Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
I
h
I
1
1907.
46ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 33.
De toestand der Katholieke
Kerk in Frankrijk.
r
I
Donderdag 25 April.
I
I
i
J
I ,w
I 1
1
Een waarschuwing aan H.H. Notarissen.
Bolswardsclie Courant
VOOR
Afzonderlijke
BINNENLAND'
V.
I
ernstige studie. Het omvangrijke,
den Eerw. pater Henrichs weer
ander brengt veel bedrijvigheid
levendig gezicht oplevert, na
Dr. Schaepmans dichterlijk
van Petrus staat”.
PAUZE.
(Slot volgend nummer.)
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar 5 Cent.
den heer Bijvoet te Bloe-
eene juffrouw
eene vrouw
beiden
vrouw
geld, die in de dui-
dr. Kuyper heeft gegeven
p
fal
A
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad ie telefonisch aangesloten onder No. 4.
De huidige Kerkvervolging in Frankrijk
is niet iets toevalligs, maar die is voorzien
en gewild. Reeds in 1903 schreef graaf de
Mun, dat hij het beter achtte dat Kerk en
Staat gescheiden waren, maar dat het met
wel mogelijk zou zijn op vreedzame wijze,
wijl de belangen van beiden te veel ineen
gestrengeld waren om uiteengerafeld te worden.
Het zal worden de dood van de Kerk door
den Staat of de dood van den Staat door de
Kerk. Ook andere schrijvers hebben zich in
dien zin uitgelaten, en toch is de scheiding
gewild doop de vrijzinnigen en socialisten.
Vooral van de kopstukken der laatsten hebben
was een zeer
het op een
Het R. K. Reciteercollege zzHet Woord”
had op Zondagmiddag een vergadering van
Katholieken uitgeschreven in zzDe Doele”,
waarin de Eerw. pater HENRICHS van
Amsterdam zou spreken over bovengenoemd
onderwerp. De zaal was geheel bezet, waarbij
ook nog al verscheidene Katholieken uit
andere plaatsen werden opgemerkt.
Het ingewikkelde onderwerp van de ver
houding der Katholieken in Frankrijk tot
den Staat, de wetten en besluiten door den
Franschen Senaat, en de verwikkelingen
tusschen het Vaticaan en deFransche regeering
eischen, om een helder inzicht inde zaak te
hebben, een
betoog van
te geven in een beknopt bestek als verslag,
heeft eigenaardige moeielijkheden in, te
meer nog, als de verslaggever plaats vindt
in den hoek van de zaal, waar de acoustiek
het volkomen verstaan van ’t gesprokene
eenigszins bemoeielijkt. Toch zal in 't vol
gende getracht worden het verhandelde in
hoofdzaak weer te geven.
Nadat de Eerw. pater de GRAAF, kapelaan
der St. Franciscuskcrk, den Eerw. Spreker
welkom had geheeten, sprak hij ter inleiding
van het onderwerp: zzDe Kerkelijke toestand
van Frankrijk”, dat de geloovigen op aarde
de sl rijdende Kerk van Christus vormen, en
door alle tijden heen is de vervolging haar
deel geweest. Dr. Schaepman heeft dan ook
terecht gezegdDe geschiedenis der Kath.
Kerk is een geschiedenis van voortdureuden
strijd. De Goddelijke Stichter zelf heeft dan
ook gezegd: //Zij hebben mij vervolgd, zij
zullen ook u vervolgen.” De strijd der Kerk
geeft dan ook aan hare leden geen ergreuis,
wetende dat de steenrots nimmer zal over
weldigd worden. Toch stellen wij wel belang
in den strijd van het oogenblik. ’t Is de strijd
tegen het Pausdom, en iederen dag wordt
het duidelijker dat ook de Fransche geloovigen
het bewijs willen leveren, dat ze vasthouden
aan den Stedehouder van Christus hier op
aarde. Gaarne geeft Spr. dan ook den Eerw.
pater Henrichs het woord om ons voor te
lichten over den huidigen strijd in Frankrijk.
Deze begint met de opmerking dat het
een merkwaardig schouwspel is in Nederland,
dat vergaderingen als deze, waar over den
toestand der Kath. Kerk in Frankrijk wordt
gesproken, de geloovigen samenstroomen.
Dit is merkwaardig en troostend. Het ge
tuigt van het medegevoel des menschen.
Wij leven op deze wereld als staande voor
het spel der golven, en gelijk wij medeleefden
met de arme schipbreukelingen op de
Berlin” aan den Hoek van Holland, zoo
ook leeft ons broederhart mee met de arme
broeders in Frankrijk die hun handen hemel
waarts heffen om hulp en redding van den
hemel af te smeekeu. En gelijk de eerste
Christenen, die getuigen waren van de marte
lingen der beulen, vol innig medelijden, hun
moed voelden aanwakkeren en uitriepen
zzWij zijn ook Christenen,” zoo ook voelen wij
medelijden met de vervolgden in Frankrijk
en ons verheugende in onze vrijheid, wakkert
het ons geloof aan, want zoo ging Spreker
voort, des menschenziel leeft het groote
leven van den medemensch mee.
In het eerste deel der rede wenscht Spr.
een Chronologisch overzicht te geven van
de feiten en verwikkelingen tusschen de
Fransche regeering en hare Kath. onderdanen,
alsmede van de onderhandelingen met den
H. Stoel, en na de pauze nader toe te
lichten waarom de Paus de voorstellen der
Fransche regeering niet aan kon nemen.
meerderen het heel £d uidelijk geafegd dat de
verdelging van het geloof, het uitroeien van
den godsdienst bij het volk hun doel en
streven was, en ook de meer gematigde
groepen, die tammer waren, hebben de schei
ding van Kerk en Staat reeds lang gewild,
maar de publieke meening moest er eerst op
worden voorbereid.
Nu heeft reeds Paus Leo XIII gezegd,
ik wil de scheiding niet, en ook Paus Pius X
heeft alles in ’t werk gesteld om de scheiding
te voorkomen. Om nu klakkeloos den Paus
de schuld te geven alsof deze de oorzaak
van de gerezen geschillen is, daar dient
tegengeprotesteerd. De geheele wereld weet
dat het niet de schuld van de Kerk zal zijn,
want zij heeft er toch waarlijk geen voordeel
bij, terwijl de Staat er bij wint dat zij de
hand kan leggen op de eigendommen en
goederen der geestelijkheid. Waar dus de
Fransche bewindslieden zich trachten vrij te
pleiten van alle schuld, moeten zij ’t niet
kwalijk nemen, dat de Katholieken geen
waarde hechteu aan hun beweringen.
De 33 artikelen der scheidingswet waar
over 13 maanden in den Franschen Senaat is
gedebatteerd in zijn geheel te behandelen is
onmogelijk, wij zouden dan ook wel tot
’s uachts één uur moeten vergaderen. Drie
punten zijn hiervan de hoofdzaak: lo. de
uitkeeringen omtrent den eeredienst.
Weleer was de Kath. Kerk de volkskerk,
van Frankrijk, en de Staat trok uit voor
eeredienst 36 millioen. Nu is het helaas waar,
zegt Spreker, dat vele parochiën in geheel
verval zijn geraakt, en het getal communi-
kanten zich tot een luttel bedrag bepaalde.
Bij zulk een toestand niet langer het geld
uit ’s landskas beschikbaar te willen stellen
sterk argument, evenwel berustte
vroegere overeenkomst en Spr.
helderde dit op door een voorbeeld, dat bet
niet opgaat een eenmaal gekocht jachthuis
niet te betalen, als men het later niet meer
daarvoor wil gebruiken. In 1792 heeft de
Fransche Staat zich de geestelijke goederen
toegeëigend en in 1801 is bij concor
daat vastgesteld, dat waar de kerken al
voor een deel waren ingepalmd voor andere
doeleinden, een altoosdurende rente er van
zou worden uitgekeerd, ’t Is dus geheel een
vraag van recht of de uitkeering nu maar
mag worden geschorst of opgeheven.
Het 2e punt is de schadeloosstelling voor
de pastorieën, semenarieën, bisschoppelijke
paleizen. De rechten werden reeds aangerand,
maar nu zouden ze gratis in huurgebruik
worden gegeven voor 5 jaren, de pastoor
had zich daarover te verstaan met den
Maire, d.i. de Burgemeester. Vervolgens werd
door Spreker uitvoerig gesproken over de
zzVereenigingen van den Eeredienst” die
overal moesten komen, waarbij aan wille
keurige bepalingen moest worden voldaan,
die nader door vergelijkende voorbeelden
werden toegelicht en waaruit vooral bleek
dat niet de pastoor, of de bisschop, maar
het plaatselijk bestuur de zaken moest be
redderen, en dus het Kerkelijk gezag zou
gaan uit handen van degenen, die vanaf de
stichting der Kerk met het bestuur belast
en met de macht zijn bekleed. Dan nog waren
bij die zz Vereenigingen van den Eeredienst”
zooveel formaliteiten te vervullen die bij de
kleinste onjuistheid opheffing der Vereeniging
en het intreden der wereldlijke macht ver
oorzaakte. En bij dat alles nog werd het
budget voor den eeredienst geschrapt. Dus
allerlei belemmerende bepalingen en inmen
gingen en geen uitkeering.
Het was dus volkomen verklaarbaar dat
Paus Pius X die regeling niet goedkeurde
en zijn veto over die wetten uitsprak.
De pers heeft de handelwijze van den
Paus hierover heftig gegispt. Het Volk sprak
zelfs van de koppige Santo, doch zegt Spr.
over dat blad wil ik maar niet spreken. De
Nederlanders die weten hoe dat blad oor
deelde over Z. K. H. Prins Hendrik, toen
die de schipbreukelingen op den Hoek van
Holland bezocht en hielp, waardoor het schijnt
dat die redactie geen edele gevoelens in een
menschenziel schijnt te kennen, die zullen
zeker ook wel beseffen dat de Paus geen
goed kan doen.
Daarop werd getracht, althans de schijn
daarvan aangenomen, dat de regeering een
bemiddeling wilde, en op de wet van 1881,
de wet der vergaderingen, kon het kerk
gebouw telkens voor een jaar in gebruik
aangevoerde kievitseieren op 7500, tegen een
prijs van 15 tot 17 ct.
’t Is moeielijk te bepalen hoe groot dat
getal steeds is, en ’t behoeft dan ook vol
strekt geen verwondering te baren, dat men
soms op een duizend of tien een derde mis is.
Vrijzeker is dit thans ook ’t geval, met
dit onderscheid evenwel, dat men nu zoo
bescheiden is geweest, een paar duizend
minder te hebben genoteerd. Hoe dat komt
Nadat de eierheeren met hun kisten vol
gekochte waar, waren vertrokken, verschenen
de kleinere opkoopers, die met tal van nage
komen boertjes nog menig eitje (tegen lage-
ren prijs natuurlijk) verhandelden.
Daar de prijs, dien de groote koopers
besteedden (bovengenoemd) de officieele is,
zullen onze nakomers wel een verzuchting
hebben geslaakt, toen hun bij ’t eind van
de markt niet meer dan 13 ct. (zegge 13
ct.) kan worden toegeteld. Natuurlijk zal in
deze door de opkoopertjes wel wat partij
getrokken zijn van den haast, dien de boertjes
hadden, om bij moeder de vrouw te komen.
Maandagavond formeerde het Kies
college der Ned. Herv. Gemeente alhier ’t
volgend alphab. 12-tal ter beroeping van een
predikant, wegens het a.s. aftreden (1 Juli e.k.)
van Dr. M. Niemeijer
Bos te Den Helder, H. G. Brink te
Ruinerwold, J. ten Bruggencate te Ruurlo,
H. Cannegieter te Borger, A. A. Cremer te
Broek in Waterland, Groeneveld te N. Zijpe,
G. H. de Haas te Bergum, Klaassen te
Pietersbierum, K. J. Mulder te Bozum, Dr.
C. J. Niemeijer te Bolsward, Ritter te Obdam
en J. Slot te Lutjebroek.
Naar wij vernemen zal de nieuw te
bouwen kerk van de Chr. Ger. Gemeente
alhier, plaats bieden voor 400 personen.
Het gebouw zal met een kleinen toren worden
versierd en komt te staan aan den Stations
weg, nabij het Ziekenhuis. De aanbesteding
zal spoedig plaats hebben.
Workum. 23 April. Aan den zeedijk alhier
ziet men al eenige bedrijvigheid voor de a.s.
ansjovis-campagne. Booten worden van hun
winterplaats gehaald, nagezien en netjes op-
gekalevaterd. Zeilen en het te gebruiken
touwwerk nagezien en vernieuwd. Netten
worden van den zolder gehaald en voor de
vangst gereed gemaakt.
Dit een en
bij, wat een
maanden van rust.
Deze week zal door een onzer visschers
wel eens een proefschotje worden gewaagd,
om te zien of het zeer begeerde vischje haast
in aantocht is.
Op de Zuiderzee is de haringvangst nog
in vollen gang en worden door onderscheidene
visschers nog goede z/slagjes“ gemaakt, zoo-
dat met dit bedrijf nog niet wordt opgehouden
zoolang de ansjovis zich niet vertoont en
het nog eenigszins loonend kan worden ge
noemd.
Dat de teelt van de ansjovis dit jaar voor
menig visscherman goede resultaten mag op
leveren. We zullen afwachten.
De antirevolutionaire verkiezingskas.
Land en Volk laat in haar nummer van
15 April 1.1. licht schijnen over de groote
sommen gelds, die dr. Kuyper tot zijne
beschikking had voor ’t voeren van zijne
verkiezingscampagnes. Het blad meldt daar
over het volgende:
Bij ’t dezer dagen plaats gehad hebbend
faillissement van
mendaal, gevolgd door dat van
Westmeier te Amsterdam,
van avontuurlijken aanleg en
katholiek, is ’t uitgekomen, dat deze
eene aanzienlijke som
zenden liep, aan
en dat deze is aangenomen ook.
Bij de gisteren in Den Haag gehouden
verkooping van omnibussen van de Neder-
landsche Omnibus-Mij., welke den dienst
staakte toen de electrische tram begon te
rijden, werden elf omnibussen verkocht voor
slechts f 80 per stuk, aan den heer Pennock.
De gep. O.-I. militair M. v. H. te Prin-
senhage, die onlangs een moordaanslag pleegde
op zijn zwager, is van uit de gevangenis te
Breda naar Medemblik getransporteerd. Bij
deskundig onderzoek was gebleken, dat v. H,
niet wel bij ’t hoofd is.
Leeuwarden, 20 April. Aan de notarissen
in dit ressort is door de Kamer van toezicht
een schrijven gericht, waarin melding wordt
gemaakt van de klachten van verschillende
notarissen over de handelwijze van enkele
ambtgenooten, die zich niet ontzien opdrachten
aan te nemen van zaakwaarnemers met deeling
van het salaris.
Het behoeft geen betoog, zegt de Kamer
van toezicht dat zulke praktijken verderfe
lijk werken voor het ambt van notaris. Voor
eerst toch ondermijnt zoodanige notaris daar
door niet alleen zijn goeden naam, ten aanzien
van het door hem bekleede ambt, doch ten
andere verliest dikwijls ook de ambtgenoot,
die de eischen van den zaakwaarnemer weer
staat, een deel van zijn practijk.
Nu heeft de wet op het notarisambt niet
rechtstreeks den notarissen verboden met
zaakwaarnemers te zamen te werken, doch
zij waarschuwt tegen handelingen, die strijdig
zijn met de eer of de waardigheid. De Kamer
van toezicht heeft daarom haar schrijven
gericht tot alle notarissen in haar ressort,
eensdeels om hun allen ernstig en dringend
te verzoeken niet met zaakwaarnemers tezamen
te werken, anderdeels om hen intijds in
dachtig te maken op hetgeen hun vanwege
het bestaande toezicht der Kamer boven het
hoofd hangt.
Sneek, 22 April. De kas der j.l. gehouden
Huisvlijttentoonstelling alhier wijst op een
batig saldo, zoodat het garantiefonds niet
behoeft te worden aangesproken.
Herik. Nieuwsbl. v. Fr.
Sneek, 23 April. De bladen alhier en
ook de buitencouranten noteerden ’t aantal
bekomen worden. En ook daarop klonk den
10 December weer des pausen veto.
Ook dit heeft in de pers verwondering
gewekt. Slechts een aanvraag en teekening
van een acte was eenmaal per jaar noodig
en dat werd weer verworpen. Men zag evenwel
de bepaling over ’t hoofd die er bij was, de
volle persoonlijke verantwoordelijkheid van
den pastoor voor het gebouw en Spreker licht
weer met vergelijkende voorbeelden toe dat hier
aannemen onder die omstandigheid een on
mogelijkheid was, en de Kerk haar recht
niet kon prijsgeven.
Ook stond Spreker eenigen tijd stil bij de
in beslag genomen papieren van Monsr.
Montagnini, en hoe de groote dagbladpers
daaruit met graagte put en zoekt naar schuld
bij den Paus. De geheele publicatie kan, zoo
ongeveer besluit Spr. kan slechts dienen om
te bewijzen dat de Paus zijn plicht nauw
keurig heeft vervuld ten opzichte van de
hiërarchie, den eeredienst en de belangen
der Katholieken, en dat er geen schijn of
schaduw bestaat of ooit bestaan heeft van
een samenzwering tegen het Fransche bevind,
wel het tegendeel. Maar de brokstukken er
uit genomen en gepubliceerd, zoo vertaald
dat zij voor de helft, soms nog meer, zijn
vervalscht, dat kan geen beeld geven van de
waarheid.
De Kerken zijn openbaar goed, de Staat
beschouwt ze als openbare plaatsen, de
semenariën zijn gesloten, de pensioenkas is
eenvoudig door den Staat genomen, de gelden
voor Katholieke particuliere ziekenhuizen,
weeshuizen enz. zijn aan de openbare instel
lingen geschonken en dat heet nu recht.
Toch is het verdwijnen van die goederen
en gelden niet zoo erg. De diepe staat van
zedelijk verval dat is het, waaruit het Fran
sche volk moet worden opgeheven. Spr. had
met een priester uit Parijs persoonlijk den
toestand besproken, en vernomen, dat door
deze handelwijs alom de liefde en eendracht
stijgt, dat de gehechtheid aan Rome veel
vaster is geworden, en het getal communie-
kanten in hun parochiën van omstreeks
15000, dit jaar in de eerste 14 dagen van
den paaschtijd reeds tot ,75000 was gestegen.
De Katholieke Kerk heeft den stormloop
reeds dikwerf doorstaan en altoos kwam uit
de vervolging een krachtiger geloof. De
steenrots der Kerk staat niet door eigen
kracht, en
woord is waar: Z/De rots
