No. 44.
1903.
42ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
E
E
I
I
w, j
HBfl
I
ZONDAG 31 MEI.
BINNENLAND
Èl
I
I
I
er
Ml
El
INGEZONDEN.
Kantongerecht - Bolsward.
VOOR
1.
als voren,
6.
7.
8.
als voren,
9.
voren,
10.
11.
12.
1
het in
22.
Procentcijfer cokes
Gasverlies.
23.
28.
als voren,
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden. i
Franco per post 95 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent. 4
Het behoeft zeker geen betoog, dat een
fabriek van grooteren omvang dan de onze
voordeeliger kan werken en dat dus een ver-
gelijking van de Gasfabriek alhier met een
gasproductie in 1901 van 348930 stères
met die te Vlaardingen van 975068 stères
productie of 2*/2 maal grooter zeer ten
voordeele van Vlaardingen moet uitkomen,
neemt men daarbij in aanmerking den grooten
waterweg, die voor de gasfabriek te Vlaar
dingen is gelegen, waardoor voor aan- en
afvoer van grondstoffen enz. veel minder
transportkosten noodig zijn, zelfs enkele
stoffen daardoor hier niet, daar wel afzet
kunnen krijgen, en dat men met ’t veel ruimer
terrein aldaar tot berging der bijproducten
niet tot. gedwongen afzet behoeft over te
gaan, dan gaat eene vergelijking nog meer
mank. Dit zijn echter omstandigheden on
afhankelijk van den wil der Directie, doch
de bedrijfsresultaten, die hangen behoudens
een meer 'of minder nieuwe inrichting der
fabriek zeer zeker veel af van een goed
beheer.
ZITTING 22 MEI 1903.
Met vorenstaande cijfers voor oogen en
de beschouwingen daaraan vastgeknoopt, kan
ik niet toegeven, dat Vlaardingen over 1901
beter bedrijfsresultaten heeft gemaakt dan
Bolsward, integendeel heeft Bolsward het
beter afgelegd dan Vlaardingen, trots het
lager geraamde verliescijfer.
2e. Dat aan
half generators,
3e. Dat het verliescijfer
voor Vlaardingen is 7,50 pCt.
Bolsward 9,82
Onder de voornaamste, zoo niet de voor
naamste bedrijfsresultaten, mogen zeker ge
noemd worden.
Ie. Geproduceerd gas per 100 K.G. steen
kolen.
2e. Procentcijfer cokes voor verhitting
ovens.
3e.
De Directeur der Gasfabriek
te Bolsward,
K. TROMP.
En nu kom ik op de raming voor straat
verlichting terug en wat blijkt nu? Dat
het gasverbruik voor straatverlichting te
Vlaardingen is geraamd op 255449 stères,
dat is met 379 lantaarns, waarvan 158
tusschentijds worden gebluscht bijna even
veel als het geheele particuliere verbruik der
504 gasverbruikers van Bolsward te zamen
met 257888 stères, waaronder alles, ook de
grootste gasverbruiker „Hollandia” is be
grepen.
Wel, wel, wat zal het daar in Vlaardingen
een verlichte boel wezen.
Geen Gemeente dan ook van dien om
vang die zooveel betaalt voor straatverlich- j
ting als Vlaardingen met f 10856,58.
Geen Gemeente, behalve één, doch daar
branden alle lantaarns door, die per inwoner
zoo hoog staat voor straatverlichting en wel
13,9 tegen Bolsward 7,92 per inwoner, dat
is bijna het dubbele, en toch is men over
’t algemeen over onze straatverlichting zeer
tevreden, en het is mij niet bekend, dat
het verlichtingsgebied te Vlaardingen zoo
uitgestrekt is, doch herinner mij een goed
aaneengesloten bebouwde kom evenals hier.
Zeker er is verzoeking om het geraamde
voor straatverlichting wat aan te dikken, ten
einde een mooier verliescijfer te krijgen,
doch dit heeft nog geen finantieel resultaat,
wanneer, zooals te Bolsward, een vaste som
voor vergoeding is bepaald, doch de ver
zoeking wordt bedenkelijker, wanneer men
zooals te Vlaardingen de Gemeente voor
straatverlichting per stère in rekening brengt
en men ontvangt, wellicht ten gevolge der
hoogere steenkoolprijzen, in 1901 twee cent
per stère meer dan in 1898.
Ik moet erkennen, dat men er zoo toe
kan komen den prijs voor particulieren niet
te verhoogen.
34. G. d. V. te Schettens, overtredingen
der veiligheidswet, tot 2 maal f 3,of
2 ml. 2 dg. h.
35. J. II. te Oudega (H. O. N.), buren
gerucht, tot f 3,of 2 dg. h.
36. B. E. S. te Makkum, wegens openb.
dronkenschap f 10,of 3 dg. h.
37. D. S. te Stavoren, als voren,
f 5,of 2 dg. h.
38. S. S. te Spannum,
f 15,of 3 dg. h.
Zooals de cijfers daar staan valt dit ten
nadeele van Bolsward uit, doch het zij mij
vergund uwe lezers in te lichten hoe men
tot het cijfer voor verlies komt.
De gasproductie wordt gemeten door den
fabrieksmeter, het particulier verbruik door
de meters bij de gasverbruikers geplaatst.
Het verschil nu van het particuliere ver-
het geproduceerde gas maakt het
voor straatverlichting en verlies
29.
Wonseradeel bloed
laten loopen op de openb. straat, 1,— of 1 dg. h.
30. R. C. v. d. S. te Molkwerum, wegens
eieren zoeken, 2 maal gepleegd, tot 2 ml. f 3,—
of 2 ml. 2 dg. h.
31. B. H. te Workum,
f 3,of 2 dg. h.
32. Th. d. V. te Witmarsum, als voren,
f 3,of 2 dg. h.
33. 1°. A. K., 2°. K. K. te Kromwal
ander Britswerd, wegens eieren zoeken, ieder
tot f 3»— of dg, h. voor ieder hunner.
En wat blijkt nu uit de gegevens.
Ie. Dat te Vlaardingen uit 100 K.G.
kolen werden verkregen 27,44 stères gas,
tegen 28,49 stères te Bolsward.
Veroordeeld
D. B. te Witmarsum, vonnis 19 Mrt.
1903, bekrachtigd.
2. H. M. B. te ’s-Bosch, overtreding
boterwet, tot f 40,boete of 8 dg. h.
3. B. M. te Workum, wegens het in de
gemeente Workum hangen aan een rijtuig,
f 1,of 1 dg. h.
4. J. Z. te Hemel um, wegens het in den
Grooten Noordwolderpolder met een schip
langs de algemeene turfvaart varen met een
staand zeil aan de mast verbonden, f 1,
of 1 dg. h.
5. A. R. F. te Arum, le wegens buren
gerucht 2e. wegens openbare dronkenschap,
tot 2 maal 1 gld. of 2 maal 1 dg. h.
F. Z. te Wolsum, wegens openbare
dronkenschap, f 1,of 1 dg. h.
P. G. R. te Witmarsum, als voren,
f 3,of 2 dg. h.
G. J. Z. te Witmarsum,
f 1,of 1 dg. h.
W. v. d. Z. te Bolsward, als
f 3,of 2 dg. h.
P. v. d. Z. te Bolsward, als voren,
f 1,of 1 dg. h.
K. R. K. te Makkum,
f 1,of 1 dg. h.
D. G. te Bolsward, wegens buren
gerucht f 3,of 2 dg. h.
13. D. H. te Kolderwolde, wegens over
treding politie-verordening van den Grooten
Noordwolderpolder, f 1,of 1 dg. h.
14. H. H. te Makkum, wegens het in
Wonseradeel bloed van geslachte dieren te
laten loopen op de openbare straat, 2 maal
gepleegd, tot 2 maal f 1,of 2 ml. 1 dg. h.
15. R. v. d. B. te Exmorra, wegens
dieren vervoeren op noodeloos pijnlijke wijze,
tot f 3,of 2 dg. h.
16. J. B. te Hemelum, wegens eieren
zoeken, f 1,of 1 dg. h.
17. E. de J. te Koudum, wegens dieren
vervoeren op noodeloos pijnlijke wijze, tot
f 3,of 2 dg. h.
18. P. S. te Makkum, wegens openbare
dronkenschap, le herhaling, tot f 15,of
3 dg. h.
19. W. v. d. W. te Makkum, wegens
openbare dronkenschap, bij 2e herhaling,
eene hechtenisstraf van 5 dg.
20. T. A. te Makkum, wegens openbare
dronkenschap, 2e herhaling, 2 ml. gepleegd,
tot 2 maal 5 dg. h.
21.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17 regels. Vervol-
gens 10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Fr. Zuidoosthoek, 27 Mei. Van twee
stoomboterfabrieken in dit deel der provincie
is het bekend geworden, dat de eene inrich
ting nog al voordeeliger kan werken, dan de
andere.
Terwijl de eene ’t vorig jaar per kilo
boter gemiddeld f 1,19 ontving, maakte de
andere een gemiddelden prijs van f 1,23,
wat voor de laatste een buitenkansje was
van ruim f 4000 per jaar.
Snoek, 27 Mei. Aan de heden alhier ge
houden paardenmarkt waren aangevoerd 80
tuigpaarden, 140 werk- en slachtpaarden en
8 veulens, totaal 228 stuks. De prijzen be
droegen voor paarden 1ste soort f 300 tot
f 500, 2de soort f 80 tot f 200 en 3de
soort f 40 tot f 70.
De handel was traager waren weinig
kooplieden opgekomen.
Ben grootsche stichting.
De bekende philantroop de heer P. W.
Janssen te Amsterdam heeft alle gronden
en opstallen, die tengevolge van den omvang
rijken ontginning sar beid in de provincie Fries
land gedurende de jaren 18961903 op zijn
naam zijn ingeschreven” overgedragen aan de
door hem opgerichte „P. W. Janssen’s
Friesche Stichting” met het doel, om de
opbrengst dier ondernemingen dienstig te
maken aan de bevordering der volksontwik
keling, ook in de provincie Friesland.
Op zijn verzoek zijn als leden der com
missie van beheer opgetreden de heeren Mr.
H. Binnerts te Heerenveen als Voorzitter,
Dr. E. van Welderen Baron Rengers te IJ s-
brechtum als Secretaris-Penningmeester en
Job van der Have als lid, terwijl tot op
zichter is aangesteld P. Koopman te Gorredijk,
welke onder dagelijksch toezicht staat van den
gedelegeerde den heer R. van Zinderen Bakker
te Kortezwaag.
Dezer dagen ontvingen h.h. commissieleden
der verschillende Janssens-stichtingen in Fries
land, namens den waardigen schenker een
prachtvol album, bevattende al hunne por
tretten.
Dit album in rood marokijn leder gebon
den, draagt tot opschriftter herinnering aan
den ontginningsarbeid 18961903, de com
missieleden aangeboden door P. JF. Janssen,
benevens het portret van den edelen grijze.
Het is photografisch gereproduceerd door
J. G. J. van Arum, photo-inrchting „Daguerre”
Weteringschans lil, Amsterdam en smaak
vol bewerkt ter boekbinderij van W. H.
Langeveld te Amsterdam.
Het bevat de volgende photo’sVertegen
woordigers in Friesland R. van Zinderen
Bakker, in Amsterdam C. W. Janssen; Com
missie van woningen voor landelijke arbeiders,
voor St. Anna- en St. Jacobi-Parochie S.
Brandsma Izn., J. Winter Jzn., voor Arum
Ds. W. Mekking, voor „Helpt Elkaar” te
Jubbega Schurega Tj. Dijk, T. S. v. d. Brug;
Kleine boerenbedrijven, voor Terwispel (arbeid
adelt) H. van Dam, Mr. W. H. Jonkers,
voor Beets-Westerburevenne, W. S. Hooge-
veen, S. M. de Haas Fz., voor Terwispel H.
de Boer, voor Haulerwijk W. Postuma, F.
M. v. d. BergBouwland voor arbeiders, voor
Nieuwebrug M. Brouwer Jzn., Z. D. Boer-
sma, B. Neef, voor „de Vries-polder” R. J,
Zuiderbaan; Grondaanmaak, voor Appelscha
H. Brouwer, IJ. G. Bruinsma, voor Drachten
M. E. Ettema, A. E. v. d. Meulen, J. G.
Jansonius.
Moge er rijke zegen rusten op deze groot
sche stichting van den edelen menschen-
viiend Janssen.
Aan
de Redactie der Bolswardsche
Courant.
M.M.
In uw blad van 1 Maart kwam een in
gezonden stuk voor van den Heer C. H.
Hummelinck, waaronder was opgenomen de
toelichting, behoorende bij een verzoek van
den Heer Hummelinck aan den Raad.
Ofschoon het nu wellicht niet de bedoeling
zal geweest zijn, meende ik en andere lezers
der Bolswardsche Courant met mij, dat, met
in die toelichting te wijzen op de lagere
gasp rij zen van enkele andere plaatsen, de
veel lagere kostende prijs te Vlaardingen
van 4,25 ct., dan die te Bolsward berekend
op 6,65 ct., dat daaruit moest worden af
geleid, dat de exploitatie hier duur is, de
bedrijfsresultaten niet gunstig zijn en ais
gevolg, de Directie minder voordeelig wordt
gevoerd.
Naar aanleiding daarvan vraag ik U, M.
de R. beleefd dit schrijven op te nemen en
vertrouw ik, dat de Heer Hummelinck zal
kunnen begrijpen, dat nu ik eenige gegevens
over de bedrijfsresultaten over 1901 der
Gemeente Vlaardingen heb en bij enkele
lezers der Bolswardsche Courant bovenge
noemd oordeel is gevestigd, n.l. de bedrijfs
resultaten der Gemeente Gasfabriek te Bols
ward zijn minder gunstig, dat ik mij daar
tegen verweer.
de fabriek te Vlaardingen
van welken ingenieur of
systeem mocht ik niet vinden, hier gewone
ovens met roostervuur, naar mijn eigen
plannen en in eigen beheer uitgevoerd, in
werking zijn.
Dat de kosten van daarstelling van half
generatorovens veel duurder zijn, dan die
van gewone roostervuren, waarvan het verschil
nog grooter wordt, indien men deze zelf
daarstelt.
Dan moet, zal het bedrijfsresultaat gelijk
zijn, en stel het onderhoud voor beide even
hoog, het procentcij f er van cokes voor verhitting
bij half generatorovens kleiner zijn
(en dit is in den regel ook het geval) dan
bij roostervuur.
En hoe staat het nu met het procent
cijfer van cokes voor verhitting
Vlaardingen 47,47 pCt.
Bolsward 47,36 H
Pus ook dit ia het voordeel van Bolsward.
als voren,
B. B. te Makkum, wegens openbare
dronkenschap, f 1,of 1 dg. h.
H. S. te Makkum, wegens
Wonseradeel personen in zijnen herberg te
lang laten verblijven, f 10,of 3 dg. h.
J. T. te Makkum, wegens het te
laat in een herberg zitten, f 10,of 3 dg. h.
24. 1». D. B., 2«. L. P., 3». S. W.,
allen te Hichtum, wegens straatschenderij,
ieder tot f 3,of 2 dg. h. voor ieder hunner.
25. 8. V. te Arum, wegens leerplichtwet-
overtreding, f 1,of 1 dg. h.
26. J. v. d. Z. te Bolsward, wegens
openbare dronkenschap, f 1,— of 1 dg. h.
27. N. B. te Bolsward, als voren,
f 2,of 2 dg. h.
W. Th. K. te Harlingen, als voren,
f 1,of 1 dg. h.
M. R. te Makkum, wegens het in
van geslachte dieren te
bruik en
verbruik
samen.
Het verbruik voor straatverlichting wordt
niet gemeten, doch geraamd.
Wordt dit verbruik nu wat hoog ge
raamd, dan komt dit ten gunste van een
lager verliescijfer.
Hiermee kom ik tot mijn spijt, doch
ondanks mij zelve wel wat tot een teer punt,
want naar alles wat gehoord is van het
vroeger beheer der gasfabriek te Vlaardingen
mag de vraag worden gesteld of het van
den heer Hummelinck niet beter ware ge
weest in een plaatselijk blad van een andere
Gemeente wat minder sterk te spreken van
de mooiere cijfers van Vlaardingen voor
kostenden prijs en daarmee, zooals hiervoren
reeds is gezegd, den indruk te vestigen, wat
wordt te Vlaardingen goed, hier minder
goed beheerd.
Zie mijnheer Hummelinck, in verband,
dat deze gevolgtrekking gemaakt kon wor
den, ging het er wel een beetje overheen, is
’t niet
Het zij mij daarom minstens veroorloofd,
waar de Heer Hummelinck blijkbaar verge
lijkingen zocht, dat ik enkele vergelijkingen
in ’t algemeen maak.
Bolswardsche Courant
i
I
I
I
II
L
I
