Meuws- on Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
r
No. 73.
43ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
1904.
ZONDAG 11 SEPTEMBER.
'1 Orgel in de St- Martinikerk
te Bolsward-
BINNENLAND.
VOOR
Afzonderlijke
binnen,
uitge-
paar dagen heeft zich in
het Ulvenhoutsche bosch
c.
//Bolsward gegeven,
z/blijk van erkentenis
//moeite in het dirigeeren
//Kerkmuziek ter inwijding
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17 regels. Vervol
gens 10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Ruim 120 jaren is ’t geleden, dat door
den oud-Burgemeester, Franciscus Elgersma,
met 12000, en door zijn neef, den toen
regeerenden Burgemeester, Nicolaas Elgersma,
met 10000 gulden, werd bijgedragen tot de
stichting van dit Orgel, een der grootste en
schoonste in onze provincie; sedert het eigen
dom der Nederd. Herv. Gemeente, is het de
plicht en de roeping, maar niet minder de
lust en de trots van hare Kerkvoogden en
Notabelen geweest, en is het dit nog, om
dit schoone gedenkteeken van den vromen
zin en de offervaardigheid van ’t voorgeslacht
onberispelijk te bewaren en in stand te
houden niet alleen, maar ook om het, indien
mogelijk, naar de eischen des tijds te ver
beteren en te volmaken.
Thans is het gegarandeerd gedurende 5
achtereenvolgende jaren, en er bestaat grond
voor de verzekering, dat binnen eene halve
eeuw niet zullen te voorschijn treden groote
en moeielijk te herstellen gebreken.
D. BARTSTRA, Gem.-Arch.
Bolsward, Sept. 1904.
Sedert een
de nabijheid van
bij Breda, in een houten hutje een persoon
gevestigd, die gratis de //geneeskunde” uit
oefent en zich reeds in een vrij drukke
praktijk mag verheugen. De behandeling is
als volgtMen behoeft niets te zeggen,
de //dokter” ziet u strak aan, eerst met het
bloote, dan met het gewapende oog, en ver
telt u dan, hoe gij vroeger geleefd hebt, op
welken leeftijd gij, al of niet, ernstig onge
steld zijt geweest, het verloop der ziekte, en
eindigt met het voorschrijven van een leef
regel en soms raadt hij ook aan voor 5 a 10
cent van dit of dat te koopen, het zus of
zoo klaar te maken en er dagelijks zooveel
van te gebruiken. Voor het consult behoeft
men niets te betalen, desverkiezende kan men
iets in een bus doen, welker inhoud voor de
armen bestemd is. M. t. K.
Door de politie te Vlissingen is gear
resteerd de 19-jarige D. H. T., verdacht van
diefstal van verschillende, nogal belangrijke
geldsommen op een der aldaar gevestigde
kantoren, waar hij als klerk werkzaam was.
Het jongmensch, dat reeds een volledige
bekentenis moet hebben afgelegd, leidde de
laatste maanden een leventje als //Vroolijke
Frans”, en had overal het gerucht verspreid,
dat hij een belangrijke som
getrokken, hetgeen bleek
z/stichte Orgel in de Groote Kerk aldaar, op
z/den 28 Juni 1781.”
//Geschenk, door de Regeering van
aan Dirk Fellinga tot
voor zijne genomen
van het plechtig
van het nieuw
,/gestichte Orgel in de St. Martinikerk aldaar,
z/op den 28 Juni 1781.”
De bovengenoemde //heerlijke poëzie,” die
zeer zeker niemand thans nog mooi zal vin
den, wordt, rijk gedrukt, bewaard in Bols-
wards Archief; ook is een gelijk exemplaar
aanwezig in ’t Archief der Kerkvoogdij.
En nu zullen er sedert de stichting van
dit nieuwe Orgel wel van tijd tot tijd kleine
herstellingen aan het groote werk hebben
moeten geschieden; doch van eene omvang
rijke herstelling, uitbreiding en vergrooting
van het instrument is eerst sprake in het
jaar 1860, toen door heeren Kerkvoogden
daarmede werden belast de heeren L. van
Dam en Zonen, orgelmakers te Leeuwarden,
die daarvoor hebben ontvangen eene som van
f 3000,Kerkvoogdij Archief.
Later zijn er nog eenige reparation aan
gedaan, en heet het van binnen te zijn schoon
gemaakt, ik meen wel, door de gebroeders
Ypma, orgelmakers alhier; doch deze werk
zaamheden zijn in elk geval vrij onbeduidend
geweest.
En zoo naderen wij van lieverlede den
tegenwoordigen tijd, waarin heeren Kerk
voogden en Notabelen, opmerkzaam ge
maakt door de vele klachten van den be
kwamen organist, den heer B. de Fries, hun
overgebracht, minder rechtstreeks door hem
zelven, dan wel door derden, omtrent den
huidigen toestand van het overigens soliede
en fraaie Orgel, het trotsche instrument
aan een deskundig en nauwkeurig onderzoek
hebben onderworpen.
Dit onderzoek is opgedragen aan- en ver
richt door de heeren Bakker en Timmenga,
orgelmakers te Leeuwarden, en het resultaat
daarvan is geweest, dat, hoe solied het Orgel
inderdaad ten jare 1781 ook was daargesteld,
en in 1860 in denzelfden geest was
breid, er nu alles en nog wat aan haperde,
zoodat eene grondige herstelling van een en
ander volstrekt noodzakelijk was.
Dewijl heeren Kerkvoogden en Notabelen,
èn door dit onderzoek èn door voorafgegane
en nog opgevolgde ampele besprekingen daar
over, de wel gevestigde overtuiging hadden
verkregen, dat den heeren Bakker en Tim
menga volkomen vertrouwen mocht worden
geschonken, werd door hen aan deze heeren
bij onderhandsche overeenkomst opgedragen,
het Orgel, volgens hun gegeven advies,
grondig te herstellen, en het instrument
weder te brengen tot zijne oorspronkelijke
kracht en zijnen alouden luister, tegen eene
belooning van 2070 gulden.
Genoemde heeren zijn daarmede thans on
afgebroken bezig, en ’t begint er naar te
gelijken, dat het werk waarschijnlijk deze
week, gereed zal komen.
Slot.
De Acte van overdracht was geteekend
door de navolgende personen: N. Elgersma,
Executeur testamentair; A. Alber da, G. van
Felsen, J. van Geelkerken, R. g. d. Meuten,
Kerkvoogden; 8. van Heemstra, presideerend
Burgemeester; H. G. Cannegieter, J. A.
Kesler, Predikanten, en Dr. Petrus de Kok,
stads-Secretaris.
Omdat deze acte van overdracht veel te
uitgebreid was, om haar hier geheel terug te
geven, heb ik mij alleen bepaald tot de
onderteekeningthans ga ik afschrijven een
drietal inscripties, op verlangen van de stich
ters van het orgel daarop geplaatst.
1°. //In ’t jaar 1780 den 9 Mei is door
„Trijntje Kesler, oud 4 jaar, de eerste pijp
z/gezet in het orgel, onder toezicht van haar
z/oom, den Burgemeester Kieo/aas Elgersma,
z/welk orgel wordt vervaardigd door den be-
//roemden orgelmaker A. Heinz te Groningen,
//begonnen 1777, voltooid 1781.”
Deze inscriptie is geplaatst van
boven ’t klavier.
2°. „Franciscus Elgersma, Notarius Pu-
z/blicus et hujis urbis quondam Consul, ejus
z/que conjux Pietje Algra, hoe organum tem-
z/plo Martini ex testamento donaverunt.
„A. O. MDCCLXXV.”
Vertaald:
Franciscus Elgersma, openbaar Notaris en
oud-Burgemeester dezer stad, benevens zijne
vrouw, Pietje Algra, hebben dit orgel aan
de St. Martikerk geschonken. 1775.
Dit opschrift staat van buiten, onder ’t
rugpositief.
3°, //Loof 's Heeren naam, o, Christen-
schaar
z/Dat met gezang zich 't orgel paar’,
z/Door Elgersma daartoe gegeven,
//Gesticht door een van zijne Neven.”
Deze inscriptie staat op een steen, aange
bracht in den muur onder ’t orgel.
Zooals den 19 Juni was bepaald, had de
feestelijke inwijding plaats op Zondag den
28 Juni 1781; als feestredenaar bij deze
gelegenheid trad op de heer H. G. Canne
gieter, oudste predikant alhier, met eene
stichtelijke leerrede, die zich natuurlijk ge
heel aansloot bij de feestviering.
Een zangkoor, gedirigeerd door Dirk Fel
linga, muziekonderwijzer te Harlingen, voerde
daarbij eenige liederen uit, waarvan de woorden
waren vervaardigd door Jan Aukes Bakker,
mede te Harlingen woonachtig.
De kosten dezer feestviering, die hoofd
zakelijk des avonds ten Raadhuize plaats
vond, hebben bedragen volgens de Rekening
en Verantwoording van den Stads-Rentmeester
en Raadsman Dirk van Geelkerken, 1240
car. gis., 19 stuivers en 8 penningen, waar
onder mede begrepen is de uitgaaf voor de
hieronder te vermelden geschenken.
Bijna gekomen aan het slot mijner bloem
lezing, vind ik nog der vermelding waardig,
dat de EdelAchtbare Magistraat, in zijne
kwaliteit van Opperkerkvoogd en Bevorde
raar en Handhaver van den openbaren Gods-
en Eeredienst, bij deze gelegenheid heeft
laten vervaardigen drie volkomen gelijke
Zilveren Schenkborden, voorzien van opschrif
ten, en dezen heeft overhandigd aan de
heeren H. G. Cannegieter, J. A. Bakker en
D. Fellinga.
Hoewel de opschriften vrij gelijkluidend
zijn, bestaat daarin toch natuurlijk eenig
verschil, groot genoeg, om ze alle drie af te
schrijven.
//Geschenk, door de Regeering van
//Bolsward gegeven, aan den WelEerwaarden
z/Zeer Geleerden Heer Hendricus Oer har dus
„Cannegieter tot blijk van erkentenis voor
//zijne gepaste en fraaie leerrede, uitgesproken
z/bij de plechtige inwijding van het nieuw
//gestichte Orgel in de Groote of St. Mar-
z/tinikerk aldaar, op den 28 Juni 1781.”
//Geschenk, door de Regeering van
//Bolsward gegeven, aan Jan Aukes Bakker
z/tot blijk van erkentenis voor zijne heerlijke
//poëzie, gediend hebbende tot Kerkmuziek
Ifter plechtige inwijding van het nieuw ge*
uit de loterij had
een leugen te zijn.
(M. C.J
Woensdagavond te ongeveer 8 uur was
te Oude-Pekela iets zeer eigenaardigs te zien.
Op de hoogte van de cartonfabriek Ceres”
was brand op ’t water. De dikke laag schuim
die men daar steeds op ’t water ziet was
door een of ander oorzaak in brand geraakt,
’t Was een phantastisch gezicht. De blauwe
vlam kronkelde over ’t water en flikkerde
hoog op als de straatjongens er een hand
vol zand in gooiden. Gelukkig lagen er
toevallig geen schepen. Van af //Ceres” tot
de //Albion” breidde de brand zich uit.
Honderden menschen stonden op den wal naar
’t vreemde schouwspel te kijken. jF.C.)
Men schrijft aan het Utr. Dagblad.:
De Zutphensche Courant vermeldde onlangs
dat er geen wespen waren. Welnu, zij zou
dat zeker niet gezegd hebben, wanneer zij
gisteren op het tentoonstellingsterrein van
de land- en tuinbouwtentoonstelling te Enk-
huizen was geweest. Daar waren er zooveel,
dat een kraampje met zoetigheden gesloten
moest worden wegens het heirleger van wespen
dat op die taartjes, chocolaadjes en suiker
goed af kwam.
Op de alg. vergadering van de Z/Nat.
Chr. Geheel-onthoudersvereeniging” heeft de
heer Talma, lid der Tweede Kamer, de Drank
wetgeving en de openbare meening” besproken.
Ten opzichte van de drankwetgeving ver
deelde de heer Talma het drankviaagstuk in
twee scherp afgescheiden deelende openbare
dronkenschap en het alcoholisme. Het laatste
is de drinkgewoonte, die ingeworteld is in
het volk en waarmee de geheel-onthouder
dagelijks in botsing komt, doch die niet af
gekeurd wordt door de heerschende zede.
Wèl is thans langzamerhand onder het
volk het besef doorgedrongen, dat het over
matig gebruik schadelijk is, ja, dat ook het
geregeld gebruik van alcohol eigenlijk ver
keerd is.
De beschuldigingen, dat de wet te zwak
zou zijn, achtte spreker ongegrond.
De heer Talma ging verder eenige bepa
lingen na, die z. i. flink ingrijpen.
Bij het debat kwam duidelijk uit, dat de
meeste drankbestrijders de wet toch een teleur
stelling vinden.
De afgevaardigde uit Dordrecht vroeg, wat
toch de campagne tegen de Drankwet door
politieke tegenstanders van den Minister
moet beteekenen. Is dit misschien Z/Kuyper-
haat”? Spreker zag ook in de hier en daar
door den heer Talma uitgeoefende critiek een
uiting van //Kuyperhaat”!
In zijn repliek zeide de heer Talma o. a.
dat hij in zijn werkkring als predikant en
practisch propagandist beter dan de heer
Kuyper op de hoogte kon zijn van de volks
zede in zake het Drankwet-vraagstuk; dat
men, om een wet door vele menschen van
allerlei verschillende meening te doen aan
nemen, wel wat geven en nemen moet.
Wanneer de heer Kuyper niet flink had
doorgezet, dan zou er in het geheel geen
wet zijn gekomen.
Leeuwarden, 7 Sept. Z/Dat kan er maar
onder door,” zei een schipper vandaag tot
een collega, die aan de andere zijde der
vaart onder een brug doorvoer, waar anders
voor ’t afdraaien eenige stuivers betaald
moeten worden.
Zoo zagen we eenige schepen achterelkander
eenige bruggen passeeren en de meeste stoom-
booten deden als de schepen, zij lieten de
schoorsteenen vallen en stoomden vrij onder de
bruggen door. Dat is nu toch één voordeel
van ’t lage water, dat er anders misschien
geene heeft aan te wijzen, doch voor de
stad is het een nadeel, zeker van eenige
guldens daags, temeer omdat de beladen
turfschepen van de Groninger venen in de
richting Harlingen, waarvoor de bruggen
wel gedraaid zouden moeten worden, tot heden
geheel wegblijven.
Een man van de klei merkte op:- //bij
ons is het zoo droog, dat de mollen het land
verlaten en de droge sloten gaan bevolken,
waar alle waterbewoners het leven hebben
gelaten en de wormen een laatste toevlucht heb
ben gezocht, wat de mollen begrepen hebben.”
8 Sept. Woensdag 1.1. was het een
drukke dag voor ’t spoorwegpersoneel. Er
werden toen 58 ex tra-treinen ingelegd ten
behoeve van ’t militair vervoer naar de
manoeuvres in Noord-Brabant.
Haskerland, 8 Sept. Nu de werkzaam
heden op veld en akker beginnen te ver-
verminderen, gaat de trek naar Duitschland
weder vermeerderen. Van medio Augustus af
tot heden vertrokken toch uit deze gemeente
niet minder dan 26 personen derwaarts, van
wie 6 hoofd van een gezin en de overigen
eenloopende personen waren.
Lemmer, 8 Sept. In de afgeloopen maand
zijn op de tramlijn van hier naar Joure bijna
12000 personen vervoerd, waarvan ruim 5000
met de salonbooten van de Holland-Friesland
lijn van en naar Amsterdam reisden. Dit is
het hoogste aantal passagiers dat tot heden in
een maand met deze booten, tusschen hier
en Amsterdam is vervoerd.
Gaasterland, 7 Sept. Wij vernemen, dat bij
zzde Maatschappij” plannen worden overwogen
tot publieke verhuring van al hare boeren
plaatsen. De huurtermijnen van de meeste
loopen het volgende jaar af, in verband
waarmede thans met de hertaxatie der lande
rijen is begonnen.
Een andere groot-grondeigenaar had ook
het plan opgevat zijne bezittingen alhier
aldus te verhuren, maar is gelukkig van
dit plan teruggekomen. Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Workum, 8 Sept. Vanwege de gisteren
door het Dijksbestuur van het waterschap
„Het Workumer Nieuwland” gehouden ver
kiezing van vier Volmachten zijn gekozen
de heerenA. L. Wiersma, M. S. de Boer,
H. Fekkes en M. Kuiper.
De heer G. D. Bosma die met 1 Jan.
als volmacht moest aftreden, had verzocht
niet weder in aanmerking te komen.
Gistermiddag is in een perceel Pieter
Vlamingstraat te Amsterdam in een vertrek
van de 3e étage, een petroleumtoestel in
brand geraakt. De huisvrouw, C. H., wilde
de vlam blusschen, maar bij die poging
vatten haar kleederen vuur, dat zich ook
weldra aan de omgeving mededeelde. De
brandweer werd gealarmeerd en intusschen
wisten de buren de kleederen der vrouw
te dooven. Het brandje was spoedig gebluscht,
maar de vrouw was zoo ernstig gewond, dat
zij naar het O. L. Vrouwe Gasthuis ter
verpleging moest vervoerd worden.
Het lijkt wel een beetje al te naïef
schrijft Het Fad. maar het is toch werkelijk
gebeurd. In eenige zalen van de tetoonstelling
van Arti et Industriae in Buitenrust in den
Haag hangen bordjes waarop staatDe hier
geëtaleerde voorwerpen kunnen dadelijk mee
genomen worden.
Verscheidene malen reeds moet het nu
voorgekomen zijn, dat bezoekers rustig weg
een mooie vaas of pul onder den arm namen
en er mee weg wilden gaan zonder betaling.
Zij waren in het volle vertouwen dat dit
mocht. Het stond immers op dat bordje. De
inzender heeft et nu van gemaakt: De hier
geëtaleerde en gekochte voorwerpen kunnen
dadelijk meegenomen worden.
Bols^ardsche Courant
t
k-
