Nieuws- en Advertentieblad
r
Bolsward en Wonseradeel.
Rede Dr. Ariëns.
L
r
No. 58.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
43ste Jaargang.
1904.
DONDERDAG 21 JULI.
D1NNENLAND.
fl
J
Ql
VOOR
wordt
■ET
-
I’
i
’t
nog
-
Uitslag der heden ge-
van het bouwen van
annexe werken alhier,
den heer J. Visser Jr.
15,210
- 12,490
- 11,930
- 11,500
- 11,420
- 11,370
drank besteden, ook dat gaat nog, maar dat
er dan daarenboven nog 65 millioen door de
matige drinkers wordt besteed aan drank,
dat is erg, dat grijpt in ’t nationaal welzijn
in. Als er enkele duizenden hun verstand
verliezen, dat is zoo erg niet, dat er 100.000
het half verliezen, ook dat gaat ook nog
heen, maar dat er dan nog 200.000 ver
zwakt worden, dat in alle rangen en standen
het kwaad inslaat, zegt prof. Winkler, dat
is een onrustbarend, hoewel niet onverklaar
baar verschijnsel, toe te schrijven aan den
alcohol. Dat is de reden dat ons geslacht
verzwakt, dat is de reden, dat men thans
een zwakker geslacht heeft dan voorheen,
dat de jongens van Jan de'Wit worden een
volk van Jan Salie.
Met Monsr. Eggers vraagt Spieker dan
ook zijn auditorium /zMogen wij dat met
de armen over elkander aanzien? Mogen
wij die ellende aanschouwen zonder ze te
bestrijden?’'’ En het middel is natuurlijk:
onthouding van alcohol. Een maalstroom
van bederf waart door ’t land. Ook in dit
jaar, in dit uur, op deze plaats wordt ge
leden en is het noodig den strijd aan te
binden tegen een vijand zoo vermetel. Biedt
de zwakken de reddende hand.
Met een krachtige, gloedvolle opwekking
tot zijne geloofsgenooten, om zich bij ’t
Kruisverbond en de Mariavereeniging aan
te sluiten sloot Spreker zijne rede, die door
allen met aandacht was aangehoord, en meer
malen door applaus onderbroken, ten slotte
met een daverend applaus werd beantwoord.
Van de geopende gelegenheid tot debat
of het vragen van inlichtingen maakte alleen
de heer SANDMAN gebruik, die den Spre
ker vroeg wat hij de meest geschikte wijze
acht om de drankbestrijding meer en meer
ingang te doen vinden.
De Spreker zei zonder aarzelenzzDe
meest doeltreffende wijze is de vrouwen er
voor te spannen.” De vrouw heeft vee]
macht en invloed op haar man, de moeder
op het kind, het meisje op den jongen.
De gewoonte van drinken hangt veel af van
de huisvrouwen. Een goed geordende huishou
ding, flink kunnen koken helpt mede om
den man aan huis te binden. In Enschedé
heeft Spreker dan ook door de Mariaver
eeniging veel werk laten doen. Verstandige
vrouwen kunnen de mannen regeeren.
Tracht dus, zoo besluit hij, ook hier de
Mariavereeniging in bloei te krijgen.
De Voorzitter bracht tot sluiting een har
telijk woord van dank aan den Spreker en
hoopte dat zijne wenken en woorden hier
navolging zullen mogen vinden.
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
en hard
’tjaar, is zwoel en iet-
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
De tram naar Bolsward,
van hier zou
gelegenheid te geven de treinen te kunnen
halen.
Ontbinding der Eerste Kamer.
Uit den Haag wordt gemeld, aan de N.
Rolt. CourantzzThans kan worden mede
gedeeld, dat de regeering aan H. M. de
Koningin heeft voorgesteld, de Eerste Kamer
dér Staten-Generaal te ontbinden. Ver-
eenigt H. M. zich hiermede, dan zou de
sluiting van het zittingjaar, die hieraan
vooraf moet gaan, nog deze maand, Zater
dag den 23sten, plaats hebbenzouden de
verkiezingen voor de nieuwe Kamer worden
uitgeschreven tegen de helft van Augustus,
en dé nieuwe Kamer op ’t grond wettelijk
tijdstip in September worden geopend.
Uit Transvaal.
De Volksstem schrijftHet nachtelijk land-
schap om Pretoria ontleent thans aan de
grasbranden in den omtrek der stad een
fantastischen luister, op verscheiden plek
ken van het uitspansel weerkaatst een dun
ne wolkenlaag in rose tinten het vuur dat
in breede streepen langs den grond kruipt,
terwijl het firmament verlicht wordt door
electrische ontlastingen, die in speelsche
grilligheid de wolken doorschijnend maken.
De avondatmosfeer, anders koud
om dezen tijd van
wat vochtig.
Sneek, 18 Juli,
die Zondag morgen 11,15
vertrekken, overreed voor de Parklaan een
zesjarigen knaap, die, trots herhaalde waar
schuwing onder ’t rijden op ’t balcon sprong.
Toen hij opgenomen werd was zijn eene been
zoo verbrijzeld, dat dit weinige uren daarna
door Dr. W. moest worden geamputeerd.
Met 227 stemmen van de 321 geldige
hebben de mannelijke lidmaten der Ned.
Herv. Gemeente zich Maandag tegen het
voorstel van H.H. Kerkvoogden verklaard,
om 963 centiare van het Oud Kerkhof voor
30 jaren in erfpacht aan de Gemeente af
te staan tegen een huursom van f 250 per
jaar.
Vanwege de Gezondheidscommissie zijn
van 40 melktappers in de Gemeente monsters
melk betrokken, die in het laboratorium van
den heer D. worden onderzocht.
Gisterenmiddag stond een fietsrijder uit
Hommerts op de Oude Koemarkt in lichte
laaie. De man zelf bemerkte er nog niets
van, toen ’n smid hem toeriep, dat hij in brand
stond.
Het had er dan ookal veel van ’s mans
jas, vest en onderkleeren droegen al aardig
de sporen van met het vuur in aanraking
te zijn geweest. Gelukkig waren de brand
wonden nog van weinig beteekenis.
Een vonk van een sigaar moet de oorzaak
van ’t onheil zijn geweest.
Heeg, 16 Juli,
houden aanbesteding
een kleine villa met
voor rekening van
S. H. de Jong, Heeg
A. Wiersma, Gaastmeer
Jansen en Altena, Leeuwarden
D. Feenstra, Bolsward
T. Kloosterman, Sneek
Gebrs. Velsink, Sneek
A. Bronsema en A. Elzer, Sneek - 11,297
W. Hendriks, Hindeloopen - 11,000
A. Schrale, Warns - 10,700
M. Sonsma, Hemelum - 10,560
Hoogstwaarschijnlijk wordt het werk
gegund.
Workum, 19 Juli. Het 8-jarig zoontje
van den bakker C. de V. alhier vermaakte
zich op de planken te spelen, voor - het
houtstek van O. IJ. Opeens viel een aantal
planken neder, die terecht kwamen op de
voeten van het kleine ventje, waardoor een
zijner beenen is gebroken. De geneesheer
heeft den voet in verband gezet.
Een met provoost gestrafte soldaat te
Amsterdam snakte naar zijn vrijheid. Toen
hij zzgelucht” werd, nam hij dan ook zijn
beenen op en ging er van door. Voor de
Keulsche vaart gekomen, zou deze een be
letsel zijn geweest om zijn vlucht te ver
volgen, als hij niet als goed zwemmer met
kleeren en al het breede water was overge
stoken. Toch hielp hem dit niet, want spoe
dig hadden uitgezonden patrouilles hem om
ringd en moest hij zich daaraan overgeven»
behoorlijk gevuld, eenige
heeren waren tegenwoor
dig, bijna uitsluitend Katholieken.
Nadat de Voorzitter van het Kruisver
bond, de heer v. d. STEELE, de vergade
ring te halfnegen had geopend, begon de
spreker met zich te verontschuldigen dat hij
een half uur te laat arriveerde. Door ’t
missen van den trein was ’t hem onmogelijk
vlugger te komen, en hij dankte het zijn
volhardingsvermogen als geheelonthouder dat
hij na een snellen rit per fiets nog kracht
vond om direct te gaan spreken. Voor zijn
pleizier verklaarde hij trouwens niet geko
men te zijn, doch hij rekende zich verplicht,
zooveel in zijn vermogen was, door woord
en voorbeeld ten strijde te trekken tegen
’t rijk van koning Alcohol.
Met genoegen constateerde Spreker, dat
de zaak der onthouding tegenwoordig met
reuzenschreden vooruit gaat, de wind begint
uit den goeden hoek te waaien. In Amerika,
in Duitschland, ja ook in Nederland kon
Spreker bij zijne geloofsgenooten op goede
resultaten wijzen, echter ook hier gold het:
zzdankbaar maar niet voldaan”. In ons land
zijn tal van Kruisverbonden (mannen) en
Mariavereenigingen (vrouwen) opgericht, maar
toch moet Spreker met leedwezen constatee-
ren dat de Katholieken nog ten achter staan
bij de andersgezinden in Nederland. Waar
in de Kath. streken van Brabant en Lim
burg nog de flesch zoo ’n treurige rol mee
speelt, waar men leest, dat bij de verkie
zingen soms geldt, niet: zzWat denkt gij,
maar wat schenkt gij?” waar zoovele Kath.
meenen dat het geen Zondag is geweest, als
zij geen snee in ’t oor of een stuk in den
kraag hebben gehad, daar staan de Kath.
ten achter bij de geloovige Protestanten.
Hebben, vraagt Spreker, mijne geloofsgenoo
ten dan niet zooveel naastenliefde als de
anderen? De talrijke instellingen van wel
dadigheid, de velen die zich in het klooster
kleed aan de rampzalige menschheid opofferen
getuigen het tegendeel, maar in den strijd
tegen den drank staan de Kath. achter,
omdat de propaganda onder hen van jonge
ren datum is, de gevolgen van den drank
bij hen nog niet tot volle bewustzijn is
gekomen, ja zelfs nu nog, de onthoudings-
beweging vaak als overdrijving, als dweeperij
wordt beschouwd. Spreker wil thans ver
tellen dat het geen dweeperij is met alle
kracht te strijden tegen de drinkgewoonten,
tegen den alcohol. De toestand, de ellende,
door den drank teweeg gebracht is bij lange
na niet bekend. Wat er door vrouw en
kinderen wordt geleden door het drankge
bruik, om nog maar niet eens van ’t mis
bruik te spreken, is ongelooflijk en bij lange
na niet bekend, en het wordt het ook niet.
Veel wordt door den mantel der liefde be
dekt, voor ’t oog der wereld verborgen.
Er wordt nog veel te veel gedronken uit
gewoonte, uit sleur, en dit is vooral ’t ge
val omdat ze niet weten, wat gevaar er
schuilt, wat ellende er heerscht bij ’t drank
misbruik. Krachtig moeten ze wakker ge
schud worden, die zoo bij den sleur leven.
zzEen enkel borreltje is geen kwaad” zegt
men, en ’t mag voor enkelen als waarheid
gelden, voor verre verreweg de meesten is
’t verkeerd. Spreker toonde door een schets
aan, hoe een moeder door een borreltje te
nemen, geheel ten val kwam en haar gezin
aan ellende ten prooi geraakte, doch later
gered werd en de onthouding zegende.
De Spreker vermaande dan ook zijne ge
loofsgenooten, met het woord van Paus
Leo XIII, dat de onthouding het eenig
doeltreffend middel van bestrijding was. Dat
het voorbeeld in de eerste plaats noodig
is, om anderen te bekeeren.
De vrouw en kinderen van den dronkaard
zijn te beklagen, men weet het, doch ook
de vrouw en kinderen van den matigen
drinker. Het lijden van een vrouw is dikwerf
onbeschrijfelijk. De man verteert de verdienste,
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Vervol
gens 10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
als Spreker op Da. ARIËNS, pastoor te
Steenderen. De vergadering was publiek
en daarom meenen wij van het gesprokene
een kort relaas te moeten geven in ons
blad.
De zaal was
dames en tal van
Maandagavond trad in zzde Doele” voor de
R. K. Drankbestrijders-vereenigingen alhier
Akkrum, 18 Juli. In de op Zaterdag
16 dezer gehouden vergadering van de zui
velfabriek Utingeradeel werd besloten het
fabriekspersoneel op 65-jarigen leeftijd een
pensioen te verleenen.
Friesche Zuidwesthoek. 18 Juli. Lief
hebbers van hengelsport kunnen met de
mooie zonnedagen van Hooimaand hun hart
ophalen. Eiken dag ziet men ze dan ook
in de bekende schuitjes op de meren, waar
de azen verschenen zijn. De baars schijnt
echter niet erg beetsch te zijn, want tot
heden hoorden we nog niet van de dikke
vangsten, die in gewichtshoeveelheden van
30 a 40 ponden vorige jaren vaak voor
kwamen. Het visschen in de slooten en
verdere polderwaters met sleeptuig is gedaan
’n gevolg van de heerschende droogte. Men
vangt nu de visch aldaar met akker en wei-
gereedschapgrijpen, hekkels en harken.
uWandelende” palingen, die over de wei
landen uit droge slooten betere gelegenheid
zoeken, werden ook reeds aangetroffen.
Joure, 18 Juli. Over den lagen water
stand is tegenwoordig maar één roep. De
vele voor onze plaats bestemde vrachtschepen
moeten beslist de vaargeul houden, want
komen zij even daar buiten, dan raken ze
onverbiddelijk aan den grond. Voor enkele
niet vaak in deze buurt komende schippers
levert dit nog al moeielijkheden op. Ook de
stoombooten hebben met de ondiepte te worste
len. Te rekenen van heden af, vertrekt de
stoomboot z/Libra” zoowel des voor- als des
namiddags een kwartier eerder dan gewoonlijk
van hier, om zoodoende aan de passagiers
ontloopt de ellende, verdrinkt zijn hartzeer,
doch de vrouw, de kinderen, zonder voldoende
voedsel, zonder voldoende behuizing, zonder
hulp, is ze met haar verdriet alleen.
En niet slechts in de achterbuurten en
onder de laagste standen, maar onder allerlei
rangen en standen woekert het kwaad. Het
is noodig dat men den stroom des verderfs
te keer gaat. Tachtig millioen wordt per
jaar in ons land verdronken en dat gaat
voor ’t grootste gedeelte ten koste van
kleeding, voedsel en behuizing.
Een goede woning, Spreker staat daar
eenigen tijd bij stil, is zoo noodig. De straat
mag niet de opvoedingsplaats zijn der kinderen,
een gezellig tehuis is zoo heilzaam. En ook
de kleeding en ’t voedsel lijden door het
drankgebruik. De magazijnen en winkels zijn
vol, doch er is geen aftrek. Overproductie
noemt men het, doch, roept Spreker, slechts
van één artikel is overproductie de jenever,
daardoor vindt het overige geen aftrek.
De zedelijke verwaarloozing veroorzaakt
door den drank, de verderfengel die met
1 Januari zijn intrede doet en tot 31 Dec.
het land doortrekt, door steden en dorpen,
zonder een steeg over te slaan, is onbegrijpelijk
groot. In den strijd van Zuid-Afrika hebben
vrouwen en kinderen veel geleden door den
vijand, doch de vijand Alcohol is algemeener,
volhardender, onbarmhartiger.
De drank werkt schadelijk voor lichaam
en ziel, ’t Lichaam wordt er door vergiftigd,
de geest verzwakt er door, ’t geloof lijdt er
onder en ook vele misdaden zijn toe te
schrijven aan den drank. In Ierland, het
Kath. Ierland, zijn door de prediking der
onthouding verrassende uitkomsten te con-
stateeren geweest, de statistieken getuigen het.
Het voorbeeld der onthouding prijst Spr.
dus bij zijn hoorders aan, dan zal menig
gezin gezegend worden, waar nu een vloek
heerscht. Dan zal het „vrede op aarde” geen
ijdele klank zijn, maar werkelijkheid en het
gezin, nu soms zoo rampzalig, kan worden
een voorbeeld van godsvrucht, liefde, vrede
en eensgezindheid.
PAUZE.
Als men de ellende, door den drank ver
oorzaakt goed doorschouwt, kan men niet
overdrijven, want die ellende is allerver
schrikkelijkst, hoewel voor een zeer groot
deel verborgen. Kardinaal Manning zag het
pas goed in op 70-jarigen leeftijd, dat de
drank de oorzaak was van het kwaad en
tevens dat onthouding het eenige redmiddel
vormt.
Verschillende staatsmannen, gewapend met
de statistische opgaven van het verbruik, die
dus weten hoeveel er gedronken wordt,
tevens weten het vermogen der natie en de
inkomsten, die inzien hoeveel moest ten koste
gelegd worden aan de vergrootingen van
gevangenissen, krankzinnigengestichten enz.,
die staatsmannen met een helder inzicht in
den om vang der zaak, stonden verbaasd toen
zij het veld der ellende in oogenschouw
namen. Een Engelschman riep dan ook uit:
„Maar dat is erger dan pest, hongersnood
en oorlog.” De kosten aan oorlog besteed
zijn groot, de uitgaven voor drank nog
grooter. De Belgische minister Beerenaer deed
op het congres te Luik openbaringen. Hij
getuigde van zijn land dat het kwaad ver
schrikkelijk was. ’t Getal herbergen, de uit
gaven voor jenever, voor bier, leverde ver
bazende cijfers en de minister zei dan ook,
dat zijn gevoelen was, dat het land op den
duur te gronde moest gaan. „Wat baten alle
instellingen van milddadigheid, als er tienmaal
meer verwoest wordt. Op de vijf inwoners
steekt reeds 1 de hand uit voor hulp of
onderstand. De drank moet naar de apotheek.”
Onze minister Kuyper heeft ook die zaak
goed doorschouwd, en wat is zijn oordeel,
uitgesproken na rijpelijke overdenking? „Het
alcoholisme vermoordt de volken,” en als ’t
zoo blijft voortgaan rijst bij hem de vraag
of met een 50 jaar de levenskracht van
onze beschaafde volkeren niet zoo gedaald
zal zijn, dat het gele ras het komt over-
heerschen.
De drank 'ondermijnt de welvaart, de
gezondheid, de energie, in één woord alles.
Dat er door de dronkaards in ons land
5 millioen wordt opgemaakt aan drank och,
dat is betrekkelijk gesproken niet zoo erg,
dat treft slechts hen zelf en hun gezinnen,
dat de stevige drinkers 10 millioen aan
I
Bolswardsche Courant
1
I
F
1
