Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseracleel.
Bond Staatspensioneering.
1907.
Verschijnt Donderdags en Zondags. 46ste Jaargang.
No. 20.
De briefwiksel fen Jouw, Bin en Dark.
Zondag 10 Maart.
VOOR
Jouw.
ien
’t wiif.
BINNENLAND.
ek in goed paedwizer wêze
nea net de tsjüge wêze scil
dat fen koartby oan de Hoek.
menschenmin,
van het
Nicolaas
tijd komen
kommer en
het mannetje
dag door voor
en aan
XVIII.
Bin oan
BIN en
Frisia non aantal. Bin kin min oer ’e
wei mei it Latyn. Dit habbe wy ek al op-
mirken yn syn Krediet Sion Simon Kanon.
Sjuch brief II fen dizze briefwiksel. Red.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4
Tolhek, fait ünforhoeds midden yn syn wirk
in lükmartige om en nimt yn syn fal fiif
minsken mei. Stoam en hjit wetter binne
needlottich for de üngelokkigen. Alwerdjippe
rouwe yn in pear hfishaldingen. As offers
fen hjar plicht binne twa fen de mannen
wreed üt it libben weiskoerd.
Ik scoe wol freegje wolle, koene sokke ün-
gelokken net foarkomd wirde It komt fen de
konkerinsje wirdt der sein. Mar kin it den
yn ’e goedichheid net oars? Maast it net
f’orbean wêze, der de minskelibbens oan to
weagjen Stiet de wrald den dochs op ’e kop
Hearen, de feilichheidswet ut ’e kast!
Blier skynt de sinne. Derten springe de
earste lamkes yn ’e tinne. Hwet in nocht.
Yn ’e skurre stiet in rige fleurige kealtsjes,
dy de maitiidsloft it wolkom tomiette balte.
De maerteblomkes stekke de kopkes boppe
de groun. Hwet is it dochs in moaije tiid,
dy opkommende tiid, de Maitiid. It liket eft
rounom ny libben yn getten wirdt.
Sjê sa. Aenstüns thédrinke en den oan ’t
foerjen. De arbeider en de feint komme it
lan del, fen it modderkroadzjen ut ’e fiif-
tsjiene. Ik scil it byltsje der dit kear ek by
dellizze.
Hylkje docht mei de bern efkes in slach
om it büs. Soun is hja en libben op ’e tried
binne de pykjes. It stik brea mei kealleflesk
lit him skoan smeitsje. Nou Jouw, sounens
en woldijen wirdt dy tawinske by de rus,
fen dyn aide frjeon
Bd., 5-3-’O7.
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Donderdagavond trad voor de Afd. Bols
ward van den bond voor Staatspensioneering in
eene openbare vergadering in ’t Hotel Meyer
als spreker op de beer P. BONEKAMP
van Sloten. Het bezoek was ditmaal gering,
slechts een 30 tal personen, waaronder
enkele dames, waren tegenwoordig.
Na opening der bijeenkomst door den Voor
zitter, den Heer A. VIS, werd het
woord verleend aan den Spreker. Deze ver
klaart, in aansluiting met de openings
woorden, gekomen te zijn om de ideeën, het
doel en de wenschen van den Bond nader
toe te lichten. In hoofdzaak is het te doen
om te verkrijgen, dat van staatswege aan
alle Nederlanders, vrouwen zoowel als mannen,
een wekelijksch pensioen wordt uitgekeerd van
f-3 per week, zoodra zij den 65-jarigen
leeftijd bereikt hebben, en zulks zonder
premiebetaling. Er zijn er, die dit
streven van den Bond als eenutopie, als
een onmogelijkheid beschouwen, maar spreker
herinnert aan de spreuk: Eendracht maakt
macht. Waar een wil is, is ook een weg,
en als er van duizenden en duizenden een
drang uitgaat om de ouden van dagen te
helpen uit hun nu vaak zoo hoogst droevigen
toestand, dan zal zulks eenmaal werkelijkheid
worden. Wel is het waar dat er groote
kosten mee gepaard gaan, het wordt op 50
millioen gulden jaarlijks begroot maar men dient
hier in mindering te brengen een groot deel
van wat thans voor armenbedeeling noodig
is, terwijl ook het gevangeniswezen er
minder door zal kosten.
Hoe aan het geld voor het staatspensioen
is te komen, meent de Bond het best te
kunnen oplossen door een belasting naar
draagkracht. Aan de hand van Prof. Treub
geeft spreker eenige cijfers, en deze wil door
eenige verhooging van successierechten, als
mede door het staatserfrecht (waarbij den
staat een deel van elke erfenis ten deel valt)
de som, benoodigd voor ouderdoms-pensioen,
op een mingevoelige wijze bijeen brengen.
Na met treffende juistheid den toestand
geschetst te hebben, van zoovele ouden van
dagen, bespreekt hij de verbetering.
Waar de staat door de kinderwetten en de
leerplicht ingrijpt in den toestand van ver
waarloosde kinderen en bepaalt, wanneer de
arbeid mag aanvangen, daar bestaat ook het
recht, ja de plicht voor de grijsheid te zorgen.
De regeering denkt dan ook wel degelijk over
ouderdomsverzekering. De vorige regeering
diende reeds een ontwerp in, en hoewel dat
ontwerp niet met de eischen van den Bond
strookte, is toch de beweging om tot een
ouderdomsverzekering te komen, een onder
werp van overweging, en zijn andere Staten
ons daarin reeds voorgegaan.
tegemoet te staren. Wel zal het nog strijd
kosten, want in ons land gaan zulke dingen
gewoonlijk heel langzaam, doch na den tijd
van zaaien zal er ook een oogsttijd zijn en de
beste vruchten rijpen vaak het langzaamst.
Onze- vooronders hebben ons grondgebied
vrij gevochten van vreemde overheersching
en ons een bevoorrecht vrij land nagelaten,
zoo veel verschillend van toestanden alsb.v.
nog in Rusland heerschen. Laat nu het
tegenwoordig geslacht zich beijveren om te
strijden voor verbetering der economische
toestanden, vooral voor de ouden van dagen.
Een Italiaansch spreekwoord zegtDe
zegen van een grijsaard heeft nog nooit
iemand geschaald, Spreker wenscht daar aan
toe te voegenDe betrachting van menschen
min heeft nog nooit iemand berouwd.
Met een opwekking tot allen om toe te
treden tot den Bond om te komen tot aan
eensluiting van velen, opdat de stem van
duizenden en duizenden zal weerklinken van
den eisch om de ouden van dagen te helpen,
en na in ’t bijzonder nog de Dames te
hebben gewezen op hun grooten invloed op
de mannen, getuige de geschiedenis van
Maarten Luther en van Bismarck, die ver
klaarden in moeielijke omstandigheden zoo
krachtige steun gekregen te hebben Van hunne
echtgenooten, enna hen dus te hebben aange
spoord ook mee te doen in dezen strijd, een
strijd van rechtvaardigheid en
besluit Spreker met het geven
en bekende gedicht van
treffende
Beets
Eer brengt een arme vader
Met vreugd zes kinderen groot,
Dan dat zes rijke kinderen
Hem koesteren in den nood.
Een warm applaus bewees dat men met
den Spreker instemde.
De Voorzitter bracht nog een woord van
dank en hoopte dat ook deze bijeenkomst
er weer toe zou hebben bijgedragen, dat men
van het doel van den Bond voor Staatspen
sioneering meer en meer doordrongen wordt1
Brief fen
Frjeon Jouw!
It wirdt wrammels tiid, det ik antwird
jow op ien en oar, dêrst’ my yn dyn lést
brief nei frege bast.
Eft ik ek in skoane, moaije interbolle wit?
Ja hear! By myn bürman op it Heechhiem
stiet ien fen lange komóf. Ien fen syn foar-
faers waerd yn ’e foarste helte fen de tachtiger
jierren faker as ienris mei in earste priis
bikroand. Fen moerskant is de ófstamming
koart, hwent it bist is in hulpboeker; mei
84 punten yn ’t Hulpboek opnomd. It jowt
in bulte mólke, mei 3,46 fet. In edel dier
is ’t, mei in hüdtsje sa fyn as reach. De
bolle hat, op in swart hakje nei, goed hier,
flammich; oer de b&nnen woe ik him wol
hwet breder habbe, mar oars miskearret der
ek nin gritsel oan.
It stik „de Meikoningin” habbe wy lésten
opfieren sjoen. De makkers habbe eare fen
hjar wirk. Ek yn de greate stêdden fen
Hollan wirdt it fortoand en dér fait it allike
goed yn de smaek as to Bólsert. Wistü,
hwer’t Hylkje en ik mear nei ta wést ba?
Nei de Wognumers. De foarige reis, do dy
ljue hjir yn Fryslan wierne, is it us üntkorad.
Nou ha wy den better oppast en it moeit
lis neat. Ho it dochs kin op ien sa’n doarp
safolle echte goede sjongers by inoar to
krijen, nou, sjê-dêr, dêr stean ik foar. Jonge,
hwet wier it moai; it wier sa oangenamme
yn lis earen, it harke krekt as wier it oargelspil.
Al it gefoel det de dichters yn de wirden
lein hiene, dat waerd yn de sang sünder
poehaei sa suver werjown. Dy aide Romeinske
krychshelt hat üngelyk hawn do’t er alear
seiFriezen ha nonneke late*}, en dat neffens
Dotneny syn utlech bitsjit, det Fryslan net
sjongt, to sizzen: de Friezen sjonge net.
Mar kom nou ris! En dizze minsken, dy’t
sa swietltidich songen, binne ornmers ek
Friezen. O, hwet ha hja de Fryske sangen
„Maitiid en Jonkheid” fen de aide hear
Van Loon en „Maerteblommen” fen Piter
Jelles moai foarbrocht, mar in inkelde kear
koe ik fornimme, det in wird net to suver
utspritsen waerd. Ik kin dy sizze, det it
Friezene hert rêdder tikke, do’t hjar oer-’e-
séske stalkes, dyt wa moaije sjongsume sangen
yn lis heitelans tael hearre lieten. Der folge
in ünoarme byfal op, de ein wier der fen wei.
Ho scoene wy de Brandaris net barnen
sjoen ha? Ut alle hernen fen Fryslan wei
waerd der oer skreaun, langlêsten. Snoade
koppen, dêr by Ljouwert om, sa’n beakenfjtir
for in wünderbaerlik loftforskynsel oan to
sjên. It is net ienris in toverlantearne. As
de minsken it Aiou al net better wisten, den
hie dat Ijacht yn ’e loften in foarteiken wést
fen it grousum waer, dat der op folge is.
In foarteiken fen de füleindige stoarm, mei
heil- en sniejacht en tonger en wearljacht
yn dy neare Feberwaerjenacht, do ’t de
stomboat „Berlin” mei sa’n oardelhündert
minsken op ’e Hoek fen Hollan, fen wylde
weagen yn ’t skomjende djip mids twa slein
wTaerd. Ho wreed wirdt jamk it lok forsteurd
yn mannich hüsgesin. Op it alder-finforwachtst
wirde faek de slaggen tabrocht. Lésten it
witte iis, en nou naem de bot oerstjure sé
syn offers, by tsjientallen tagelyk. Mar inkel-
den binne deads-tüt üntkomd. It moed waerd
my waerliken fol, as ik der fen lies, ho’n
iijen trochstien en ho’n striid folbrocht wier
op it faeije wrak, mar teffens griep it my
oan, hwet der boekstaefd stie, oer de belten
fen Hollan. De moed en opoffering fen sokke
mannen, dit stemt yen beech.
En nou stiet en skynt dêr de Brandaris
op Skylgerlan en smyt fier syn Ijacht oer ’t
tsjistere paed. Hy is der delset for de séman,
ta ’n beaken, det er him hoedzje kin for it
gefaerlike stran. It is to hoopjen det de
Ijachtforsprieder
mei en det hy
fen in tink, as
Amper is men in bytsje bikomd fen sa’n
droevige stoarje ef de kranten skriuwe al wer
fen in nije ramp. Op ’e tramwei twisken de
Gordyk en de Sweach, foart by it Godloaze
Spreker wil een viertal vragen stellen en
die tevens beantwoorden, lo. Waarom wil
de Bond aan alle bejaarde Nederlanders een
pensioen toegekend hebben; 2o. waarom moet
dit pensioen van den Staat komen3o. waarom
moet deze rijksuitkeering plaats maken voor
de algemeene liefdadigheid; en 4o. waarom
geen premiebetaling?
De antwoorden, in zeer beknopten vorm
teruggegeven gaven aan, dat naar het Dujtsche
stelsel alleen de loontrekkenden pensioen krij
gen, maar dan zijn velen uitgesloten, die er
toch behoefte aan hebben, ook vele oude
vrouwen hebben ’t bitter noodig. De rijkeren
die ’t niet noodig hebben, kunnen ’t laten
staan maar ’t is moeielijk een grens te trekken
daarbij wie nu rijk is, kan later tot armoe
vervallen. De grens te trekken voor al of
niet uitkeering op grond van hoofdelijken
omslag of vermogensbelasting leidt tot on
billijkheden en daarom wil de Bond alleen
den leeftijd bepalen waarop ieder het recht
heeft pensioen te eischen, het karakter van
bedeeling of aalmoes moet geheel geweerd
worden.
Omdat de zaak van zooveel belang en van
zoo grooten omvang is, kan alleen de Staat
zulks uitvoeren. Het particulier initiatief is
hiertoe niet bij machte, maar toch is ’t
noodig, ’t gevleugeld woord van Dr. Kuyper
„zij kunnen niet wachten geen dag en geen
nacht”, behelst een klemmende waarheid.
De verhouding van kinderen tot bejaarde
ouders is soms wreed, en ’t ouderdomspensioen
zou èn ouders èn kinderen verlichten, het
zaad van ontvredenheid, dat thans zoo mild
vaak gestrooid wordt zou een minder vrucht
baren bodem vinden. De Bond wil door haar
streven sociale rechtvaardigheid betrachten, ’t
is een zaak van barmhartigheid, en de lief
dadigheid die thans de handen meer dan vol
heeft, zou verlichting krijgen, maar tevens nog
genoeg veld behouden, want f 3 per week
is nog geen weelde, en ook vóór den 65-
jarigen leeftijd is bij ziekte en werkeloosheid
soms genoeg te doen voor de liefdadigheid.
Kwam evenwel maar eerst de uitkeering van
f 3, dan zou ook bedelarij verminderen, de
werkeloosheid afnemen, omdat de oudjes meer
de plaats zouden ruimen voor jongere krachten
ja ’t zou de spaarzaamheid in de hand werken,
daar ieder zich zou beijveren om bij de f 3
nog een eigen duitje te krijgen, om zoo een
minder bezorgden ouden dag te hebben.
Waarom de staatsuitkeering moet komen
in de plaats der particuliere liefdadigheid is
al reeds in ’t vorige gedeelte toegelicht,
maar er komt nog bij, dat de kerkeiijke
liefdadigheid alleen eigen geloofsgenooten
helpt, en dat voert soms tot minder goede
practijken. Ook de verpleging in armenhuizen,
vooral het scheiden van echtgenooten elk in
een afzonderlijke afdeeling van zoo’n gesticht
is wreed voor menig oudje evenals hij be
treurt het derven van zijn eigen haard, zijn
eigen vrijdom.
Hoewel het stelsel dat de bond voorstaat
veel geld kost, zal het den staat niet ver-,
armen, het geld blijft in ’t land, ’t is alleen
eenige verplaatsing van den rijkdom naar
den minder gezegenden medeburger. De
bond wil omdat ieder die zijn krachten, zijn
geheele leven aan de maatschappij heeft ge
geven, volkomen recht heeft op steun, wanneer
hij oud is geworden en dus niet meer kan.
Een premiebetaling heeft veel omslag van
ambtenaren noodig, de ongevallenwet leert
ons zulks ten duidelijkste, Duitschlands stelsel,
dat nader wordt besproken, is zeer ingewikkeld,
den werkgever een deel laten betalen zal
moeielijkheden meebrengen, de verhouding
tusschen werkgever en werknemer niet ver
beteren, en toch moet het eigenlijk door de
gemeenschap worden betaald, want de patroon
moet het van zijn klanten terug zien te
krijgen. Om deze en nog meer redenen, acht
de bond het verkieslijk, dat de staat het
geheel betaalt, dat is de billijkste verdeeling,
want de werkman zelf zou soms niet in staat
zijn, de premie te voldoen, en hun daarom
dan te moeten schrappen, zou al zeerwreed zijn.
Na eenige oogenblikken pauze, vervolgt
Spr. dat. hij in hoofdtrekken het doel en
streven van den bond heeft ontvouwd, en
hoopt dat men zal hebben ingezien dat het
geen utopie is, maar een plicht. Dat beginsel
dringt dan ook langzaam door, de teekenen
des tijds zijn gunstig. Er zal eenmaal een
i voor de oudjes, dat zij niet met
zorg de toekomst behoeven
Sneek, 8 Maart. Hedenvoormiddag is
alhier bij het lossen van zware vliegwielen
uit een tramwagen de conducteur Samme J.
van hier ernstig verwond geworden. Dr.
Bouma oordeelde het wenschelijk, dat de
patiënt eenige dagen in het Ziekenhuis alhier
zal worden opgenomen, alvorens naar zijne
woning te worden vervoerd.
Witmarsum, 7 Maart. Gisteren ontstond
alhier een begin van brand bij den gardenier
G. D., even buiten het dorp. De dakgoten
brandden reeds, maar men slaagde er nog in
het vuur te dooven. Men denkt aan kwaad
willigheid of jongenswerk. De
katholieken alhier worden thans ter kerke
genood door klokgelui. Deze week hoorden
we voor ’t eerst het klokje luiden.
Hepk. Niewwsbl. v. Fr.
Uit het musschenleoen.
In den loop van de vorige week werd door
een poes in den tuin van een bewoner van
de Assendelverstraat te Haarlem een musch
verschalkt. Dit werd spoedig opgemerkt door
den eigenaar van de poes, die haar den
vogel afhandig maakte. Het beestje leefde
nog, doch was zoodanig aan een der vlerken
en pooten gewond, dat het niet meer vlie
gen kon. Onmiddellijk werd het met een
zalf ingewreven, waarna het in een kooi
werd geplaatst, welke overdag bij mooi weer
in de zon buiten werd gehangen. Het deurtje
werd open gelaten.
Een aardig gezicht was het, te zien hoe
van de musch den geheelen
zijn wijfje zorgde, telkens af
vliegende met het een of ander
voedsel, zoodat het wijfje hoegenaamd niets
van het zaad in de kooi at. Daarbij was het
musschenpaar in het geheel niet schuw, zelfs
liet het mannetje zich door den man in de
hand nemen, bevroedende hier met een
dierenvriend te doen te hebben. Dank zij den
goeden zorge van den dierenvriend en van
het mannetje, was het wijfje spoedig hersteld
en kon Dinsdag haar tijdelijke verblijfplaats
weder verlaten, 0. H. Cf»
Bolswardsche Courant
