Kieuws- en Advertentieblad
Bols ward en Wonseradeel.
No. 18.
1904.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
43ste Jaargang.
DONDERDAG 3 MAART.
DINNENLAND.
DE OORLOG.
VOOR
afzonderlijke
burgers
alles een
Dat
naar Europa
Engeland er
is de ramp
Misschien rijst bij u, lezer, bij het zien
yan het bovenstaande onderwerp de vraag
jaar reeds een rampspoedig jaar had en een
200 millioen aan de Amerikaantjes liet
zitten, zullen de belastingen er voor dit
jaar niet rooskleurig uitzien trouwens Januari
gaf al drie millioen minder dan de raming.
Een ander gevolg is, dat granen en katoen
reeds duurder geworden zijn en
neiging heeft om duurder te worden,
is zoo's werelds beloop.
Mocht echter de oorlog
overslaan en bijv. Erankrijk en
ook in gemoeid worden, dan
nog niet te overzien.
Op handelsgebied niet, maar ook niet op
Staatkundig terrein. Dan wordt het voor
ons landje er ook niet beter op, al voert
het nog niet direct oorlog, ’t Is te hopen,
dat het zoover niet komt.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17 regels. Vervol
gens 10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
De Arnhemsche Courant schrijft:
Onder den titel „ongeneeslijk” tracht De
Standaard in een hoofdartikel te betoogen,
dat „de houding, in de Tweede Kamer door
de liberalen van allerlei gading tegenover
het wetsontwerp in zake het Hooger Onder
wijs aangenomen, toont, dat het politiek
exclusivisme hun in het bloed zit”.
Reeds is deze aanhef onjuist, omdat de
tegenstand niet gaat tegen het wetsontwerp,
maar uitsluitend tegen het onderdeel, waar
door de effectus civilis onder geheel onvol
doende waarborgen wordt toegekend aan dr.
Kuyper’s stichting, de Vrije Universiteit op
gereformeerden grondslag. Maar ook verder
is de voorstelling, welke De Standaard geeft
van den strijd, die op 't oogenblik in onze
Kamer gevoerd wordt, ten eenenmale onwaar.
Ten duidelijkste blijkt dit uit de volgende
redeneering
„Ongetwijfeld, de quaestie staat bij het
Hooger Onderwijs anders dan bij het Lager.
Wie beide ten opzichte der vrijmaking op
één lijn poogt te stellen, tast geheel mis.
Het geldt hier andere personen, andere ver
houdingen, een ander doel.
„Maar hoe breed men dit verschil ook
uitmete, toch is het klaar als de dag, dat
in één opzicht de quaestie bij alle soort
onderwijs volkomen gelijk staat, in zooverre
bij alle onderwijs de vraag op den voorgrond
treedt, of de eene groep in het volk aan de
andere haar zienswijze mag opleggen.
„Het feit valt nu eenmaal niet te loo
chenen, dat ook op het gebied van het Hoo
ger onderwijs tweeërlei inzicht bestaat om
trent het uitgangspunt van onze kennis.
Voor den liberaal ligt dit uitgangspunt in
de natuur en in zijn rede, zonder meer;
voor al wie in den Christus gelooft daaren
tegen in de natuur en de bijzondere open
baring. Een verschil, dat niet kan nalaten
zijn invloed te doen gelden op methode en
resultaat der wetenschap.
„Nu zou men zeggen, dat echte liberali
teit er toe leiden moest, aan beide deze
meeningen haar vrijen loop te laten, en dat
er voor een echt liberaal geen oogenblik be
denking tegen kon rijzen, om, mits hij zelf
hooger onderwijs kan vinden naar zijn op
vatting dit eischt, met volkomen gelijkheid
van rechten ook aan de meening zijner tegen
standers den vrijen loop te laten...
„Geleerd door de ervaring, dat al zulk
pogen om zijn wederpartijder aan handen en
voeten gebonden te houden, in het eind
toch mislukt en zich dan wreekt, zou de
liberaal dus zich zelven nieuw verdriet heb
ben bespaard, indien hij thans nobeler hou
ding had aangenomen, in beginsel de verdere
vrijmaking van het bijzonder onderwijs voet
stoots had toegegeven, en er zich toe be
paald had, om door amendement af te snij
den wat hem in den vorm bedenkelijk
scheen”.
Moet niet ieder, die dit leest en die den
aard van den strijd niet mocht kennen, uit
deze voorstelling lezen, alsof het verzet ge
richt was tegen de vrijheid van onderwijs.
De Vrije Universiteit wordt echter in de
verkondiging van hare inzichten omtrent
„het uitgangspunt der kennis” in geen enkel
opzicht belemmerd en ook aan de verkondi
ging van anderer inzichten wordt zij bevor
derd door het toelaten van bijzondere leer
stoelen aan de Rijksuniversiteiten, waartegen
zich geenerlei verzet heeft geopenbaard. Maar
De Standaard toont zich zelve „ongeneeslijk”
als zij de vrijheid van onderwijs verwart met
de uit het oogpunt van het Staatsbelang
onverdedigbare, door dr. Kuyper voorgestelde
bevoorrechting der Vrije Universiteit, welke
met de vrijheid niets te maken heeft. En
dan wat te zeggen van de laatste woorden
der aanhaling? De toekenning van den effec
tus civilis aan de Vrije Universiteit wordt
daar volkomen valsch tot eene quaestie van
„vorm” herleid. De tegenstand geldt toch
niet den vorm, maar wel ter dege alléén het
wezen van dit onmogelijk voorstel, en dit
te treffen is slechts door afstemming, en niet
door een amendement te bereiken. Alsof ook
De Standaard niet zelve dit zou inzien!
gaan thans, ondanks de vinnige koude, hun
geluk beproeven.
Algemeen echter is de haring in de Zui
derzee nog niet. Een twintigtal Elburger
visschers vielen hier heden binnen, die geen
enkel vischje hadden kunnen bemachtigen.
Volgens hier ontvangen bericht moet de
vangst te Harlingen bevredigend zijn.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Workum. Vijtig jaar een betrekking waar
te nemen, dient wel te worden vermeld.
Een onzer waardige medeburgers, de heer
D. Ruitenschild, zadelmaker alhier, valt dit
voorrecht Zondag 6 Maart a.s. ten deel.
In 1854 op bovengenoemden datum als
meesterknecht de betrekking aanvarende,
trad hij een paar jaar later in deze tegen
woordige betrekking als patroon op, en heeft
tot heden met nauwgezetheid zijn taak waar
genomen. Gedurende 48 jaren bezocht hij
elke Maandag het naburige Makkum, weer
en wind trotseerende. Slechts enkele malen
is hij hiervan thuis gebleven.
Wel hebben vaak omstandigheden zijn
zaak tegen gewerkt, maar steeds heeft hij
het hoofd omhoog gehouden.
Moge hij dit jubileum in alle stilte her
denken en wij twijfelen niet of vele belang
stelling zal hem dien dag van zijne vrienden
geworden.
Sneek, 29 Eebr. In de raadszitting van
27 Eebr. j.l. kwamen ter tafel, ingekomen
stukken inzake totstandkoming der stoomtram
StavorenSneek.
Gedeputeerden wilden in de eerste plaats
weten, hoe de Raad van Sneek denkt over
de toegestane subsidie nu de richting der
lijn gewijzigd is. Zij geven in dat adres te
kennen, niet ingenomen te zijn met ’t plan,
dat overbrugging der Geeuw vereischt, omdat
zij die overbrugging een belemmering in de
scheepvaart noemen.
Aan Gedeputeerden, werd besloten, zal
worden geantwoord, dat de lijn over Hom-
merts en Jutrijp wordt geprefereerd met Sneek
als rustpunt; dat overbrugging van genoemd
vaarwater geen onoverkomelijk bezwaar is en
dat aansluiting der lijn aan ’t spoorstation
van geen belang voor de gemeente wordt
geacht.
Verder was ingekomen een adres van den
concessionaris, den heer N. J. Beversen, die
gaarne ziet, ook al wordt de nieuwe lijn
aangenomen, dat de Raad de toegestane sub
sidie van f 30000 gestand doet.
Eindelijk een adres van 243 neringdoenden
in de gemeente, die er bij den Raad op aan
dringen de genoemde subsidie in te trekken,
als de lijn langs IJst en niet over Jutrijp
en Hommerts wordt gelegd.
Beide adressen komen nader in behandeling.
Bij de aanbieding van veemarktplannen
verklaarden de hh. Dr. Bouma en A. Veen Ez.
zich vierkant tegen een vergrooting van de
oude markt, met ’t terrein der oude gasfa
briek en ’t grootste deel van ’t Oud Kerkhof
(door hh. Kerkvoogden in huur aangeboden
tegen een som van f 250 per jaar).
In een volgende vergadering komt deze
belangrijke kwestie nader aan de orde.
Nog werd aangenomen ’t maken van een
draaibrug met trottoirs vóór den Lemrner-
straatweg, raming f 21570.
Onderzocht en in orde bevonden werden
de geloofsbrieven van het nieuw benoemd
raadslid, den heer E. Blok.
Voor ’t toelatingsexamen aan de Rijks-
normaalschool alhier hebben zich slechts 3
candidaten aangemeldvoor de voorber. klas
een gelijk aantal.
De Minister van Staat (Minister van
Oorlog) heeft bepaald, dat het totaal aantal
dienstplichtigen, dat van de infanterie,
het regiment grenadiers en jagers daaronder
begrepen, jaarlijks tot den officiersrang kan
worden opgeleid hoogstens 16 bedraagt van
elk der regimenten van 4 bataljons en 20
voor elk der regimenten van 5 bataljons.
Om voor de opleiding in aanmerking te komen
moet de ingelijfde bij de militie te land met
gunstig gevolg examen hebben afgelegd volgens
het programma voor het toelatingsexamen
tot het reservekader bij het wapen der in
fanterie; dit examen wordt jaarlijks gehou
den ter standplaats van den staf der korpsen
ten overstaan van eene, telkens door den
kommandeerenden officier van het korps daar»
voor te benoemen commissie»
Heerenveen, 26 Eebr. In de heden ge
houden vergadering van de Kamer van Koop
handel en Eabrieken alhier werd besloten te
steunen het adres door den Alg. Ned. Zui-
velbond tot de Koningin gericht, verzoekende
te doen tot stand komen eene wet, regelende
de verplichte toevoeging van een kenmerkende
stof (sesamolie) bij de margarinefabricage.
Slechts in zoover het adres genoemde ver
plichting ook wil uitbreiden tot het in den
handel brengen van vetten, kan de Kamer
er zich niet mede vereenigen, daar dit te
onbepaald is en te ver zou voeren in een
op zich zelf prijzenswaardigen ijver, den
handel in zuivere natuurboter te beschermen.
Hem. Oldeph. en Noordw., 29 Eebr. Een
eigenaardig verschijnsel wordt alhier opge
merkt bij sommige grintwegen, wier richting
loodrecht staat op die der heerschende win
den en regens. Deze wegen blijken zich
onder den invloed dier winden te verplaatsen.
De geheele bovenlaag tot aan de vloering
zet over naar den oostkant van den weg.
Een der gemeentewegwerkers is op ’t oogen
blik bezig den nieuw gevormden zoom, die
ruim een voet breed is, met een houweel
los te kappen en terug te werken. Deze
zoom is gevormd in ongeveer 5 jaar en de
wegwerker verzekerde, dat in het vorige
5-jarige tijdvak de verplaatsing niet minder
groot was geweest.
Gaasterland. 29 Eebr. In de jongste zit
ting van den raad onzer gemeente kwam
o.a. in behandeling het kohier van den
hoofde], omslag. Hierbij deed zich, wat de
boeren betreft, de vraag voor: „zal men de
oude regeling, waarbij het gemiddeld aantal
koeien als maatstaf dient, behouden, of zal
men ook de akkers belasten Hierover lie
pen de gevoelens zeer uiteenhet eene
raadslid beweerde, dat „bouw” veel, het
andere, dat ze geen noemenswaardige voor-
deelen opleverde. De laatste steunde zijn be
weren mede hierop, dat de mest, die aan
den akker gegeven wordt, het weiland wordt
onthouden. Over een voorstel om de oude
regeling (akkers niet belasten) te behouden,
staakten de stemmen. In eene volgende ver
gadering zal nu eene beslissing genomen
worden.
Gorredijk, 29 Eebr. Het vanwege den
Frieschen Bond van Harmonie- en Fanfare
corpsen te dezer plaatse te houden concours
is bepaald op 24 Juli dezes jaars, op een
stuk land in onze plaats, waar een tent zal
verrijzen die circa 1000 personen zal kunnen
bevatten. Zoo mogelijk zal nog een tweede
dag van feestviering aan den eersten worden
vastgeknoopt. De prijzen voor het concours,
bestaande in een gouden, een verguld zilveren
en een zilveren medaille, worden aangeboden
door de muziekvereeniging „Ad Al tiora” alhier.
Huizum, 29 Eebr. Dat alhier voor de
tot standkoming van een gasfabriek nog al
belangstelling wordt getoond, blijkt wel uit
een 150-tal namen van inwoners, die als
instemming met dat doel, nu reeds hunne
namen op een circuleerende lijst hebben
geplaatst.
Stavoren, 29 Eebr. Onze visschers zijn
voor de haringvangst gereed. De booten
werden te water gelaten, de netten in ge
reedheid gebracht. Reeds verleden week wer
den zoogenaamde proefschotten gedaan, maar
het resultaat was toen nog zeer onbevredi
gend. Heden echter kwam een der visschers
aan wal met ü1/» tal (500 stuks) en velen
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
op, wat voor belang handelslui en burgers
bij den Oorlog in het Oosten kunnen hebben.
Doch dat belang is niet gering.
Het is waar, de Oorlog is ver weg, maar
hij is nochtans van ingrijpenden aard voor 't
internationale leven. Wat is het geval. Rusland
heeft Mandsjoerije van de Chineezen afge
snoept en tracht in Korea de baas te worden.
Dit alles dateert van den oorlog, die Japan
met China gevoerd heeft en waarbij Japan,
schoon overwinnaar, al heel weinig geprofi
teerd heeft. Rusland trok er eigenlijk het
meeste voordeel van. Dit alles heeft bij Japan
kwaad bloed gezet en den Keizer met zijn
ministers op de gedachte geleid zich eenmaal
op Rusland te wreken.
Dit is eenige jaren de leidende gedachte
geweest van de buitenlandsche staatkunde
van Japan. Alles is er op voorbereid.
Rusland is in al zijn gangen nagegaan.
Mandsjoerije en Korea, zijn voor zooveel
Japan het noodig oordeelde, in kaart gebracht
en bij een eventueele veldtocht zal het hoogst
waarschijnlijk gaan als in den Fransch-
Duitschen oorlog, dat de Japanners beter
thuis zijn in Aziatisch Rusland dan de Russen
zelven.
Voortdurend zwierven Japansche Koelies
om den Beer uit het Westen, maar de
Koelies waren officieren en de Kooplui spionnen.
Japan zorgde voorts uitstekend voor vloot
en leger en ging daarvoor in de leer bij
Engeland en Duitschland.
Dan sloot het een verbond met Engeland,
blijkbaar om bij een komenden oorlog met
Rusland diens bondgenoot Frankrijk in be
dwang te houden. En toen nu door onder-
handelingen omtrent Mansjoerije van Rusland
niets te krijgen was en dit de beraadslagingen
rekte en rekte, besloot Japan, dat zich
ondertusschen klaar gemaakt had, zijn slag
te slaan en gaf het de Russische vloot, die
onvoorbereid was, al vast een eerste uit
betaling, die Rusland zeer getroffen heeft.
Ruslands fijne diplomatie, die wereldberoemd
was, heeft een leelijken tik gekregen, daar
ze de bedoeling van Japan niet heeft voor
zien, zoodat Rusland op verre na niet klaar
is, om een oorlog te voeren.
Dit zit nu in een niet benijdenswaardige
positie. Rusland is groot en kan veel ver
dragen. De binnenlandsche toestand is zoo,
dat een weinig afleiding naar buiten voor
de rust des lands misschien niet kwaad is.
Voor de financiën is in de laatste jaren uit
stekend gezorgd, zoodat Rusland een grooten
goudvoorraad heeft. Het heeft buitendien op
een komenden oorlog met Japan gerekend,
wat uit den aanleg van den Transsiberischen
spoorweg blijkt en uit de vestiging te Port-
Arthur.
Maar Rusland i s niet klaarhet moet
tegen een welberaden en sluwen vijand
strijden en heeft de onderduimsche tegen
werking van Engeland te duchten, hetwelk
algemeen als de ophitser van Japan beschouwd
wordt en zal trachten te profiteeren van
Ruslands verzwakking.
Wat nu zal het gevolg zijn
Vooreerst, dat de oorlog van langen duur
zal zijn en veel geld zal kosten.
Men berekent nu al, dat Rusland dagelijks
twee en een half millioen Roebel noodig heeft.
De groote oorlogschat van Rusland zal
spoediger opgeteerd zijn dan verwacht woidt
en dan zal Rusland genoodzaakt zijn een
oorlogsleening te sluiten.
Dat zal Rusland heel wat kosten, want door
de geleden nederlagen zijn de koersen der
Russische fondsen al aardig gezakt. Wil
Rusland dus een oorlogsleening geplaatst
krijgen en er niet te veel op verliezen aan
kapitaal, dan mag het wel 5 percent geven.
Een gevolg daarvan is, dat overal het
losse geld duurder zal worden. Wat nu nog
voor 4 en 41/8 procent gegeven wordt, zal
dan 5 a 5 ’/a worden.
Ondertusschen heeft de rentenier, die van
zijn papieren moet leven en die als alle
Hollandsche renteniers daaronder ook Russen
heeft, zijn kapitaaltje zien minderen, doordat
de koersen zakken. Dat dit voor Nederland
van eenige beteekenis is kan hieruit blijken
dat het bezit van Russische fondsen, in
Nederlandsche handen geraamd wordt op
1000 millioen gulden. Bij een daling van
10 procent in den koers beteekent dat dus
100 millioen gulden minder. Zoo daalt het
nationaal vermogen, wat weer terugwerkt op
de belasting. En waar ons land verleden
Bolswardsche Courant.
