Bolsward en Wonseradeel.
lieuws- en Advertentieblad
„Algemeen geacht”.
I
1905.
No. 88.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
44ste Jaargang.
DONDERDAG 2 NOVEMBER.
52
r
De toestand in Rusland.
VOOR
Afzonderlijke
1
de bevolking de
u
Br. Ct.
ADVERTENTIEPRIJS:
volgens 10 Cts. per regel.
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Eranco per post 95 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
de wettigheid der daden
sonen, door ons benoemd.
Wij roepen alle getrouwe zonen van Rus
land op, om zich hun plichten te herinneren
jegens het vaderland en om mede te helpen
ten einde de ongehoorde troebelen te doen
ophouden en met ons te zamen zich met al
hun krachten toe te leggen op herstel van
kalmte en vrede op den geboortegrond.
Gegeven te Peterhof den 1730 October
1905, het elfde jaar onzer regeering.
(Geteekend): NICOLA AS.
Ziedaar de proclamatie die zooveel heeft
teweeggebracht. Wel staat er geen belofte
in van een //grondwet” en noemt Nicolaas II
zich nog //autocratisch” Keizer aller Rus
landen, doch op drie punten vertoont zij
veel overeenkomst met de West-Europeesche
grondwetten n.l. waarborging der burgerlijke
31 October.
De teerling is geworpen, ziedaar in een
paar woorden hoe het in Rusland gesteld is.
Herhaaldelijk werd in de laatsté dagen de
vraag opgeworpen, wat de regeering zal doen
bij het kritieke van den tegenwoordigen staat
van zaken. De regeering zal geweld gebrui
ken, zoo wisten de bladen te vertellen en
werkelijk is dit op sommige plaatsen gebeurd,
in Odessa en Reval is o.a. nog een bloed
bad aangericht.
Doch er is verandering in den toestand
gekomen, als met één slag is alles omge
keerd. Er is een vredesonderhandelaar aan
't werk geweest. Deze heeft er den Czaar
op gewezen, dat het eenige, wat hij kon
doen om de orde te herstellen, was het
manifest der volksbevrijding te onderteekenen.
Het heeft graaf Witte moeite gekost den
Czaar hiervan te overtuigen, daar deze tot
op ’t laatst zijn oor leende voor de raad-
Wat is het diepste leed dat een kind kan
ondergaan? Onrecht. Geleden honger wordt
vergeten; geleden koude wordt vergeten
maar nooit wordt vergetengeleden onrecht.
De grijsaard van tachtig jaren weet nog te
verhalen van het onrecht, dat hij moest
ondergaan op zijn tiende.
50 Cts. van 17 regels. Ver-
Overigens naar plaatsruimte.
Sommige gebeurtenissen doen een nieuw'
tijdperk beginnen in ons inwendig leven.
Daartoe behoort het onrecht. Het eerste on
recht, dat een mensch moet dulden, maakt
hem tot een ander mensch. De op één na
kostelijkste bezitting is geloof. Welnu, geen
ervaring is meer in staat ook het diepst
geworteld geloof aan het wankelen te brengen,
dan de ervaring van onrecht. Want al wat
in een mensch gevoelt en denkt komt tegen
onrecht op.
Wat er met ons gebeure in het leven;
hoe 's menschen ziel worde gepantserd of
vereelt door de ondervinding op het punt
van zijn recht blijft hij gevoelig als een
kind. Gezind tot vergeven is de een meer
dan de ander. Maar ook de toegevendste, de
gemoedelijkste, de zachtste in het oordeelen
kan het niet vergeten, wanneer hem onrecht
wordt aangedaan.
Nu gebeurt er schreeuwend onrecht in de
wereld, maar dat is misschien niet eens het
ergste. Schreeuwend onrecht schreeuwt ten
minste. Het wordt openbaar en dat neemt
het scherpste reeds weg. Openbaarheid is
voor het beleedigd rechtsgevoel reeds aan
vang van herstel. Maar er is ook onrecht
dat niet schreeuwt. Er is bevoordeeling,'die
er wettelijk door kan, maar ook alleen wet
telijk. Er is partijdigheid, niet aan te wijzen
met zooveel woorden, maar nochtans duidelijk
voelbaar. Er is aanzien des persoons. Er is
een prijzen, niet omdat de geprezene een
prijzenswaardig, maar omdat de geprezene
een geestverwant, een partijgenoot, een club
genoot is. Omgekeerd is er ook een laken,
dat, onderzocht, neerkomt op lust tot af
breken van de tegenpartij. Dat alles gebeurt,
en zoo algemeen, dat wie er ganschelijk rein
van is, wie aan deze menschelijke zwakheid
zich ten eenenmale vreemd mag heeteH, wie
nooit ofte nimmer ten dezen opzichte ook
maar voor het minste afweek van de rechte
lijn, tot de uitzonderingen behoort. Wees
bekwaam, wees beschaafd, wees bruikbaar,
wees voor de rechtbank der algemeen gang
bare zedelijkheid onberispelijk en gij
zult aan uwe medeburgers groote diensten
kunnen bewijzen. Maar de algemeene achting,
in den zin, waarin wij die beschrijven,
de achting dus van Christen en Jood, van
oud en jong, van ieder der partijen en van
alle gelooven, die achting wordt alleen het
deel van een strikt rechtvaardig man.
Ziedaar ’t geheim. Geen karaktereigenschap
wordt op zoo hooge waarde gesteld als een
fijn en zich tegenover niets en niemand ver
loochenend rechtsgevoel. Gij begeert dat uw
kinderen u zullen blijven zoeken, hun leven
lang laat hen kunnen getuigen: vader
is een rechtvaardig man; dat uw werklieden
zullen eeren wees wat ge wilt, maar
wees een rechtvaardig patroon; dat uw ambt-
genooten u zullen respecteeren wees in
uw handel en wandel voor wat recht isals
uw tegenstander bij u zal komen om raad
ken in geen geval iets anders dan wat
eerlijk is en rechtschapen. Wat te winnen
is met eene zelfs onlaakbare afwijking, het
is tijdelijk; wat moet worden geleden door
het onwrikbaar volgen van het rechte pad
het is tijdelijk. Maar de winst der recht
vaardigheid is blijvend. Zelfs de nagedach
tenis des rechtvaardigen zegt de Schrift
zal nog tot zegening zijn.
Sneek. Bij Kon. Besluit is met ingang
van 1 Dec. 1905 o.a. benoemd tot lid van
den Voogdijraad te Leeuwarden (in verband
met de in te voeren kinderwetten), de heer
mr. D. Alma, burgemeester dezer gemeente.
Door Gedeputeerde Staten van Friesland
is last gegeven tot opening van alle zeesluizen
in deze provincie.
Bij den Zondag alhier gehouden voet
balwedstrijd tusschen ,.I. P. I.” van Leeu
warden en „Lycurgus I” van Sneek, welke
strijd onbeslist bleef, hadden een paar onge
vallen plaats.
Gedurende het spel geraakten, tengevolge
van de gladheid van het natte land,,twee
der medespelenden, één van „I. P. I.” en
één van Lycurgus” met de beenen in elkander
waardoor de eerste moest weggedragen worden.
Verder geraakte nog een ander lid van „I.
P.” bewusteloos, die door goede behandeling
weer bijgebracht werd.
verklaren
danen
de troebelen en de agitatie in de hoofd
steden en vele andere plaatsen van ons keizer
rijk vervullen ons hart met groote en pijn
lijke smart;
het geluk van den Russischen souverein
is onverbrekelijk verbonden met het geluk
des volks; de smart des volks is smart voor
den souverein;
Uit de tegenwoordige agitatie kan een
diepgaande nationale ontwrichting voortkomen
en een bedreiging van de onschendbaarheid
en eenheid van ons kiezerrijk;
De hooge plicht, ons door onze souvereine
missie opgelegd, beveelt ons, met inspanning
van alle verstand en van al onze macht, de
beëindiging te bespoedigen van deze voor
den staat gevaarlijke troebelen;
aan de verschillende autoriteiten bevolen
hebbende, maatregelen te nemen om directe
betoogingen, wanordelijkheden, uitspattingen
en geweld te beletten, bescherming te ver-
leenen aan de vreedzame lieden, die snakken
naar kalmte en naar terugkeer tot de ver
vulling van hun plicht, hebben wij het on
misbaar geacht voor de succesvolle verwezen
lijking der algemeene, het pacificatie" van
het openbaar leven bestemde maatregelen,
om de bevoegdheden der hoogste regeering
in één hand te vereenigen.
Wij leggen aan de regeering den plicht
op om als volgt onzen onbuigbaren wil
ten uitvoer te leggen:
1. Te octroyeeren aan
on wrikbare grondslagen der burgerlijke vrijheid,
gebaseerd op werkelijke onschendbaarheid van
persoon, vrijheid van geweten, woord, ver
gadering en vereeniging.
2. Zonder vertraging der vroeger bevolen
verkiezingen voor de rijksduma, op te roepen
tot deelneming aan de duma, in die mate
als de korte tijd voor de samenroeping van
de duma toestaat, die klassen der bevolking,
die thans volkomen verstoken zijn van het
kiesrecht, overlatende vervolgens de verdere
ontwikkeling van het beginsel van algemeen
kierecht aan de nieuw ingestelde wetgevende
macht.
3. Vast te stellen als onverbrekelijken
regel, dat geen wetten in werking zullen
treden zonder goedkeuring der wetten door
de rijksduma en dat aan de verkozenen des
volks de mogelijkheid wordt gewaarborgd om
werkelijk deel te nemen aan het toezicht op
i van overheidsper-
eene aanbeveling
een beroemd, een
//Algemeen geachte gemakkelijk neer
geschreven, maar vaker neergeschreven dan
aanschouwd. Geachte menschen bezit de
maatschappij vele, maar de algemeen geachte
zijn te tellen. Want wat wil algemeen geacht
strikt genomen zeggen Het wil zeggen
geacht bij vriend èn bij vijandbij geest
verwant- èn bij tegenstander; bij ambtgenoo-
ten èn buiten hun kring; bij menschen wier
belangen de onze niet kruisen èn bij concur
renten en mededingers; bij tijdgenooten èn
bij vroeger en later geslacht.
Wèl is het de moeite waard te onderzoe
ken welke eigenschap die algemeene achting,
de achting dus van alle rang en stand, van
alle kringen, partijen en leeftijden, doet ver
werven. Zich bemind te weten is eene ver
rukkelijke aandoening; gedragen te worden
op de handen streelend ook voor het be-
scheidenste karakter; populariteit een tot
bedwelmens toe aangrijpend levenslot; het
voorwerp te zijn van de toejuiching van
duizenden en tienduizenden een schier boven-
aardsche verkwikking. Maar de algemeene
achting gaat deze begeerlijke goederen nog
in waar te boven. De voortdurend meer
eischende liefde slaat om minst genomen in
overschilligheid, wanneer aan hare stijgende
verlangens niet wordt voldaanvergoding
heeft slechts zelden duur en verkeert in den
regel in vergeten of vertreden; de roem is
aan wisseling onderhevig een naar sen
satie hakend publiek wil altijd nieuwe prik
kels, gezwegen van de jaloezie, van de toe
juiching, de trouwe gezellin. Maar de alge
meene achting blijft, zoo de eigenschappen
slechts blijven, op grond waarvan zij een
maal werd verworven. Zij is niet schitterend
als de roem, niet luidruchtig als het applau-
dissement, niet overdreven als de vergoding.
Maar geen dezer drie is blijvend en soliede
als zij. Roem kan door grooter roem, eer
door ho’oger eer worden overschaduwd, maar
de algemeene achting is een goed op zichzelf,
voor vermeerdering noch vermindering vat
baar, onttrokken aan overtreffing of ver
gelijking.
Wat is van eene aanbeveling de kracht?
De inhoud voorzeker maar meer nog dan
de inhoud de naam van den man, die haar
onderteekent. Laat dan
onderteekend zijn door
populair, een algemeen bemind man haar
waarde is niet meer te verhoogen dan door
de onderteekening van een, die algemeen
geacht is. Van allen invloed in de wereld
reikt de zijne het verst.
Wat is dan nu het geheim van deze kost
bare bezitting? Wat moet men doen tot
verwerving van dit edel kleinood? Onder
welke voorwaarden wordt het u door de
menschen geschonken? Van vrienden ver
zekeren wij ons door vriendelijkheid, zegt
Beets, maar er zijn algemeen geachte men
schen, wier vriendelijkheid alles behalve
spreekwoordelijk is. Heeft men dan zich te
onthouden van het uiten eener meening en
zich te houden buiten der meeningen strijd
Maar ons zweven namen op de lippen van
algemeen geachte mannen, die niet alleen
hun leven lang onbewimpeld hunne meening
uitspraken, maar die zelfs aan de spits ston
den hunner richting. Thorbecke, Groen van
Prinsterer, Kuenen, Buys Ballot waren alge
meen geacht, en hoe duidelijk hebben deze
mannen hun leven lang uitgesproken, waarop
naar hun inzien de zaken stonden. Zullen
wij dan om algemeen geacht te worden de
menschen hebben te ontzien in hun gevoelig
heden? Wie onnoodig zijn medemenschen
kwetst is lomp; wie onnoodig hunne zwakke
zijden bloot legt verstaat zijn wereld niet.
Maar de profeet Nathan is noch de eerste
noch de laatste geweest, die de algemeene
achting verwierf, juist déarom, wijl hij een
koning de waarheid dorst zeggen in het aan
gezicht. Wij zullen dus elders moeten zoeken.
vrijheden, overdracht van alle wetgevende
macht in handen der volksvertegenwoordiging
en controle van het Parlement op de daden
van het ambtenarendom.
Welke indruk heeft deze, proclamatie nu
op het volk gemaakt? De Czaar heeft wel
eerder iets beloofd en niet doen uitvoeren,
zou hij thafis hebben ingezien, dat hij niet
in staat is den strijd tegen hen die vrijheid
en recht verlangen te winnen, hij die met"
zijn familie en hooge ambtenaren gedurende
zoovele jaren het volk als zijne werktuigen
heeft beschouwd om hem aanzien en macht
te verschaffen. Hecht men thans geloof aan
alles wat ditmaal gezegd wordt
We willen te dien einde de telegrammen
eens nagaan waarin van de ontvangst der
proclamatie bij het volk wordt gewaagd.
Te St. Petersburg waren de bladen waar
van een buitengewone opgave verscheen in
een oogenblik uitverkocht. Kreten als:
z/Leve de Vrijheid” weerklonken en de
menigte sommeerde de patrouille om naar
huis te gaan. Ook te Warschau maakte het
manifest diepen indruk. Daar was het het
zelfde schouwspel als te St. Petersburg, de
bladen in een ommezien uitverkocht, patrouil
les rukten onmiddellijk in, zelfs de officieren
namen deel aan den algemeenen jubel. De
menschen omarmden elkaar in de restauraties.
Op de spoorlijnen MoskouPetersburg,
MoskouKazan en MoskouArchangel is
de spoorwegstaking geëindigd. Dat is dus
het succes, dat de monsterbeweging kroont.
Het manifest is reeds aanleiding geworden
voor het houden van grootsche betoogingen.
Groote volksmenigten trekken door de straten
van St. Petersburg. De Marseillaise wordt
gezongen en roode vlaggen omhoog gestoken.
Overal worden deze optochten door T publiek
begroet alsook door de politieagenten, die zich
van elke inmenging onthouden. Bij de Kasan-
kathedraal sprak een officier, die daarna op
de schouders der omstanders werd getild ten
teeken van instemming. Voor de gevangenis
voor voorarrest werden revolutionaire liederen
gezongen. De menigte het huis van den
procurator der H. Synode, Podjedonoszew
passeerende, floot aldaar. Op de Newsky
Prospect werd halt gehouden en door een
spreker het manifest aan kritiek onderworpen.
Deze sprak voldoening uit over de concessies,
doch wantrouwen ten opzichte van de uit
voering.
In een manifest der sociaaLdemocratische
partij, waarvan een groote oplaag verschenen
is, wordt er op gewezen, dat door dit mani
fest de strijd der proletariërs niet tot staan
wordt gebracht, doch deze moeten trachten
de rechten, die door hun arbeid verkregen
zijn, te gebruiken. Men moest vergaderingen
oproepen om over den duur der staking te
beslissen en een arbeiders-militie oprichten
om de uitvoering der proclamatie te ver
zekeren en amnestie te eischen voor politieke
veroordeelden.
Dat zijn dus de indrukken. Aan den
eenen kant zij, die nog ten volle de regee
ring vertrouwen, aan den anderen kant, die
alvorens den geheelen strijd op te geven, de
beloften wenschen vervuld te zien.
De toekomst zal leeren wat er van dit
alles te recht zal komen, in allen gevalle
mag men veronderstellen, dat er beter aan
gepakt zal worden dan in den aanvang van
dit jaar.
gevingen van eenige ministers en van de
meeste leden van het Hof. Doch Witte heeft
gezegevierd en al was het dus niet reeds
door de vredesonderhandelingen te Portsmouth,
dan zou door dit feit zijn naam met gulden
letters in de geschiedboeken van Rusland
worden gedrukt.
Aan Witte werd opgedragen de leiding
der nieuwe regeering op zich te nemen, om
een liberaal-hervormingsgezind kabinet samen
te stellen. Hij heeft getracht voor het pü-
bliceeren van het manifest een nieuw kabinet
te vormen, waarin mannen zitting hadden,
die zich in het vertrouwen des volks mogen
verheugen. Doch niemand wilde daarin zitting
nemen, men geloofde niet, dat de Czaar het
manifest zou onderteekenen.
Alleen heeft Witte toen de verantwoorde
lijkheid op zich genomen van de publicatie
van het manifest, om daarna te trachten
wederom medewerkers te zoeken.
Het manifest luidt als volgt:
Wij, Nicolaas II, bij de gratie Gods auto
cratisch keizer aller Ruslanden, Czaar van
Polen, groothertog van Finland enz. enz.
aan alle onze getrouwe onder-
I
Bolswardsclie Courant
