Nieuws- en Advertentieblad
Bo1 sjripc/d W onseradeel.
ooi of Languages.
1
8
1905.
44ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags
No. 49
for preslntsjes "Wf
it leanet de moeite, dat is mar sa.
Rede Dr. C. J. Niemeijer.
18 JUNI.
PIJNEN
»ölg*er en Soan
UITSLAG STEMMING
MODERNE TALEN
desbetreffende Landen, NIET door Hollanders.
op!
üwze en siede,
ues ieren om,
jong:
n d’ierde”,
I*hé, forneamd mei rom!
lio fier ek yn ’t roun,
ié op aid heitelans groun
stjüre wy ta,
(/dy soart wol ik ha”,
ewerje oan üs Keninginne
ostwiksel oan elts opjown adres tastjftrd:
Tweede Kamer,
Vrijdag 16 Juni 1905.
VOOR
Afzonderlijke
en
M
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per
Franco per post 95 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijg
-tulen en wollen
auw SUNLIGHT-
oel ze dan in een
GHt-ZEEPsop en
pn lauw water uit.
lijden en prachtig
EIS 1904 PARIS 1900
id Prix. 2 goud. en 2 zilv. Med.
ISON, Master of Arts (Cambridge University.)
dy echte China thé, sa as dy nearne oars t<
•oinkes fen f 1,1,25 en 1,50.
W eststellingwerf.
Herst. Hugenholtz, (s. d.), v. d. Molen, (a.r.)
Winschoten.
Gekozen Bos, (y. d.).
Wijk bij Duurstede.
Gekozen De Ridder, a. r.
Zaandam.
Herstemming De Boer, (lib.), Mendels, (a.'d.)
Zevenbergen.
Herst. Boogaard, {kath.), Van Vuuren, (hath.')
Zierikzee.
Herstemming Patijn, Qlib.), Pompe, (a. r.)
Zuidhorn.
Herstemming Postma, a. r., Zijlma, lib.
Zutphen.
Herstemming Borgesius, (fió.), Talma, (a. r.)
Zwolle.
Gekozen Van Dedem, (chr. h.)
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17 regels. Vervol
gens 10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Druten.
Gekozen Duinstee, (kath.)
Ede.
Gekozen Brandts, (a. r.)
Eindhoven.
Gekozen V. d. Heuvel, (kath.)
Eist.
Gekozen Wijnbergen, kath.
Emmen.
Gekozen Roessingh, lib.
Enkhuizen.
Herstemming Sluis, (a. r.), Borgesius, (lib.)
Enschedé.
Herst. Engels, {kath.'), Van Kol, (s. d.
Franeker.
Herst. Tak, (s. d.), Ankerman {chr. h.)
Goes.
Gekozen Lohman (a.r.)
Gorinchem.
Gekozen Pierson, {lib.)
Gouda.
Herstem. Van Doorn, {lib.), De Vries, (a.r.)
Grave.
Herstemming Harte, {kath.), Kooien, {kath.)
’s Gravenhage I.
Herstemming Krap, (a. r.), Limburg, (v. d.)
’s Gravenhage II.
Herstemming Dolk, {lib.), De Visser, (c. h.)
’s Gravenhage III.
Herst. Jansen, {lib.), Vredenburg, (n. h.)
Groningen.
Herstemming Drucker, (v.d.), Lohman, {a.r.)
Gulpen.
Gekozen Ruys {kath.)
Haarlem.
Herstem. V. Lennep, (c.Aj, V. Styrum, (M.)
roomsche.Rome beseft dit wel, maar beschouwt
dit voor zich als ’t voordeeligst en lacht in
zijn binnenste. Menigeen meent aan zijn
godsdienst verplicht te zijn een lid der rech
terzijde te stemmen en menigeen, die nog
wel voor liberale politiek is, durft juist daarom
geen linkerzijde-lid te stemmen.
Het verschil tusschen de partijen der rech
terzijde werd daarna even aangehaald en Spr.
zeide daarbij o. a. dat men den bijbel ten
zeerste miskent, door dien te gebruiken als
wetboek voor de politiek.
Bewijzen de feiten, dat er door een regee-
ring met den bijbel zooveel voortreffelijks is
tot stand gekomen? Nu, ik zeg daarover
niet veel, maar vruchtbaar is deze vierjarige
periode niet geweest. Onze regeering, die
christelijk heet, is in werkelijkheid conser
vatief. De christen-democraten hebben groot
gelijk, wanneer ze beweren, dat er niets ge
schied is. Hunne afscheiding van de anti
revolutionaire partij is toe te juichen, maar
vanwege hun christelijkheid moeten ze zich
nu niet weer scharen bij de rechterzijde,
doen ze dat niet, dan is er groote reden
tot blijdschap.
Het geloof leidt niet meer tot ootmoed,
maar tot zelfverheffing. Hoe wenschelijk
zou het zijn, dat politiek en godsdienst
moeten worden gescheiden. De godsdienst
moet buiten den partijstrijd blijven, politiek
moet door politieke inzichten worden be-
heerscht.
De houding van Dr. Kuyper en zijn aan
hang werd hier breedvoerig uitgelegd. Al
mag de leuze, zoo zeide spreker, //tegen
Kuyper" negatief zijn, zij berust op zeer
positieve gronden, omdat dit het doel is om
tot betere toestanden te geraken.
Na de pauze, die thans gehouden werd,
ontwikkelde dr. Niemeijer het program der
liberale-unie en van den vrijzinnig-demo-
cratischen bond, wat spreker ten volle onder
schrijft.
Punt voor punt werd dit behandeld en
allereerst deed spreker opmerken, dat hierop
niets voorkomt over den godsdienst.
Blanco-artikel acht spreker een overgang
om te komen tot een billijke kieswets-regeling.
’t Is billijk, dat het bijzonder onderwijs
gesubsidieerd wordt, al is het openbaar onder
wijs beter te achtennaar goed onderwijs
dient dan ook te worden gestreefd.
Ook de sociale wetgeving wordt behan
deld. Van een goede pensioenwet verwacht
spreker veel heil, deze wet van Dr. Kuyper
acht hij onvoldoende. Over de armenwet is
door dit ministerie niet gerept en deze wil
juist een liberale regeering onderhanden
nemen. Armoede moet worden voorkomen,
dat moet ons streven zijn. Wanneer de
pensioen- en de armenwet in liberalen geest
zijn tot stand gekomen, zal dit velen tot
zege zijn.
Wat de defensie aangaat vindt Spreker
’t treurig, dat dit punt steeds voorkomen
moet op de programs. Hij zelf is voor arbi
trage, doch daar dit, ongelukkig genoeg nog
niet tot stand kan komen, is hij voor her
vorming van de defensie-middelen in de
richting van een volksleger.
Bij de behandeling der belasting-paragraaf
verklaarde Spreker zich voor bezuiniging,
tegen de tariefwetten en voor verhooging der
successierechten, ongetwijfeld gaan we met
een liberale regeering een vruchtbare periode
tegemoet.
Wie een zuiver behoud wil van godsdienst
en van politiek, wie een periode van vrucht
baren arbeid verlangt, die stemme geen katho
liek, geen anti-revolutionair, ook geen vrij-
anti-revolutionair of christelijk-historische en
ook geen christen-democraat, wanneer die
zich bij de kerkelijke partijen aansluiten.
Spreker eindigt met den wensch, dat de
uitslag van de stembus morgenavond moge
zijn, dat ’t minsterie Kuyper gevallen is.
Een krachtig applaus na en dikwijls her
haald tijdens de rede, bewees de instemming
der toehoorders met de woorden van den Spr.
Gedebatteerd werd alleen door den heer
KAMSTRA, wiens debat hoofdzakelijk hierop
neerkomt, dat hij van algemeen kiesrecht
en van parlement niets verwacht. De arbei
ders moeten zelf zorgen, dat hun positie
beter wordt.
Een schriftelijke vraag werd gedaan door
den heer YTSMA, die vroeg, of de heer
Niemeijer, nadat art. 80 verwijderd was,
voor algemeen kiesrecht zou zijn of niet.
voor de
Alkmaar.
Herstemming Blum, (a. r.), Foreest {lib.)
Almelo.
‘Gekozen Aalberse, {kath.)
Amsterdam I.
Gekozen Hubrecht, {lib. unie).
Amsterdam II.
Herstemming Lely, {lib.), De Visser, (c. h.)
Amsterdam III.
Herstemming Troelstra, (s. d.), Eland {lib.)
Amsterdam IV.
Gekozen Ijzerman, {lib.)
Amsterdam V.
Gekozen Ketelaar, (v. d.)
Amsterdam VI.
Gekozen De Beaufort, {lib.)
Amsterdam VII.
Herstem. Blooker, (lib.), Heemskerk, (a. r.)
Amsterdam VIII.
Herst. Nolting, (v. d.), De Vries, (a. r.)
Amsterdam IX.
Herstem. Bijleveld, (a. r.), v. Deventer, {v.d.)
Amersfoort.
Gekozen Van Asch van Wijk, <1. r.
Apeldoorn.
Gekozen V. Bij landt, (a. r.)
Appingedam.
Herst. Schaper, (s. d.), Sybrandy, (a. r.)
Arnhem.
Herstemming Rink, {lib.),' Van Zijp, (a. r.) JCl’t
Assen.
Gekozen Treub, (v. d.)
Bergen op Zoom.
Gekozen De Ram {kath.)
Beverwijk.
Gekozen Pastoors, {kath.)
Bodegraven.
Gekozen Idzinga (a. r.)
Breda.
Gekozen Michiels, kath.
Breukelen.
Gekozen Malefijt, (a. r.)
Brielle.
Gekozen Roodhuizen, {lib.)
Delft.
Gekozen V. d. Velde, (a. r.)
Deventer.
Gekozen Marchant, (v. d.)
Doetinchem.
Gekozen Van V(liet, (a. r.)
Dokkum.
Gekozen V. Veen, {a. r.)
Dordrecht.
Herstemming Talma, (u. r.), Van Gijn, (Zi&rj g ELINGENl -
Rotterdam V.
Herstemming Van Raalte, (v. d.), Brummel-
kamp. (a. r.)
Schiedam.
Gekozen V. Styrura,-(c. h.)
Schoterland.
Herst. V. d. Zwaag, (s. d.), Huizinga, {a. r.)
Sittard.
Gekozen Beckers, {kath.)
Sliedrecht.
Herstem. Smissaert, lib., Heemskerk, a.r.
Sneek.
Herstemming Okma, (a. r.), Niemeijer, {lib.)
Steenwijk.
Gekozen V. Twist, (a. r.)
Tiel.
Gekozen Tydeman, {lib.)
Tietj erksteradeel.
Gekozen Talma, {a. r.)
Tilburg.
Gekozen Arts, {kath.)
Utrecht I.
Herstem. Karnebeek, {lib.), V. Weyler, (c.h.)
Utrecht II.
Herstemming De Ridder, (a. r.), Roëll, {lib.)
"V echel.
Gekozen Van Vlijmen, (kath.)
Veendam.
Herstemming Smidt, (v. d.), Sybrandy (a. r.)
Venlo.
Gekozen Nolens, (kath.)
Waalwijk.
Gekozen Loeff, (kath.)
Weert.
Gekozen De Stoers, (kath.)
Sneek 15 Juni. Hedenavond trad hier
voor eene stampvolle zaal op Dr. C. J.
Niemeijer van Bolsward de candidaat der
liberalen in dit district.
De Voorzitter de heer PAEHLTG opende
de vergadering, waarna de heer NIEMEIJER
met zijn rede aan ving. Spreker wees er op,
dat morgen beslist zou worden in welke
richting ons land deze vier jaar bestuurd
wenschte te worden. De samenstelling van
de regeering was van evenveel belang op
het algemeen als op Jt persoonlijke.
Spreker bleef hierna even stilstaan bij
hen, die zich van politieke inmenging wen-
schen te onthouden. Hij weigert te gelooven,
dat de politiek iemands karakter bederft,
maar dat zij geheel zonder invloed is, dat
wil hij niet aannemen.
Men heeft iets partijdigs dikwijls tot iets
persoonlijks gemaakt en daarbij de waar
heidsliefde wel eens uit 'het oog verloren.
Maar dit juist moet getracht worden te doen
verdwijnen, men moet optreden naar zijn
beste vermogens om de politiek te zuiveren.
Dr. NIEMEIJER wenscht eenigen nadruk
te leggen op de toekomst onzer regeering.
Van critiek op het persoonlijke der minis
ters wil Spreker niet weten, evenmin wil
hij op technischen arbeid ingaan, ’t Komt
op den geest, op de richting en de begin
selen der partij aan.
De richting van den laatsten tijd werd
daarna iets nader beschouwd. De politieke
partijgroepeering staat in nauw verband met
den godsdienst. De bewering, dat de partijen
der linkerzijde ongeloovig, onchristelijk zijn
is een valsche leuze en geeft dikwijls aan
leiding tot begripsverwarring. Dit komt
hierdoor, dat sommigen zich blindstaren op
hun eigen geloofsovertuiging en in hun
eenzelvigheid anderen als ongeloovig be
schouwen. De geschiedenis kent hiervan vele
voorbeelden, zooals de Mohammedanen, die
de Christenen voor ongeloovigen schelden
hieraan diene thans een einde te komen.
Niet één bepaalde groep mag men chris
telijk noemen, daar een leerstellige overtui
ging niet beslissend is. De stichter van den
christelijken 'godsdienst is niet gekomen met
een bepaalde leer, doch drong aan op een
bepaalde gesteldheid van ’t gemoed, 't Komt
op het wezen aan, wat niet op den achter
grond mag worden geschoven. Wanneer
iemand den geest van Christus niet ’t ware
acht, toont hij daardoor eene groote afwijking
van ’t ware Christendom. Zij, die tegenwoor
dig den naam Christen aannemen, mogen nu
juist niet met de meeste reden er aanspraak
op maken.
Spr. zegt volbloed liberaal te zijn, demo
cratisch en vrijzinnig, doch eischt in de eerste
plaats voor zich den naam christen op.
Het politiek inzicht wordt door den gods
dienst niet steeds begeerd, de vermenging
van godsdienst en politiek doet aan beide
schade, de eerste is zelfs op weg middel te
worden. Er komt gevaar voor schijnheiligheid,
waardoor de godsdienst door de belijders in
miscrediet wordt gebracht.
Op den voorgrond treedt hier het verbond
tusschen Rome en Dordt, iets wat Spreker
een treurig verschijnsel vindt. Dat twee min
derheden samengaan is niets, doch treurig
is het dat later wordt gezegd, dat deze par
tijen op denzelfden grond heeten gebouwd
te zijn. Ik, zoo zeide Dr. Niemeijer, kan
mij niet voorstellen, dat een rechtzinnig pro
testant gijn stem gaat uitbrengen op een
Bolswardsche Courant
I
haf hnei
tinnen!
‘II
s
g
i
nnde.rlinndtmen znnals lmken/1 i
j
