1904.
No. 104.
Verschijnt Donderdags en Zondags. 43ste Jaargang.
Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
TERUGBLIK.
i
Nieuwjaarswenschen
DONDERDAG 29 DECEMDER.
RINNENLAND.
3
I
7
f?
EVENALS
VOOR
Afzonderlijke
t
een i ge
r..;>
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
zouden kunnen bereiken;
verandering in verband
van het plan der spoorlijn
Na ’t missen
veen,
in
en
waarschijnlijk
maar
wij
Ti!
en het jaar 1904 is
zijn ver buiten onze
vorige jaren zal in ons Blad, dat op 1
Januari verschijnt, gelegenheid bestaan tot
het plaatsen van
a 25 cents per Advertentie.
Vroegtijdige toezending wordt dringend
verzocht.
DE UITGEVER.
a.s. za] te
Woudsend in eene vergadering als spreker
optreden, de heer mr. J. van Gilse, oud-lid
der 2de Kamer voor het kiesdistrict Sneek.
Zondagnacht moeten door de politie
en marechaussee een paar processen-verbaal
zijn opgemaakt tegen eenige jongelui, die
zich al te luidruchtig op straat bewogen.
Weigering van inlichting.
Een Exportslager te Zevenaar, die weigerde
inlichtingen te geven aan een agent der
Rijksverzekeringsbank, is door den kanton
rechter te Arnhem veroordeeld tot f 30 boete
of 10 dagen hechtenis.
Journalistiek.
De /deken”-journalist Herman Heijermans
redacteur-verslaggever aan de N. Roti. Crt.
heeft Vrijdag 1.1. zijn 80ste jaar beleefd.
Ondanks zijn hoogen leeftijd, denkt de
zeldzaam krasse grijsaard nog niet aan rusten.
Hij geeft nog verslag van den Rotterdamschen
gemeenteraad, groote vergaderingen enz,
de welvarende streek nu
liggen.
Mirns, 26 Dec.
neemt, geeft ze
heeft het gebracht,
dit jaar gelukkig geworden
is ’t omi
zee eenmaal
ervaren
Heidenschap, 25 Dec. Weldra zal het
isolement van deze bloeiende „boerenstreek”
opgeheven zijn. De aardebaan van den nieu
wen weg (Koudum-Workum) is gereed en
de bruggen naderen hare voltooiing. De
werkzaamheden werden door zeldzaam schoon
weder begunstigd en de aannemer had wel
een buitenkansje in den lagen waterstand
der polder wateren, waardoor ’t mogelijk was
de benoodigde specie zonder veel moeite en
kosten te verkrijgen. De bewoners zijn ten
hoogste ingenomen met den nieuwen aanleg,
die hun woonstede, zooals we ’t hoorden
uitdrukken „van ’t voeteneind midden in de
wereld brengt.” Voor sommige neringdoenden,
wier „kracht in het isolement gelegen was”
zal de concurrentie echter wel grooter worden,
daar ’t te verwachten is, dat vele venters
niet zullen laten
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Vervol
gens 10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Wat de
niet licht terug. Dit
ook de visschers, die beproefd hebben de
baksteenen, die, gelijk we meldden, een op het
Zand vastgeraakte tjalk over boord zette,
weder naar boven te brengen. De steenen
blijken verspreid te liggen en diep in het
zand te zitten, zoodat men de pogingen om
ze te lichten heeft moeten opgeven. Het
zand alhier schijnt voor vreemde schippers
een gevaarlijk oord te zijn. Nog met het
kalme weder van de vorige week bleven er
een paar schepen vastzitten, die het echter
gelukte met eigen krachten en zonder schade
of verlies weer vlot te komen.
Knijpe. 26 Dec. Donderdagnacht om half
twee kwam zekere I. W., als zwerveling
bekend staande, in ’t café van den heer B.
alhier een kop koffie vragen. Op de vraag
van den gemeenteveldw. v. d. Brug alhier,
waarheen de reis nog moest, zeide hij, met
schapen naar Gorredijk te gaan en dan ver
volgens per poot naar Leeuwarden. Een
paar dagen later komt v. d. Brug een schapen
diefstal in Oudeschoot ten nadeele van de
wed. Lolkema op Annaburen ter oore. Hij
verbindt dit met hetgeen hij gehoord had
van I. W. op Donderdagnacht. Na flinke
nasporingen gedaan te hebben in Knijpe,
Gorredijk, Jubbega en Drachten gelukte ’t
onzen veldwachter den evengenoemden I. W.
te vinden, even buiten Drachten in een klein
logementje. Na verhoor bekende I. W. den
diefstal te hebben gepleegd en dat hij plan
had ’t schaap in Leeuwarden te verkoopen.
van de boot, eerst te Heeren-
later in Gorredijk, had hij ’t schaap
een weide te Gorredijk gejaagd. Dader
schaap werden naar Heerenveen gebracht
en in verzekerde bewaring gesteld.
Reuk. Nieuwsbl. v. Fr.
Sneek. Naar wij vernemen circuleert hier
ter stede een adres aan den Raad dezer ge
meente, uitgaande van de afd. Sneek van
de Nat. Chr. Geheel-Onthouders-Vereeniging,
om de localiteiteu met vergunning des Zon
dags onder de kerkuren te doen sluiten, naar
aanleiding der desbetreffende bepalingen der
nieuwe drankwet.
Bij Kon. Besluit is herbenoemd tot
burgemeester van Wymbritseradeel, de heer
M. H. Tromp te Woudsend.
Vrijdag 30 December
eene
moeten doen, want de Handelskade is nog
niet aangelegd en dan heeft niemand er trek
in daar een pakhuis of fabriek te bouwen.
Zoolang in Nieuw-Bolsward geene straten zijn
aangelegd, zal daar o.i. geen huis verrijzen.
De Rotterdammer boot is niet de eenige
die hier dit jaar in de vaart wordt gelegd.
Neen, in ’t begin dezes jaars is er een ver
beterde dienst met het naburige Wommels
ingetreden, ’t Is jammer, maar deze motor-
dienst doet ons een beetje denken aan de
Nederlandsche Centraal-Spoorweg, zij rendeert
nu niet zoo bij uitstek goed, de boot is reeds
te koop aangeboden en de aandeelen staan.
Wij zijn nu onwillekeurig in de geldzaken
verzeild en willen daarom meteen eens even
een en ander op dat gebied in onze gemeente
nagaan. Eerst willen wij zien, wat vrijwillig
gegeven wordt en dan wat de inwoners hier,
of ze willen of niet, moeten betalen.
Vrijwillige giften! Straatmuziek, inteeken-
lijsten, collecten, lidmaatschap van verschil
lende vereenigingen, dat alles zijn vrijwillige
giften. Van ’t een geniet men direct, van
’t andere indirect en onder deze laatsten
moet men de collecten rangschikken. Niet
dat men er persoonlijk voordeel bij heeft,
doch men geniet, wanneer behoeftigen flink
worden gesteund.
Wat te zeggen bijv, van de collecte voor
weduwen en wezen van verongelukte visschers
uit Urk, den Helder en Enkhuizen of van
die voor de vrouwen en kinderen in Trans
vaal? De eerste heeft f 139,025 opgebracht,
de tweede f 57,05 en eene collecte voor het
huldeblijk aan H. M. de Regentes bedroeg
f 246,85, welk bedrag bestemd was voor
Oranje-Nassau-Oord. Voor liefdadige doel
einden is hier nog wel geld te krijgen, zelfs
al bedraagt de hoofdelijke omslag 365/100 °/0.
Dit is iets, dat men nolens-volens betalen moet.
Zoo langzamerhand is deze belasting hier
aardig geklommen, doch op ’t gebied van
belastingen zou 1904 ons een paar verras
singen brengen. De gemeentereiniging kost
te veel geld en daarom werd eene //Tonnen-
belasting” voorgesteld, die tusschen f 1500
en f 2000 zou opbrengen en eene belasting
in den vorm van verhoogd schoolgeld, die
pl. m. f 800 zou bedragen. De eerste werd
afgestemd, doch de tweede kwam „er door”
niettegenstaande de afdeeling Bolsward van
//Volksonderwijs” en vele belanghebbenden
adressen aan den Raad zonden en later aan
H. M. de Koningin, waarin het verlangen
uitgedrukt stond, dat die verhooging niet
tot stand mocht komen. Voor die afdeeling
//Bolsward”, vroeger had er hier ook reeds
eene bestaan, trad dit najaar op, de heer
v. Gilse, die de oogenschijnlijk onschuldige
onderwijswet behandelde.
Maar hier is op onderwijsgebied meer ge
beurd. De schooltijden zijn veranderd en be
paald is, dat de kinderen voluit 6 jaar moe
ten zijn om te worden toegelaten, zoodat de
geleerden, die beweren, dat het kind voor
zijn zesde jaar niet op de schoolbanken be
hoort, gerust kunnen zijn. En trouwens
voor de gezondheid der kinderen wordt
voldoende gezorgd. In deze gemeente toch is
een schoolarts aangesteld, nadat gewezen was
op het nadeelige van de vegetaties adenoïde,
een neuskliergezwel en ook is hier voor ’t
eerst op de openbare scholen no. 1 en voor
M. U. L. O. iets geschied, waarbij zich ’t
nuttige aan ’t aangename paart, wij bedoelen
de schoolreisjes naar Gaasterland en naar
Beetsterzwaag en omstreken. Herhaaldelijk
was reeds op ’t nut van zulke reisjes ge
wezen, doch nog nooit was er iets van ge
komen. Maar dit jaar was ’t zoo ver. De
kinderen hebben genoegen gehad en spraken
nog lang over heerlijke bosschen, mooie hoo
rnen en planten en meer dergelijks.
Met de scholenbouw wil het niet recht
vlotten. Verschillende ontwerpen zijn er reeds
geweest en nog nooit is ’t wat geworden,
’t Laatste plan was om school no. 2 over
te brengen naar school no. 1, school no. 2
met //oome Jan" te sloopen en daar eene
nieuwe school te bouwen, waar no. 1 en de
school voor M. U. L. O. onderdak konden
vinden. De teekeningen waren al gereed en
nu wou de schoolcommissie die wel eens
inzien. Maar eerst hoorde ze er niets van
en toen ze vroeg, haar oordeel er over te
mogen zeggen, mocht ze er naar kijken,
maar meer ook niet. Die schoolcommissie
heeft trouwens toch al niet te veel te zeggen.
Slot Votyl.
worden, velen er van
woonplaats bekend.
En met deze fabrieken en den ontluiken
den handel voor oogen meenen wij ons dan
ook gerechtigd te vragen, waarom heeft
Bolsward geen spoor, aan wien de schuld,
dat deze stad over zulke verkeersmiddelen
beschikt? Moest van hoogerhand niet ge
zorgd worden, dat wij hier uit ons isolement
worden verlost? Hoeveel plaatsen boven
5000 inwoners zijn er, die niet aan ?t spoor
liggen? Dit aantal is zeer gering en wan
neer de spoorweg van Zwolle en Almelo naar
Delfzijl gereed is, vallen hier Wildervank en
Veendam nog af, zoodat overblijven Ooster-
hout in N.-B. en Bolsward.
We] staat in de Staatsbegrooting voor 1905
o.m. //Verlangd werd, dat Bolsward aan het
groote verkeer zou worden aangesloten," maar
wat beteekent dat, er zijn al zoovele spoor-
plannen geweest en ’t is steeds op niets uit-
geloopen. En ditmaal, wat ons aangaat, wij
vreezen, dat de vraag door een groot in-
dustrieël te dezer stede op eene in ’t begin
van het jaar gehouden vergadering van
Handel en Nijverheid gedaan, nog bewaar
heid zal worden, n.l. deze, of het traject
FranekerBolswardSneek bij den spoor
weg van Franeker over Bolsward, Sneek en
Drachten naar Groningen ook op den achter
grond kan geraken.
Wij allen weten toch, dat voor
weken de bladen meldden, dat de tramlijn
BolswardSneek zou worden veranderd,
opdat goederenwagens der H. S. M. Bolsward
men bracht deze
met inkrimping
naar Groningen.
En daar stond nota bene bij, dat eenige
ingezetenen hier ter stede subsidie gaven.
Nu, zij mogen eerst hun dubbeltjes wel eens
omkeeren en dat oordeelde een plaatsgenoot
ook, zooals hij duidelijk in een ingezonden
stuk in dit blad te kennen gaf.
Ja zal men onwillekeurig zeggen, maar
het goederenvervoer is er mee gebaat.
Zeker, is het dat, maar het spreekwoord:
//baat het niet, het schaadt ook niet”, kan
hier niet toegepast worden, want de kans,
dat Bolsward spoor krijgt is dan zeer gering
en wie weet, hoelang wij dan nog de bestaande
verkeersmiddelen behouden. Het gezegde
z/och, het is de tram” is hier overbekend,
zoodat wij daarover niet behoeven uit te
weiden, een minder goede dienstregeling wat
aangaat de aansluitingen, de tram soms te
laat, ziedaar ons beste verkeersmiddel.
Enfin, wij willen nog hopen, dat //alles
reg zal kom.”
Het derde kind uit het tweede huwelijk,
zooals ons spoor genoemd werd op de feestelijke
bijeenkomst ter gelegenheid der opening van
de zuivelschool, zal dus zeer
voor zijne geboorte reeds verongelukken, i
twee kinderen zijn reeds geboren en
Bolswarders spreken daar veel over.
Het eerste kind is de Rijkszuivelschool.
Over deze stichting is reeds zooveel ge
schreven en getwist, dat wij daarover maar
liever zwijgen. Zij laat zich evenwel goed
aanzien, want hoewel er getwijfeld werd of
er wel voldoende leerlingen zouden komen,
meldden zich 19 candidaten aan, w’aarvan
er 10 na afgelegd examen werden toegelaten.
Den Isten October is de school in tegen
woordigheid van vele belangstellende uitge-
noodigden in gebruik genomen, die allen
’t gebouw en de inrichting als om strijd
prezen. Wanneer het nu met de .gediplo
meerde zuiveldirecteuren later precies zoo
gaat, dan is het doel der school bereikt.
Het tweede kind is het grootscheepsvaar-
water.
Wanneer men de platte grond ziet van
Nieuw-Bolsward, dat gebouwd zal worden op
de landen eigen aan het St. Anthony Gasthuis
en gelegen tusschen Wijmerts, Turfgracht
en het z.g. Lange Land, dan is op het
bouwplan eene kade ontworpen, Handelskade
genaamd, waarlangs later het Grootscheeps-
vaarwater, zoo staat ’t daar. En nu zijn
de rollen juist omgekeerd, het vaarwater is
er en daaraan komt later wel eens de Han
delskade, doch daarover zullen zullen nog
w’el eenige jaren verloopen.
De groote booten komen dus niet aan de
Handelskade in spé te liggen, maar zullen
zich wel tevreden moeten stellen met de
stoombootkade. Ook de nieuwe in de vaart
te leggen Rotterdammer boot zal het hiermee
1t
Sk og eenige dagen
LI heengegaan.
y Veel goeds, doch ook veel kwaads
Hoevelen zijn er
en met hoevelen
igekeerde ’t geval? Hoevele ouders
zijn er niet, die het verlies van een hunner
dierbare kinderen betreuren, hoevele kinde
ren, die hunnen vader of moeder verloren,
broeders een zuster, of zusters een broeder;
maar ook, hoevelen zijn er niet verblijd met
de geboorte van een kostbaren schat, een
kind, kleinkind, broeder of zuster! En al
deze gewaarwoordingen, vermengd met die
van meer stoffelijken aard, wellen aan den
vooravond van ’t nieuwe jaar op in ’t men-
schelijk gemoed. Voor dezen is oudejaaisavond
een feestavond, voor genen is hij slechts ge
schikt om pas geheelde wonden weder open
te rijten.
Op oudejaarsavond wordt er, zooals van
zelf spreekt, alleen gedacht aan dat, wat in
iemands naaste omgeving onder familie en
bloedverwanten voorviel, wij willen nu ook
eens nagaan, hoe ’t dit jaar in onze ge
meente gegaan is, wat hier tot stand is ge
bracht of verloren gegaan.
Een opsomming van dit alles kan niet in
één nummer geschieden, daarvoor is er hier
dit jaar te veel gebeurd.
Punt voor punt willen wij een en ander
behandelen en beginnen met dat, wat tegen
woordig elk Bolswarder op de lippen ligt,
het spoor, dien machtigen factor in ons
tegenwoordig bestaan.
Een plaats, die tegenwoordig niet aan 't spoor
ligt, wordt door de buitenwereld beschouwd
als een stadje of dorp van weinig beteekenis
en vele van die plaatsjes, aan ’t groote ver-
keersnet aan een of andere spoorlijn gelegen,
zijn juist daardoor nijvere stadjes geworden.
Om dat te bewijzen behoeven wij niet ver
te gaan. Toen de spoorlijn van Leeuwarden
naar Stavoren zou worden aangelegd, gaf de
minister de voorkeur aan de tegenwoordige
lijn boven die over Sneek en Bolsward, om
dat hij, zooals hij zeide, het nijvere stadje
IJlst moest laten varen, wanneer de lijn over
Bolsward kwam en ziet men nu een aard
rijkskundig leerboek, dan leest men bij IJlst:
scheepsbouw, houthandel, houtbewerking,
schaatsen en bij Bolswardstadhuis, her
innering aan Gysbert Japicx, steenfabrieken.
Nu de eerste beide merkwaardigheden van
laatstgenoemde plaats zijn wel aardig, doch
daarvan leven, dat gaat toch niet op; de
steenfabrieken vormen dus het hoofdbestaan
van de ingezetenen van onze stad. Enfin,
wanneer allen hier flink kunnen rondkomen,
dan doet dat er niet toe. Maar er is toch
nog zooveel, dat hier van belang is. Houden
de Friezen Bolsward nog altijd niet terecht
voor de vierde stad in Friesland, het aantal
inwoners er buiten gerekend? En datzelfde
Bolsward wordt door velen buiten onze pro
vincie aangezien voor eene doode stad, waar
veel achteruit gaat, doch waar, integendeel,
niettegenstaande de mindergoede verkeers
middelen, wel degelijk vooruitgang is waar
te nemen. Zijn hier in de laatste jaren niet
verschillende fabrieken bijgekomen en waren
er niet reeds flinke ondernemingen? Was
hier niet een fabriek voor melkproducten
z/Hollandia", een roomboterfabriek buiten de
Sneekerpoort, de olieslagerij van de Firma
Kingma Co. en die van Dijkstra Mulder,
de wolspinnerij van C. G. de Groot, de
meubelfabriek //de Lijmpot", een stoom-
smederij en -schaatsenfabriek. 1904 heeft
daar nog meer aan toegevoegd, o.a. de olie
slagerij van Van der Werf Gosliga, een
stoomtimmerfabriek van Gebr. IJpma, de
stoomkorenmolen van O. Hiddema en ge-
poemde inrichtingen mogen alle genoemd
Bolswardsclie Courant
11
A
W
F
•A'
