I
Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
I
I
WOUTERS, Bolsward.
1906.
45ste Jaargang.
DONDERDAG 12 APRIL.
LEVENSVERZEKERING en LIJFRENTE* S S -
oonste t
'I
I
van
1,000,000,—
f
- 134,683,418,36
VOOR
ft'
Afzonderlijke
mijn
hoofd
1
e
een
zou
van
De heer
de Stuers deelt in De Navorscher
2,900,521,55
9,822,042,80;
38,945.819,66
INGEZONDEN.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie).
Volteekend inaatsch.
kapitaal
Verzekerd kapitaal
(medio Jan. 1906)
Verzekerde rente
(medio Jan. 1906)
Ontvangsten in 1904
Reserven (31 Dec. 1904)
Goedgekeurd bij Kon. Besluit
1 Nov. 1880, No. 28.
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
men een slechte
huishuur, maar sticht geen woningen en
bezit in deze dorpen geene. Geen wonder,
dat vele hoofden van gezinnen den 12den
Mei met schrik tegemoet zien en nog liever
in een oude bouwvallige woning blijven dan
onder den blooten hemel te bivakeeren.
De bloembollendrukte.
De Hollandsche Ijzeren Spoorwegmaat
schappij vervoerde Zondag 30.068 personen
tusschen Amsterdam en Haarlem.
De Electrische Spoorweg-Maatschappij ver
voerde over haar drie lijnen (Amsterdam-
Haarlem, Amsterdam-Zandvoort en Haarlem-
Bloemendaal) 24000 personen.
Zaterdagmiddag werd op de spoorlijn
tusschen Winterswijk en Lichtenvoorde
iemand aangetroffen, die blijkbaar met een
spoortrein in aanraking was geweest. Zijn
hoofd was gewond en zijn kleeren waren ge
havend en met olie bevlekt. Uit een door
de marechaussee ingesteld onderzoek bleek,
dat de aangehoudene leeraar was aan ’t gym
nasium te Vreden (Duitschland). Hij zou
dezer dagen zich aan een examen onderwerpen,
maar was Zaterdagmorgen spoorloos ver
dwenen. Zondagmiddag wrerd hij door een
paar bloedverwanten afgehaald, in wier ge
zelschap hij naar Vreden terugkeerde.
Nader wordt aangaande het treurig
aan het N. v. d. D.
I
wijs” opgesomd, waaruit blijkt dat met de
nieuwe regeling Bolsward ver boven andere
plaatsen van gelijke grootte staat in het
heffen van schoolgeld.
Wat de progressieve regeling betreft,
waarvan de heer E. spreekt, in Wëstergoo
van 1 October 1904 is reeds glashelder
aangetoond, dat de verhooging bij het nieuwe
voorstel omgekeerd werkt, met andere woor
den, dat zij, die de kleinste inkomens heb
ben, het meest worden verhoogd.
Nog „een der protesteerende ouders.”
Bolsward, April 1906.
BINNENLAND.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
vinden van vrijzinnig-democratische gevoelens.
Noemt de heer E. dit declineerend, dan
is dit niet mijne, maar zijn eigen schuld.
Wanneer de heer E. vooropstelt, dat voor
iederen tak van dienst der gemeente, in de
eerste plaats moeten bijdragen naar de mate
van hun vermogen, zij die daar van ’t meeste
profiteeren, dan is ’t toch, op zijn zachtst
uitgedrukt, zonderling, dat daarvan niet is
gerept, toen men zoo maar f 30,000, later
teruggebracht op f 20,000, aanbood aan de
provincie voor ’t maken van een grootscheeps-
vaarwater. Wat was er toen, ook voor den
heer E., eene schoone gelegenheid om dit
beginsel in toepassing te brengen.
Ik hoop, M. de R., dat ik nu
standpunt duidelijk genoeg heb uiteengezet.
Groote Dijlakker C 39,
er onderwijs eiscnt, aar mj t s
schoolgeld, iedere school op zichY <111 II WOPdeil SpO(‘(ll^ d.
is bekend, dat aan alle hoven der
wereld deze sleutel gedragen wordt achter
op de lendenen, ter hoogte van de rechter
heup. Hoe heeft men deze schijnbaar zonder
linge plaats gekozen
Ik ben toevallig op het spoor gekomen,
toen ik eens een ploegbaas tegen schafttijd
de loods zag sluiten en den zwaren sleutel
die voor zijn broekzak te groot was, zag
bevestigen in de gesp van de broek. Iets
dergelijks zal oudtijds de hofbeambte, met
de sluiting der hofvertrekken belast, gedaan
hebben; oudtijds gold het niet miniatuur-
sleuteltjes, zooals tegenwoordig, maar zware
volumineuse instrumenten, die niet in een in
de kleeding genaaiden zak te bergen waren.
Mijn conjectuur wordt bevestigd door een
schilderij van A. van Dijck in de Spencer-
collectie. Zij stelt Rubens voor, zijn kamer-
heer-sleutel, die wel 22 centimeter lang
schijnt, dragende aan zijn gordel op de
niet links, omdat
van de rechterhand
Arum, 9 April. Zaterdag en Zondagnacht
zijn alhier ernstige baldadigheden gepleegd.
Bij verschillende burgers zijn glasruiten stuk
geslagen. Men is de daders op het spoor.
Tjerkwerd, 9 April. Te drie uur heden
morgen ontstond hier brand in de huizinge,
bewoond door den veehouder Postma. Alles
is in vlammen opgegaan; het vee kon ge
lukkig nog grootendeels worden gered.
Sneek, 9 April. De vereeniging //Hulp
in Nood” heeft hier voor de noodlijdenden
van den watersnood ingezameld de som van
f808,05, waarvan ’t grootste deel is bestemd
voor Zeeland, de rest voor de visschers aan
de Noordwestkust van onze provincie.
Wommels, 9 April. Hedenavond ruim
elf uur brak onder behoor van dit dorp
brand uit in de boerenplaats, bewoond door
den landbouwer Westerterp. Het huis is
afgebrand en alle vee is in de vlammen
omgekomen.
Oorzaak onbekend. De boerderij was eigen
aan Jhr. Lycklama a Nijeholt te Beetster-
zwaag en verzekerd te Woudsend, evenals
de inboedel.
Napels, 10 April. Het aantal vluchte
lingen voor de Vesuviusuitbarsting wordt
op 150.000 geschat. De laatste berichten
zijn geruststellender. De kracht der uit
barsting schijnt verminderdde geweldige
rookzuil uit den krater stijgt niet meer lood
recht tot zulk een geweldige hoogte als
gisteren, doch buigt zich langzaam door den
wind gedreven naar het noordwesten.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Sneek. Tengevolge het fraaie voorjaarsweer
zijn er in de laatste dagen heel wat kievits
eieren gevonden.
Er werden heden alhier ongeveer 4000
stuks ter markt aangevoerd, welke tegen
14 a 15 cent per stuk werden opgekocht.
Workum. De jaarlijks terugkeerende lente
boden, de Ooievaars, hebben hun hoogen zetel
op de boerenplaats, bewoond door P. Haitema,
ingenomen.
Geen wonder dat de vogels overkomen.
De maand April gaf tot heden heerlijk lente
weder
Achlum. Bij den landbouwer D. Witema
alhier doet zich onder 't vee waarschijnlijk
een geval van vergiftiging voor. Twee koeien
zijn reeds gestorven, twee andere liggen ziek
op stal. Men zoekt de oorzaak in verkeerd
voedsel. In de gebruikte grondnotenkoeken
of mais schijnen bedorven bestanddeelen aan
wezig te zijn geweest. Meende men aanvan
kelijk dat het vleesch nog bruikbaar was,
later is door den veearts geadviseerd het niet
te verkoopen en heeft de burgemeester last
gegeven dat mensch noch dier er iets van
mogen gebruiken. De bedoelde voedingstoffen
zijn opgezonden naar ’t Rijkslandbouwproef-
station tot onderzoek.
Meest waarschijnlijk is dat de grondnoten
welke volgens den leverancier dit jaar zeer
aan bederf onderhevig waren, oorzaak zijn,
dat de koeken vergiftige bestanddeelen hebben
bevat, hoewel niet is uitgesloten, dat de
mais verkeerd is. Intusschen wordt met eenige
spanning afgewacht, wat bovengenoemd onder
zoek aan 't Jicht zal brengen.
Fran. Crt.
Wonseradeel. Voor eenige weken zijn er
15 A 16 woningen in Arum en Witmarsum
op afbraak verkocht. Nu blijkt het, dat het
voor een 10-tal gezinnen een benarde positie
wordt er een andere woning voor te bekomen.
Deels komt dit van de woningschaarschte,
anderdeels doordat kleine gezinnen eerder een
woning kunnen krijgen dan groote gezinnen.
Het armbestuur zegt wel geld toe voor de
aan
rechterheup. Rechts en
men gemeenlijk zich
bedient.
Te Utrecht is ontvangen voor den
„twaalfden predikant” onder het motto
„De liefde van Christus dringt ons”
een ongeteekend schrijven van dezelfde hand,
die voor een paar weken f 1000 zond, met
de toezegging van nog tienduizend gulden.
Daarin wordt gezegdom alle onzekerheid
weg te nemen, kan op de gestelde voor
waarden, jaarlijks in de maand Februari van
1907 tot 1916, beschikt worden over f 1000
ten kantore van mr. Bilderdijk. Bij even
tueel overlijden is bij testament in deze
beschikking voorzien.
Er is dus nu voldoende zekerheid gegeven
dat de beloofde som ook zal ontvangen
worden, al blijft de gift ook streng anoniem.
I
Algemeene Maatschappij van t £)onderdagg en ZOIldagS.
gevestigd te Amsterdam. V
ongeval te Amersfoort
nog medegedeeld
Het was reeds voor den tweeden keer na
de oefening van Zaterdag, dat het paard op
hol sloeg. Den eersten keer had de korpo
raal Jan Meens uit Onstwedde het
paard in bedwang kunnen krijgen. Bij de
kazerne echter begonnen enkele kinderen te
schreeuwen. Het paard schrikte hiervan,
sprong op zijde, wierp een kind omver, dat
met een bebloed hoofd moest worden opge
nomen en sprong toen over het afsluithek.
Paard en ruiter vielen beiden, doch het
dier richtte zich op en holde de spoorbaan
op. De ruiter bleef echter liggen, met het
bekende noodlottige gevolg.
Het wordt zeer waarschijnlijk geacht, dat
hij door den val bewusteloos of althans ver
doofd was, wijl hij volstrekt geen poging
heeft gedaan om van de rails te komen,
hetgeen niet onmogelijk zou geweest zijn,
want de trein was 'nog niet in vollen gang
en nog een 10 a 15 meter van den onge
lukkige verwijderd.
De machinist heeft uit alle macht geremd,
doch kon het ongeluk niet meer verhoeden.
De sleutel der kamerheeren.
Victor
mede:
Het
M. de R.l
Het zou den Moriaan geschuurd zijn, te
trachten den heer E. te overtuigen van
dwaling, want dat schijnt ZEd. met vele
knappe menschen gemeen te hebben, dat ze
nooit gaarne ongelijk erkennen.
Wanneer ik dan ook nogmaals bij u aan
klop om eenige opmerkingen te maken, dan
is dit ook alleen om de publieke opinie goed
in te lichten, en door de misschien handige,
maar niet juiste cijfer-groepeering van den
heer E. niet in de war te laten brengen.
Ieder, die mijn stukje las, weet dat volgens
officiëele door B. en W. zei ven opgemaakte
begrooting, iedere leerling aan school no. 1
der gemeente per rest f 15,30 kost.
Misschien dat ieder niet weel, dat de wet
op het Lager onderwijs eischt, dat bij ’t
bepalen van
zelven moet worden berekend en dat ingevolge i
de bepalingen dier zelfde wet nimmer herJt?lvl*
maximum schoolgeld hooger mag zijn, dai-
’t der gemeente na aftrek van subsidiën kom®
te kosten. Dit is natuurlijk den heer EH
evengoed bekend als schrijver dezes, ei^B te r
daarom is ZEd. ook wel zoo wijs, zich daarin^B H|h KëM|
niet te verdiepen, maar haspelt hij alle cijfers^B
door elkaar. Stellen we ons echter eens op^®
zijn standpunt en rekenen van die vernuftig^^^
uitgedachte rente en aflossing (die n.b. in
1904 reeds schijnen berekend te zijn, van
wat in 1905 moest worden gebouwd)
voor rekening van school no. 1, dan zou
dat worden f 760,’t welk verdeeld overj
ruim 190 leerlingen f3,75 zou worden, dan
kan nog de meest verbitterde tegenstander
van openbaar onderwijs de som niet hooger
krijgen dan f 19,per leerling.
Is nu de vraag niet gewettigdWijs ons
nu de billijkheid van uw voorstel eens aan
Ik wil dan ook wel bekennen, dat voor
mij nog niet is opgelost het raadsel hoe of
’t mogelijk is geweest, de overheid te over
tuigen van ’t recht tot dit maximum, want
de heer E. moge nu zeggen, dat dit niet
een juist beeld is, wat ik geef, ik beweer
daarentegen, dat ZEd. een nevelbeeld gaf.
Wat de school voor kosteloos onderwijs
kost, daar hebben de ouders van schoolgaande
kinderen op school no. 1 niets mede te
maken.
En dat ’t hoogst onbillijk is, omdat de
gemeente-uitgaven zich uitzetten, daarom
ouders van schoolgaande kinderen van
M. U. L. O., die op f 600 zijn aangeslagen,
met 100 pCt. verhooging te treffen, behoeft
ook geen verder betoog.
Dat ’t maximum daar f 41,25 wordt,
terwijl op de H. B. S. te Sneek slechts
f 35,wordt geheven, is iets, waarop zij
die daartoe medewerkten nu juist niet trotsch
behoeven te zijn, en verraadt weinig demo
cratische gezindheid. Intusschen is de heer
E. over de hoofdzaak heen gegleden, ’t Was
voornamelijk n. a. zijner bewering, dat eigen
lijk eenige leden der liberale kiesvereeniging
schuld hadden aan de oppositie tegen dit
ontwerp, dat ik daartegen opkwam en hem
er aan herinnerde dat de Afdeeling Bolsward
der vereeniging //Volksonderwijs”, hier sterk
voor de belangen van ’t openbaar onderwijs
in de bres sprong, en meende ik den toen-
maligen voorzitter te moeten prijzen, dat hij
ondanks de eigenaardige positie, waarin hij
kwam, niettemin zijn best heeft gedaan, de
in veler oog zware ramp te voorkomen.
De kiesvereeniging zond ZEd. een brief
van afkeuring in huis. Nu dat was nog
al duidelijk. Wanneer eene vrijzinnige kies
vereeniging mannen candideert voor den ge
meenteraad, dan meent ze met mannen te
doen te hebben, die zulke stukjes niet kunnen
uithalen. Ik zou niet weten, waarom men vrij
zinnigen of anti-liberalen naar den Raad
afvaardigt, als die politieke gezindheid niet
zou uitkomen juist bij zulk een onderwerp.
Wanneer ik dan ook even ter loops aan
haalde dat de heer E. vroeger vurig voor
stander der vooruitstrevende partij, met den
heer Treub rondtrok, dan was dat trekken
zelf niet verkeerd, maar lag daarin opge
sloten dat ik ’t jammer vond, dat er blijk
baar zoo weinig van des meesters karakter
op den discipel was overgegaan. In de wijze,
waarop deze schoolgeldheffing is tot stand
gekomen, is geen enkel spoor ook maar te
het ingezonden stuk van „Een der protes-
teerende ouders” (Zondag 1 April) „niet het
juiste beeld” geeft van den toestand inzake
de verhooging van schoolgeld aan school Nr.
1 en ide school voor M.U.L.O.
Laat ik dan beginnen, met te beweren,
dat het antwoord van den heer E. een
„geheel onjuist beeld” van den toestand geeft.
De heer Eisma heeft zeker geen grooten
dunk van de scherpzinnigheid der lezers van
dit blad, wanneer ZEd. in ernst meent, dat
zijne goocheltoer met cijfers als juistheid
geslikt zal worden.
Immers, er behoort moed toe (al is het
dan ook van een verkeerd soort) om uit te
rekenen, wat de kosten van onderwijs voor
de Gemeente bedragen per leerling aan school
Nr. 1, hierbij te rekenen het bouwen van
een nieuwe school, hoofdzakelijk bestemd
voor leerlingen van school Nr. 2.
Ouders van kinderen, onderwijs ontvan
gende aan school Nr. 1, hebben toch zeker
niet bij te dragen voor het onderwijs aan
school Nr. 2?
Met de cijfers van de school voor M.U.L.O.
is het al niet beter.
Om toch vooral het kostencijfer zoo hoog
mogelijk op te voeren, wordt er het salaris
voor den derden onderwijzer bijgerekend.
Maar de vermeerdering van het getal
leerlingen (dat toch de oorzaak was van het
aanstellen van dien 3den onderwijzer) wordt
niet berekend.
Zoo gaat het, wanneer
zaak goed wil praten.
Al die cijfers kunnen gerust buiten be
schouwing blijven.
De groote vraag, waarom het hier gaat is
deze: Had ooit verwacht kunnen worden, dat
dagelijksch bestuur, voor 2/3 vrijzinnig,
komen met een voorstel tot verhooging
schoolgeld, oorspronkelijk als motief aan
voerende, dat uit de rekeningen der gemeente
blijkt, dat de kosten van het onderwijs ge
stadig toenemen, terwijl de middelen tot
dekking daarvan, evenals van allerlei andere
uitgaven niet in gelijke verhouding stijgen.
Weet de heer Eisma dan niet, dat alle
politieke partijen, welke gerekend kunnen
worden tot de vrijzinnigen te behooren (dus
ook de vrijzinnig democratische partij, waarbij
ZEd. zoo gaarne wenscht ingedeeld te wor
den) in hun vaandel schrijven
„Goed en goedkoop volksonderwijs voor
iedereen”, met eind-ideaal „kosteloos onder
wijs van rijkswege!”
Zie, geachte redactie, dit en dit alleen,
is de groote vraag, voorop gesteld door de
afdeeling //Bolsward" van Volksonderwijs en
later in eene vergadering van de kiesver
eeniging //Vooruitgang" behandeld, gezwegen
nog van de voorbeelden door „Volksonder-
1
Q
-
wardsche Courant
if
duurzaamste, zij*
