NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
3OLSWARD EN WONSERA.BEEL
Gebrs. KINGMA,
in EFFECTEN enz. KASSIERS,
te Bolsward en Makkum.
J. H. KINGMA,
Correspondentschap BOLSWARD
le klasse
1
Gebr. faelhlnm Rpiisr
veruer at en desniettemin werd goedgevon
den den prjjs van dubbele verlichting ten
dienste dier fabriek aan de zjjde vau den
weg, zóó te berekenen, dat de gemeente
de helft er van zou dragen, terwjj 1 in 1893
en 1894 nieuwe buisleidingen zjjn aange
bracht, om de fabriek flink gastoevoer te
bezorgen, waaraan hooderde guldens zijn
ten koste gelegd.
F
1903.
42ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 19.
Nu moet het uit zjjn
Susgroenten.
BINNENLAND.
g DONDERDAG 5 MAART. X
31
ft
I
W1
VOOR
j
e
INGEZONDEN.
14 Oct.
verslag, bepaling
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar 5 Cent.
Wjj lezen in de Amsterdamsche Courant
Kantoor bij den Heer
der Nederlandsohe Bank.
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver-
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Ik
eens
v» «1 r cv
M. de Red.!
zou het overbodig hebben geacht nog
over de gasprijskwestie te s<£”aiven.
Fabriek „Kennemerland.'
Tafelzuren. iQTOO
Saucen. udlllo.
Tentoonstelling der Holl.
Maatsch. van Landbouw
Gouden Medaille.
Internationale voedingston-
toonstelling te Amsterdam
beide allerhoogste
onderscheidingen.
(Ingezonden.)
’t Is al vier weken geleden, dat wjj, met
een bezwaard hart, een wapenstilstand in
het hangende conflict hebben zien intreden.
Na een onverhoedschen aanval van den
vjjand heeft al wat men gewoon is over
heid gelijk machthebber te noemen, zich
geretireerd (reculer pour mieux saute), en
de vjjand, evenals die overheid heeft het
oogenblik om den strjjd in enkele dagen
uit te vechten voorbij laten gaan.
Sedert is men van weerszijden bezig zich
te verschansen; men heeft een voorraad
licht ontvlambaar materiaal bijeengebracht
en dagelijks verwacht men dat daarin een
vQok zal
Lemmer, 2 Maart. Naar aanleiding
van een bericht in het vorig no., als zou
er met 1 Maart a. s. van hier een stoom-
bootdienst geopend worden op Enkhuizen,
kan ik uit de beste bron melden, dat het
thans zeker is dat deze stoombootdienst zal
worden geopend, echter niet met 1 Maart
maar op 1 April a.s. en wel met een der
oude Lemmernachtbooten, de Groningen 4,
Kapt. Nieveen van hier. Verder, dat deze
boot voorloopig één reis per dag zal doen,
vertrekkende van hier ’s morgens omstreeks
9 uur en ’s avonds weer terug, (de juiste
tijd van vertrek moet nog in overleg met
de Holl. Spoorweg Mij. worden geregeld),
dat deze boot vergunning heeft om in oe
spoorhaven te Enkhuizen te liggen en dat
aldaar reeds een agent is aangesteld, dat
deze boot niet alleen in correspondentie zal
varen met de Holl. Spoorw.-Mjj., maar ook
met de stoomboot „Minister Havelaar" op
Urk en Kampen en dat er geen bezwaar
bestaat voor het goederenvervoer van hier
verder onze provincie in, want dat zulks
zal geschieden met de verschillende oinnen-
stoombooten van de Lemmer nachtboot-Mij.,
die thans reeds in alle richtingen de pro
vincie doorkruisen.
Franeker, 2 Maart. De groote pel- en
korenmolen door wind gedreven, die in de
vorige week in vlammen is opgegaan, mag
op dezelfde plaats aan het Bolwerk niet
weer worden opgebouwd.
Een gevolg, zegt men, van het pacht-
contract betrekkelijk het bouwterrein. Alge
meen wordt verzekerd, dat de brand voor
den eigenaar en gebruiker eene zeer scha
delijke post op zijne rekening brengt, onge
rekend nog het verlies van recht tot her
bouw.
Het bedrijf staat natuurlijk gedurende
langen tjjd stil en dat juist in het voor den
molenaar drukste deel des jaars, als wan*
neer er op stal veel gevoederd wordt.
De groote molen was een sieraad voor
de stad. Hij had steeds drukke nering.
Gaasterland, 2 Maart. Een jongeling
uit onze gemeente, die reeds voor ruim 2
jaar bij de loting voor de Nat. Militie een
twijfelachtig nummer trok, heeft men tot nu
toe laten twijfelen. Morgen, Dinsdag, moet
hij met de lichting 1903 vertrekken!
Voor vele arbeiders alhier begint het er
donker uit te zien met enkele dagen is hun
werk geëindigd. Menig hunner kan met
boschrooien per dag ruim een kwartje ver
dienen! Vanwege de vorst hebben ze een
slechten winter achter den rug; het aantal
dagen, dat ze konden werken, is gering ge
weest. De loonen der daghuur-arbeiders be
droegen tot ongeveer 70 cts, per dag,
lüpk, NwwM. -FV<
c. mijne bewering, dat de gemeente geen
voordeel had van de fabriek Hollandia,
hield met het vorenstaande verband, even
als ze verband hield met het feit, dat het
gas ten naaste bij voor den kostenden prijs
geleverd werd. De besprekingen liepen over
het gas, terwijl de uitkomst van 1899, toen er
voor de gemeente ruim f400 overschoot
boven de risico winst, bewees, dat de prijs
wel algemeen 7 ct. per stère mocht blijven,
zoolang er geen veel grooter som resteerde
van de gasfabriek, die voor het grootste
deel door de kleine gasverbruikers was
betaald. Over de voordeelen welke de inge
zetenen genieten van „Hollandia”, behoor
den wij niet te spreken bjj de behandeling
der gaszaak, in deze stond ieder gelijk.
Het zou ook zeer in strijd met mjjn ge
voelen zijn, wanneer ik daarop doelde, want
ik heb meermalen lof verkondigd over het
bestaan der fabriek „Hollandia” en de
werking der Directie, terwijl ik beide als
voorbeeld noemde voor den bloei der stad
en het optreden als werkgeefster. Ook
sprak ik dikwijls den wensch uit, dat voor
de gemeente de gelegenheid geopend mocht
worden, meer zulke groote ondernemingen
te kunnen verwachten, waartoe goede ver
keerswegen hoofd vereisch ten zijn. Aau
erkenning en waardeering hoop ik te dien
opzichte voor niemand onder te doen. Ik
meen zelfs dat de heer H. mij daarvoor
genoeg kent.
Het spijt mij slechts, dat verschillende
zaken met elkaar verward worden, waardoor
het logisch verband verloren gaat en men
elkander vaak verkeerd verstaat.
C. W. EISMA.
Bolsward, 3 Maart 1903.
geen daad van welke zijde die ook moge
komen, kan haar erger verstoren dan zij
verstoord is.
De eerste daad, die van rustverstoring,
kwam niet van de zijde der gestelde mach
ten de tweede die van rustherstel kunnen
wij van niemand anders verwachten dan
van de wettige overheid.
Zjj kome snel, zij kome krachtig!
W. v. M.
17 Sept.
Bekroningen
J in 1902
Eén vonk Neen, duizenden vonken, want
een ieder staat rondom dat boordevolle
kruitvat om ’t hardst te trekken aan zijn
pijp, zijn sigaar of zijn cigaret. Wie denkt
er aan, dit gevaarlijk tijdverdrijf, in het
algemeen belang, ook maar één oogenblik
te staken
Slechts de gedwongen niet-rooker. De
rustige werker uit alle standen der Maat
schappij, wiens broodwinning is stop gezet
door de onzalige onzekerheid en spanning,
waarin het gansche Nederlandsche volk
kunstmatig wordt gehouden.
Dat zou men uiterlijk zoo niet zeggen.
De couranten zjjn vol van feesten in Den
Haag, comedies en andere vermakelijk
heden worden niet verwaarloosd: het dan
sen op vulkanen schjjnt een eigenaardige
prikkeling te geven.
Doch vraagt eens aan onze industrieelen,
aan onze handelaren, onze winkeliers, onze
ambaehtsbazen, hoe ’t met de zaken gaat
en wat daarvan moet worden, als deze soort
van staking nog eens 4 weken moet duren
Is de angst voor een eventueele algemeene
werkstaking der verbonden organisaties
op den duur niet scbadeljjker dan zulk
een staking (die uiteraard slechts kort
kan duren) zelf?
Dinsdag kwam de Tweede Kamer bjjeen.
Woensdag diende de Regeering haar Wets
ontwerpen in; Donderdag was men zoo
goed te beraadslagen of men Dinsdag daar
aanvolgende wel eens in de afdeelingen
daarover zou beraadslagen; voor sommigen
was dit nog te vroeg. Ziedaar al vast een
geheele week zoek gebracht.
Nu krijgen wjj nog een voorloopig ver
slag, een regeenngs-antwoord, een eind-
1 J van den dag der discussie,
de discussie, de stemminghet bijeenroe
pen der Eerste Kamer... enz. enz.
Alles met bekwamen spoedHaast je
langzaam! Dan komt er nog een Paasch-
reces, de mogeljjke ongesteldneden der ver
schillende ministers... wellicht komen wjj
voor de Pinkster tot een besluit.
Dit alles nl. indien het „Comité van
Verweer" begrijpt hoezeer Regeering,
Volksvertegenwoordiging en Volksvoor
lichters in zjjne kaart spelen en niet zijn
eigen glazen ingooit door de algemeene
staking af te kondigen.
Tegen Pinkster zal er wel niet veel meer
te staken vallen, dan zal de algemeene
malaise reeds zoo vele fabrieken en werk
plaatsen gesloten hebben, dat het wapen
van „Staking" geheel bot geworden is.
Intusschen viert de juridische spitsvon
digheid hoogtjj. Terwjjl het werkelijke
njjvere deel onzer bevolking Goddank
nog de meerderheid! zit te spinnen naar
beëindiging van den strjjd, trakteert ons
(ik wil maar twee voorbeelden noemen)
le. het Sociaal Weekblad op wijsheid,
als de volgende
„En eindelijk de formuleering van
artikel 358bis. Strafbaar zal worden ge
steld dienstweigering met het oog
merk om stremming in den
dienst of ih het verkeer te
veroorzaken. De gespatieerde woor
den zjjn toegevoegd om niet elke dienst
weigering te treffen, doch slechts die
welke het publiek belang in gevaar brengt.
„Maar in diezelfde woorden schuilt een
groote moeilijkheid. Stel dat er gestaakt
wordt door een deel van het spoorweg
personeel omdat het loonsverhooging
wenscht; kan men dan zeggen, dat zij
het oogmerk hadden om het verkeer te
stremmen? Natuurlijk niet. Hun oog
merk was eigen lotsverbetering, al weten
ze wel dat stremming van ’t verkeer het
onvermijdelijk gevolg zou zjjn. Maar is
deze redeneering juist, dan zal nooit een
staker te vangen zjjn onder art. 358bis.
Tenzjj men wii aannemen, dat hun oog
merk wel degeljjk stremming van het
verkeer was en de loonsverhooging alleen
het meer verwijderde motief, dat ze door
dit middel trachtten te bereiken".
Alsof niet iedereen en de schrijver dezer
regelen zelt het allereerst, het voorbeeld
der jongste spoorwegstaking voor oogen
heeft, waarbjj stremming van het verkeer
het oogmerk was.
2e. Mr. Z. van den Bergh, op ruim 2
kolommen grapjes (Algemeen Handelsblad
van 1 Maart, Ochtendblad) over iemand
dwingen iets te doen, of iets niet te doen
of iets te dulden, indien hjj als middel
van dwang bezigt: hinder of overlast of
iets geschikt om vrees aan te jagen.
Ook deze advocaat weet weerga’s goed
dat de beslissing of het middel van dwang
in deze termen valt, niet bjj den klager,
maar bjj den rechter berust. Onze wetten
wemelen van vrjj wat vager begrippen, die
de wetgever niet aeherper onjlijaeuv
Er is veel waars in het betoog van den
heer W. v. M. waardoor de stem van velen
uit de nijverheid wordt vertolkt. Er is niets
schadeljjker voor de nijverheid dan deze
gewapende vrede. Toch moet men de ge
volgde tactiek der regeering tegenover die
van de leiders niet onderschatten. Immers,
een bezadigde, allerminst overhaaste wjjze
van optreden doör de regeering, werkt
kalmeerend.
Ging de Regeering even opgewonden en
druk te werk als de leiders der werklieden
tegen haar wetsvoorstellen, de agitatie zou
nog grooter zijn.
Nu is men van alle kanten bezig om
zooveel mogeljjk de opgehoopte fosfor op
meetings los te laten.
Harder schreeuwen dan men nu doet,
kan men al moeilijk en die lawaaierige
meetings zjjn de paar eerste keeren in trek,
maar de massa gaat het spoedig vervelen.
Toegegeven moet worden, dat lang dralen
ook van regeeringszjjde groote nadeelen
heeft en dat het beter ware de quaestie
zoo spoedig mogeljjk uit te vechten, dan
dezen toestand langer te laten voortduren.
Sne] handelen zouden wij dus zeggen: in
het belang der beide partijen; doch kalm
en vastberaden handelen: in het belang
van alle partijen. (Red. Amst. Crt.)
Schr. dezes heeft daarover reeds in hei
oneindige geklaagd, o.a. bjj de behandeling
der Veiligheids- en Ongevallenwet, maar
dan antwoordden de juristen steeds: dit
moet men aan den RECHTER overlaten.
Welnu, men late ook nu wat aan den
rechter over.
In onze dagen van manifesteeren kan
het zjjn nut hebben dat de rustige werker
uit alle standen ook eens een woordje
medespreekt, en die zegt, dunkt mij
„Nu moet het uit zijn!”
De Regeering heeft gevraagd om de mid
delen die zjj onmisbaar acht om de orde
te herstellen, het vertrouwen te doen terug-
keeren. Owvragen komt thans niet tepas.
Als zjj ’t met minder had kunnen doen,
zou zjj minder gevraagd hebben.
Geeft men haar minder, dan zou zjj geen
Regeering zjjn, indien zjj de taak aan
vaardde om te trachten het met minder
te doen. Men sta haar alles toe of niets;
staat men haar alles toe, dan draagt zjj
ook de volle verantwoordelijkheid.
Wie haar dit durft weigeren, houde zich
geréed om dan in hare plaats de teugels
in handen te nemen, en die verantwoorde
lijkheid te dragen.
Het „Comité van Verweer" doe dan van
zijn zjjde, wat het meent te moeten doen.
Hoe minder er gesproken, maar vooral
hoe minder er gedreigd wordt, hoe beter.
Wij zjjn nu genaderd tot een keerpunt;
men ga links of men ga rechts, maar men
bljjve niet stilstaan.
Stilstand is achteruitgang. Langer dralen
staat feitelijk geljjk met links gaan.
Voor den man van zaken: „time is
money".
Zouden de Tweede Kamerleden er wel
een denkbeeld van hebben, wat de indruk
is, dien zjj op ons maken, als zjj in tijden
als deze hun vrjjen Zaterdag, hun vrjjen
Zondag en hun vrjjen Maandag met zoo
grooten ijver handhaven?
Telefoon en telegraafkantoren moeten
zelfs op Zondag extra open zjjn; de lich
tingen moeten onder de wapens bljjven,
extra wachten moeten betrokken worden;
duizenden en nogmaals duizenden moeten
dageljjks worden uitgegeven hoeveel
kost op die wjjze zoo’n vrije dag voor 100
volksvertegenwoordigers den lande
Heeft men in den Haag er wel een juist
begrip van, wat het in zaken wil zeggen,
indien men bjj iedere transactie het voor
behoud moet maken „behoudens spoor
wegstaking", „behoudens algemeene sta
king" enz.?
Hebben zich de heeren theoretici wel
eens ingedacht in den toestand eener ge
heele nq verheid, waarin ieder werkgever
voor de vraag geplaatst iszal ik onder de
bestaande en komende verhoudingen nog
kunnen doorwerken? Mag ik bestellingen
aannemen en zal ik ze kunnen uitvoeren?
Wat moet ik doen: liquideeren? mjjn zaak
naar ’t buitenland overbrengen? of kan ik
misschien nog doorwerken?
Geven de leiders van iedere richting zich
rekenschap van een toestand waarin zjj,
die verplicht zjjn dageljjks met elkaar om
te gaan (werkgevers en werknemers), in
altjjd durende spanning op elkanders ge
zichten trachten te lezen, wat daarbinnen
voor plannen gesmeed wordenwaarin ieder
stuk werk dat wordt uitgegeven en in be
werking genomen, bjj beiden de vraag doet
r jj zen: zal het gereed komen? wanneer? en
door wien? Waar blijft bjj dit alles de
mogelijkheid voor het verrichten van pro-
ductieven arbeid?
In de dagbladen leest men van allerlei
maar waarom te verzwijgen, dat ons maat
schappelijk leven sedert vier weken dage
lijks onhoudbaarder wordt. De algemeene
onrust, angst en spanning hebben een be-
denkeljjk hoogtepunt bereikt, of is ’t geen
treurig teeken des tjjds, dat Hagenaars
hunne effecten uit Amsterdam naar Duitsch-
land hebben overgebracht, dat tal van ge
zinnen zich geproviandeerd hebben als stond
ons een beleg te wachten, dat nu ja,
zulke uitingen van overspannen zenuwen
zijn belachelijk maar dergeljjke overspan
ning is toch een bewjjs van algemeene
spanning, ook bjj de meer bezadigden.
Daar moet een einde aan komen!
En daarom leutere men nu niet langer
over wat had moeten geschieden, wat had
kunnen voorkomen worden, wat beter zus
of zoo gedaan kon zjjn.
Over iedere schuld of onschuld, over
verantwoordelijkheid en wat dies meer zij,
spreke men later eens op zjjn gemak.
Thans, op dit oogenblik, hebben wjj boven
alles behoefte aan orde en rust.
Die orde kan niemand doen terugkeeren
dan eene krachtige Regeering.
Die rwst mmen wjj maat al tg zwi;
Bolsvardsche Courant
C»
•Vi /Ia Vj TT T'r” I-
