42ste Jaargang.
1903.
No. 41.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
OLSWA.RD EN WONSERADEEE
TABAK, SUIKER, DRANK.
BINNENLAND.
$xxxxxxxx@xxx)ocxxxx$
VOOR
had
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
^>C>CX1>C>C>CJC3€«ES>>C5C>C3CDC>C>CDCDC^
g DONDERDAG 21 MEI.
stuks. Door de firma Groen werd Zaterdag
uitbetaald per 1000 f 6,40.
Vrouwen-Far. 17 Mei. Door de dui
sternis misleid, is de oude rentenier J. A.
Hoitsma alhier gisterenavond een brugje
over eene opvaart misgeloopen. Hedenmor
gen werd hij door de kerkgangers leven
loos uit het water opgehaald.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Naar aanleiding van de stemming over
het voorstel Lohman c.s., om het onderzoek
van het vaccine-wetje aan een speciale com
missie op te dragen, waartoe de Kamer met
35 tegen 34 stemmen besloot, schrijft de
Haageche kroniekschrijver der JV. Gr. Ct.:
„De Voorzitter gaf dus met zijn stem den
doorslag; dat hij vóór stemde was zeker uit
overtuiging, want de gansche rechterzjj deed
’t zoo behalve de heeren Staalman, Van
den Berch van Heemstede en Mucsaars,
welk drietal zonderling triumviraat!
met de liberalen, zonder uitzondering, tegen
stemde. Maar indien de president een hooge
opvatting had van zijn roeping als zoodanig,
had hij ditmaal tegen moeten stemmen,
omdat... feitelijk de meerderheid der leden
zich tegen het voorstel had gekant; onge
lukkigerwijze hadden evenwel de heeren
Van der Vlugt en Van Forees, nieuwelingen
in de Kamer en nog niet zoo gewoon aan
de formaliteiten, veigeten de presentie-lyst
te teekenen, zoodat hun namen niet werden
afgeroepen. Anders ware het voorstel Lohman
c.8. met 36 .tegen 35 stemmen verworpen.
Onder die omstandigheden ware het een
blijk van onpartijdigheid geweest alsy de
Voorzitter, zelfs met verloochening van zyn
voorkeur, aan den duidelijken wil der meer
derheid recht had laten wedervaren*.
Hoewel de juistheid der redeneermg be
amend, zijn wy toch niet bijzonder rouwig
en vermoedelijk ook de regeeringsmeer-
derheid niet dat de Voorzitter vóór stemde.
Want hierin waarschijnlyk zyu wy met haar
één van zin, dat hoe langer de behandeling
van het Pokkenwetje uitblijft, zy hetzelfs
tot Sr. Juttemis, des te beter.
Te Kampen zullen proeven genomen
worden met de draadlooze telegraaf. Men
wil daartoe in verbinding treden met den
Westertoren te Amsterdam. Op den Boven
toren te Kampen worden reeds de noodige
toebereidselen gemaakt.
Sr- Zekere heer A. Steenmeijer te Bussum,
schrijft het volgende, zeer gerechtvaardigde
beklag in De Standaard:
„Het zij mij vergund, een enkele opmer
king te maken, naar aanleiding van de
oproeping van een hoof ionderwyzer voor de
op te richten school te Bunschoten aan den
Eemdyk. De woorden „vooreerst ongehuwd,
voor kosthuis gezorgd, salaris f 675“, werpen
een eigenaardig licht op de wyze, waarop
door sommige schoolbesturen de belangen
van den onderwijzer behartigd worden. Deze
geheele oproeping is m.i. een treurige specu
latie op de over het algemeen te lage sala
rissen bij het Caristelyk onderwijs.
Hiermede wil ik volstrekt niet te kennen
geven, dat ik niet gaarne de oprichting van
een nieuwe Christelijke school zie; integen
deel, hoe meer, hoe liever, maar bet is, dunkt
my, niet goed te keuren, dat de onderwijzer
er de dupe van wordt. Waar men aan vele
bestaande scholen zjjn best doet, om den
toestand zoo goed mogeljjk te maken, doit
men aan nieuwe niet beneden „de markt*
is jammer, dat dit woord nog steeds zulk
een voorname rol speelt by de vaststelling
van salarissen) gaan; dan komen we nooit,
waar we wezen moeten. Ik geloof, dat men
wèl doet, vóór het bouwen de kosten te
overrekenen en daarbij niet moet uitgaan
van de vraag: „met hoe weinig kunnen we
toe?*, doch voorop moet stellen, dat de
arbeider zyn loon waardig is en dienover
eenkomstig een behoorJjjc salaris voor den
onderwijzer op de begruoting uittrekken.
Kan dat er niet af, dan yvere men eerst
zoo lang, totdat de financiën gunstig genoeg
staan, om tot bouwen over te gaan. De
onderwijzer behoeft geen philantrophie te
oefenen ten behoeve van een schoolbestuur."
Het is maar goed, dat dit ook eens van
„Cnnsteiijke* zyde gezegd en tegen het
roekelooze bijzondere scholen stichten, ten
koste van onderwys en onderwijzers, ge
waarschuwd wordt.
De heeren L. J. Visser te Leeuwar
den en P. G. Oberman te Dantumawoude
hebben, om gezondheidsredenen, voor hun
lidmaatschap van de Provinciale Staten van
Friesland bedankt, zoodat in het district
Dokkum, waarvoor genoemde heeren zitting
hadden, eerstdaags een verkiezing van twee
nieuwe leden moet plaats hebben.
De verpachting van 39 nissen in
de Eff eten beurs te Amsterdam bracht
f 32000 op.
Harlingen, 18 Mei. Door den gemeen
teraad is tot bewaarder van het plantsoen,
inplaats van de oude mannen, die daar tot
nu het toezicht over hielden, benoemd een
nachtwacht. Door niemand zal dit zeker een
verspilling van gemeentegelden genoemd
worden. Het plantsoen toch, dat in de wel
willende bescherming van het publiek is
aanbevolen, ondervindt maar al te veel de
ondoordachte aanslagen van de zorgelooze
jeugd. Zoo waren voor een paar dagen nog
eenige knapen midden in een prachtig bloem
bed aan het wormendollen. De wachter zat
op een der rustbanken met eenige kornuiten
over dit en dat te keuvelen en een politie
beambte nam intusschen de spade weg en
verjoeg de jeugdige plantsoenschenders.
Zuidwesthoek, 18 Mei. De slechte
resultaten, die de visscherij en inzonderheid
de ansjovisvangst oplevert, berokkent hier
groote schade. Niet alleen toch betreft deze
de visschers, doch ook vele anderen, waar
onder vooral de neringdoenden, lijden er
onder. Deze hebben n.l. vaak reeds gerui-
men tijd op crediet geleverd: de ansjovis zal
alles wel betalen. Doch het begint er veel
op te gelijken, dat de huid verdeeld is,
voordat men den beer gevangen heeft.
Menig visscher geeft zyn hoop op eenige
vangst op en zoekt nu op andere wijze wat
te verdienen. Men verwacht dat ’t getal
hooiers, dat zich met de aanstaande hooiïng
zal aanmelden, groot zal zyn.
Vertraagde Bruiloft.
Terbaud, 18 Mei. Hedenmorgen heel
in de vroegte is door den brigade-comman
dant der marechaussée te Heeren veen alhier
in hare ouderlijke woning gearresteerd
Grietje W., sedert Donderdag j.l. in onder
trouw met een jongeling uit Pietersbierum.
Niemand begreep aanvankelijk de oorzaak
van deze plotselinge aanhouding, doch thans
verluidt het volgende.
Tot 12 Mei diende Grietje bij den hotel
houder Pino te Sneek. Even voor ze ver
trok, vermoedde diens vrouw dat ze meer
meenam dan haar rechtens toekwam. Men
onderzocht Gr. koffer en werkelijk kwamen
een kistje sigaren en eenige andere zaken
voor ’t licht. Toch liet men Grietje ver
trekken, doch toen men later meer voor
werpen, o.a. een beddelaken, vermiste, werd
aangifte gedaan by de politie.
Nu had Grietje, die naar men wist, zelf
naar hier was gereisd, haar kast naar Pie-
tersbierutn gezonden, naar haar verloofde.
De Saeeker politie begaf zich daarheen en
onderzocht de kast, hetgeen tengevolge had
dat de Saeeker Commissaris van politie
onmiddellyk den brigade-commandant te
Heerenveen telegrafisch om aanhouding van
den verdachte, verzocht.
Grietje, nu reeds naar Sneek opgezonden,
heeft voorat alles bekend.
Follega, 18 Mei. Iets, wat gelukkig
zeldeu in ons rustig dorpje voorkomt, is
hier gisteren voorgevallen. In de in aanbouw
en byaa gereed zijnde boerenhuiziuge van
den veehouder H. Hoekstta alhier, is n.l.
gisteren op klaarlicnten dag inbraak met
diefstal gepleegd. Van den timmermansbaas
Wielinga van St. Nicolaasga, werkzaam aan
deze boerderij, zyn nadat een ruit in de
woonkamer verbroken was, waardoor men
naar binnen kon klimmen eenige aldaar
aanwezige timmergereedschappen ontvreemd.
Onze gemeentepolitie, hedenmiddag om
streeks 2 uur hiermede in kennis gesteld,
mocht ’t na ijverig onderzoek gelukken,
een zekere L. van Blauwhuis, te Lemmer
aan te houden, hem tot bekentenis te brengen
en de gestolen voorwerpen, door L. den
vorigen dag verkocht en reeds in de derde
hand overgegaan, in beslag te nemen. L. is
daarop door onze politie naar Heerenveen
getransporteerd en daar in voorloopige hech
tenis gehouden.
Lemmer, 19 Mei. Hedenmorgen is hier
telegrafiscu bericht ontvangen van Nieuwe-
diep, dat aldaar door ééa visscher ruim 4060
stuks ansjovis in een zegen (vischnet) waren
gevangen.
De laatste marktprijs was f 6,40 de 1000
stuks.
Stavoren, 18 Mei. De ansjovisvangsten
blyven gering. De hoop op een gunstig
verloop is dan ook tot op het vriespunt
gedaald.
Slechts enkele visschers gaan er nog naar
zee, de meesten hebben de netten reeds
geborgen en zien naar andere werkzaam
heden uit.
Vrijdag werd door 29 booten gemiddeld
200 stuks aangebracht. Zaterdag door 11
booten 425 en heden kwamen 2 booten
aan, de eene met 700, de andere met 2
De Nederlandsche staats-huishouding is
in de laatste jaren duurder, veel duurder
geworden. Er zjjn wetten veranderd, nieuwe
wetten gemaakt, die den minister van finan
ciën noodzaken, voor een veel gevulder
schatkist te zorgen.
Nu is ook voor 't inkomen van gelden
gezorgd, want ook de belastingwetten wer
den belangrijk gewijzigd en de Vermogens-
en de Bedryfs-belastingen ingevoerd. Doch
de regeering acht zich financieel nog niet
sterk genoeg en wenscht toevloeiing uit
ruimer bron van enkele belastingen. Nu is
dit altijd een lastige kwestie. Is geld uit
deden reeds een moeilijke zaak en maakt
men daarbij behalve blijde, ook ontevreden
harten; geld eischen is nog moeielyker,
want dan maakt men in ’t geheel geen
blijde harten. Bovendien is de Nederlander,
die zich gaarne bij ’t oude houdt, vooral
op ’t punt van belastingen, en dan vooral
als er van nieuwe en grootere lasten sprake
is, erg conservatief.
Waar moeten nu nieuwe gelden gevonden
worden? Want de ryksregeering, die mid
delen moet hebben voor de Beroepswet, de
Hinderwetten, ’t Technisch onderwijs en
wat er nog meer zal komen, mag wel zorgen,
zelf een ruime beurs er op na te houden;
dan is er ook mogelijkheid, de klagende
gemeenten op het stuk van geldmiddelen
op een gezonder standpunt te plaatsen.
Doch welke richting zal men uit? Zware
invoerrechten? Wel heeft minister Pierson
deze rechten iets krasser gemaakt, doch de
meeste Nederlanders zijn tegen hooge in
voerrechten, zyn geen protectionisten.
Minister Harte wil thans vooreerst, in
verband met ’t geen op de suikerconfereutie
te Brussel besloten is, den suikeraccjjns
met f 3 per 100 K.G. verlagen, om daardoor
tegemoet te komen aan de klachten der
suikerfabrikanten, die landbouw- en trans-
portbelangen in hun request ter dege laten
gelden.
Daartegenover wil deze financier den
accijns op gedistilleerd, die reeds zeer hoog
is, van f 63 op f 70 per HL. brengen en
zoodoende nog meer de rijksinkomsten doen
steunen op de jeneverflesch.
Verder wil zyne excellentie, tot schrik
van alle Nederlanders van ’t mannelijk ge
slacht boven de ruim zes jaren, in ons
land zijn immers geen dames, die rooken
het invoerrecht op tabak, dat thans een
onbeduidend centje bedraagt, vrij aanzienlijk
maken. Begrjjp eens aan, wij, Nederlanders,
zullen dus ook, evenals de Duitscher en
de Brit, dure tabak moeten rooken. Wij,
Nederlanders, de hartstochtelijkste rookers
van de gansche aarde, die vyt- a tienmaal
meer tabak per hoofd gebruiken dan vele
andere volkeren, die meer dan ’t dubbele
gebruiken der Belgen en Duitschers, na ons
de grootste rook-amateurs. De Nederlander,
die jop sommige vreemdelingen den indruk
maakt, alsof hy met een pyp aan geboren
werd, zal zich moeten matigen in ’t rooken
We zullen in 't kort nagaan, wat men
tegen de nieuwe wetten heeft.
Vooreerst ’t gedistilleerd: Er is geen
versterking der middelen noodig, zeiden
vele Tweede Kamerleden; de dienst 1902
gaf 16 ton als batig saldo en men mag nu
nog meer dan een millioen overschot ver
wachten voor eventueele andere credieten
dan die voor uitvoering van de Beroepswet,
de Hinderwetten en ’t Technisch onderwijs.
Velen noemden deze accijns een belasting
op de zonde en immoreel handelt de Staat,
die uit zonde geld slaat. Dan werd tegen
’t voorstel aangevoerd 1°. ’t Rijk wordt nog
imeer afhankelijk van den drank; 2°. de
verhooging komt hoofdzakelijk ten laste
van de mingegoeden3°. er zal aan de
Duitsche grenzen meer gesmokkeld worden
4°. er zal veel drank vervalscht worden
ten nadeele der volksgezondheid5". men
moet op andere wijze geld zien te krijgen.
(Aangeraden werd b.v.herziening van de
Vermogensbelasting door ’t minimum van
:t 13,000 op f 10,000 te brengenof ’n tabaks
belasting; of beter toezicht bij aangifte
van successie-belastingof verhooging van
•deze belastingof men wilde de verlaging
van den suiker-accjjns met de verhooging
van den drankaccyns tegelijk laten ver
vallen dus overvloed van raadEen en
ander vond tegenspraak. Sommige leden
wezen nog op ’t veelvuldig gebruik van
brandspiritus als drank. Nog waren er ook,
die den bieraccijns wilden verhoogen, zoo
dat er naar alcoholgehalte evenveel voor
betaald werd als bjj gedistilleerd.
De reden voor de vermindering van f 3
^er 100 K.G. accijns op suiker is in korte
woorden moeielijk uit te leggen. De beet-
wortelsuiker-industrie verkeert in Europa
in zoo’n vreemden toestand, dat de Brus-
selsehe Conventie eerst na langdurige be
raadslagingen een weinig orde in den chaos
wist te brengen. Regeeringen b.v. geven
belangrijke premiën, en, daardoor gesteund,
worden in enkele landen massa’s suiker
door de suikerkartels (trust van fabrikanten)
goedkooper naar ’t buitenland geëxporteerd
dan de suiker hun aan produceeren kost.
Zeer vele Kamerleden waren tegen accijns
verlaging, terwijl ook velen voor een flinke
verlaging waren, daarbjj wijzende op het
belang der uitbreiding van de comsumptie
van een zoo gezond voedings- en genot
middel als de suiker. Die uitbreiding is
een der voordeelen, welke uit de afschaffing
der suikerpremiën kunnen voortvloeien en
een van de bedoelingen der Brusseische
Conventie; en het meerder gebruik kon ’t
verlies voor de schatkist compenseeren. Ge
wezen werd, door voorstanders van groote
accijnsverlaging, op ’t gevaar van smokke
larij aan de Duitsche en Belgische grenzen,
indien de accijns op f 27 bepaald blijft of op
f 24 wordt gesteld, nu de accijns in Duitsch-
land tot 14 mark f 8,40) is terugge
bracht en in Belgie op 15 francs nog
geen f 7,50) staat bepaald te worden. Er
waren ledeu, die vermindering tot f 20, ja,
tot f 18 voorstonden.
De leden, die de verlaging afkeurden,
meenden dat ons land niet voor overstroo-
ming met vreemde suiker behoefde te vree-
zen, daar onze suikerfabrikanten de beet
wortels goedkooper kunnen betrekken dan
de buitenlanders, omdat onze landbouw
producten, wegens het niet-heffen van graan
rechten, goedkooper zijn.
We zullen, zien, wat van dit ontwerp
terecht komt. Doch wat ook gebeure, we
hopen wel dat suiker meer dan thans een
volksvoedsel worde.
Wat de tabaksbelasting betreft, deze is
nog niet ingediend bij de Tweede Kamer,
doch krachtig wordt er door de sigaren- en
tabaksfabrikanten tegen geijverd. O.a. heb
ben alle Emdhovensche fabrikanten een
request opgezonden aan de Kamers, waarin
tegen de bedoelde verhooging ook de vol
gende argumenten worden aangevoerd:
„Dat de tabakshandel en tabaksindustrie
zoo ingeweven zyn in de welvaart van het
geheele Nederlandsche volk, dat zonder die
welvaart door jarenlange inspanning van
handelaars, fabrikanten en werklieden ver
kregen, te knakken, de toepassing van be
lasting ónmogelijk is. Door vryheid van
handel en fabrikaat hebben de Nederland
sche tabakshandel en -industrie zich weten
op te werken, tot het hooge standpunt dat
zy thans innemen, en dat hen maakt, tot
één der bloeiendste takken van nijverheid,
die aan duizenden en duizenden brood ver
schaft, en algemeene welvaart verspreidt,
van de groote steden in ons vaderland,
waar de omzetten in dit artikel millioenen
beloopen, tot op de kleinste plaatsen, waar
het den werkman ruim loon verschaft,
want er zyn weinig of geen plaatsen in
Nederland, waar niet, hetzjj in het groot
of in het klein, sigarenfabrieken of tabaks-
kerveryen bestaan.”
Als bewys hoe de tabaksindustrie zich in
ons land heeft uitgebreid, worden in het
request de vergelijkende cijfers aangehaald
van de productie onzer Koloniën:
In 1835 bedroeg de totale oogst 234,711
pakken, in 1901 was deze 551,897 pakken.
Door adressanten wordt er op gewezen,
dat het aantal personen, die in de tabaks-
nyverheid werkzaam zyn, 23,564 bedraagt,
waarvan by de heffing van accyns op tabak
de helft der betrokkenen de kans beloopen
werkeloos te worden.
Ten slotte worden als redenen, om niet
op de verhooging van belasting in te gaan,
aangehaald de woorden uit den aan hef dér
algemeene beschouwingen
„Het doel der herziening van het tarief
van invoerrechten is, gelyk by de troonrede
van 1901 werd aangekondigd, in de eerste
plaats versterking van ’s Ryks inkomsten.
By die herziening zal tevens worden ge
streefd naar bevordering van den nationalen
arbeid.”
We zullen afwaehten, wat er van deze
belasting komt, doch er zal een heele ver
andering in onzen rooky ver komen en
vooral de sigaren zullen minder gebruikt
worden, daar ’t pypje in elk geval veel
goedkooper is. En juist ’t minder sigaren-
verbruik is een groote schadepost voor de
fabrikanten. Is toch by tabak slechts een
klein deel van den prys op rekening van
’t arbeidsloon te stellen, by sigaren is het
loon van veel grooter invloed op den prys.
I
Bolswardsclie Courant
