zeker, mijn waarde, dat gebeurt
ook wel en dat zal overal wel het geval
wezen. Maar weet ge, mijne vrouw zet dan
deuren en vensters open en de meid volgt
daarin haar voorbeeld. Dat moge soms
wat tocht en zelfs de koude in huis brengen,
maar wij krijgen dan ook versche, gezonde
lucht. En dat is juist nummer één van de
geschiedenis.
Onze huismoeders zijn al te bevreesd, om
zelfs in den zomer de lucht vrijen toegang
te geven tot hare woning. En in den
winter? Wel, mijn lieve mensch, dan is
er in ’t geheel geen denken aan. Dan wordt
alles pot en potdicht gesloten, vaak gespijkerd.
En door tochtlatten en al die dingen
meer, moet de lucht buiten gehouden worden.
Ja, dat kan je begrijpen Dan de ramen
open? Neen hoor, dat is te koud en we
krijgen turf en hout en steenkolen niet voor
niemandalJij hebt goed praten.
Wel, moedertje, probeer het eens en
geloof gerust, dat ge er de voordeelige
gevolgen van ondervinden zult. Laten wij
later nog eens praten over besmetting door
andere oorzaken. Enkh. Ct.
De geleerden vertellen ons, dat er in de
schepping microscopisch kleine wezentjes
zijn bij milliarden en milhardan, die het
er voortdurend op toeleggen aan alle leven
een eind te maken, zoowel aan dat van
planten als van dieren. Ook de mensch ont
snapt niet aan huune aandacht, en waar
de zoogenaamde bacillen, of hoe ge ze
anders noemen wilt, slechts gelegenheid
zien om ons in het lichaam te sluipen, daar
laten zij het volstrekt niet na. Zij vinden
er hun grootste pleizier in ons bestaan te
verwoesten en onze familie of vrienden in
rouw te dompelen.
Gelukkig, dat er geneesheeren zijn die,
van hun bestaan op de hoogte, alle midde
len aanwenden om ze te verdelgen en alzoo
ons leven te behouden. Niettegenstaande
deze overwinning op onze vijanden behaald,
verlangt niemand er naar door die roovers
met een bezoek vereerd te worden. Want
is het ook al, dat de zieke het leven be
houdt, toch verkeert iemand, die meer of
minder ongesteld wordt, lang niet in een
benijdenswaardige positie. En al mocht
het ook al wezen, dat wij door onze ziekte
geen schade lijden in ons bestaan of in
onze portemonnaie, ons lichaam wordt er
niet beter op. Er blijft altijd nog wel iets
zitten, dat ons voortdurend aan de broos
heid van ons leven herinnert. Mocht de
medische wetenschap in den tegenwoordi-
gen tijd met reuzenschreden vooruitgaan
en vaak in staat zijn ons er weer op te
brengen, het is in vele gevallen toch ook
waar, dat het beter is een ziekte te voor
komen, dan haar te genezen. Dit is zoo
klaar als een klontje en daarom vordert
deze uitspraak volstrekt geen bewijs. En
dat voorkomen, zie je, daar kunnen wij
zei ven al heel veel aan doen, door den raaa
op te volgen, die de medicussen ons geven.
Mocht nu iemand ons tegenwerpen, dat er
tegen den dood toch geeu kruid gewassen
is, dan heeft bij daarin volkomen gelijk en
zulks is zelf yoor het voortbestaan van ons
wereldje maar gelukkig ook. Waar zou
het heen, als alle menscheu nier op aarde
een vaste verblijfplaats hadden Wel
komaan, wij aten elkaar immers met huid
en haar op Maar den dood voor eeuwig
van onzen aardbodem verdrijven, is heel
iets anders als het leven verlengen, totdat
het uurwerk versleten is. En hieraan kunnen
wij medewerken, al lijden wij vaak schip
breuk en worden wij weggerukt uit onzen
werkkring voor het onze tijd is, naar men-
schelijke wijs gesproken. Doch dat zijn van
die raadselen, welke het ons nooit gelukken
zal op te lossen.
Dat reinheid en zindelijkheid tot die
voorbehoedmiddelen behooren om uit de
macht van dat kleine tuig te blijven is
reeds vaak gezegd, maar wordt ook even
vaak vergeten en de eerste regelen der
gezondheidsleer ziet men dagelijks met
voeten treden of eerst toepassen ais het te
laat is. Meermalen is het hier, dat men den
put dempt als het kalf verdronken is. Voor
eerst zindelijkheid op de lucht, die wij
iuademen. En laat de reiniging van deze
niet veel te wenschen over Let er slechts
op, hoe wij soms de liefeiijkste geuren
inademen, die ons het hart in ’t lijf doen
keeren. Zulke verpeste lucht is niet alleen
de kweek- en broeiplaats van onze vijanden,
maar tevens ook het voertuig, dat ze in
onze longen en daardoor in het bloed
brengt. Weg dus overal met die voor
werpen en stoffen, welke de lucht besmet
ten. Maar, vraagt ge, er bestaan daarom
trent immers wettelijke bepalingen, die
bevelen, dat deze or die voorwerpen of
inrichtingen of stoffen niet mogen worden
aangetrotfen binnen een kring van zooveel
of zooveel meters van de kom der gemeente
deze laatste aannemende als het middelpunt
van den cirkel. Accoord, mijn waarde, daar
zijn wetten tegen. Maar kijk eens rondom
u, hoe juist en accuraat er naar geleefd en
gehandeld wordt, niet alleen door particu
lieren, doch ook door corporation, ja zelfs
door de overheid, wier plicht het is een
nauwlettend toezicht te houden op de kunnen verontreinigen, En richt ge het in
3ffl
Bolswardsche Courant.
sa
«J
ft
