Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
1907.
46ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 21.
Donderdag 14 Maart.
Het Radium.
r al
VOOR
ii.
de Lupus wordt bestreden.
BINNENLAND.
bankbiljetten van f 10,
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar d 5 Cent.
pré-
ze
De geleerde onderzoekers merkten op, dat
de pechblende veel helderder afdrukken leverde
en zoo
werd op
een nauwelijks
en toch vertegen woor-
waarde van, naar ik
Sneek. Toen G.
stalhouder K.
Sneek, 11 Maart. Omtrent den toestand
van den tramconducteur Sarnme J. (van
Heerenveen herkomstig) vernemen we, dat
deze zich gelukkig wat gunstiger laat aan
zien, dan eerst werd vermoed. Het ongeluk
had plaats bij het overbrengen van ’n vlieg
wiel van 360 kilo, waarmee J. en -twee
anderen bezig waren. De beide anderen ken-
Een kilo radium zal dan ook ongeveer op
120 millioen gulden komen, en deze stof
is dan ook 3600 maal duurder dan goud.
De universiteits laboratoriums bezitten
daarom slechts uiterst kleine hoeveelheden
en men bewaart die kostbare stof in kleine
metalen doosjes, die in plaats van glas twee
Glimmerplaatjes hebben waartusschen de
radiumkorrels of juister gezegd, het radium-
stof ligt. 2)
Het is nu wenschelijk, dat de speculatie
naar geldelijk voordeel zich de zaak aantrekt
en nieuwe pechblende-bedden worden opge
spoord, opdat het radium goedkooper worde,
althans zoo in prijs daalt, dat het ook onder
het bereik valt van hen, die zich juist geen
millionairs kunnen noemen.
De eigenschap van Röntgenstralen om
ondoorschijnende lichamen te doordringen,
bezitten de radiumstralen in een veel hooger
mate. Door middel van doelmatig ingerichte
fotografische opnamen, zien wij de Röntgen
stralen het vleesch van de hand doordringen,
terwijl zij een tamelijk scherp beeld van de
beenderen geven, maar ook de beenderen
worden eemgszins doorgelicht, want een in
de hand gestoken naald verschijnt veel
donkerder dan de beenderen. Heel anders
gedragen zich de radiumstralen. Zij maken
tusschen vleesch en beenderen heel geen
verschil; alleen metalen voorwerpen die op
de hand liggen, maken zich eenigszins
van de teekening los. De vergelijking toont,
dat de radiumstralen van een geheel anderen
aard zijn. Fotografische opnamen van de hand
maakt men met behulp van radiumstralen
eenvoudig door dé hand in zwart, ondoor
schijnend papier gewikkeld op de fotogra
fische plaat te leggen en boven de hand
aan een kleinen standaard het doosje met
radiumstof te bevestigen, zoodat de onzicht
bare stralen op hand en plaat kunnen vallen.
Deze operatie is evenwel niet geheel zonder
gevaar. Het is namelijk gebleken, dat de van
radium uitgaande straling zeer boosaardige,
moeielijk te heelen wonden te voorschijn
roept, en zelfs kleine dieren kan dooden.
Sir William Crookes, een Engelsch geleerde,
had voor eenigen tijd een radium preparaat,
dat hij het Koninklijk genootschap wilde
voorleggen, eenige uren in den zak gedragen
en er ontstond op die plaats op zijne huid
een wonde, die ondanks de zorgvuldigste
behandeling, maanden lang open bleef. Dit
zelfde hebben Becquerel en mevrouw Curie
ondervonden. Men heeft bacteriën metradium
bestraald en bevonden dat deze in hunne
ontwikkeling buitengewoon werden tegen
gehouden, waarom men in Weenen en later
in andere plaatsen in instituten begonnen is
kankerachtige voortwoekerende ziekten door
radiumstralen tot stilstand te brengen.3)
F. 8. London heeft op een muizenkooi een
radiumpreparaat aangebracht, om na te gaan
welke invloed dit op de diertjes had. Het
bleek, dat de langstaarten spoedig door de
onzichtbare stralen werden aangegrepen, zij
werden onrustig, namen geen voedsel meer
en waren na vier dagen dood, terwijl de in
een dergelijke kooi, met gelijk voedsel ge
plaatste muisjes vroolijk spelend voortleefden.
De proeven, studiën en onderzoekingen in
dit opzicht, alsmede de behandeling der zieken
zijn en worden- nader in geneeskundige tijd
schriften omschreven, en hier minder op hun
plaats; het bovenstaande zij voldoende om
te wijzen op het gewicht der ontdekking van
het radium ook op geneeskundig gebied.
Wordt vervolgd.
In den eersten tijd geloofde men, dat deze
geheimzinnige uitstraling der uraniumzouten
te vergelijken was met zekere phosphori-
seerende zelfstandigheden, en hun werking
in zeker opzicht daarmee overeen kwam.
Wanneer zulke phosphoriseerende stoffen lan
gen tijd aan het zonlicht worden blootgesteld,
dan lichten ze eenige uren in het donkere
na. Op dezelfde wijze zouden, meende men,
ook de uraniumzouten het zonlicht opzuigen,
en dat licht op hun beurt weer teruggeven.
Op die wijze zou de oorzaak eenigszins te
verklaren zijn, doch niet geheel, want het
zonlicht drong toch niet door het hout,
gelijk de uraniumstralen blijkbaar wel deden,
en bovendien is bewezen, dat die meening
faalde, want uraniumzouten, welke maanden
lang in ’t donker bewaard werden, zonden
toch die vreemde stralen uit.
Met die raadselachtige verschijnselen der
Becquerelstralen gingen zich vele geleerden
bezighouden, en ook de heer Curie, professor
aan de Sorbonne te Parijs en diens echtge-
noote mevrouw CurieSklodowski (een ge
boren Poolsche, die een leerstoel voor schei
en natuurkunde aan de Ecole Normale
bekleedde i). Het geleerde echtpaar stelde
proeven in met een uraniumhoudend mine
raal, het zoogenaamde pechblende, hetwelk
vooral te Joachimstal in Oostenrijk wordt
gevonden, en zij kwamen tot de ontdekking,
dat deze pechblende een veel sterkeren invloed
uitoefent, dan zuiver uraniumzout. Een een
voudige overweging bracht hen op de gedachte
dat niet bepaald het in het pechblende voor
handen uranium of tenminste het dit niet
alleen kon zijn, hetwelk de Becquerelstralen
uitzendt.
2) Het doosje door Dr. Bollaan hier ge
toond op 8 Dec. bevatte
zichtbare hoeveelheid,
digde dat reeds een
meen, ruim f4200.
3) Wij hebben gehoord hoe ook in ons
land door Dr. Bollaan met uitstekend gevolg
1). Madame Curie, de weduwe en mede
werkster van den beroemden geleerde, die
het vorig jaar als slachtoffer van een ongeval
overleed, heeft in de beroemde hoogeschool
«de Sorbonne” te Parijs de college’s aan
gevat, die haar man zoo plotseling moest
onderbreken. Zij is de eerste vrouwelijke
professor der „Sorbonne”. Het eerste college
van mevrouw Curie was werkelijk een
mière op wetenschappelijk gebied, en
begon haar college over de theorie der
„ionen” in de gassen en de radioactiviteit,
en met zulk een klare uiteenzetting van die
wonderlijke natuurgeheimen, die haar echter
zoo goed bekend zijn, dat zij moeite had te
ontsnappen aan de ovatie, die men haar bij
haar eerste optreden wilde brengen.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Van de geheimzinnige werking der uranium
zouten kan men zich gemakkelijk zelf over
tuigen. Voor weinige centen koopt men ge
noeg uraniumnitraat om deze werking voort
te brengen. Strooit men dit zout op het
deksel van een kistje, waarin zich een foto
grafische plaat bevindt, dan zal men na bijv.
2 etmalen de werking op die gevoelige plaat
kunnen waarnemen, als men haar op de
gewone wijze (als bij ’t fotografeeren) ont
wikkelt. Heeft men het zout in den vorm
van een ring, een ster of een letter uitge
strooid, dan zal die ring, ster of letter
duidelijk op de plaat zichtbaar zijn. De
Becquerelstralen zijn dus door het hout van
het deksel gedrongen en hebben het zilver
in de plaat gereduceerd. De bijgaande figuur
is een afdruk van een dergelijke plaat die
in een fotografische cassette was geborgen,
'terwijl op het deksel met uraniumzout de
vier eerste letters van dat woord waren uit-
gestrooid.
op de fotografische plaat. Hierbij geeft de
figuur ons de afbeelding van zulk een stuk
pechblende bovenaan (a)
terwijl onder (bij i) de
reproductie is van een
fotografische plaat waarop
dat stuk mineraal eenigen
tijd gelegen heeft, en
waarop duidelijk een lich
tende streek is waar te
nemen. Op die plaats
moet zich alzoo een ader
in het pechblende bevin
den, welke de stof bevat,
die de geheimzinnige stra
len uitzendt.
Het echtpaar Curie
toog aan het werk met
het doel het pechblende scheikundig te
ontleden en alle stoffen, die het bevatte, af
zonderlijk te houden, om zoo door een nauw
gezet onderzoek uit te vorschen, welke van
deze de stof moest zijn, die de stralen uit
zendt. Nadat men eerst eenige duizenden
kilo’s scheikundig had verwerkt, vonden de
heer en mevrouw Curie dat twee sedert lang
bekende elementen, het Bismuth en het
Baryum, de bedoelde stralen uitzonden en
wel vele duizende malen sterker dan de
uraniumzouten. In beide elementen was geen
spoor van uranium meer voorhanden, en zoo
was het bewezen, dat het uranium niet de
bron der stralen was, althans dat er buiten
de uraniumzouten nog andere lichamen
moesten zijn, die, en dan nog wel in sterkere
mate, Becquerelstralen uitzenden. Nu hebben
de genoemde metalen bismuth en baryum
niet het vermogen die stralen uit te
zenden, dus moesten de uit het pechblende
verkregen metalen nog stoffen bevatten, die
dit vermogen wel hadden, ilndermaal zette
men zich aan een moeielijk scheikundig
onderzoek en eindelijk werd dit met een
gunstig gevolg bekroond. Eerst gelukte het
uit het bismuth een tot dusverre onbekende
stof af te scheiden die een 400 maal sterkere
straling had, dan een gelijke hoeveelheid
uraniumzout. Deze stof heeft men ter eere
van mevrouw Curie „Polonium” genoemd.
Verder vond men, na een uiterst gecompli
ceerde analyse in het baryum eveneens een
stof, het „Radium” dat ongeveer 100,000
maal sterkere stralen afgeeft dan uranium
zout. De stralen, waarvan bier sprake is,
zijn nog altijd onzichtbare stralen. Het heeft
zich bevestigd, dat scheikundig uraniumzout
ook zulke stralen afzendt, en deze eigenschap
heeft men „radioactief” genoemd, welke
eigenschap nog aan enkele andere stoffen
moet worden toegekend, o.a. behoort hiertoe
het Thorium, een zeldzame aardsoort, die in
de bekende gasgloeikousjes van Dr. Auer
voorkomt. Het Radium overtreft al deze
stoffen verre in werkzaamheid.
Het winnen van het Radium vordert een
uiterst gecompliceerd proces. Hiervan kan
men zich een denkbeeld vormen als men
weet, dat 1000 kilo pechblende slechts. r/10
gram radium opleveren, al het overige is afval,
en aangezien een ton 1000 kilo, pechblende
ongeveer 1000 gulden kost, zou de prijs,
indien de werkzaamheden van den scheikun
dige buiten berekening werden gelaten, van
gram radium reeds f 1QQ0 bedragen.
den het zware wiel niet houden
geraakte J. er onder beklemd en
verschillende plaatsen gekneusd.
Tot raadslid werd hier heden bij
herstemming gekozen de heer C. A. Zelvelder
(v. d.) met 565 van de 1010 geldige stem
men. Op den a. r. mr. D. Okma, (niet ’t
Kamerlid, zooals velen meenden) werden 445
stemmen uitgebracht.
Nijehaske, 11 Maart. Op den tweeden
Heerenwal komen in drie gezinnen, alle aan
of in dezelfde steeg wonende, 9 gevallen van
typhus voor. Men zoekt de oorzaak in het
water van een door allen gebruikten pomp.
Dit water zal ter onderzoek worden opge
zonden.
Lemmer, 12 Maart. Kapt. Kofman met
de salonboot /Bolsward” van de Holl. Friesl.
lijn, hier hedenmorgen van Amsterdam binnen
komende, rapporteerde, dat hij hedennacht
nog maar even het eiland Marken gepaseerd
zijnde, reeds het nieuwe kustvuur van Ter
schelling kon zien. De kapitein rapporteerde
zulks om aan te toonen, hoe buitengewoon
ver dit nieuwe kustlicht draagt, bij toch
schatte de afstand van Marken naar Ter
schelling op minstens 6 uur stoomens.
Hefk. Niewosbl. v. Fr.
d. K., knecht bij den
den Oosterdijk alhier,
gisterenmorgen een paard van den landbou
wer T. J. uit Oppenhuizen had ingespannen,
nam het dier plotseling een sprong en raakte
daarbij het hoofd van genoemden G. v.d. K.,
waardoor deze een zoo hevige wond aan zijn
hoofd bekwam, dat het bloéd hem uit de
ooren gutste.
Nadat dr. Posthumus heelkundige hulp
had verleend, kon v. d. K. loopende zijn
woning bereiken.
Gisterenmorgen viel het dochtertje van
B. B., wonende aan de le Steen klipstraat,
in de Trekvaart te water. Toen het kind
gered was, scheen de dood reeds ingetreden,
doch na eenigen tijd mocht men er in sla
gen de levensgeesten weer op te wekken.
De toestand van het meisje moet nog al
bevredigend zijn.
In het Zuidend alhier vonden de werk
lieden bij het graven op het terrein van 3
afgebroken oude woningen een gemetselden
put, geheel gevuld met horens van koeien.
De enorme voorraad, wel 7 handkarren vol,
was een fortuintje voor die werklieden, daar
zij er pl.m. f 7 voor besomden. Ouden van
dagen meenen zich te herinneren, dat daar
ter plaatse vroeger eene leerlooierij was. Vrij
zeker werden toen de horens, als waardeloos
goed, daarin weggeworpen.
Workum. J.l. Zaterdag is de voor drie
weken alhier aangedreven blazersch uit TX 14
met behulp vau een flink tij water en
bijgestaan door twee flinke mannen, die een
goede daghuur hierdoor verdiend hebben,
zonder veel moeite los gekomen en in diep-
water in onze haven gebracht.
De schuit heeft gelukkig weinig letsel
bekomen. Maandag is ze naar Tessel ver
trokken, zonder belangrijke onkosten te
hebben gehad.
Workum, 11 Maart. De vorige week
overkwam den werkman J. V., werkzaam aan
de pottenfabriek van R. F. de Boer alhier
een ongeluk door van den oven te vallen,
waardoor hij zich erg bezeerde en door den
geneesheer enkel-breuk werd geconstateerd,
zoodat eenigen tijd rust het een en ander
zal moeten in orde maken.
Gelukkig dat de ongevallenwet ook hier
de noodige uitkeering verstrekt.
Een man, die op een boekdrukkerij te
Amsterdam een papiermes moest bezorgen,
liet dat mes bij ongeluk vallen en werd
daardoor ernstig aan het linkerdij been ver
wond.
Gisteren werd aan den Rijksvischafslag
telJmuiden, aangevoerd door den stoomtrawler
//Voorwaarts" van Rotterdam, een steur van
nagenoeg 150 kilo.
De maatschappij „de Koster” kocht het
beest voor f 158.
Door iemand, woonachtig in de Spui
straat te Amsterdam is aangifte gedaan, dat
hem heden, vermosdelijk in het postkantoor
aldaar, een enveloppe is ontrold, waarin 2,
v.
aan
Bolswardsche Courant
