Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
I
IH
R
1904.
43ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 98.
DONDERDAG 8 DECEMBER.
Praatjes over dit en dat.
BINNENLAND.
Be bran by Anema.
o
Hi
F*
VOOR
Afzonderlijke
INGEZONDEN.
hjer.
2
ontvangen. Ik blijf
de kon. goedkeuring
5 Dec.
’t algemeen
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
teeren, wantde leerplichtwet staat als
een stok achter de deur gereed voor de
onwil ligen.
ontkennen, dat die Maatschappij zich heel
wat vrijheden kan veroorloven.
Uw toegenegen,
JOCHEM OPMERKER.
Bolsward, 3 Dec. 1904.
Arum, Sneintomoarn, de 4e fen Winter
moan ne. Saun ure, bfitendoar nogtsjuster.
Arum sliepte nog, allinne de melkers en
molkriders wieren al oan ’t screppen. It koe
lije dizze moarn. Wy hienne gjin preek,
sjuch jimme.
Us domenij moast nei Zurich, for de
fakatriresadwaende hienne we allinne de
jouns preek en koene wy hwet langer lizzen
bliuwe as op oare snein'
Nou moatte jim’ tte, dat Sneinto-
moarns, as wy nei t-yYke moatte, om 7 fire
de greatste fen de twa klokken sa’n foeg
5 minriten ledt wirdt, oars forsliepe wy ris.
Is ’t nou for ’n kear gjin preek, dan
haldt de klok hjar stil.
Non, wy sliepten nog, ’t koe lije net wier
XLIII.
Mijnheer de Redacteur
Heb ik U in mijn vorigen brief verteld,
hoe wij denken over de tonnetj esbelasting,
thans wil ik het andere belasting-voorstel
van Burg, en Weth., nJ. de verhooging van
het .schoolgeld, eens wat nader bekijken. Ik
heb dat voorstel op pag. 101103 van het
officieele raadsverslag meermalen overgelezen
en begrijp eigenlijk niet, hoe in ’t college van
ons Dag. Bestuur voor een voórstel van die
strekking, een meerderheid is verkregen.
Harmen en ik, wij zien er in, dat de nood
in onze gemeente-kas wel hoog schijnt ge
rezen, als men het reeds hooge schoolgeld
nog wil verhoogen. Dat er verhoogde uit
gaven ten laste der gemeente komen, is met
de. in de laatste paar jaren genomen beslui
ten, als zuivelschool en Sneekervaart, zeker
geen wonder, en de ons vroeger voorgespie
gelde gunstiger toekomst op finantieel gebied,
die Harmen uit de destijds in het officieel
raadsverslag gegeven becijferingen, ook al
meende te zien schemeren, schijnt nog steeds
op zich te laten wachten. Als men gezegd
had, dat de groote werken, door de gemeente
uitgevoerd, versterking der inkomsten vragen,
ja, dan kon men slechts zeggen: daar heb
je nu de gevolgen van den oorlog. Nu
echter de gemeente-reiniging en het onderwijs
het juk op de schouders wordt gelegd, gaat
men onwillekeurig de vorige jaren met thans
vergelijken en vinden wij dat het kind niet bij
zijn waren naam wordt genoemd.
//Uit de rekeningen der gemeente blijkt,
„dat de kosten van het onderwijs gestadig
„toenemen, terwijl de middelen tot dek-
„king daarvan evenals van allerlei
„andere uitgaven niet in gelijke ver-
houding stijgen. Integendeel verminder-
„den verschillende posten van ontvangst
„belangrijk," zoo lezen wij aan ’t hoofd
van het voorstel tot schoolgeld-verhooging.
„Allerlei andere uitgaven" wordt slechts
aangestipt, maar ondertusschen wordt ge
poogd het schoolgeld belangrijk te verhoogen
en in ’t andere voorstel elk huisgezin voor
een daalder aangeslagen als bijdrage in de
reiniging.
Dat de uitgaven van het onderwijs ge
stadig stijgen, is ons een raadsel. Wel weten
wij, dat aan school No. 1 een onderwijzeres
extra is aangesteld, omdat daar per sé zes
klassen moesten komen, zeker wel omdat
met vijf klassen geen bevredigend resultaat
werd verkregen, ook weten wij, dat er
met de leermiddelen wel wat royaal werd
omgesprongen wat nu echter uit zal zijn
ook dat er herhalingsonderwijs bij is ge
komen, maar kost dat te zamen meer, dan
er bij de Fransche school is bezuinigd, door
daar geen 3en onderwijzer aan te stellen,
toen de heer Drost is vertrokken en de heer
v. d. Baan in diens plaats hoofd is geworden
Harmen is van oordeel dat de bron van
schoolgeld hier al flink wordt afgetapt en is
zeer slecht te spreken over de verhooging.
Ik voor mij vind het ook wel wat een
kras besluit, doch ik heb er eigenlijk niets
mee uit te staan. Onze Klaas is de schooljaren
reeds doorgeworsteld en ik maak mij dan
ook niet warm om die schoolkwestie. „Als de
portemonnaie er buiten blijft, wordt veel
beginselvuur gedoofd," zegt men wel. Nu
misschien is dit bij mij ook wel zoo, want
ik getroost het mij, als men de wetten en
verordeningen wil veranderen, als men mijn
vrijheid ongerept laat en het mij geen kosten
bezorgt, evenwel blijf ik bij mijn beginsel
en als ik een duit mee in ’t zakje had te
doen, zou ik niet hebben meegedaan aan
deze verhooging.
Hier in Bolsward wordt in vergelijk met
andere gemeenten reeds flink schoolgeld ge
heven. Het onderwijs is een leverantiewaar
van de gemeenten, waarbij de afnemers (in
casu de ouders) niets mee te zeggen hebben.
Over den prijs, de qualiteit en quantiteit
hebben alleen de autoriteiten, (in zeker op
zicht dus de leveranciers) alleen de lakens
uit te deelen.
De ouders mogen eens mopperen bf klagen,
wanneer ’t hun niet naar den zin gaat, zij
poeten het tegen den bepaalden prijs accep-
Harmen, dat heb ik reeds gezegd, is zeer
slecht over de aangenomen schoolgeldverhoo-
ging te spreken. Goed en goedkoop onderwijs
acht hij ook een eisch van onzen tijd, en
waar hier, behalve de rijkssubsidie, nog de
opbrengst der beneficiale goederen het open
baar onderwijs ten goede komt, meent hij,
dat het hier betaalde schoolgeld reeds vol
doende was, en het dus niet billijk is om
hen, die voor hun kinderen het openbaar
onderwijs verlangen, nog zwaarder lasten op
te leggen, waarom hij vurig hoopt, dat de
kon. goedkeuring op die verhoogde heffing
niet zal worden verleend en de gemeente het
zonder die begeerde f739,50 zal moeten
stellen. Wat hij verder zeide over de con
currentie met het bijzonder onderwijs, doet
minder ter zake en zal ik maar verzwijgen,
want ik vond dat hij daarmede „in den wind
sloeg". Ook heeft hij het over de becijfe
ringen gehad, die volgens ’t raadsverslag bij
de behandeling van dat punt op den 6 Oct.
nog zijn gegeven, o.a. dat de leerlingen der
Fransche school ieder bijna f 40 kosten aan
de gemeente, en de leerlingen der openbare
school bijna f24. Hij weet niet of daar de
opbrengst der beneficiale goederen soms
ook vèrgeten is, maar in elk geval gaat het
z.i. niet op, om de school voor minvermo-
bij te trekken om den prijs voor
1, waar alleen schoolgeld wordt
Doch Harmen is meer
In foeg ketiertsje oer saunen bigoun de
klok to lieden. Forskate minsken hjearden
it net, forskate ek woh
De iene fregehwet nou, hawwe wy
dochs preek
In oaren sei tsjin syn wiiffordeald, nou
binne Pieter en Hendrik yn ’e war, hja liede
de klok, se witte dochs wol, dat wy ris fen
’e moarn ritsliepe kinne. Us koster kaem
al gau syn bêd rit, him tocht, hy scoe mar
hird nei de toer rinne en sizze, dat hja
ophalde moastten mei lieden.
Mar jawol, it wier hwet oars hjer. Nei-
skirriche ljue, dy efkes buten doar kaemen
en nei ’t waer seagen, hjearden it al gau
der wier bran to Kimswerd, yn ’e pleats
fen Tjitte Anema.
Nou hawwe wy yn Arum in branspuit,
mar dat is, sa ’t min seit, yn gemienskip
mei Kimswerd. Mei de telefoon kaem boad-
skip by ris opperbranmaster, dy tagelyk
telefoonhalder is. 't Wier„kom over en
help ons”. Yn ienen wier ’t allegjear drokte.
Ane nei de toer om de klok to klepjën, gau
boadskip nei de branmasters, in oar der op
rit om ’n hynsder foar de spuit en om in
wein for ’t folk.
Arum wier yn ienen wekker, ek yn ienen
biret. In amerij letter hienne hja de spuit
al op ’e dyk, in heap minsken dy ’t er by
hjearden der op, de branmasters sieten al
gau op hjar fiets, it koe hjitte om mei
de headman rit Preciosa to sprekken„auf,
nach Valencia", né, nei Kimswerd fensels.
Yn tsjinstelling mei ’tforhaelfen „Saidjah",
hwer gjin ien to sjên wier op de wei, do ’t
dizze wachtte op Adinda, wier de wei fen
Arum nei Kimswerd swart fen minsken.
Der kaemen ek al fietsers rit Witmarsum,
Achlum, Pingjum en oare doarpen rit ris krite.
Wy rounen mei Pieter, dy ’t gewaepend
wier mei ’n greate speer, krekt ien as
de picardores brfike by it bollemoardsjen yn
Spanje. Sa kaemen wy oan op „het terrein
des onheils". De skurre lei al plat en ’t
foarhus bigoun krekt to brannen. In moai
en dochs treffend scouspil, sa’n bran.
Lokkich hie de boer nog krekt tiid
de kij los en fen de stal to krijen. Ek de
hynsders wieren der rit. In pear kjeallen,
in geit en de hinnen wieren net mear to
rédden, dy earme bisten moasten it bilije.
Troch dat de burljue tige mei holpen,
wier ek it hrisrie er sahwet ritkomt, wol net
alles, mar dochs it fornaemste.
Flak by de pleats fen Anema, derfen
skate troch de opwei nei de sédyk, stiet de
pleats fen Postma.
Nou ’t hie net folie skeeld, of dy pleats
wier der ek oangongen. De wyn wier krekt
der nei ta, de fonken fleachen op ’t dak.
Der stie al in Ijedder by de skurre op en
min wier drok dwaende om de fonken, dy
’t lizzen bliuwden, rit to meitsjen. Der wier
gefaerdatek dizze pleats yn ’e bran reitsje scoe.
Derom hie dy boer syn kij en hynsders
ek al butendoar.
Nou, sa fier kaem ’t net, it bliuwde by
de iene pleats en dat wie mar goed ek.
Wy koenen net gewaer wirde hoe de bran
oankomd wier, for ’t neiste tocht men, dat
de skoarstien der net finskuldich oan wie.
üs Arumer spuit, hwer inkilden wol ris
de gek mei hienen, is nei de forbettering,
dy ’t er dizze simmer oan ’e febryk finder-
gien hat, mar tige yn ’e es hjer. Wol, wol,
hwet jouch dat ding nou in wetter. Troch
de hirde wyn, die ’t Sneintojoun opkaem,
moast de spuit der de nacht oer bliuwe.
Fensels, der moast wacht halden wirde.
For Anema is ’t in hiele slag. De man
hat tige bést fé, sahwet allegjearre stam-
boekfé en undersocht op tuberkulose. Dy
skoandere kij binne nou hjir of der to plak
brochten jimme witte wol„it each fen
de baes makket it fé fet”. Nou binne hja
rit ’t each.
Wy wolle mar hoopje, dat de boer ta-
kommende hjêrst syn hiele beslag fé under
dak bringe kin yn in nije, greate pleats.
Hy fortsjinnet it wol, ’t is ’n boer, sa’t er
net folie binne.
Sahwet njuggen fire teagen wy wer nei
Arum ta, de tsjerkeklokken fen Kimswerd
bigonnen krekt to lieden.
Of er dizze Sneintomoarn folie Kimswer-
ders nei dy klok hjearden
Nou, wy hjearden dat domenij, foarsjonger,
orgenist en hounegiseler wer nei fig gean
binne. Hja naemen de moarns ek w 6fv
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17 regels. Vervol
gens 10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Kimswerd, 5 Dec. Een onrustige Zondag
morgen Geheel ons dorp was in rep en
roer. „Er is brand zoo klonk de kreet.
En dit was maar al te waar. De boerenplaats,
bewoond door T. Anema en eigen aan zijne
moeder Mej. de wed. A. te Achlum, stond
in lichte-laaie. Aan blusschen was niet te
denken. Het vee werd, met uitzondering van
2 kalveren, eene geit en de kippen, gered,
en de voornaamste meubelen werden bewaard.
De brandspuit van Arum was aanwezig.
Het tegenoverstaande pand, de boerenplaats,
bewoond door H. Postma, heeft zijn behoud
te danken aan het natte dak. Honderden
nieuwsgierigen kwamen van alle kanten
opdagen. De godsdienstoefening kon niet
doorgaan.
Alles was verzekerd in de Achlumer-kas.
Gaasterland, 5 Dec. De melkprijzen zijn
in de laatste weken zeer hoog, een gevolg
van verschillende omstandigheden, o.a. van
de kleine hoeveelheden, die op de boerderijen
gemolken worden. Na den drogen zomer, waar
bij in de weiden „schraalhans keukenmeester
was", waren deze kleine giften, die door ex
presse voedering op de stallen niet dadelijk
te verhelpen zijn, te verwachten. De hooge
prijzen die aan sommige fabrieken bij normaal
vetgehalte om de 6 cent bedragen, helpen nu
mee om de melkrekeningen op de gewone
winterhoogte te brengen. In de huishoudin
gen vindt men het echter minder aangenaam,
daar de slijters nu reeds 8 ct. noteeren. Bij
dezen prijs wordt niet gelet op ’t vetgehalte,
wat billijkheidshalve zeer noodig was, ook om
te voorkomen, dat bij gedeeltelijken afzet aan
de burgerij deze de melk van koeien met
melkvet bekomt.
Klagen alhier de jagers over
over weinig hazen, de stroopers
schijnen nog steeds goede zaken te maken,
tenminste te oordeelen naar 't aantal strikken.
Zoo vertelde een jager, dat ze de vorige week
een bosch zouden afjagen. Door ’t groot
aantal strikken moesten ze hier echter van
afzien, daar ’t voor de honden, die telkens
in een strik vast raakten, te gevaarlijk was.
Leeuwarden, 5 Dec. Heden is gevankelijk
naar hier overgebracht de persoon van F.
de V., schippersknecht te Rinsumageest, ver
dacht van diefstal van ongeveer f 5 uit een
lade in een der banken van de Gerefor
meerde kerk te Rinsumageest, gepleegd op
Zondag 4 Dec. j. 1.
Sneek, 5 Dec. Heden morgen half vijf
werden we hier uit onzen slaap gewekt door
brandhoren en trom. Boven de stalling van
’t hotel Feikeina was ’t daar aanwezige hooi
zeker gaan broeien, ten minste de wacht
kwam de bewoners wekken met de boodschap,
dat er van den hooizolder rook opsteeg.
Terstond werden eenige koeien en paarden
losgemaakt en op een veilige plaats gebracht.
De brandspuiten kwamen daarop spoedig
aanrukken; bij zessen was ’t gevaar geheel
geweken. De assurantiemaatschappij zal de
veroorzaakte waterschade hebben te vergoeden.
Hepk. Nteuwsbl. v. Fr.
-
«I
niet
genden er
school no.
betaald, te bepalen,
in cijfers bedreven dan ik en ik weet niet
of hij wel alles „gewikt en gewogen heeft."
Ik merkte hem op, dat het schoolgeld op
den keper beschouwd, toch nog wat meevalt,
doordat voor het 2e en nog weer voor het
3e kind een vermindering is bepaald.
„In de klas f, Harmen, waarin gij valt,
is het schoolgeld voor 1 kind 75 cent per
maand en voor 2 behoeft slechts f 1 betaald
te worden,, doch met uw derden jongen be
haalt gij reeds voordeel, want daarvoor krijgt
gij per maand 25 cent toe, alle drie kosten
samen niet meer dan 75 cent, en dat is
toch niet duur. Een af klimmende reeks is
in alle klassen bepaald en ook voor de
Fransche school. Gij moet dus niet te een
zijdig zijn Neef, door altijd alleen dien hoog-
sten prijs van ’t eerste kind in ’t oog houden”.
„Ja, jij hebt goed praten, Jochem, maar
ik vraag je, wat die bepaling eigenlijk bij
de Fransche school uit werkt. Hoeveel drie
tallen uit één gezin denk je, dat daar wel
zijn, bij dat veertigtal leerlingen? En op
school No. 1, nu ja, daar is het voor de
groote gezinnen al eenigszins te gemoet-
komend, maar de achtergrond van al die
goedgeefschheid is en blijft toch, dat men
rekent op de Fransche school honderd rijks-
daalders en op school No. 1 bijna vijfhon
derd gulden meer te
er bij, ik hoop dat
niet verleend wordt.”
Ik wilde heden nog de behandeling onzer
gemeente-begr. bespreken, doch ik zie, dat ik
al reeds weer een behoorlijke plaatsruimte heb
gevorderd. Ik moet dus aï weer uitstellen
tot een volgenden keer, en dat komt in
zeker opzicht mij ook goed te pas, want ik
ben nog niet geheel gereed gekomen met
eenige nasporingen, die ik met eenige om
zichtigheid moet instellen, om mijn „masker"
te bewaren. Zoo ben ik er nog niet
achter, waarom het advies der gascommissie
ditmaal niet aanwezig mocht zijn en of vroe
ger ook zoo gehandeld werd. Ook dien
ik den Martinitoren nog te beklimmen om
dat uurwerk eens te bezien of althans te
laten bezien. Heden wil ik, met het oog
op de drukte met St. Nicolaas, er even op
wijzen, dat het op de MarktstiaaLthans een
treurige boel is, door die ver-" string der
tramrails. Ik noem het al er jfogst vreemd
verschijnsel, dat in het .te najaar, zulk
werk juist in de stad moet uitgevoerd worden.
Harmen zeide, dat hij wel eens heeft gehoord,
dat de tramweg-directie oogenschijnlijk baas
is en baas blijft, zoolang zij aan de com
missarissen van de wegen en de autoriteiten
der gemeenten vrijkaarten geeft. Nu, dit
vind ik wat al te kras, maar toch, als men
den gang van zaken gadeslaat, kan men niet
Bolswardsche Courant
om
r
E
