Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
No. 11.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
1906.
45ste Jaargang.
ZONDAG 4 FEBRUARI.
Stadsnieuws.
REDE
RENARD-TREINEN.
3
Debating-club.
nr-j Eerste kwaliteit^
sturen van zoo'n trein biedt geen grooter
moeielijkheden dan dat van eene gewone auto.
Th. W. van Hettema
Broerestraat BOLSWARD.
I
VOOR
Afzonderlijke
zoo’n
een
zzattelege de
een
van
van
Het Bureau van de „Bolswardsche Cou
rant” is telefonisch aangesloten onder No. 4.
de
voor-
8 a 36
4 a 18
de grootste
wegen.
in
zoo
uur.
kleine
2de
3de
I
gehouden door den heer D. TERHENNE,
in de Vereeniging Handel en
Nijverheid over
- regeis. v
plaatsruimte.
zwaarte. I
Een even
veranderen
ABONNEMENTSPRIJS; 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
auvenimiiurawe: ou vis. van 1-
volgens 10 Cts. per regel. Overigens naar
ons Burgerlijk wetboek wil ik
zeggen.
10 cent koopt, ont-
Electrische Sigaren- vereenigd door lijnen
enkel rijtuig,
waarmee al de rij-
van den voorganger
gaan of stilstaan. De geleider heeft dus de
beweging en remming in zijn hand van ’t
geheel, dat hem evengoed gehoorzaamt als
een enkele auto.
Resumeerende kom ik tot de conclusie,
dat treinen systeem Renard een uitstekend
vervoermiddel zijn voor het platte land.
Mochten door mjjne beschouwingen wak-
bij een
kere mannen opgewekt worden, om te onder
zoeken of deze treinen voor deze provincie
(b. v. FranekerBolsward) geschikt zijn en
levensvatbaarheid hebben, dan is mijne moeite
niet te vergeefs geweest.
Na het eindigen der rede werd deze nog
ruimschoots toegelicht door foto’s, illustra
ties -enz.
het volgende. Zoo is het niet meer
trein mét doorgaande beweging.
De richtingsleider, die in gewone treinen
de eenige //leider" is, heeft hier niet tot
doel op de rijtuigen tevens een voorwaarts
gerichte kracht uit te oefenen, daar elk
hunner door eigen kracht loopt; hier dient
hij alleen om aan de voorwielen den ver-
eischten schuinen stand te geven.
Niets belet dus de rijtuigen van
trein te rijden zonder uitschuiving en als
de afmetingen der verschillende deelen juist
zijn, zal de zuivere zwenking niet uitblijven
in de practijk.
code civil.
Over
en ander
Hierin wordt ten eerste onderscheid ge
maakt tusschen personen en zaken. De
efersten zijn het onderwerp en de tweede de
voorwerpen van het recht.
Niet alleen menschen vallen onder deze
eerste categorie, men heeft ook nog rechts
personen o.a. vennootschappen, coöperaties,
stichtingen etc.
De rechten beginnen met de geboorte,
soms zelfs voor de geboorte en eindigen met
den dood. Door de wet wordt verder in alle
gevallen voorzien. Er wordt ook gezorgd voor
de rechten van diegene, die door afwezigheid
ze zelf niet kunnen behartigen. Is iemand
vertrokken zonder een ander volmacht te
geven, dan wordt nadat hij 5 jaar afwezig
is geweest driemaal een oproeping in de
bladen geplaatst, die daarvoor worden aan
gewezen. Verneemt men dan nog niets, dan
Zoo zijn, dank zij de doorgaande beweging
en de zuivere zwenking, de Renard-treinen
vrij van de met recht aan treinen met
trekkers verweten gebreken.
Voordeel: geen rijtuigen van
Geen vernielen meer der
gemakkelijk aanzetten, snelheid
i en stoppen van den geheelen
trein als anders van een
De gemakkelijkheid,
tuigen terstond den weg
volgen.
Zuinigheid, wat personeel betreft. Nog
een practiseh middel is aan de auto aange
bracht n.l. de //snelheidwisselaar”.
Onafhankelijk van de gewone verandering
van snelheid, die in handen van den be
stuurder ,is, is deze motor voorzien van een
bijzonder onderdeel „wisselaar”genoemd, waar
door men de maximum snelheid voordereis
kan bepalen.
Zoo zijn er
Woensdagavond j.l. trad voor de Bols
wardsche ontwikkelings-club op, de heer H.
EISMA met het onderwerp: zzWat iedereen
van het recht in Nederland moet weten.”
In zijn openingswoord zeide de Voorzitter,
dat in de eerste plaats op hem de plicht
rust, op te komen tegen een misverstand,
dat er ten opzichte van de debating-club
geheerscht heeft. Tot nog toe werd van
deze club gesproken als van een anarchis
tische of op zijn minst socialistische ver
eeniging. 't Een zoo min als het ander is
waar. Het doel van de vereeniging is om
de leden op allerlei terrein door wisseling
van gedachten te ontwikkelen.
De.heer Eisma begon met te verklaren,
dat het hem aangenaam was ook thans weer
naar mate zijner krachten tot de ontwikke
ling van anderen te kunnen bijdragen. ZEd.
wilde dus iets geven, dat eenvoudig en voor
personen van verschillenden aanleg begrijpelijk
was.
Wat moet iedereen van het recht
Nederland weten? Wanneer we dat
vragen, gelijkt het een voorwaarde waaraan
ieder moet voldoen. Om dit onderwerp uit
gebreid te behandelen is mij ónmogelijk, ik
zal mij moeten beperken, tot een klein ge
deelte.
In de eerste plaats
wat recht is. Recht nu
van
delen.
in twee deelen n.l. van
en in de tweede plaats
den staat.
3
3
2^2
2^2
21 2 u
2^2 n
2
2
2
2
2
moeten we .vragen,
Recht nu is een samenstel
regelen volgens welke allen moeten han-
Wij dienen de rechten te verdeelen
de burgers onderling
van den burger tot
Het eerste, dat van de burgers
onderling, is hét privaatrecht, het tweede,
van den burger tot den staat, wordt het
publiek recht genoemd.
Ik wil heden avond spreken over het
privaatrecht. Dit wordt geregeld in het
Burgerlijk Wetboek met zijn 2030 artikelen.
Den Isten Mei 1809 werd hier het eerste
algemeene wetboek ingevoerd, onder de regee-
ring van Lodewijk Bonaparta. Reeds 1805
was in Frankrijk het eerste Code civil, bekend
onder den naam Code Napoleon, ingevoerd,
en onze Code was hiervan een vertaald uit
treksel.
In 1810 kregen wij bij de inlijving bij
Frankrijk het echte Code Napoleon. Deze
wetboeken, die samengesteld zijn door den
beroemden rechtsgeleerde Combacérès, hebben
in verscheidene -landen veel opgang gemaakt
en in Frankrijk zijn ze nog onveranderd
geldig.
In de jaren van 1811 tot 1838 zijn in
ons land veel pogingen aangewend om een
nieuw Burgerlijk wetboek in Nederlandschen
geest -te maken en op den Isten October
1838 is er dan ook een nieuw wetboek
ingevoerd, dat hoofdzakelijk berust op het
’t Gewicht van den trekker is niet grooter
dan dat van een volgrijtuig, de kracht op de
velgen der bewegende raderen is dezelfde als
wanneer elk rijtuig apart was en bij gevolg
bederven de wegen niet erger dan ze zouden
doen bij 't passeeren van een aantal gewone
auto’s, gelijk aan dat der rijtuigen van den
trein en even zwaar.
De „doorgaande beweging” neemt dus ’t
eerste bezwaar der volgtreinen weg. Zooals
we verder zullen zien, draagt ze er ook toe
bij, het tweede te verminderen, zij biedt
bovendien nog een groot voordeel aan n.l.
’t „doorgaande remmen”.
’t Ia duidelijk dat door de stang lang
zaam te doen bewegen of te stoppen, alle
tijtuigen zonder schokken langzamer zullen
3 verschillende graden.
1ste stand 16 a 72 K.M. in het
Met den wisselaar, gesteld
snelheid kan de trekker gevolgd zijn door
8 a 10 rijtuigen van een gewicht aan ’t
zijne gelijk en ze vervoeren met een snelheid
van 418 K.M. in bet uur al naarde.weg
een helling is. Met 2 a 4 rijtuigen maakt hij
8—36 K.M. De treinen systeem Renard
zullen vooral als publiek vervoermiddel hun
toepassing vinden tusschen plaatsen niet aan
’t spoor en door deze of gene omstandigheid
niet in aanmerking komen voor locaalspoor
of stoomtram.
Uit nauwkeurige berekeningen is gebleken,
dat het goederenvervoer slechts van 41/2 tot
8 cent per ton-kilometer behoeft te kosten.
Er zal geen dood kapitaal zijn in den
vorm van rails, ophooging of kunstwerken,
de trein heeft genoeg aan de bestaande wegen.
Kan een lijn niet uit, welnu men houdt
met de exploitatie op en kieze een andere
route. Er is niets verloren.
De auto, hier gebruikt, w’ordt. locomoteur
genoemd, is 50 paardekracht sterk en weegt
totaal 2000 kilo.
De explosie-motor is een benzine-motor,
die evenwel ook ingericht kan worden voor
het gebruik van petroleum of alcohol. De
ontsteking geschiedt electrisch. De wiel
banden zijn van caoutchouc of ijzer en
worden gegarandeerd voor een dienst van 15
a 20000 kilometer. Koelwater en benzine
kunnen voor een rit van 8 uren worden
meegenomen.
De rijtuigen, allereerst met 4 wielen ge
construeerd, rusten thans op 6 wielen.
De rijtuigen rusten op een onderstel
een gewicht van 1350 K.G. ter lengte
4,30 M.
De wielen zijn pl. m. 9 c.M. breed.
Het middelste paar wielen kan niet wen
den de wagen rust verder op stalen veeren,
die zoodanig gebalanceerd zijn, dat het chassis
of onderstel niet van stand verandert, wanneer
een of meer der wielen door een hindernis
op den weg, een steen of een stuk hout
wordt gedwongen omhoog te gaan.
De bovenbouw weegt c.a. 1400 kilo. Zij
zijn ingericht voor 18 personen binnenin,
terwijl op de balcons nog een 6-tal kunnen
plaats nemen.
Elk wiel wordt hoogstens met 750 kilo
belast, waardoor de wegen niet behoeven te
lijden.
De kosten van een automobiel en twee
wagens bedragen ongeveer f 32000.
„Fournant correct” (zuivere zwenking
Het tweede beginsel door de Renard-treinen
in toepassing gebracht is dat der „zuivere
zwenking”.
’t Bestaat uit een bijzonder stelsel, waar
door elk rijtuig van den trein precies denzelfden
weg volgt als ’t voorgaande.
We hebben straks gezien, dat zelfs als er
geen „zijwaartsch uitschuiven” was, eenige
achter elkaar gehaakte rijtuigen bij een
kromming niet den weg van ’t eerste vol
gen. Als dit een cirkel met ben bepaalden
straal doorloopt, zullen de stralen der cir
kels door de volgende rijtuigen beschreven,
af of toe nemen van ’t hoofd naar den
staaft, van den trein, naar den aard der
kromming. Dit gebrek hebben de Renard-
treinen niet.
Onafhankelijk van ’t deel van den stang,
dat de stangen van twee op een volgende
wagens onderling verbindt en dat de zzatte-
lage de puissance" (krachtleider) maakt, zijn
de rijtuigen verbonden door een ander toe
stel, dat den naam draagt van
direction" (richtingsleider).
Dit ding bestaatuit een dissel, waarvan
’t voorste eind is gehecht aan den staart
van ’t vorige rijtuig en ’t achterste aan de
vooras van ’t volgende rijtuig.
Als de trein in een bocht is, staat de
dissel in eene schuine richting met betrekking
tot de as van ’t achterste rijtuig en wijst
een schuine richting aan als die der voor
wielen van dit rijtuig.
Men weet, dat, in een afzonderlijk rijtuig
welks voorwielen schuin staan, de cirkel
door eenig punt van ’t rijtuig beschreven,
zijn middelpunt heeft ia ’t snijpunt van
as der achterwielen met de assen der
wielen.
Of er nu sprake is van een draaibare as of
van draaibare spillen der voorwielen afzonder
lijk, in de treinen systeem Renard wordt de
schuine stand der voorwielen bepaald door
de richting van den dissel.
Van deze richting hangt bijgevolg de
stand van het middelpunt van draaiing van
het rijtuig af, aan welks voorzijde de dissel
bevestigd is.
De zuivere zwenking bestaat daarin, dat,
als een der rijtuigen van den trein om een
middelpunt met een bepaalden straal een cir
kel beschrijft, het volgende rijtuig om het
zelfde middelpunt met denzelfden straal een
cirkel beschrijft en daar dit effect van voren
naar achter wordt overgebracht, volgen alle
rijtuigen de bocht, door het eerste beschre
ven, welke ook de straal moge zijn.
Men krijgt dit resultaat door een in over
eenstemming brengen der lengte van de
volgende drie elementen.
1. De aswijdte, dat is de afstand van de
middelpunten der twee assen vaïi een rijtuig.
2. De lengte van den dissel, eindelijk de
staart.
Zijn deze verhoudingen goed gekozen, dan
beschrijft een rijtuig precies dezelfde baan
als het voorgaande.
Aan die eigenschap heeft men den naam
van zuivere zwenking gegeven. In werkelijk
heid zijn de beschreven banen geen cirkels
maar stukken van rechte lijnen of van cirkels,
i van veranderlijke
kromming. In de praktijk, langs gewone
wegen, zal een trein met zuivere zwenking
van 8 10 rijtuigen zich buigen langs den
weg van de trekker met een afwijking in het
ongunstige geval van hoogstens 30 cM. en
die meestal niet zal kunnen worden gecon
stateerd dan door nauwkeurige metingen.
De eigenschap zzzuivere zwenking" genoemd
veronderstelt, dat alle rijtuigen van den trein
op hun respectieve raderen rollen zonder zij
waartsch schuiven.
Het ligt voor de hand, dat als er uit
wijking plaats heeft, de meetkundige be
trekking tusschen de lengten van de aswijdte
van den dissel en den staart niet in staat
zijn, elk rijtuig te noodzaken den weg van
het vorige te nemen.
Wij hebben dan ook boven gezien, dat
de voornaamste oorzaak van het uitschuiven
der tusschenrijtuigen ligt in het gewone
stelsel van aanhaking: elk rijtuig wordt ge
trokken door het voorgaande en trekt zelf
(S 1 o t.)
De beweegkracht door den motor opge
wekt, wordt op een of andere manier aan
alle rijtuigen medegedeeld en ieder hunner
is voorzien van een toestel, waardoor het
deel der voor hem bestemde kracht wordt
gebruikt om een paar wielen in beweging
te brengen, zoodat ieder rijtuig, zoo goed
als het eerste, ’n motor is, met dit verschil
alleen, dat bij de rollende rijtuigen de trek
kracht komt van een ander rijtuig.
Men ziet terstond het voordeel van zoo
danige inrichting. Daar ieder rijtuig
paar zzmotor" wielen heeft, beweegt ’t zich
zelf met evenveel gemak als de afzonder
lijke auto. De adhaesie komt niet meer alleen
van ’t gewicht van den trekker, maar van
dat van den geheelen trein zij is dus even
redig met den te overwinnen weerstand en
overal waar ze voldoende zou zijn voor
een enkel rijtuig, is ze ook voldoende voor
den ganschen trein. Theoretisch bestaat er
geen enkele grens voor ’t aantal der wagens,
waaruit de trein met //doorgaande beweging"
samengesteld kan zijn.
Dit stelsel heeft zijn naam gekregen naar
de //doorgaande" remmen der spoortreinen,
waardoor elke wagen afzonderlijk geremd
wordt door een beweging van den remmer.
Hier wordt elk rijtuig afzonderlijk voortbe
wogen door een motorische kracht. Men kan
verschillende wijzen bedenken van krachts-
overbrenging naar de verschillende rijtuigen
van den trein. In het stelsel Renard heeft
men afgezien van electrische overbrenging
als te samengesteld en weinig krachtig.
Men heeft een zuiver cinematische wijze van
overbrenging aangewend, die bestaat uit een
z/lange stang", die loopt van ’t eene eind
van den trein naar ’t andere, en zoowel
door de rijtuigen loopt als door de tusschen-
ruimten, die hen scheiden.
Die stang moet zoo geleed zijn, dat de
trein zich kan wenden en buigen naar de
meest lastige wegen. Zij is voorzien van
//joints de cardan” (geledingen) enz., waardoor
de beweging in een deel van den stang door
steeds voorhanden
SILHOUET
EL P'AVON (i/20 k.)
ONZE MARINE (i/20 k.)
CREMA DE BRAZIL
AGUILA VERA
KENA JAN (I/,» k.)
SCHEEPVAART
HANDEL EN NIJVERHEID
TELEGRAAF
EL SABOR
ST. BONIFACIUS
NOORDPOOL
Beleefd aanbevelend,
N.B. Ieder die voor
vangt een bon op een
Aansteker, merk TITAN.
Bolswardsclie Courant
l
voor
I
Cf.
i
