Kieuws- en Advertentieblad
Bolsward. en Wonseradeel.
I
1905.
44ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 80
DONDERDAG 5 OCTOBER.
BINNENLAND.
Uit de Pers.
EEN TWISTAPPEL?
f
NABETRACHTING op den feestdag
van 25 September 1905.
INGEZONDEN.
Festiviteiten etc. in Friesland,
gelegenheid tot het maken van uitstapjes
per Fiets etc.
VOOR
Afzonderlijke
B.
Zij niet beginselloos!
maar
Een luid hoerah
het
Uw. dw.
K.
(Builen verantwoordelijkheid der Redactiej.
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Blijv’ deze dag in aangenaam herinn’ren
Verzoenend steeds, dreig’ er soms scheiding
[weer.
//onderling”
[waardeeren
zijn, als Huid’ der Koninginne
en ook de Prins-gemaal
ver boven trans en
[tinne,
zoo één-als andermaal
J. K.
van groot ontroeren
van grootsch festijn
Versterkt door vrind en
Het was de dag, waarop ’s lands Koninginne
Verscheen in Friesch costuum langs Bols wards
[burg’renrei,
vreemd van heinde
[en van verre,
Haar Hulde brengend, ongedwongen, vrij!
Zaterdag 7 Oct. Harddraverij te Opeinde
,/Nijtap”.
Woensdag 11 Oct. Harddraverij onder
Lekkum op het oud Tolhuis.
Geachte Redactie.
Wanneer ik voor deze weinige regelen een
plaatsje ga vragen in uw Blad, dan is dat
niet zonder eenigen tegenzin, omdat ik niet
gaarne door critiek een smet werp op den
goeden dag van 25 September. Maar toch
er moet mij iets van ’t hart.
Met zeer veel zorg had onze Feestcommissie
haar program opgesteld, en van gevoel voor
De Nieuwe Arnhemsche Courant schrijft
Het zou van weinig politiek inzicht ge
tuigen, de groote beteekenis te willen ont
kennen van de vergadering der Tweede Kamer
op Dinsdag den 26 Sept. j.l.
Zij ontleent die beteekenis niet aan
debat door mr. Heemskerk namens de rech
terzijde gevoerd met den woordvoerder van
het nieuwe. Kabinet, Minister de Meester.
Alleen dan ware aan de gehouden gedachten
wisseling eenige bijzondere waarde te hechten
geweest, indien daaruit eenige slotsom viel
te trekken omtrent de toekomstige houding
der rechterzijde tegenover het door den Mi
nister als een van vrijzinnige richting aan-
gekondigd Kabinet, z/voor zooveel dat mogelijk
is gebleken samengesteld uit verschillende
nuances van die richting.”
Doch uit het wederzijds met de meeste
hoffelijkheid gevoerd debat viel geen enkele
bepaalde conclusie te trekken; tenzij men
juist uit het ontbreken daarvan tot de slot
som zou willen komen, dat waar de strijdbijl
wel niet werd begraven, doch evenmin een
oorlogsverklaring plaats vond, een toestand
van meer of min gewapende neutraliteit de
meest waarschijnlijke is te achten.
De heer Heemskerk verwees naar het aan
staande begrootingsdebat.
Ongetwijfeld zullen de daarna door de
heeren Troelstra en Van Karnebeek uitge
lokte verklaringen des Ministers, van niet
geringen, wellicht van overwegenden invloed
zijn op het bepalen der houding door de
rechterzijde aan te nemen.
Hoe toch zal zij blijken te staan tegenover
het vraagstuk der Grondwetsherziening, in
verband met een nieuwe regeling van het
kiesrecht, dat thans, na de verklaringen van
den Minister, binnen het gebied der practi-
sche politiek is geplaatst en onvermijdelijk
den staatkundigen toestand gedurende de
eerstkomende jaren zal beheerschen?
Het antwoord op deze vraag zal eerst
gegeven worden bij het begrootingsdebat.
Alsdan zal tevena benoemd zijn de door de
Moog’ het zoo
(Lang leve Zij
Weerklink dan hoog
1
het waardige van dezen dag getuigde reeds
de keuze der eerste twee nummers. Plechtig
klonk het gebeier der klokken en menig hart
werd in verrukking gebracht door de tonen
der muziek, die over onze stad werden ge
dragen. Maar daarom was het dan ook juist
zoo pijnlijk dat elke stemming in eens werd
onderdrukt door een woest geschreeuw vanaf
denzelfden omgang van den toren, vanwaar
zooeven de koraalmuziek werd gehoord.
Heeft ons Stedelijk Muziekkorps dan zelf
niets begrepen van de beteekenis van zijn
optreden, daar op‘den omgang van den toren
Op deze wijze verlagen menschen zich tot
automaten, die ook een stukje spelen, wanneer
men een geldstuk daarin werpt, doch die met
spelen eindigen, zoodra de rol is afgeloopen
en geen oogenblik beseffen wat zij hebben
gedaan. Voor ons Stedelijk Muziekkorps
of liever nog voor de leden van dat korps,
die door hun schreeuwen aan zulk een auto
matenpraktijk meededen, slechts deze wensch
dat zij nog eens een hart krijgen, dat mee
spreekt in hun muziek en dat ook nog blijft
spreken, wanneer de muziek zwijgt.
U dankende voor de plaatsing, blijf ik met
achting.
Straal’ uit van dezen dag als
//Koningin-Vereer”
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7, regels. Ver
volgens 10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
De dag, die vond vereend, wat anders vaak
[gescheiden,
Die arm aan rijk als ’t ware samenbond
De dag der Glorie en der Hoogvereering
Waarop//Leev’ onze Koningin7'
Weerklonk van mond tot mond.
Hij is voorbij de dag
Hij is voorbij de dag
Hij is voorbij dag zonder zonnestralen,
En toch de dag van gouden zonneschijn
Éénheid van tijd.
Aan de Koningin en aan den Minister
van Binnenlandsche Zaken is een adres ge
zonden door het Bestuur van den Nederland-
schen Bond van Vereenigingen van den
Handeldrijvenden Middenstand waarin, naar
aanleiding van de conclusiën, genomen in de
algemeene vergadering van afgevaardigden
van de bij den Bond aangesloten Vereenigingen
van den Handeldrijvenden Middenstand,
verzocht wordt bij de Staten-Generaal in te
dienen een wetsontwerp, waarbij wordt voor
gesteld over te gaan om hier te lande als
den algemeen geldenden tijd den Midden-
Europeeschen tijd in te voeren en maatregelen
worden genomen waardoor het mogelijk wordt
dat uit ’s Rijks sterrenwacht te Leiden naar
de verschillende plaatsen des lands tijdseinen
worden gezonden om de tijdsaanduiding in
de verschillende plaatsen te kunnen contro-
leeren.
Mej. de wed. Breitsma-Coenradi te
'Leeuwarden, die de Koningin heeft gekapt,
vreest, blijkens haar schrijven aan de Leeuw.
Cl., dat de uitlatingen die de Telegr.-corres
pondent haar in den mond lei, haar in een
belachelijk daglicht plaatsen, waarom zij er
op wijst, dat waarheid en phantasie in het
z/intervieuw” door elkaar zijn gehaspeld. Wij
gelooven niet, daf haar vrees gegrond is,
maar willen desniettemin gaarne nota nemen
van hare verklaring. (Arnh. Crt.)
Het beruchte rekensommetje.
De Rechtbank te Arnhem veroordeelde
den heer C. Leijsen, hoofd der chr. school
te Beverwijk, ter zake van smaadschrift in ’t
anti-revol. blad Be Arnhemmer (de onderwijzer
E. de Boer, vroeger te Beverwijk, thans te
Haarlem, had hem deswege aangeklaagd), tot
f 300 boete, subs, een maand hechtenis.
De eisch luidde f 50 boete subs. 10 dagen
hechtenis.
Zondagavond circa 8 uur werd nabij
de Liesbosch door den conducteur van de
van Vreeswijk komende tram een man opge
merkt, die, met een bloedende hoofdwonde,
bewusteloos langs den weg lag. Per tram
werd hij naar de naastbij zijnde woning ver
voerd en daar bij kennis gebracht. Bij onder
zoek bleek, dat de man was aangereden door
een wielrijder die zonder licht reed. U. D.
Een wielrijder te Amsterdam had Zondag
de onvoorzichtigheid aan de Weesperzijde
tusschen de rails te rijden en te willen over
steken van den waterkant naar de huiszijde,
toen hij vlak achter zich het waarschuwend
sein van een naderenden tramwagen hoorde.
Zijn voorwiel slipte, hij sloeg tegen den grond
en, hoe de wagenbestuurder remde, hij kon
niet voorkomen dat het rijwiel werd verbrijzeld
en de man overreden werd.
Gelukkig voor den onvoorzichtige liep het
nog vrij goed voor hem af. De tram had
hem, zij het dan ook op minder aangename
wijze, over de straat weggeschoven. De man
had ernstige verwondingen aan den linkerkant
van zijn hoofd bekomen en bloedde erg, doch
kon althans(naar een koffiehuis in de nabijheid
loopen, waar hem door een lid der vereeniging
//Eerste hulp bij ongelukken” hulp verleend
werd. (Hbldj
’t Stemmenaantal van de Candidaten der
Vrijzinnigen varieerde van 287 tot 293,
zoodat dezen met plus minus 40 stemmen
boven de volstrekte meerderheid werden her
en gekozen. Verkregen de modernen ’t vorig
jaar slechts een 20 stemmen meer, thans
bedroeg het verschil een zeventig.
Longlijders.
In Friesland heeft zich een comité gevormd
om eene Friesche vereeniging op te richten
tot stichting en exploitatie van een goedkoop
sanatorium voor beginnende borstlijders op
het buitengoed Herenia State teJoure(Has-
kerland), daartoe afgestaan door den heer en
mevrouw dr. J. G. Driessen-Vegelin van
Claerbergen, en waaromtrent door de profes
soren Pel en Ruitenga van Amsterdam, die
aan Herenia-State een bezoek brachten, een
zeer gunstig rapport werd uitgebracht.
Het comité bestaat uit 18 leden met dr.
P. de Jager, arts te Ternaard, als voorzitter
dr. D. Ruitenga, arts te Kollum, vice-voor-
zitter; I. Rosingh, kassier te Kollum, pen
ningmeester, en R. Hazelhof, arts te Dokkum,
secretaris.
Regeering in uitzicht gestelde Staatscommissie
en over hare plannen met betrekking tot de
Grondwetsherziening meerder licht zijn ver
spreid.
Van dat antwoord zal dan afhangen de
houding tegenover dit Kabinet aan te nemen.
Immers, acht de meerderheid van de leden
der rechterzijde Grondwetsherziening over
eenkomstig de plannen der Regeering ge-
wenscht of noodig, dan wordt daaruit voor
haar een reden geboren, dit Ministerie de
verwezenlijking dier taak mogelijk te maken,
door het verleenen van steun.
Is daartegen het tegenovergestelde het
geval, dan zal hierin een aanleiding temeer
gevonden worden om dit Kabinet te bestrijden.
Welke de slotsom zal zijn van de in den
boezem der rechterzijde te voeren bespre
kingen, valt zelfs niet te gissen.
Vermoedelijk zal ééne overweging daarbij
evenwel haar invloed doen gelden, n.l. deze,
dat men er wel in kan slagen de niet ge-
wenschte herziening voor langer of korter
tijd uit te stellen, door het Ministerie omver
te werpen, doch dat het niet meer kan ge
lukken haar op den duur tegen te houden.
En zij, die de Fransche Revolutie zoo goed
kennen, zullen uit hare geschiedenis wel deze
les hebben getrokken, dat elk verzet tegen
het toekennen van rechten aan het volk,
gepaard gaat of op den duur gevolgd wordt
door verlies van macht en invloed.
Leerzaam is in dit opzicht de geschiedenis
van Frankrijk gedurende de jaren 1871’74.
Beschikkend over eene zeer groote meerder
heid in de Nationale Vergadering, scheen
de rechterzijde te kunnen beslissen over het
lot van Frankrijk. Zij dwong Thiers het
presidentschap neer te leggen, omdat hij zich
uitsprak voor den republikeinschen regeerings-
vorm en tegen de door haar gewilde monar
chie; zij stelde Mac Mahon in zijn plaats,
als willig werktuig in haar hand en bereidde
de herstelling voor van het koningschap. En
toch, ondanks die kolossale meerderheid, had
deze zich nog vóór het eind van 1874 ver
plaatst en werd de Republiek definitief ge
vestigd.
Waarom? Omdat de groote massa der
kiezers zich ten langen leste steeds schaart
aan de zijde van hen, in wie zij de verde
digers ziet van het volk, tegenover alles wat
naar reactie riekt of bevoorrechting beoogt
van enkelen boven allen.
Het algemeen kiesrecht is, wij erkennen
het, nog geenszins populair; van een alge
meen gevoelde behoefte, van een drang in
die richting is vooralsnog geen sprake, wijl
de natie nog achterlijk is in politieke ont
wikkeling.
Maar ieder jaar wint de beweging duizende
nieuwe aanhangers, omdat die ontwikkeling,
zij het ook langzaam, steeds voortschrijdt.
Het zwaartepunt, zoowel in het economische
als in het staatkundige, verplaatst zich gaan
deweg van de vroegere bevoorrechte klasssn
naar de lagere en daarmee treedt ook het
onrecht der uitsluiting steeds sterker op den
voorgrond en wordt dieper gevoeld.
Daarom is het o. i. zeer juist gezien van
deze Regeering, dat zij de Grondwetsherzie
ning, noodig om tot een definitieve regeling
van het kiesrecht te kunnen geraken, niet
uitstelt tot de drang daarnaar niet meer te
stuiten is; maar de gelegenheid opent //de
kiesbevoegdheid zich te doen aansluiten aan
den toenemenden graad van ontwikkeling en
beschaving 4er natie.”
Die toenemende ontwikkeling en bescha
ving worden echter evenzeer gevonden onder
de aanhangers der rechtsche groepen. Daarom
zou het van hunne voormannen in de Kamer
een onverstandige staatkunde zijn, door hun
verzet, deze aanhangers te drijven in de
armen hunner politieke tegenstanders en eigen
kracht te verzwakken.
Lollum, 2 Oct. De sathe en landen alhier,
groot ruim 58 pdm., bewoond door den heer
R. v. Roukema, bracht heden bij verkoop
op de kolossale som van ruim f 59,000.
Een groot verschil bij enkele jaren geleden,
toen eene beste boerderij te Pingjum voor
ruim f 300 per pondemaat werd verkocht.
De zaak niet vertrouwd.
De Leeuwarder Crt. heeft een briefje
opgenomen van mej. Breitsma, de Friesche
kapster van onze Koningin, waarin deze
verontwaardigd opkomt tegen hetgeen de
7feZeyra«/’-verslaggever haar in den mond heeft
gelegd. O.a. wordt van het verslag gezegd
//Waarheid en verdichting (om het niet
met een erger woord te noemen) zijn daarin
op een behendige manier dooréén geflanst
dacht misschien de bewuste reporter, mij
hiermee in de hoogte te zetten, dan heeft
hij zich verbazend in mij vergist."
Hiermee neemt nu echter weer de Tele-
yra«/-verslaggever geen genoegen. Hij schrijft:
//Wordt dit volgehouden, dan zal ik, te
mijner verdediging, het gansche gesprek van
az openbaar maken."
Franekeradeel, 2 Oct. Met den aardappel
oogst staat het er over ’t algemeen gunstig
voor. Onze arbeiders kunnen den kelder vol
krijgen voor den winter en dat beteekent
voor den werkmansstand heel wat. In som
mige streken is de oogst buitengewoon voor-
deelig. De ziekte is sporadisch en lang zoo
er-g niet als men eerst wel voorgaf, men wil
wel, om de markt te doen stijgeu.
Een bouwboer uit Wonseradeel deelde ons
mede, dat hij geene zieke aardappelen vond,
en dat de opbrengst per pondemaat van de
Borger-munstersche wel 250 korven bedroeg.
De Blauwe gaven zoo ’t leek, wel 300 en
de Munstersche 150, alle puik van deugd.
z/As it spek nou in pear dübeltsjes koste
en it skiepffêsk in sint ef tretjen, sa as yn
myn jongestiid, den wierne wy moai it jonkje”,
zei een arbeider.
Hepk. Niewwsbl. v. Fr.
Koudum. Maandag j.l. kwam bij den land
bouwer M. Deinum in ’t Heidenschap een
blauwe postduif aanvliegen. Het dier is aan
den rechterpoot gemerkt 205 8 39 aan den
linker T 10.
Workum, 3 October. Onder de konijnen
heerscht tegenwoordig een vreemdsoortige
ziekte. Bij een tweetal inwoners lagen van
morgen de konijnen dood in het hok. Vóór
dien tijd kon men bij de dieren geen ziekte
bespeuren. Een eigenaar heeft op dezelfde
wijze reeds vier verloren.
Wat zou de oorzaak wezen? Kan iemand
zulks verklaren?
Sneek. Bij de gisteren gehouden stemming
voor 11 gemachtigden in het Kiescollege der
Ned. Herv. Kerk alhier, werden uitgebracht
521 stemmen door 651 stemgerechtigden,
waaronder 6 van onwaarde.
Bolswardsche Courant
I
i
