43ste Jaargang.
Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
1904.
No. 78.
Versuiiijut Donderdags en Zondags
DONDERDAG 29 SEPTEMBER-
De werken aan de Nijezijl.
BINNENLAND.
VOOR
«II
II
3 maanden.
Afzonderlijke
Fr.
de ontbonden
I respectabele lengte van 21.15 Meter en de
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17 regels. Vervol
gens 10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
de Nijezijl en wij
maar op wagen ze nu
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per
Franco per post 95 Cents,
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
klein kantoortje, waar
dat zijn er nog al eenige,
r CT-
Jubbega a.d. Singel, 25 Sept. Heden
heeft, door onvoorzichtig omgaan met een
vuurwapen, hier een treurig ongeluk plaats
gehad. De 14-jarige Eldert U. v.d. Bij kreeg
een tweeloops geweer van den zolderbalk.
Een der loopen was geladen. Hij had het
wapen eenige oogenblikken in handen en
ging toen op een stoel staan om het weder
op zijn plaats te hangen. Terwijl hij van
den stoel stapte, viel het geweer naar be
neden en
in de borst.
groen en
een massa
wij op den anderen oever aangekomen, om
van daar uit het werk eens te overzien, wijl
zich op dezen kant de gelegenheid beter
aanbood.
Aan dezen bevinden zich evenals aan den
anderen kant groote hoeveelheden steen, vooral
zijn het blokken bazaltsteen, die onze aan
dacht trekken. Deze blokken bazaltsteen
dienen, om de hoeken der muren te vormen,
wat inderdaad aardig afsteekt bij de helder
gele steentjes. Men is reeds druk bezig met het
metselen der walmuren. Het fondament, waar
op het draaiwerk der brug geplaatst moet worden
is gereed. Het is eene groote steenklomp, die
ongeveer 3 Meter lang, 1 Meter breed is.
Maar niet alleen wordt er gemetseld, o
neen, er wordt ook een groot stuk land
weggegraven. Het graven hier ter plaatse
geschiedt, al wordt het ook door eene andere
firma uitgevoerd, op dezelfde wijze als die,
welke langs de W ij m erts worden gedaan.
Daar hier in den ouden tijd een huis gestaan
heeft, verwachtte men, dat er in den bodem
voorwerpen van historische waarde zouden
zijn. Nu heeft men wel iets gevonden, maar
dit heeft niet veel te beduiden. Men ontdekte
een paar regenbakken, de
de voormalige herberg en in
was inderdaad ook nog water,
was de moeite waard in dezen
elk verlangend uitziet naar regen-
was niet van de
het was niet kleurloos doch
chinekamers rond en lieten vervolgens de
geheele boot bezien, ’t Was zeer interessant.
Aan boord was een eigen slagerij. Een koe
en een varken stonden op stal.
Men schat het aantal bezoekers op meer
dan 5000 personen.
Friesche Zuidwesthoek, 26 Sept. De
jagers zijn de eerste week in ’t veld geweest
en zijn over de resultaten niet beter te spre
ken dan vorige jaren. Den eersten dag wer
den flinke hazen opgedaan en geschoten
(van 3 tot 7 stuks per geweer), de volgende
jachtdagen echter bleek de room reeds van
de melk te zijn. De velden der beroepsjagers
zijn nog beperkter dan vroeger en ’t wild,
dat thans overal kan verblijven, is zeer ver
spreid. Eenden worden in de polders niet
meer aangetroffen en snippen komen nog
weinig voor. De wildprijzen zijn vrij gelijk
aan die van het vorige jaar.
Hepk. Nieuwsbl. v.
Snoek. Een drietal dronken personen
maakten Zaterdagmorgen in het Zuidend alhier
vrij wat drukte. Nadat een hunner door de
twee anderen was thuisgebracht, maande de
politie deze laatsten tevergeefs aan om zich
rustig te houden en vonden de agenten E.
en H. het daarom maar beter hen tijdelijk
op te bergen. Dit ging echter lang niet
gemakkelijk, daar genoemde personen, inmid
dels met hun derden makker versterkt, zich
zooveel mogelijk en geweldadig tegen hunne
arrestatie verzetten en schopten en sloegen
wat zij konden. De politie geraakte hierdoor
in een moeilijke positie en was genoodzaakt
van de blanke sabel gebruik te maken. Geluk
kig kwamen de commissaris van politie en
andere agenten te hulp en mocht het hen
gelukken twee der woestelingen achter slot
te bergen. Zooals gewoonlijk bij relletjes,
was er een groote volksoploop bij dit ergerlijk
straattooneel. Tegen de belhamels is proces
verbaal opgemaakt.
Met de liquidatie van
kassiersfirma Brunings Ten Gate alhier is
behalve de heer H. Fennema, notaris alhier
ook belast de heer mr. J. A. Stoop Jr. te
Leeuwarden.
De troep zigeuners, die een bezoek
bracht aan de paardenmarkt te Joure, is
vandaar via Heerenveen naar de provincie
Overijsel afgereisd. Bereden marechaussee
begeleidde den optocht. De politie te Joure
drong op spoedigen aftocht aan, zij had den
troep daar liever niet in de kermisdagen.
Er werd overal in Friesland door de
zigeuners brutaal gebedeld en ’t was regel,
dat men niet betaalde, wat men kocht.
Ons dunkt, dat het tijd wordt de luidjes
eens te leeren, dat zulks, niet gaat. Zooals
het nu gaat, sterkt men de zigeuners in hun
eigendunkelijk optreden.
Het voornemen bestaat om in 1905
examens te houden voor surnumerair der
registratie en domeinen en voor landmeters
en adspirant-landmeters van het kadaster.
Naar men verneemt heeft de Ned .-Indische
Regeering de uitzending verzocht van een
aantal post- en telegraafcommiezen, ten einde
werkzaam te worden gesteld op eenige der
grootere post- en telegraafkantoren aldaar.
Nieuwe munt.
Op de begroot ing van Financiën is
f 100,000 uitgetrokken voor aanmunting van
21/2 centstukken, f 100,000 voor aanmunting
van centen, f 300,000 voor kwartjes en
f 200.000 voor dubbeltjes. Voor f311,963
aan rijksdaalders zal moeten worden versmolten.
Men zal om de gesleten munt te vervangen
f 200,000 uittrekken en men zal dus munten
krijgen voor een waarde van f 500,000,
terwijl men munten voor een waarde van
45,376 kilogram fijn zilver, noodig voor nieuwe
munten, een verlies geleden worden van
f 11,963. Met het oog op den stand der
zilvermarkt is de prijs per K. G. zilver f 5
hooger gesteld dan voor 1901.
Moordaanslag
Naar de Limb. Koer, mededeelt, zijn Zon
dagavond te Maastricht de bewoners van de
Raam- en Pieterstraat wederom met elkaar
in gevecht geweest, waarbij een der deelne
mers met een groot mes in de borst werd
getroffen. De verslagene werd doodelijk ver
wond naar Calvariënberg vervoerd; de dader
is des nachts gearresteerd^
Belofte maakt schuld, zegt het spreekwoord
en wij willen dadelijk onze schuld maar afdoen.
De vorige maal hebben wij beloofd een arti
keltje te zullen schrijven over bovenstaand
opschrift en te dien einde hebben wij op een
mooien middag een tochtje ondernomen naar
de Nijezijl.
Alvorens den huidigen toestand daar ter
plaatse te bespreken, willen wij eerst eens
zien, wanneer de Nijezijl ontstaan is en hoe
deze het eigendom is geworden der gemeente
Bolsward.
Wij begaven ons, om dat te vernemen,
naar den archivaris onzer gemeente, den heer
D. Bartstra, die ons welwillend den oorsprong
der zijl en brug vertelde.
In 1466, zoo begon hij, kreeg de stad
Bolsward van de Hemmen de toestemming
tot het stichten van de Oudeaijl. Deze Oude-
zijl was slechts weinig verwijderd van de
plaats, waar de tegenwoordige zijl is. Doch
in 1529 richtte de Raad van Bolsward
wederom een verzoekschrift aan de Hemmen
om vergunning tot het maken van een //Nije
zijl” met het recht om tol te heften van
schepen, die door de zijl voeren en rijtui
gen die over de brug gingen. De vergunning
werd verleend, is later meermalen vernieuwd
door Ged Staten en het tolrecht bestaat thans
nog. Hieruit blijkt dus, dat de Nijezijl eene
stichting is der gemeente Bolsward en daar
door verklaart het zich, hoe onze gemeente
deze brug in Wijmbritseradeel in eigendom
heeft.
Bij de Nijezijl stond oudtijds evenals thans
eene brugwachterswoning. Deze eerste brug
wachterswoning is naderhand veranderd in
eene groote herberg, die voor ongeveer 20
jaar afgebrand is. De herberg is niet weder
opgebouwd, doch aan den overkant is weer
eene brugwachterswoning geplaatst.
En thans is men druk bezig het vaarwa
ter te verwijden en de klapbrug op te ruimen
om plaats te maken voor eene groote ijzeren
draaibrug.
Wanneer men de Nijezijl vergelijkt bij wat
het tot voor eenigen tijd was, dan is zij niet
veel meer dan eene ruïne. Hoopen oude steen,
oud hout, puin en aarde zijn langs deu weg
geschaard. De oude klapbrug ligt daar in
stukken. Hare jarenlange diensten werden
in ’t geheel niet gewaardeerd, onmeedoogend
werden de balken in stukken gezaagd. Vele
van deze balken komen waarschijnlijk in den
vorm van brandhout in den kachel, ’t beste
is er af. Dit is het eerste, wat onze opmerk
zaamheid trekt. Hoe meer wij het water nade
ren, des te grooter herrie wordt het. Tus-
schen hoopen puin en oude steen in zitten
een- paar mannen te steenbikken. Behalve
al het oude staan daar ook groote hoeveel-
beden nieuwe steen en hout. Wij bevinden
ons aan de Zuidwestzijde der brug, omdat
wij van den kant van Westhem hier aan
komen. Op dezen oever is de minste drukte
en daarom willen wij ons naar den anderen
kant begeven. Ja, wij willen, maar dat is
gemakkelijker gezegd dan gedaan, want de
brug is weggebroken en er is geen hulpbrug
voor in de plaats gesteld. Een klein eindje
verder, dichter naar de spoorbrug toe, is een
geïmproviseerde pont in de vaart gelegd. Er
voer juist een schip voorbij, de kabel had
men dus tot op den bodem laten zakken en
dat is dan ook de reden dat wij ze niet
zagen.
Het is alles behalve aangenaam, om met
deze pont den overtocht te doen. Wanneer
wij eene beschrijving geven van den aard er
van, dan zal elk overtuigd zijn, dat men niet
voor pleizier overvaart.
Op eene praam zijn in de breedte eenige
stevige balken gelegd, waarop men weer een
platvorm gemaakt heeft van planken; aan
weerzijden hiervan is eene leuning, zoodat
dit werkelijk wel aardig voor elkaar is. Maar
nu komt het groote bezwaar. De praam wordt
met bakboord en stuurboord naar de wallen
gekeerd door het water gehaald. Dit is lang
geen gemakkelijk werk, ja, het is zelfs on
mogelijk de praam in dezen stand te houden,
zij gaat scheef in de vaart liggen en de
staaldraadkabel is dwars over de praam ge
legen, zoodat men vooral met eene fiets of
met een juk met emmers moeite heeft eene
veilige plaats te vinden.
Na. eeltige angstige oogenblikken waren
het schot hagel trof den jongen
Eenige schreden liep hij nog
weg en stortte toen dood neder. Zijn ouders
en beide broeders waren bij het ongeval
tegenwoordig.
Hem. Oldeph. en Nw., 26 Sept. De turf
schippers in deze gemeente en elders zal
het wel niet anders zijn ondervinden in
de laatste jaren scherpe concurrentie. Tal
van brandstoffenhandelaars zijn voor en na
opgedoken en presenteeren alles wat voor de
nieuwmodische verwarmingstoestellen, kachels,
haarden e. d. geschikt geacht mag worden.
Voorheen d. w. z. in de dagen van de kolom
kachels, zooals ze kwamen uit de handen
van de dorpssmeden, deden de eiken tal
houten en de baggelaars opgeld, thans moeten
ze de gunst deelen met allerlei soorten van
steenkool, cokes, briquetten. In de laatste
artikelen neemt de handel elk jaar toe en
vooral dezen herfst zijn de aanvoeren zeer
groot. Overal zijn hokken en schuurtjes ge
bouwd en op verschillende plaatsen prijken
in vette letters aanbevelingen op de manier
van de margarine. Of ’t er beter op geworden
is? Voor de turfschippers zeker niet!
Harlingen, 25 Sept. Wat een drukte,
wat een beweging, wat een massa vreemde
lingen in de stad om het groote Spaansche
stoomschip te bekijken.
’t Begon Zondagmorgen reeds vroeg per
spoor, per tram, per rijtuig en per rijwiel.
Men zag honderden rijwielen staan en de
café’s hadden het druk. Op het Dok ging
een stroom van menschen aan en af.
De Spaansche matrozen, die geen woord
Nederlandsch konden spreken, leidden met
een lamp in de hand de bezoekers de ma-
bij het graven
bakken van
deze bakken
Deze vondst
tijd, nu
water. Maar het water
gewone soort,
dus leverde de vondst niets op dan
oude steen en puin. Verder zijn
er nog een paar muuten gevonden, die ook
al weinig te beteekenen hebben.
Maar hier valt meer op te ruimen dan
een stuk land. Er zijn ook nog oude wal
muren af te breken, houten walbeschoeiïngen
te sloopen en buiten dat nog de zijl, de
sluisdeuren.
Het is gelukkig, dat het gebruik van deze
deuren niet meer noodig was, want wanneer
men op een gegeven oogenblik deze deuren
moest sluiten, dan zou dat niet gaan, ze
zaten muurvast, er was in 't minst geen
beweging in te krijgen.
Dank zij het mooie weer, schiet het werk
flink op. In het eerst wou het niet recht
vlotten, zoodat het dan ook, volgens ver
klaring van den dagelijkschen opzichter, nog
niet half klaar is. De aannemer, de heer
Sterk van Drachten, heeft daar evenwel
circa 30 man bezig met graven, metselen
enz. en het karwei zal dan binnen enkele
weken, naar wij vertrouwen, wel klaar zijn.
Dan kan de firma G. S. Ruiter te Bolsward
een aanvang maken met het stellen van den
bovenbouw der brug.
De beschrijving der brug behoort eigenlijk
niet tot de werken aan de Nijezijl, daar de
constructie er van achter de Werkmansbloei
hier ter stede plaats heeft. Maar het gebeurt
toch ten behoeve van de Nijezijl en wij
zullen het er daarom
te bespreken.
Wij begeven ons te dien einde naar het
land achter de Werkmansbloei bij de St.
Janspoort. Dadelijk zien wij de reusachtige
keet, die ruim 30 Meter lang is en 16 M.
breed. Deze keet is geheel gedekt met ge
galvaniseerd gegolfd ijzeren platen. Reeds
terstond verraden een paar boven het dak
uitstekende gebogen ijzeren staven, dat hier
eene brug gemaakt wordt. Het zijn de steun
ders, waarover de trekstangen loopen. Deze
beide steunders worden verbonden door een
groote ijzeren boog in welks midden een
lantaarn wordt aangebracht. De hoogte vanaf
den vloer der brug tot den onderkant der
lantaarn bedraagt 3.95 Meter, zoodat een
flinke wagen er gemakkelijk onder door kan.
Wij gaan de keet binnen. Deze is geheel
tot werkplaats ingericht, alles wat men in
eene gewone smederij aantreft, bevindt zich
ook hier. Een veldsmidse, een boormachine,
een paar aambeelden, een tweetal werkbanken
met de vereischte bankschroeven, dit alles
is hier aanwezig. Verder bevindt zich in een
der hoeken een klein kantoortje, waar de
teekeningen, en
bewaard worden, ’t Is eene kolossaal groote
werkplaats en dit valt vooral meer in het
oog, wanneer men zich er in bevindt.
Daar midden in het gebonw is op stevige
stellingen van dikke balken de brug opgesteld.
Het is evenwel niet de geheele brug, doch
het draaibaar gedeelte. Dit gedeelte heeft de
breedte hiervan, en dus van de geheele brug,
is 3.25 Meter. Het is licht te begrijpen, dat
deze brug van zeer zwaar materiaal gemaakt
is; in de breedte der brug liggen een zestal
zware balken op eenigen afstand van elkander.
Deze balken zijn op de einden en op drie
plaatsen daar tusschen door ijzeren staven en
platen verbonden. Reeds zijn de leuningen
op de brug aangebracht. Deze leuningen zijn
ruim 1 Meter hoog en bestaan uit vakken,
waarin gekruiste stangen. Naast de leuning
bevindt zich op het eene eind der brug een
handle, hetwelk bevestigd is aan een as met
excentriek beweging. Door dit handle naar
beneden te drukken, wordt de brug vastgezet,
waardoor het onmogelijk is, dat zij los werken
kan, wat soms gebeurt wanneer er zware
wagens overrijden. De brug loopt op vier
raderen, deze op een loopring en wordt ge
draaid langs een loopplank. Wanneer zij
geopend is, bedraagt de doorvaartswijdte on
geveer 9 Meter, zoodat hier dus een boot of
een schip van flinke breedte passeeren kan.
In een tweede hoek der keet is het vaste
gedeelte der brug opgesteldhiervan kan men
niet veel meer zeggen, dan dat de lengte
5.37 Meter is.
Het vaste gedeelte zoowel als het draai
bare is met schroefbouten in elkaar gezet.
Later, wanneer de brug ter bestemder plaatse
wordt opgesteld, worden de verschillende
deelen in plaats van met schroefbouten door
middel van klinksels verbonden.
De heer Ruiter vertelde ons, dat hij van
plan is, de brug, wanneer zij gereed is, voor
het publiek ter bezichtiging te stellen.
Nog twee a drie weken en hij hoopt met
het werk klaar te zijn. Wij kunnen elk aan
raden er dan een kijkje te nemen, want een
dergelijk werk ophetgebiedvanijzerconstructie
is hier nog nóóit uitgevoerd; daarbij is het
reeds een aardig gezicht een brug boven het
land opgesteld te zien.
Zoo zijn wij aan het eind van de beschrijving
der verbetering van de Wijmerts gekomen.
Wij hopen, dat deze verandering mag bijdragen
tot den vooruitgang van Bolsward en de handel
hier ter plaatse mag doen bloeien en groeien.
Bolswardsche Courant
I
