NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOI.SWA.RD EN WONSERADEEE
1902.
41ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 67.
EXAMENS.
DOSm»AÖ 21 AUGUSTUS.
BINNENLAND.
X
X
X
X
VOOB
B. I. L.
INGEZONDEN.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar 5 Ct.
Harlingen, 18 Aug. In een der stra
ten onzer stad is een pand, dat al sedeit
tien jaren ledig staat, omdat het te bouw
vallig werd geacht om langer bewoond te
worden. Sedert is het er niet beter op ge
worden, maar de kruik gaat zoolang te
water tot ze breekt. De naaste buurman
bemerkte voor eenige dagen een totale in
storting van het achtergedeelte en deed zijn
beklag waar het hoorde, met het gevolg,
dat de bouwval werd opgeruimd? O, neen,
er is eenvoudig een steunder tegen den
voorgevel onder geduwd. Zal weer het
spreekwoord van den put en het kalf in
toepassing gebracht moeten worden?
Heden kon men hier het voorspel
zien van de mooie dagen, die ons nog te
wachten staan, want een paar bruinvisschen,
die hun gewoon element uit vrees van de
komende dingen, bij voorbaat verlaten had
den, zwommen stilletjes de haven in, de
Noorderhaven door en raakten ten slotte
zelfs in het kanaal naar Franeker verzeild.
Garijp, 18 Aug. De brandspuit van
Bergum rukte Zaterdag j.l. op naar de
boerenhuizinge, bewoond door O. Vries,
alhier. Men meende gevaar te zien door
hooibroei, doch was zoo gelukkig dadelijk
in de groote partij hooi de gevaarlijke plaats
te treffen. Toen slaagde men er in, het
vuur te dooven en het hooi te behouden.
Ooststellingwerf, 18 Aug. De regen
buien van de laatste dagen schijnen op de
aardappelen een nadeeligen invloed te heb
ben uitgeoefend, althans in het loof begint
zich ziekte te openbaren. Overal bemerkt
men aan de aardappelplanten een onaan-
genamen geur, welke wijst op een gevaar,
dat niet meer kan worden afgewend, ’t Zou
jammer zijn, dat ziekte nu nog den oogst
moest bederven, terwijl andeis de aardappel-
verbouw zich vrij goed laat aanzien. Kwa
liteit en kwantiteit worden geroemd.
Het buiige weder is eveneens oorzaak,
dat nog niet alle rogge in de schuren is
geborgen, hoewel reeds veel is opgeruimd.
Kimswerd, 18 Aug. Onder begunsti
ging van heerlijk weer en by gewoond door
een talrijk publiek werd gisteren alhier de
kaatspartij gehouden door parturen van 3
personen, woonachtig in dezelfde plaats. De
beide „Jannen* werden door ’t Franeker
partuur verslagen. Dit, bestaande uit L.
Leicht, 8. Bollema en 8. Vijver, won den
prijs van f 30. Onze dorpsgenooteu O. A.
Oosterbaan, M. en C. Helfrich wonnen de
1ste premie van f 15, terwjjl de Witmarsu-
mers, J. Cuperus, E. en 8. Kooistra de premie
vao f 6 ontvingen.
Sneek, 18 Aug. Heden werd op ’t ter
rein van ue Kunstijsbaan alhier dejaarlyk-
sche kaatswedstrijd gehouden.
Acht parturen (24 genoodigden uit de beste
kaatsers van onze provincie) namen aan den
wedstrijd deel.
Don len prijs, f30, wonnen H. v.d. Vliet
te Marssum, R. Feitsma te Wommels en
Jan Cuperus te Witmareum; 2o, f 18, J.
Reitsma te Pingjum, Sc. Hoekstra te Wom
mels en 8. E. Kooistra te Amsterdam.
3o, 19, 8. Vijver te Franeker, G. Was
senaar te Beetgum en 8. A. Kooistra te Wit-
marsum. 4e, f 3, Tj. Kooistra te Sneek, A.
Boonstra te Franeker en J. Piantenga aldaar.
Een medaille voor den versten bovenslag
kreeg Jan Cuperus van Witmarsum; een
dito voor de meeste bovenslagen: Jobs.
Struiksma te Wommels en J. Piantenga te
Franeker.
Lemmer, 18, Aug. De zoon van de vee-
houderes de Wed. A. Huitema alhier reed
hedenmiddag met paard en rytuig door ons
dorp. Even buiten de bebouwde kom op den
elkaar zullen passen, kunt ge begrijpen.
Ze worden in den grond geslagen en dan
van boven naar elkaar toegetrokken. Van
onderen zitten ze dan wel niet tegen elkaar,
maar dat hindert niet; niemand ziet het,
’t zit immers onder water!
En de opzichter dan
Och, die man is de uitvoerder van de
Raadsbesluiten, en als ik er bij voeg, dat
in deze vrij groote Gemeente jaarlijks f200,
zegge tweehonderd gulden, wordt uitge
trokken voor jaarwedde van den Opzichter,
kan men van zoo’n man ook niet alles
verwachten.
’t Wil mjj echter voorkomen, dat de
zuinigheid hier de wijsheid bedriegt en dat
wij, Hennaarderadeelers, de opemngen tus-
schen die goedkoope palen, telken jare
zullen moeten vullen met guldens, kwartjes
en dubbeltjes, te voldoen bij hoofd, omslag.
dankende voor de verleende plaats
ruimte,
zeedijk gekomen, schrikte het paard voor
aldaar spelende kinderen, liep achteruit en
stortte met het rijtuig bij den hoogen zeedijk
neer. Gelukkig liep dit ongeval nog al vrij
goed af. Huitema toch sprong by tijde uit
den wagen en de inzittende kinderen kwa
men met den schrik vrijhet rijtuig was
echter nog al wat beschadigd en het stok
raam gebroken.
Past op de dubbéUjeszoekers
Sloten, 18 Aug.* De vorige week hield
bij onze stad een rijtuig hak, waarin eenige
mannen en vrouwen gezeten waren, die nog
al een verdacht uiterlyk vertoonden. Da
delijk verspreidden ze zich m verschillende
richtingen en traden allen een winkel bin
nen. Het bleken dubbeltjeszoekers te zijn.
Zij maakten echter geen beste zaken, want
op last van den heer Burgemeester was de
politie hen dadelijk op de hielen. Zij
moesten onverwijld onze stad verlaten en
vertrokken in de richting Gaasterland.
Oudeliaske, 19 Aug. Gisteren zei een
drie jarig meisje alhier tegen hare moeder:
„sjuch ris, sa kin ’k dounsjel* Ze sprong,
viel achterover in een pot met kokend water,
brandde zich deerlijk en is helaas heden
morgen aan de gevolgen overleden.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Kimswerd, 19 Aug. Aan de fiets-
ringrydenj alhier werd door 27 heeren en
17 dames deelgenomen.
De prijzen van f 12, f 6 en f 3 werden
reep. gewonnen door J. H. Beekers te
Leeuwa.den, Mej. J. Timmer (onze dorps-
genoote) en J. Zuidema van Dronryp.
Workum, 19 Aug. In den nacht van
Zaterdag op Zondag hebben ze in onze ge
meente op verschillende plaatsen erge bal
dadigheden uitgevoerd. Vooreerst moest
aan de onlangs verbouwde huizinge van ue
brood- en koekbakker^ van den heer W.
Glastra een groote ruit net ontgelden. Naar
men zegt, is zij met een naambordje, het
welk van de een of andere huizinge is weg
genomen, stuk geslagen, dat ongeveer een
waarde van f 50 a f 60 vertegenwoordigde.
Gelukkig voor bakicer Glastra, dat die schade
door de assurantie wordt gedekt. Daarna
hebben ze de brug bij den cementmolen erg
gehavend, verschillende naambordjes tegen
den grond geworpen, eenig zeewier en 10
Dijkspalen aan den Makkumerdyk in brand
gestoken, dat gelukkig nog tijdig is ge-
bluscht. Ook is in het zomerhuisje bij Dr.
Santee Landweer een pereboom, zoowat
leeg geschud en in het zomerhuisje een
leeg half fleschje gevonden met een romer
er bij. Ook nog op andere plaatsen was
het te zien, dat ze daar een bezoek hadden
gebracht.
Het is te hopen, dat de politie die laffe
dader(s) op mag sporen en ze in handen
der justitie mag overleveren, opdat ze voor
goed mogen afloeren, dat zulke zoogenaamde
„baldadigheden* niet meer in deze gemeente
voorkomen. Da veiligheid der burgers is
hiermede ten zeerste gemoeid. Banier.
Franeker, 15 Aug. Door de volks
partij in ’t district Franeker zijn tot can-
didaten voor de Prov. Staten gesteld de
heeren J. G. Jansonius te Drachten en L.
F. Zandstra te Leeuwarden.
’t Was ’n ongelukkige stumper, die
Goitzen op krukken. Vroeger was ’t een
stoere polderwerker. Maar zjjn lichaam
begon te verlammen en de armmeester van
Surhuisterveen moest hem in den kost uitbe-
steden. Toch was hij nog tevreden in zijn
lot, want bij kon op krukken zich voort
bewegen in de vrije natuur en hij kon zit
ten lezen, waarvoor men gaarne boeken
leende. Met kruipende te wieden enz. kon
hij nog ’n beetje bjjverdienen en had dus
ook wat tabaks- en zakcenten. Hij werd
echter ziek en moest in ’t ledikant liggen.
De verlamming verergerde. Daar lag hy,
alleen, geheel, alleen, geen gezelschap
als wanneer men hem eten of drinken
bracht of iemand hem bezocht. Nimmer zou
hij weer vrijwillig ’t ledik&it kunnen ver
laten. ’c Was een droevig vooruitzicht, het
leven zoo ellendig, zoo ellendig vervelend,
zonder afwisseling te moeten slijten. Hy
werd wanhopig en Zondagmorgen maakte bij
er zelf een eind aan, door zich den hals
af te snyden.
Uit de 53 sollicitanten naar de be
trekking van directeur der stoom-zuivtl-
fabriek „de Westerbrugsloot* te Uitwel-
lingerga is als zoodanig benoemd de heer
Veeman te Leeuwarden. Met den benoemde
stonden op de voordracht de heeren Winters
te Gerkesklooster en Anema te Garjjp.
In het geheel werden te Leeuwarden
voor de Hoofdacte geëxamineerd 172 man
nelijke en 28 vrouwelyke candidatenhier»
van slaagden respectievelijk 70 en 2L
men telkens meer hoort klagen over de
overlading, wat ’t aantal leervakken betreft,
zoo verliest men ook bij ’t vele examinee-
ren de practjjk uit het oog.
Of eenmaal de examens zullen verdwij
nen? We gelooven ’t niet, want steeds
zal een soort waarborg, gelijk door ’t exa
men verkregen wordt, noodig zijn om
iemands bekwaamheden te bewijzen.
Want waarborgen van deze soort zullen
en moeten blijven bestaan.
Maar of ze met het practise her maken van
heel veel scholen ook niet practiseher kun
nen worden, we hopen en gelooven ’t wel.
Onze tijd is zoo ontwikkeld, dat ze ook
wel de eeuw van ’t onderwijs zou kunnen
worden genoemd.
Maar toch deukt menigeen zeker ook
aan dien veel eenvoudiger tijd der gilden,
toen men, niet zooveel deed aan wat we
niet onder onderwijs verstaan, maar toen
men de practijk niet uit ’t oog verloor.
Men werd toen in alle vakken van leerling
gezel, van gezel kwam men tot meester.
Men had daarvoor slechts zijn proefstuk te
maken en hoe men de bekwaamheid om dat
proefstuk te maken, verkregen had, werd
niet gevraagd.
Velen streven in onzen tijd naar her
leving in modernen vorm van dien tijd
der gilden.
Als die praktischer tijd komt, zal ook de
examen woede wel in een praktischer proef
stuk- of proefwerklevering veranderen.
De nu nog maar even verdwenen 19e
eeuw is genoemd de eeuw van stoom en
electriciteit, de eeuw van vooruitgang. En
met ’t volste recht draagt zij dien naam.
Laat de 20ste eeuw, die we nu pas inge
stapt zijn, laat deze nog ontzettend veel
grooter wonderen op ’t gebied der uitvin
dingen doen zien, laat de electriciteit zich
enorm ontwikkelen, zoodat de vindingen
op dit gebied, die in de 19e eeuw gedaan
zijn, slechts kinderspel mogen genoemd
worden, toch kan de 19e eeuw zijn naam
als eeuw van stoom en electriciteit hand
haven, omdat in hare jaren de toepassing
van deze beide groote beweegkrachten op
alle takken van industrie en beweging en
samenleving begonnen en doorgevoerd is.
Doch ook op ’t examenterrein heeft de
19e eeuw werk gemaakt.
’t Is waar, ook vorige tijden deden aan
examens, maar zoo erg als de examen woede
zich in de 19e eeuw ontwikkeld heeft, ’t
is buitengewoon.
Examen is nu een woord, dat voor zeer
velen een schrikbeeld geworden is, een
nachtmerrie, die hen de vreugde beneemt
en de gedachten verwart, ’t Èxamenspook
beneemt velen allen lust, om zich met
gewone gedachten bezig te houden, ver
volgt hen in al hunne bezigheden, verschijnt
hun in den slaap als een angstig makend
wezen, maakt hen zenuwachtig, gejaagd.
Examens! ’t Is er reeds zoover mee ge
komen, dat men den zomer den tijd durft
noemen, waarin de eene helft van ’t mensch-
dom bezig is de andere te examineeren.
En dit is, jammer genoeg ook nog een
overdrijving in den verkeerden zin van ’t
woord, want er is tegenwoordig geen tijd
van ’t jaar meer, of ge hoort van examens.
En steeds wordt ’t aantal vakken of
zaken, waarin men examineert, grooter.
’t Is spoedig zoo ver, dat men de wereld
niet meer kan doorkomen, zonder ten
minste ergens in geëxamineerd te zyn.
Spoedig bestaat de wereld enkel uit ge
ëxamineerde wezens.
De halve jeugd leeft enkel om geëxami
neerd te worden, de helft der leeraren vlast
op ’t baantje van examinator.
Verschillende scholen zijn er enkel op
uit, om iemand klaar te maken, niet voor
’t leven, maar voor ’t examen. Zoodat de
oude spreuk: „Wjj leeren niet voor de
school, maar voor het leven*, wel mag
worden omgekeerd in dezen vorm: „Wy
leeren niet voor de school, maar voor het
examen*, of zelfs in: „Wjj leeren niet voor
het leven, maar voor het examen.*
Ónze tijd is een tijd geworden, waarin
men al maar door meer examens uitvindt.
Onze tyd is de tijd der examen woede,
der examenkoorts.
En die woede ziet er uit, alsof ze nog
lang niet is uitgewoeddie koorts, alsof ze
nog steeds hooger warmtegraad bereiken zal.
Hoeveel soorten examens zyn er wel niet?
Ge hebt in de gewone scholen toelatings-
en eindexamens, en daar tusschenin de
overgangsexamens. Ge hebt examens op
militair en gewoon burgerlijk gebied. Ga
hebt examens voor hooger-, middelbaar-
en lager onderwijs, op praktisch en theore
tisch gebied, voor ambachts en industrie
scholen, voor dag- en avondscholen, voor
winter en zomercursussen, op muzikaal en
toonloos gebied, voor bewaar- zoowel als
voor hoogescholen, voor kookster zoowel
als voor een huishoudster.
Wie weet, of misschien niet eens de tyd
komt, dat, door de reusachtige ontwikke
ling van alles, wat vervoermiddel is,’t ge
wone behoorlijke loopen tot de zeldzaam
heden zal behooren, zoodat men iemand,
die kan loopen, een behoorlijken afstand-
loopen, als een unicum zal aanwyzen.
Maar dan beleven we zeker ook nog eens
den tyd, dat men een ongeëxamineerde als
een bijzonder phenomeen zal aangapen of
met den nek aanzien.
’t Èxamenspook verschijnt overal, op ge
bieden, die men voorheen ontoegankelijk
er voor achtte.
Maar wordt ’t menschdom er wel beter
op met al die examens
Zie, dit is een vraag, die ongeveer past
by de volgende, die ook meermalen gedaan
wordt: Zyn we met ons onderwijs, dat zich
toch aldoor uitbreidt, wel geheel in de
goede richting?
Dit zijn twee ernstige vragen.
En velen, zeer velen zijn zeker van mee-
ning, dat die vragen niet bevestigend kun
nen beantwoord worden.
Gelijk vele scholen hare leerlingen tot
een soort „omnis-homo‘, een al mensch,
een alles-weter trachten te maken en daar
door de practjjk uit ’toog verliezen; gelijk
Mijnheer de Redacteur!
Beleefd verzoek ik in Uw Blad eenige
plaatsruimte, om er op te wijzen
Hoe men in de verlichte 20ste eeuw
te Wommels een wal beschoeit
De opslagplaats te Wommels was te klein
geworden, er moest een grootere komen en
die komt er ook: men is er reeds mee bezig.
Laat me U in korte trekken even de
geschiedenis van die beschoeiing mededee-
len, dan kunt ge zien, hoe hier in Hen-
naarderadeel de vork in den steel zit.
Zooals ik reeds zeide, de opslagplaats
moest vergroot en daar moest men grond
voor koopen. Nu wil het toeval. dat nie
mand een geschikter stukje grond voor dat
doel bezit dan de Freule De Vos Van
Steenwyk. Ze biedt haar grond voor pl.m.
80 ets. per M2. te koop aan. Het geheele
stuk kwam de Gemeente dan op pl.m.
f 600 te staan. Dat vonden de raadsleden
wel wat bar, zoo maar in eens f600. Men
liet de zaak voorloopig blauw blauw.
In den volgenden raadsvergadering komt
een bericht in van de Freule De Vos Van
Steqpwyk, dat ze den grond cadeau geeft
aan de Gemeente, met dien verstande, dat
de Gemeente nooit los- of aanleggeld zal
mogen heffen. De Freule gaf dat stuk
dus tot nut van ’t algemeen.
Nu zou men denken, dat men ging
rekenen als volgt:
f600 a 4% maakt f24 rente.
Aan los- en aanleggeld ontvangen we
minstens f70.
Voordeelig saldo f46, voor onderhoud
beschoeiing enz.
Mis geraden, onze Raad rekent zoo niet.
De heeren vonden het zoo prachtig, in eens
f600 „cadeau7 te krygen, dat ze in hun
handen klapten en op den grond stampten
van louter pleizier.
Deu 25sten Juni hadden we weer een
Raadsvergadering. Nu kwam het Dagel.
Bestuur met een voorstel om de beschoei
ing van planken te maken en dan op af
standen palen, men wist dat men op zoo’n
manier een solied stuk werk kreeg. De
Raad echter wist er wat „beters” op en
wilde de beschoeiing paal aan paal hebben.
Acht van de tien stemmen waren voor
paal aan paal.
Daar komt me op een goeden morgen een
groot schip met afgedankte zeepalen.
Treurig, maar waar! Ze zitten wel vol spint,
maar zien er overigens uit of ze nog wel
een jaar of wat mee kunnen.
’t Was een mooie morgen en ik ging
met myn vrouw een eindje wandelen. Toen
we kort by de brug en de nieuwe aanleg
plaats waren, stonden we eensklaps stil.
Wat was dat! waren die spintige palen
te solide voor een beschoeiing? De vroede
mannen waren zeker bang, dat die palen
ouder zouden worden dan zy en men sloeg
ze overlangs midden door.
Deze operatie geschiedde met wfggen en
breekijzers en toen ze midden door waren,
zag men halve spintige zeepalen met uit
stekende noesten, ter grootte van een kin
derhoofd. Hoe prachtig die paleu tegen
II
Bolswardsclie Courant
ft
