1903.
42ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 15.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
3OESWABD Elf WONSERADEEÏ.
Brieven uit de Residentie.
g DONDERDAG 19 FEBRUARI.
r
BINNENLAND.
Ai
VOOR
tot
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17 regels. Ver-
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Wonseradeel, 14 Febr. De Gemeen
teraad heeft in zijne vergadering van heden:
1. Afwijzend beschikt op het verzoek
van D. Bleeker, om een gedeelte berm van
den kunstweg ParregaHieslum aan hem,
voor het bouwen eener woning, in eigen
dom over te dragen.
2. Aan mej. B. de Haan op verzoek
eervol ontslag verleend als onderwijzeres
aan de school te Pingjum.
3. Besloten om bij de firma gebr. Kingma
te Makkum eene tijdelijke leening, tot voor
ziening in de behoefte aan kasgeld, te slui
ten tot een bedrag van f 15,000.
4. Het kohier van schoolgeld over het
4de kwartaal van 1902 vastgesteld tot een
bedrag van f 421,65.
5. Aan den heer J. M. Kingma T.Hzn.
te Bols ward voorkeur verleend tot 1 Jan.
1904 op concessie voor eene gasfabriek te
Makkum.
6. De bepaling op het toelaten van leer
lingen tot de openbare scholen in dier voege
gewijzigd, dat deze aan de scholen te Arum
en Witmarsum eenmaal in het jaar zal ge
schieden.
7. Aan de districtscommissie van het
fonds tot aanmoediging en ondersteuning
van den ge wapenden dienst in de Neder
landen een tegemoetkoming van f 25 uit
de gemeentekas toegekend, ter vervanging
van de jaarlyksche collecte.
8. De belooning van de onderwijzeressen
in de nuttige handwerken nader geregeld,
zoodat deze voor ieder lesuur in de week
per jaar zal bedragen voor geëxatnineerden
f 18, voor niet-geëxamineerden f 15.
9. Besloten tot den publieken verkoop
van het weldra te ontruimen schoolgebouw
met onderwijzerswoning te Burgwerd.
Met 8 tegen 6 stemmen heeft de Raad
verworpen een voorstel van Burgem. en
Weths. om de openbare scholen tusschen-
tijds toegankelijk te stellen voor leerlingen
van andere scholen in hetzelfde schoolressort.
Sneek, 17 Febr. Onze stad staat een
groot verlies te lijden: de fabrieken van de
firma Louwmans Co. (Pijttersen) worden
met 1 Mei a.s. gesloten, aangezien de zaak
verplaatst wordt naar Apeldoorn.
20 minuten vandaar, op de hei, heeft de
firma aangekocht, de voor eenigen tijd aan
geboden fabriek van verduurzaamde levens
middelen. ’t Groote gebouw, met kantoor in
’t midden, kan zonder kosten terstond voor
werkplaatsen worden ingericht.
De oorzaak van de verplaatsing is de
Arbeidswet, die de firma dwingt tot eene
durable vertimmering.
’t Personeel, ruim 120 personen, moet zich
tot uiterlijk Maandag verklaren of het bereid
is naar Apeldoorn mee te gaan.
Voor velen onder dat personeel was de
bewuste tijding, die hedenmorgen werd mee
gedeeld, een treurmare. Als men n.l. weet,
dat onder de werklieden 56 getrouwden zijn,
dan valt het te rijmen, hoe moeieljjk het
voor velen onder dezen is, vooral met ’t oog
op hun in de leer zijnd kroost, hun zetel
naar de Veluwe te verplaatsen.
Aan lief hebbers van ’t tooneel kunnen
we mededeelen, dat er in de a.s. kermis
plaats is gevraagd voor een groote tent,
waarin het gezelschap Stoel en Spree van
Amsterdam hoopt op te treden.
Zaterdag had ten Raadhuize de in
schrijving plaats voor twee staanplaatsen
van een draaimolen op de a.s. kermis.
Ingeschreven werd door M. Meijer te Gro
ningen voor eene staanplaats op het Visch-
marktpiein, voor f 75,75 en voor een id. op
het Oud Kerkhof bij de Veemarkt f 45,75,
door T. Panbakker te Leeuwarden resp.
'f 53,30 en f 43,30, door J. de Boer te Fra-
neker f 50,04 en f 45,04, door J. Akkerman
te Leeuwarden f 53,en f 36,en door
A. Koopal te Leeuwarden f 50,10 en f 43 35.
De staanplaats op de Polle is gegund aan
M. Meijer te Groningen voor f 75,75 en die
op het Oud Kerkhof aan J. de Boer te Fra-
neker voor f 45,04.
Stavoren, 16 Febr. Vele en daaronder
de meest tegenstrijdige middelen worden er
aangewend tegen de zeeziekte.
Eten, niet eten, rust, beweging, naar
een vast punt kijken, ’t luchtruim in staren,
onderin bljjven, aan dek gaan, een borrel...
ziedaar een staalkaart van wat men u raadt
en ontraadt.
Intussohen zijn er nog altjjd velen, die
hun tol aan de zee moeten betalen. Dat
ondervond dezer dagen ook eene juffrouw,
die op de veerboot dermate ongesteld werd,
dat bij aankomst hier geneeskundige hulp
moest worden ingeroepen.
Gelukkig was zjj door de goede zorgen,
welke zjj ondervond, in staat na enkele
uren de reis voort te zetten.
Rottevalle, 16 Febr. Te Kloostertille
heelt een hoogst treurig ongeluk plaats
gehad. De tweede knecht op de olieslagerij,
de 19-jarige A. W., geraakte door een tot
heden onbekende oorzaak tusschen het
steenraam en een balk beklemd, waardoor
hem de borst werd platgedrukt. Hij over
leed onmiddelljjkde molen kwam
stilstand.
Werkum, U Febr, Bij B,. t. d. Wal
10 Februari.
Wij beleven benauwde dagen. Aldus de
algemeen heerschende meening van de
menschen, die niet blind zijn en ongevoelig
voor de gisting en woeling welke zich overal
openbaart. Ware ’t dat men een tevreden-
heids-statistiek wilde aanleggen, zelden zou
de gelegenheid daartoe zoo schoon zich
aanbieden als thans, nu de tevreden men
schen in onze omgeving zeldzamer zjjn dan
ooit. De kwaal heerscht epidemisch en
daar waar in ’t eene oogenblik nog alles
pais en vreê is, zijn eenige uren later de
meeningen totaal gewijzigd.
Zeker, d’ er laat nog veel te wenschen
over en de sociale verhoudingen zijn nog
alles behalve van dien aard dat men ze
met een- gerust hart rooskleurig zou mogen
noemen, maar onredelijk wordt men, waar
men onbesproken laat het vele, dat in de
laatste vijf en twintigjaar met behulp van den
wetgever verbeterd werd. In de dagen, die
nu al heel ver achter ons schijnen te liggen,
toen hij. die over sociale wetgeving dorst
te reppen, voor ik weet-niet-wat werd
uitgekreten, was ’t heel anders gesteld.
De toestanden welke gaandeweg aan het
licht kwamen, de verhoudingen welke bloot
kwamen en in ’t brutale licht der werke
lijkheid geplaatst, het publiek deden rillen
van ergernis en verbazing, brachten er den
schrik in. ’t Was alsof men plotseling was
wakker geroepen uit de suffende dommeling.
Wat men te hooren kreeg in cijfers en
statistieken, in rapporten en onthullingen,
wilde men haast niet gelooven. En aan de
waarheid twijfelen kon men geenszins,
omdat men zich nu maar al te zeer
bewust was met de waarheid in kennis te
zjjn gekomen. Maar dat ’t hier en daar,
zoowel in de groote centra’s van het verkeer
als in de eenzaamheid van het platteland,
zoo gesteld was met de volkstoestanden,
neen, dat had men nimmer durven denken.
In dien tijd van ontwaken tot nieuw leven,
tot krachtiger ingrijpen in toestanden, die
een gruwel moesten genoemd worden in
een beschaafde maatschappij, werden er
gelukkig energieke mannen gevonden, die
wel inzagen dat alle krachten moesten ver-
eenigd worden om nieuw indommelen en
versuffen te voorkomen. De belangstelling,
de aandacht eenmaal opgewekt, mocht tot
geen prijs verflauwen. Zaak was ’t nu te
blijven voorthameren. Slechts aanhouden
zou vermogen hier iets te kunnen winnen.
Wel wist men dat verzet en oppositie zich
krachtig zouden toonen, de strijd tegen
.ingekankerde meeningen hevig zou zijn,
rmaar dat alles zou moeten worden getrot
seerd. De oppositie zou juist tot verhoogden
moed moeten aanwakkeren. Dat begreep
men, dat gevoelde... ,men.' Toch was er
nog een bezwaar, dat niet gering mocht
worden geschat. De „men* die de zaak
eens flink wilde aanpakken, was tamelijk
gering en bepaalde zich tot slechts enkelen.
Als de voormannen noem ik een Kerdjjk,
een Goeman Borgesius, die in dagen van
lauwheid en verslapping, niet schroomden
cm zich aan het hoofd te plaatsen der
nieuwe beweging. Wel is gaandeweg het
groepje talrijker geworden en uitgebreid
tot een krachtige kern, maar zij behoorden
in ieder geval toch tot de voorwerkers.
En wat is er sedert de wetteljjke regeling
van den kinderarbeid al niet gevolgd. Zeker,
alles ging wel is waar nu juist niet steeds
zoo vlug als men wel wenschte. De Hol-
landsche langzaamheid werd ook hier bij
gehaald en men was gaarne geneigd het
buitenland ajs voorbeeld te stellen, Toen
in de Workumermeer onder Ferwoude, heeft
een kip een ei gelegd ter zwaarte van niet
minder dan 100 gram. Men wil ’t kunstmatig
laten uitbroeden te Blauwhuis op het land
goed van den Heer Ter Horst van Am
sterdam, of in een hoenderfokkerij te
Amsterdam.
Bakhuizen, 16 Febr. De timmerknecht
D. v. d. W. alhier, werkzaam bij een in
aanbouw zijnd huis te Warns, stortte van
het dak en bezeerde zich daardoor zeer
ernstig. Aanvankelijk werd gevreesd voor
hersenbeleediginglatere berichten luiden
echter iets gunstiger.
Leeuwarden, 16 Febr. Heden werd
door rijks- en gemeentepolitie uit Stiens
ter beschikking der justitie gesteld de
21-jarige J. B., die, werkzaam zjjnde bij
den wagenmaker Hiemstra aldaar, zich te
diens huize had laten insluiten, om bij
afwezigheid der huisgenooten de kast open
te breken en daaruit plus minus f 60 aan
papier en zilver te ontvreemden. Op het
zilvergeld na werd het ontvreemde bij hem
in beslag genomen. De dader heeft vol
ledig bekend.
Goedkooper Spek.
Harlingen, 16 Febr. Een vreedzame
revolutie had hier Zaterdag j.l. onder het
slagerscorps plaats, toen het bekend ge
worden was, dat de prijzen der varkens
plotseling een heel eind naar beneden ge
gaan waren. Als een loopend vuurtje ver
spreidde zich het gerucht, dat de klanten
het varkensvleesch voortaan weer voor een
schelling konden bekomen en dat het bij
deze daling niet zou blijven, als de toevoer
van krulstaarten bleef aanhouden, zooals ze
in de laatste dagen had plaats gehad. Ins
gelijks verwacht men eene daling in de
prijzen der andere vleeschwaren, die een
tijd lang dan ook verbazend hoog genoemd
mochten worden.
16 Febr. De steen, waarmede inder
tijd de teerfabriek alhier is opgebouwd ge
worden en die dus onmogeljjk nog heel oud
kan zijn, zal nu gebruikt worden voor den
aanbouw van eene nieuwe Gereformeerde
kerk te Achlum, ten dienste van de ge
meente te Arum.
Stavoren, 14 Febr. Hedenmiddag ge
raakte het dochtertje van den Harltnger
schipper Hofstra te water in ’t diepe Zgl-
perk.
Zoodra de vader het bemerkte, sprong hij
’t nog drijvende kind na en mocht de vol
doening smaken het te grijpen en den hoogen
wal te bereiken. Met moeite werden beiden
op ’t droge gebracht, het kind bewusteloos
en schijnbaar dood. IJlings ingeroepen ge
neeskundige hulp mocht er in slagen het
kind te behouden.
Sneek, 16 Febr. De uitslag van den
alhier gehouden tooneelwedstrijd is
De eerste prjjs f 300 behaald door de
Tooneelvereeniging „Oefening baart kunst*
te ’s-Gravenhage, met de opvoering van
„Het Goudviechje.*
De tweede prijs f 150 door het Letterlie
vend genootschap „Corbulo* te Groningen,
met de opvoering van „Verlaten.*
Verder verwierven de persoonlijke medail
les: Mevrouw A. C. G. Steenhouwer-Heyen
te ’s-Gravenhage de gouden medaille;
de heer L. H. Voerman aldaar de ver
guld zilveren medaille;
de heer A. H. Vis te Rotterdam de zil
veren medaille en
Mevrouw E. H. Kroon-Kloosterhuis te
Groningen de bronzen medaille.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Staking in het Rembrandt-Theater.
De stakingsmanie schjjnt in den laatsten
tijd zoo in de lucht te zitten dat die ook
in de artistenwereld is doorgedrongen. Van
de beide dansspecialiteiten die aan het einde
van het programma in het Rembrandt-
Theater te Amsterdam gisteravond optraden,
scheen de dame niet met de juiste maat
der muziek te kunnen harmoniseren ofschoon
zulks bij hare choreographische vaardigheid
voor de toeschouwers niet erg merkbaar
was. Doch om kort te gaan, na eenige uit
muntend geslaagde passen, verliet zij na
verscheidene afkeurende blikken naar den
kapelmeester geworpen te hebben, het too-
neel doch kwam daartoe overgehaald door
mr. French, den duizend-kunstenaar die
als bemiddelaar optrad weer voor het voet
licht. Nu echter weigerde de kapelmeester
zjjne medewerking en was ondanks het
vreeseljjk geschreeuw en gefluit van het
publiek niet te bewegen den arbeid te her
vatten. Het tumult duurde eenige minuten
en eindigde eerst toen de onverschrokken
wielrijder Budsnjjder ten tooneele verscheen.
Alg. Handbl.
de weg vry was gekomen, wilde men gaarne
alles hebben en men hield geen rekening
met de omstandigheden.
En wanneer men nu eerlijk een en ander
laat gelden, dan valt geenszins te ontkennen
dat reeds veel bereikt werd. Door wat
langzamer te werken, kon men hier zjjn
voordeel doen met de ondervinding en de
uitkomsten welke in het buitenland met
de sociale nieuwigheden gelijk de op
positie ze aanduidde waren verkregen.
Wie oordeelt dat we niet in de schaduw
van het buitenland kunnen staan, oordeelt
onredelijk. En nog altijd is het waar ge
bleven dat, hetgeen langs geleidelijken weg
verkregen wordt, op den duur tot grooter
vrucht gedijt dan wat men bij overrompeling
wist te veroveren. Aan de schadelijke ge
volgen der reactie is dan zelden te ont
komen.
Tot deze gedachten wordt men gevoerd,
nu men in deze dagen, vooral in de groote
steden, zulk een toevoer van militairen
ziet aankomen, dat men haast zou vreezen
in oorlogstijd te leven. Gelukkig is ’t zoo
ver nog niet, maar de maatregelen welke
hier iederen dag van het ministerie van
oorlog bekend worden, wjjzen er toch op,
dat men op alles wil voorbereid zijn. Een
klein voorproefje van isolement, door af
snijding der communicatie langs de spoor
lijnen, hebben we al gehad op dien bewusten
Zaterdagmiddag, die wel een datum in onze
Vaderl. historie genoemd mag worden.
Men zag de menschen naar het station
hollen, als ware straks de stad door den
naderenden vijand ingesloten geworden.
En aan de stations werd men teleurgesteld
teruggezonden. Bij de stalhouders werd
door die reizigers, welke op eenige rjjks-
daalders niet behoefden te zien, op de
rijtuigen tegen hooge prijzen beslag gelegd.
Men wilde weg en men moest weg. Hadden
hier soms de koetsiers ook niet moeten
staken? Gelukkig duurde het maar kort
en was alles weer binnen 24 uren in orde.
Niet zonder spanning wordt het bijeen
komen der Tweede Kamer hier tegemoet
gezien. Het is zoo goed als zeker, dat de
regeering direct een interpellatie over het
groote feit te hooren krjjgt. Veel nieuws
zal dat wel niet opleveren. Wat er te
zeggen was, hebben we al geleidelijk langs
officieuzen weg in de dagbladen kunnen
vinden. Maar misschien, dat er nog iets
uitlekt over mogelijke voornemens. Mis
schien! En komt het, dan kan wel gezegd
worden, dat de heimelijke nieuwsgierigheid
in den lande eigenlijk wel voor het grootste
deel daarop gericht was. Dus minder over
en omtrent hetgeen men reeds gehoord
heeft, maar meer over hetgeen men nog
niet weet.
Daaromtrent hoop ik U op den bewusten
dag, dat er weer en dan meer dan ge
wone beweging op ons Binnenhof wezen
zal, ten spoedigste per telegram in te lichten.
Hopen we dat alle angst, waarmede velen
hier mogeljjke gebeurtenissen verwachten,
overdreven is en de goede Hollandsche
eigenschappen die kalmte en bezadigdheid
heeten, ons volk niet verlaten zullen.
OOIEVAAR.
Bolswardsclie Courant
f.
ftj
(i
