NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOLSWARD EN WONSERAOEEI.
Brieven uit de Residentie.
I
II'
I
1902.
41ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 69.
Hulp voor de Boeren!
1
g DONDERDAG 28 AUGUSTUS.
Regeeringsbank te Bolsward.
Leeuwarder Tentoonstelling.
BINNENLAND.
X
VOOR
INGEZONDEN
Firma B. CUPERUS Az.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
^Franco per post 95 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Ct.
24 Augustus.
u
glimmende machines, die keurige fietsen,
die nieuwste snufjes op ’t gebied der land
bouwwerktuigen, die inmooie inzending der
heidemaatschappij, gaat na zijn tocht over
het terrein, zitten luisteren naar een mooi
klassiek nommer van Kriens of een koste
lijke wals, gespeeld door die Wiener-
Damen-Capelle eh denkt onwillekeurig bij
zich zelf „Wie ist doch die Erde so schön,
so schön”.
wondering moest worden uitgesproken. En
met deze gelegenheid is het weer eens een
keer te meer gebleken, dat wij Hollanders,
als het er op aan komt, niet voor de Zuide
lijke naburen behoeven onder te doen in
geestdrift. Want zelden hebben wij indruk
wekkender betooging bijgewoond, als op
den morgen toen de trein deze mannen
herwaarts bracht. Men ontzag zich niet en
van alle kanten jubelde men het uit. Zulk
een ontvangst, zoo spontaan geestdriftig,
zullen de generaals vermoedelijk niet ver
wacht hebben. Thans echter dienen wy
hunne belangen het best met het hierbij
te laten en onze belangstelling en bewonde
ring verder in anderen vorm uit te spreken.
De tijd van protest-betoogingen is voorbij,
maar aangebroken is de periode om de
stemming aan de overzijde van het Kanaal
voor het verdrukte volk zoo goed mogelijk
te doen worden.
Dat nu bedenke men wel, wat wij thans
nog kunnen doen, is financieel steunen. Ons
land heeft al heel wat ten offer gebracht
gedurende de dagen van den strijd en
ook aan het vragen komt een einde. Maar
ter bevestiging van het doel waarmede de
generaals herwaarts zijn gekomen en ook
ter versterking van onze stamverwante be
langen ginds, mogen wü het er nog niet
bij laten, ’t Is een eer voor ons volk, dat
men hier maar steeds naar nieuwe wegen
zoekt om de slachtoffers ginds te hulp te
komen. Geen hoekje in het land of men
werkt met loten van de Pro-Boer-tentoon-
stelling te Seheveningen, waarvoor kunste
naars van de geheele wereld (zelfs Enge
land niet uitgezonderd), heerlijke kunst
werken hebben bijgedragen. Met de groote
stemmen der hoofdorganen, laten ook wij
ons hooren, om ook de lezers van dit blad,
dat niet minder naar alle zijden verspreid
wordt, op te wekken, ons ook hunne liefde
gaven, te doen toëkomen.
De oorlog is geëindigd
Steunen wjj de Boeren, om de naaste
toekomst voor hen zoo dragelijk moge lijk te
maken. Maar daarvoor is veel geld noodig.
OOIEVAAR.
dan moet de heer S. onbevangen rekening
houden met de bepalingen der wet o. a.
dat wanneer men (zooals het nieuwe kerk
bestuur) heeft aangevangen voor een ander
te bezitten, men altijd voorondersteld wordt
het bezit onder denzelfden titel voort te
zetten, zoo niet het tegendeel bewezen is;
dat zij, die voor een ander bezitten, nim
mer iets door verjaring kunnen verkrijgen,
door welks tijdsverloop zulks ook zoude
mogen wezen, en dat men, noch uit eigen
wille, noch door enkel tijdsverloop, voor zich
zelven de oorzaak en het beginsel van zijn
bezit kan veranderendan moet de heer S.
niet gelooven, maar door raadpleging der
vele gewichtige documenten, die in Bols-
wards archief aanwezig zijn, zich overtuigen
van de rechtmatigheid van het bezit der
Regeeringsbank dan is zijn raad „zich niet
te laten verleiden tot het aangaan van
een kostbaar rechtsgeding*, beter op zijn
plaats voor het Kerkbestuur, dat aan de
rechten van den Raad torntdan moet de
heer S. zich zelf eens aivragen, hoe hij zou
handelen, wanneer een ander hem tracht
te ontnemen, wat hij voortdurend onafge
broken, ongestoord, openbaar en niet dub
belzinnig als eigenaar heeft bezeten.
Door, ofschoon ongeroepeii, zich te men
gen in de zaak en te spreken in den geest
van anderen, die eveneens zonder grondig
onderzoek in de bres springen om de Re
geeringsbank voor de Kerk te bemachtigen,
raken wij van den weg en vergrooten wij
het gevaar dat daaraan verbonden is. Zulks
werkt heilloos.
C. W. EISMA.
Sneek, 25 Aug. Heden namiddag ont
stond hier brand in een hooischelf van den
melktapper M. Reen, op de Steenklip.
Spuit no. 5 was spoedig ter plaatse om
’t vuur te dooven.
Vrij wat hooi ging verloren door water
schade.
Algemeen wordt verondersteld, dat jongens
het vuurtje hadden aangestoken, ’t Was
stil weer, anders waren tal van woningen
in vlammen opgegaan.
26 Augs. De verjaardag van onze
Koningin wordt hier gevierd met een op
tocht, een grootsche gymnastiekuitvoering
in ’t Park, onder leiding van den gymna-
stieklesraar M. Wierstra en’s avonds vuur
werk. In een stuk land aan den Oppen-
huizerweg hebben de kinderen, die aldaar
wonen, weer hun jaarlijksche pret, waar
voor men weer 52 weken heeft geofferd.
Een feest van plusminus 1500 schoolkinde
ren, dat door den onderwijzer Noordenbos
op touw zou worden gezet, gaat niet door
wegens gebrek aan finantieelen steun.
Aan de waag werden hier heden
aangevoerd 110/4 en 5/8 vaten, maar in
drie boterschepen, die hier eiken Dindag
arriveerden, minstens 500 vaten (vierden en
achtsten).
Een paar van deze worden ter weging
onder de waag aangeboden en de rest wordt
dan gestoken en op goed geloof door de
boterhandelaars gekocht, overgeladen en
vervoerd naar de bestemmingsplaats, zonder
dat hun bodem met den wal in aanraking
is geweest. Was dit laatste het geval, dan
moest er volgens art. 5 van de waagver-
ordening voor worden betaaldthans be
hoeft dit niet, omdat de verzending onder
de rubriek „doorvoer* valt.
Gauw Vrijdag j.l. geraakte een paard
en wagen van den stalhouuer Feikema van
Sneek bjj ons dorp in een moddersloot, door
dat het paard schrok van een aldaar staande
hondenkar.
De in het rijtuig zittende personen kwamen,
behoudens een nat en vuil pak, er met den
schrik af. Ook het paard werd zonder eenig
letsel weer op het droge gebracht, doch de
wagen bleek vrjj wat gehavend.
De heeren, die zich onlange onder de
leiding van den heer mr. Hesselink van
Buchtelen, oudlid der Tweede Kamer en
burgemeester van Wageningen, vereenigd
hebben om een beweging op ’t getouw te
zetten tegen den suikeraccijns, hebben zich
met een schrijven tot tal van personen in
den lande gericht met het verzoek, mede
eene commissie te vormen tot oprichting
van een Anti-suikeraocjjnsbond, welke zich
ten doel zal stellen zoo mogelijk geheele
afschaffing, althans belangrijke verlaging
van den suikeraccjjns te bewerken.
Tegen een kantonrechter in Zeeuwsch-
Vlaanderen is proces-ver baal opgemaakt
wegens te lage aangifte van den huurprijs,
zjjtier woning. aV, CrL
De Friesche Maatschappij van Landbouw
viert haar 50-jarig bestaan. Dit heucheljjk
feit gat de afdeeling Leeuwarden van ge
zegde maatschappij aanleiding een Natio
nale Landbouwtentoonstelling te organi-
seeren.
Een bij uitstek geschikt terrein was
spoedig gevonden. Verschillende commis-
siën werden geformeerd, en vele leden en
niet-leden der maatschappij namen aan-
deelen in het waarborgfonds. Laat ons
nog zeggen dat de officieele catalogus 3*/a
bladzijden druk vereischte om al de namen
op te sommen van al die dames en heeren,
die medailles en geldprijzen beschikbaar
stelden. Voor waar gegevens genoeg om iets
goeds te mogen verwachten.
En die goede verwachting is niet be
schaamd geworden.
Landbouw en veeteelt, die beide machtige
factoren waarvan voor een groot deel der
provincie Friesland het wel of het wee
afhangt, vieren hier hoogtij. Het beste, het
edelste wat daar is te vinden is hier bijeen
gebracht. En alles is zoo eenig mooi ge
rangschikt, elk nommer naar zynen aard
zoodanig geplaatst, dat de opmerkzame
bezoeker op zijn gemak kan zien en bezien.
En byna overal staan de exposanten gereed
om U op elke vraag aangaande hunne
artikelen de noodige inlichtingen te geven.
Aan de hand van den officieelen catalogus,
die meer dan 160 bladz. druks bevat, worden
we door de verschillende afdeelingen der
expositie heengevoerd. Alles heeft zijn
eigen plaats. Het terrein bevat 15 onder-
deelen gewijd aan de rubrieken a. Hoofd
gebouw, b. Tenten, c. Werkhuizen, d. Rund
vee en paarden, e. Schapen en varkens, f.
Pluimvee, g. Hoefbeslag, h. Bijen, i. Feest
hal, j. Consael, k. Tribune enz. enz. Daarbij
komen nog de Retirades, Muziektenten,
Kiosken, terwijl zelfs een apartement als
post- en telegraafbureau is ingericht.
Ook voor uitspanning is gezorgd. Op het
terrein wordt gespeeld door verschillende
orkesten, zooals de Sc buttery-muziek van
Leeuwarden, de kapel der Huzaren uit
Deventer, het Haarlemsch orkest van Kriens,
en vanaf heden eene Dameskapel. ’s Mid
dags matinee, ’s avonds concert en bal,
bij mooi weer buitendeur, bij regen en wind
in de groote feesttent, die 4 a 5 duizend
personen kan bevatten, vuurwerk, hard
draverijen enz. enz. wisselen elkander af.
En hij. die ’t zij als kenner, 't zij als leek
heeft bewonderd dat kostelijke vee, die
•g
De Hoofdredacties van het
Algemeen Handelsblad, de
Nieuwe Rotterdammer Cou
rant en de Nieuwe Courant openden in
hun Zaterdagavond verschijnende Bladen
eene inschrijving ten behoeve van het doel,
waarmede de drie Boeren-generaals naar
Nederland zijn gekomen.
Zij verzochten tegelijkertijd de gelegen
heid tot inschrijving bij de Bolswardsche
Courant ook open te stellen, aan welk
verzoek wij met volle sympathie voldeden.
Wij vertrouwen in dezen op een alge-
meene deelname, de kleinste gave is even
welkom als de grootste, opdat aan de
Boeren-generaals door bemiddeling van de
Nederlandsche pers, een flinke opbrengst
kan worden ter hand gesteld, ten einde
deze naar hun beste weten en met goed
beleid te besteden voor de werkelijke be
hoeften van het volk van Oranje-Vrjjstaat
en Transvaal.
Dat ieder bijdrage naar zijne krachten.
Giften voor dit nuttige doel zien wy
gaarne tegemoet.
In het volgend nummer volgt opgave van
reeds ingekomen en nog te verwachten
bijdragen.
Hulp voor de Boeren
’t Groote feit van deze dagen is voor de
hofstad natuurlijk de aanwezigheid der
groote figuren uit den Transvaalschen stryd,
de mannen, die meer dan eenig ander met
recht kunnen zeggen, dat de aandacht yan
geheel de wereld op hen gevestigd was en
nog op dit oogenblik is.
lederen dag zien we op ’t breede voor
plein van het Hotel, waar de groote gene
raals hun intrek hebben genomen, de
menigte in groepen samenscholen om iets
te zien te krygen van het driemanschap,
waarover ieder al zoo menigmaal wat te
lezen of te hooren kreeg, ouden en jongen
hoort men in deze dagen druk over hen
praten en ’t is of al die feiten uit den
langen strijd weer levendig worden in de
herinnering, ’t Laat zich zeer goed be
grijpen, dat het publiek deze generaals ook
nu niet zoo kalmpjes weg hier zou laten
binnen komen.
D’er moest uiting worden gegeven aan
de vele gevoelens, waarvan het gemoed
steeds by vernieuwing vervuld was gewor
den, wanneer men in de kranten door
eenig feit alweer herinnerd werd aan den
bangen worstelstrijd op de Zuid-Afri-
kaansche velden.
Hoe menigmaal werden wy niet met
woede vervuld, wanneer wy de bijzonder
heden onder de oogen kregen, van de gru
weldaden, welke onschuldige kinderen of
weerlooze vrouwen te verduren hadden.
De moeders hebben geweend en de mannen
trilden van verontwaardiging, wanneer zy
daar onder de oogen kregen, de verslagen
van den strijd. Op de kaarten hebben zy
de moedige „klompjes” strijders met hun
generaals en commandanten aan het hoofd
gevolgd. Ja, die generaals. Opleiding of
wetenschappelijke vorming hadden zy nim
mer genoten. En wat zien wy thans ge
beuren? De vakmannen haasten zich om
de beroemde strategen de hand te komen
drukken en hunne bewondering uit te
spreken voor het beleid en de tactiek door
de Boeren-generaals ten toon gespreid.
Denken wij er nog wel eens aan, aan de
vermaarde handigheden van dien Christiaan
de Wet, die werkelijk wel de populairste
van het drietal heeten mag! Want hoe
tragisch ook het verloop van den oorlog
werd en hoe treurig het was, dit moord-
bedryf te moeten beleven, het kreeg in
zekeren zin ook weer een vroolyken kant,
wanneer we De Wet een heel eind verder
zagen te voorschijn komen en iemand ge
dacht had: „Waar is De Wet?”
Een van die aardige vragen die onop
houdelijk gesteld werden, maar waarop
niemand, ook niet de Engelsche autoritei
ten, zelfs niet ginds, eenig redelyk ant
woord konden geven. Men vermoedde, men
ging aan het gissen, maar daarbij moest ’t
dan ook blyven, want de sleutel om het
probleem op te lossen, bezat alleen de
kranige man, wiens uitnemende terrein
kennis hem tot dit alles in staat stelde.
Om deze en meerdere redenen was het
volkomen te begrijpen, dat men verlangend
W hen te zien en te begroeten, De be-
Mijnheer de Redacteur!
Na het tweede stuk van den heer T. H.
Siemelink te Workum, omtrent de Regee
ringsbank in de St. Martini Kerk gelezen
te hebben, vraag ik: hoe heb ik het nu?
Nadat de heer 8. relateert, hoe na de revo-
lutionnaire beweging van 1796, Kerk en
Staat werden gescheiden en de Hervormden
niet meer konden keeren, dat de Kerk, die
hun lief was, hare voorrechten als Staats
kerk verloor (zooals de billijkheid gewis
medebracht), geeft hy een verhaal van wat
in Harlingen is gebeurd, even als hy vroeger
gaf van Workum. Wat beteekent dit alles,
waar wy alleen hebben te onderzoeken aan
wie de Regeeringsbank in de St. Martini
Kerk te Bolsward behoort?
Het staatstoezicht over de kerken werd
opgeheven; de Kerkgenootschappen kregen
eigen bestuurders; rechten en plichten zijn
dus in andere handen overgegaan. Gelyk
de meeste kerken in andere plaatsen, kwam
de St. Martini Kerk te Bolsward, aan de
Hervormden.
Maar ik herhaal, dat een en ander ge
schiedde ingevolge en overeenkomstig de
staatsregeling van 23 April 1798, waarbij
uitdrukkelijk bepaald is, (Art. 6) „dat alle
„Kerkgebouwen en Pastoryhuizen der voor-
„maals Heerschende Kerk, worden overge-
„laten aan de beschikking van ieder Plaat-
„seljjk Bewind, om deswege tusschen de
„Kerkgenootschappen eenig vergelijk te
„treffen, voor zooverre zij, door aanbouw uit
„de afzonderlijke kas der gemeente, geen
bijzondere en wettige eigendommen zijn",
terwyl, toen ’t bleek, dat niet op een een-
parigen voet gehandeld werd, de publicatie
van het Intermediair Uitvoerend Bewind
der Bataafsche Republiek, van 12 Juli 1798,
uitdrukkelijk voorschreef, „dat het plan
„moest worden gemaakt op den voet van
„de voormelde staatsregeling en een voor
stel zou bevatten, hoe ten opzichte van
„Stoelen, Banken en hetgeen verder in de
„Kerken en Pastoryhuizen werd gevonden,
„zou worden gehandeld, eveneens voor zoo
verre dezelve geen bijzondere eigendommen
„van den een of anderen zijn".
Nog eens, de schikking tusschen de
respectieve kerkgenootschappen, raakte de
leden derzelve, zy raakte niet de rechten
van derden, „die onaangetast bleven be
staan”; zie de Publicatie van het Uitvoe
rend Bewind der Bataafsche Republiek,
Den Haag, 11 October 1798; zie ook de
latere staatsregeling en constitutioneels
wetten voor het Ryk.
Waar het recht vaststaat, heeft men in
deze materie niet te spreken van welwil
lendheid, of van zucht om een anderen
schijn aan de zaak te geven.
De heer S. blijft, helaas, in gebreke zyne
bewering te staven, dat de Gemeente, om
aanspraak te maken op de Regeeringsbank,
dit moet doen op contracten na den Fran-
schen tjjd gesloten; dat is niet zoo het
behoort; immers „hy. die beweert, moet
bewjjzen”.
De heer S. maakt zich van het verschil
zelf af, door niet in onmiddellyke discussie
te treden met het door mjj ontwikkelde
denkbeeld, in mjjn stuk van 7 Augs. j.l.;
hij gelooft niet (zegt hy) dat er andere
rechtsgronden aanwezig zijn, dan de door
my genoemde, doch hy onderzocht dit ook
niet. En intusschen geeft hy ongevraagd
den raadlaat de kerk de kerk en bemoeie
de gemt.-raad zich enkel met waartoe hij
geroepen is, n.l. de bevordering der alge-
meene belangen der stad. De wet spreekt
echter van de „belangen” der gemeente,
en hieronder behooren zoowel de „bijzon
dere” als de algemeene belangen, de private
als de publiekrechtelijke bezittingen. Be
doelt de heer 8. deze inderdaad, dan volgt
daaruit, dat de Raad verplicht is op te
komen voor de rechten der gemeente, voor
het behoud harer bezittingen, ook van die
uit vroegeren tyd afkomstig, die, na de
oorspronkelijke regeling, 80 jaren lang
nooit betwist en op wettige wijze aan haar
verbleven zijn, en niet veranderd,
konden worden dan door de wet}
I
Bolswardsche Courant
1
r
7 I
I
ft
