lieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
NO s en ORGELS.
I
MMER,
1907.
46ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 54
i - Ruilen - Verhuren.
h contant zonder korting.
De briefwiksel fen Jouw, Bin en Dark.
XXXV.
Zondag 7 Juli.
Workum in Feestkleed.
907 - 1907.
iziekonderwijzer,
DE WIP.
VOOR
Afzonderlijke
E1
betrekkelij k
1697, en is nog
de fronten van
SF
It span kedden draefde
op it foarkret, fjouwer
De beide jonge ynge-
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
een gebouw van
Jouw.
en gebruikte Instrumenten.
klas fabrieken: ROSENKRANS, WEBER, streben” der Middeleeuwen, evengoed als dat
Dyn frjeou, OARK.
Er zal feest worden gevierd, groot (eest
in een onzer Friesche landsstadjes.
Eene der /z Villes inodes^u^mer
bruikt, zooveel mogelijk elk
aardige positie, die een c
maatschappij had bekleed.
Ook het Stadhuis is een bezoek waard,
hoewel het in den loop der eeuwen nog al
is veranderd van voren.
Vermelding verdient het goud-leeren behang
in de raadzaal.
De waag is ook
ouden datum.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit' blad is telefonisch aangesloten onder No. 4>.
Het zou een te groot werk zijn, al was
het ook in korte trekken, den lezer geleide
lijk door Workums geschiedenis heen te
loodsen. Buitendien, ons blad is geen ^journal
historique”. Laat het genoeg zijtf te zeggen
dat het stedeke Workum //das Leben und
nei hós ta. Der siet nou neat oars op as de
dóbelsile moast utheakke wirde en de wein
swaeid. De fêste arbeider naem nou de jaegline.
Mar jawol, dêr gyng it wer boei-om en
op in draef de Bólserter kant fit; wol trije
skórrelingten, ear’t it spil ta stean kaem.
Mei in bulte earmoed krigen hja it saekje
wer oarsom op ’e dyk. Do werom en it
gyng goed oan de yndykster trijesprong ta.
Do scoe it wer op hós yn. De hiele fleet
fen ’e weinde hynsders by de bek en sa
kaem men de yndyk foarby, de wei op nei
Ljouwert. Elk klautere wer op syn sit en
do wier it wer „foart hapkes 1” Mar de hap-
kes seine fen tankje en bigounen to stegerjen.
Den de swipe der mar oer, tocht de feint,
mar de fen-der-hanske helde sadré net it
slach ef dêr waerd er sa licht fen efteren as
in fear en gyng to kear, as koarthakke yn
'e niedstal en it dórre mar in amerij ef hy
stie buten de stringen. De strop efkes fen
'e oes, do wier dit wer foarinoar. Nou scoe
it mei goedenskom, foskesto nou, foart
denmar de foskes liken sa dóf as in kwartel
en de iene tochte: ik hab it wol oan tiid
en gyng yn de barm lizzen. Nei in bulte
geëarmoed krige men de kedde wer oerein
en yn de stringen enom nou ris in
ein oan de sang to meitsjen, oars mochtstó
faeks freegje: stiet it spil noch op ’e trije-
spong? mei syn achten koene hja gjin
baes wirde, it kromtiksel rekke stikken en
de Ljouwerter reis is der by bleaun. Ik wit
wol hwa’t der dy deis it measte wille mei hie.
Goant noch ta, Jouw, it brief is hast
fol mei myn Ljouwertermerke praetsje. Du
sjuchst, det it wol oars biteart, as to for-
wachtsjen wier, nou Yn jimme steaten
bygelyks stimme fiif soosjalen otterdoks. Ho
scoene hju dit forhimmelje? En tweintich
libralen soosjael ^Hjoeddeis leit de wrald
omteare”, song Gysbert Japicx.
Hou, ik slach buten. Ik moat binlik
wêze. It is ommers net meat as rjucht det,
nou der by de tritich loftse ljue yn de
Fryske steaten acht binne, dy for soosjael
geane, ek ien fen dy acht ütkard waerd, om
as Deputearre to stean. En hwa den
Dêroer stiet men gjin tel yn bistan. Van
der Zwaag fensels. Dat is in earlik en for-
troud man, bigeard yn saken, bikend mei
lan en folk, en in oprjuchte, roune Fries.
Dy wier geskikt for Deputearre fen Fryslan.
En by is it wirden, hab ik sjoen ut ’e
Ljouwerterkrante. Ik hie it sa wol forwachte,
moat ik dy sizze.
Ut binlikens scille de klearekalen mei
hjar tweintiger der letter yet ien bij habbe
moatte. Ek in eigen lansman den. Dit soil
hoopje ik, ek wol ris yn ’e es komme.
Sjuch, Jouw, it bloed krópt, dêr ’t it
net gean kin. In Fries fynt ommers syn
lan en folk en tael ek it béste bitroud yn
de hoede fen in goe-Fries. Dêr fait net
tsjin to praten en net op to smeulen. Dy
’t soks dwaen mei, dy jowe wy wei.
Ik sjuch de ein en sell mar neat mear
fortelle, oars mochtstu ris fen my sizze,
hwet lis Wikje hjar bolkoer fen de lapke-
poep seizzIt is sa’n aerdige man, hy wol
sa prate 1” Sa’n oardiel scoe to aerdich wêze.
Dit brief is al sa fol as in aei.
Nou, Jouw, sounens en betterschip mei
’t waer
B. 4-7-’O7.
der nieuwere geschiedenis ruimschoots mee
maakte.
Het kende tijden van bloei, ook dagen van
stilstand, achteruitgang eene der belang
rijkste slagaders van het verkeer raakte ver
stopt. De zee in zijn rusteloozen gang van
maken en afbreken, brengen en halen-, ging
de toegang tot de haven verzanden. Een
zandbank ligt als een Cerberus voor de
haven, en verspert alle schepen van meerderen
diepgang den weg.
Gevoelende, van hoe groot belang een
open weg van en naar zee is voor de stad
is de vereeniging „Plaatselijk Belang”, voor
nemens op den aanstaanden feestdag, des
namiddags een boottocht te organiseeren naar
den Haveningang, teneinde met eenige ge-
noodigden en belangstellenden peilingen te
verrichten op de zandbank.
De resultaten der peilingen zullen der
Hooge Regeering worden medegedeeld,
teneinde te trachten met Rijkshulp beteren
toestand te verkrijgen.
Moge dit zoo worden. De welvaart der
stad gaat samen met een goeden waterweg
naar zee.
En nu het feest zelve? ’t Is een mooi
programma, dat is vastgesteld voor den a.s.
Woensdag. Het hoofdnummer zal zijn eene
historische optocht, voorstellende het bezoek
van H. K. H. Frederika Sophia Wilhelmina,
gemalin van Prins Willem V, met hare drie
kinderen aan Workum, zooals dit heeft plaats
gehad op Zaterdag 17 September 1785,
binnen de stad Workum.
Verder zal er worden gehouden eene ring-
rijderij, in oud-Friesche of Hindelooper klee-
derdracht, met krompaneelen sjeezen.
Verder volksspelen, concerten, vuurwerk.
Als ’t nu maar goed weer is! Ws.
BOLSWARD.
Men schrij ft ons
De eerste toeren, die de bij de S. D. A. P.
aangesloten Friesche Staten-leden op de tijdens
de verkiezingen gereclameerde wip hebben ver
toond in de Staten-vergadering van j.l. Woens
dag, zijn merkwaardig, al kunnen zij geen
bewondering wekken.
De liberale club wees uit eigen beweging
eene plaats in 't College van Gedeputeerde
Staten toe aan den socialist v. d. Zwaag.
Mis: men (de soc. dem. Statenleden) eischte
eene plaats voor Besuijen. ’t Is niet te ver
wonderen dat de liberalen de voorkeur gaven
aan v. d. Zwaag, een Fries, die Friesland,
speciaal het platteland, door en door kent,
die zich steeds vrij gehouden heeft van knel
lend partijverband, die zijn oordeel en zijne
daden niet richt naar de bevelen uit het
hoofdkwartier, boven een man als Besuijen,
een jongen Zeeuw, die korten tijd te Leeu
warden woont, die, hoe bekwaam overigens
ook, de niet benijdenswaardige taak heeft
om overal en altijd klinkende propaganda te
maken voor de S. D. A. P., van waardeering
van anderer werk niet mag weten en dus in
't College van Ged. Staten, waar het aan
komt op practischen arbeid en onbevangen
oordeel, niet op zijne plaats zou zijn.
Dat de liberalen van den eisch niet wilden
weten, ligt voor de hand. Zij stemden trouw
v. d. Zwaag. De zeven leden van de S. D.
A. P. plaats nemende op de beroemde wip,
steunden niet de aftredende Gedeputeerden,
leverden eene demonstratie tegen de keuze
van den geestverwant v. d. Zwaag, door op
Besuijen te stemmen, óók bij de eerste stem
mingen voor de 4de plaats en gingen eerst
bij de herstemming op v. d. Zwaag over.
Het hun door de liberalen aangedaan
onrecht, n.l. het stemmen op den socialist
v. d. Zwaag, eischte wraak. En hoe verheven
was die wraak 1 Bij de herstemming voor de
hoogst onschuldige betrekking van suppletoir
lid van Ged. Staten, een lid dat nooit in
functie komt dan indien in dat College de
stemmen staken over zaken die dadelijk af
doening eischen (in 25 jaar moet dit één
maal zijn voorgekomen) werd... de candidaat
der Kerkelijken gesteund.
Geen wonder dat er vroolijkheid was in
de Staten-vergadering bij ’t aanschouwen van
dezen wiptoer.
Als nu a.s. Dinsdag nog de candidaat der
Kerkelijken wordt gesteund, dan... zal //het
geacht publiek” verbluft staan van zooveel
fierheid, kloekheid, handigheid, enfin van de
kunstenmakerij op de wip.
Brief fen Oark oan
Béste Frjeon Jouw!
Dêr habbe wy Simmermoanne al ta’n ein
en de simmer der by, scqp men hast sizze,
en dochs moatte wy de simmer noch ha;
wy habbe him to minsten net hawn. It wier
gjin waer yn Juny, sei aide Jelbe-greidboer.
Ik wol der dus mar net mear öer prate.
Oars moat ik sizze, det it for in boer, dy’t
gansk pounsmietten op swé lizzen hat, wol
is, om der waersiik fen to wirden, by it
forwirden fen syn heafrucht. Us aide pake
moast men biwónderje. Hastó dy ea noartich
sjoen ef prottelich heard, as it mei de haeijinge
ris minder goed Rotsje woe, fen wegens it
suterige waer? Nimmen noait. Hy bleau al-
tiden allike fleurich en bizich. Hy hie fensels
nocht oan fiten. Ik kin dy sizze, det ik
simmers, as ik frij fen skoalle hie, oeribele
graech by pakes fitfenhóze. Dat wier den
sa’n trewis, binammen as de yugetiid den
yet net birêdden wier. Thós hie ik nea net
folie sin oan it boerewirk, dat seit us Bonne
tominsten altyd en dy is safolle alder as ik,
det by kin it witte; hy woe ek altiden as
baes oer my stean en Ijeafst mei my omfiterje:
Oark dit, Oark dat!
Nou doar ik net üt to meitsjen eft it lei
oan Bonne syn basens ef oan myn óngesech-
likens, mar ik doge net for it boerewirk,
sa wier de fitspraek fen de gelearden. Mar
by pake-en-dys, dêr wier in harke mei acht-
tsjin tinen de oaren hienen allegearre
twa en tweintich. Dy harke mei it lytse
haed kaem for my mei op ’e wein, as wy
nei it haeilan rieden; dêr hie ik in eigen
foarkje en der mocht ik helpe, sa’t ik woe
en hoechde ik net to stirtswyljen, as ik Ijeaver
tiemdriuwe woe en net to kearen, as it
skodzjen my better talike... Mar om ta in
ütdragen saek to kommen; ik scil dy ris in
fyt forhelje fen fis pake. Al jierren lyn fensels.
It wier op in simmer, sa’n ien as nou, it
wjirre mar tsjin, det op de earste Moandeis
fen Ljouwerter merke de haeijinge by pakes
yet net birêdden wier. It folk hinge de
moarns hwet yn ’e skórre om, it hie syn
nocht fen golle-del-keareu, de stikels wieren al
lang sneuvele, de aide skadbulten opsocht,
der lei gjin raei mear op ’e reed en der stie
gjin sprfitsje mear yn ’e paden. De gollen
dy t aide Simme sa kreas opsette koe, wie
ren moai biplóke oan it fal ta.
Efkes foar itenstiid, dat wier qm healwei
alven, bigoun de loft hwet op to klearjen
en waerd it druch waer. Sünt de foarige
jouns hie it oan ien friemel trochreind. It
sintsje trieneage troch de gatten yn ’e loft.
Troch de wiettichheid koe der dy deis neat
oan it hea dien wirde. „Witte jimme hwet,
mannen”, sei pake, „aenstóns mar gau by
de bak, forstrup jimme den en slach den
nei-iten de beide kedden for it blau-weintje
en meitsje mei-inoar in reedtsje neit Ljou
wert ta, den kinne jimme ris bij de draverij
sjên. Melksjoun fensels wer thus wêze”. Nou
dat stie der danich by, dêr hiene de mannen
tige sin oan. Goed kertier oer alven ried it
spil de reed ut.
eptich. Twa man
op de sitplanken.
tiders, twa echte frolike Bilkluten, binge-
len mei de ünderdanen efter by de bük-
berje del en songen fleurich fen „Drie
schuine tamboers, die kwamen uit het oosten”.
z/It stiet der wónder by”, sei'Simme, dy’t
as ald-arbeider mei pake thus bleau, /Zsa lang
as it dórret, boer!” Pake glinke ris. De
reed fit gyng it as in liere mei it reaudo
de yndyk lans, do wier de hytste hei der
al fit mei de kedden; einlings op ’e greate
rydwei, dêr wier it, hou! Nei Ljouwert ta,
dy wei ut dêr hie pake gjin lan, dêr kamen
de kedden noait; de oare kant ut wier bikend
paed. //Unbikend is unbimind” wirdt der wol
ris sein. It ónbikende lókt oars in hopen
ek oan, mar de kedden holden hjar oan it
sprekwird en woene fen de ónbikende wei,
lofts-om, neat witte. Hja rounen rjuchts-om.
De greatfeint, dy’t de leije hie, loek al lofts,
mar 't holp gjin grevel. Der moast ien fen
de wein óf en nim de hynders by de bek.
Dy laedte se mei de koppen de Ljouwerter
kant ut. Do wier it wer//foart”. Nouskyn-
den de hapkes den wol hald-om to kinnen,
hwent sa gau koe men it net tinke ef der
wier it selskip al wer op 'e yndjk, op wei
dat met de huidige omstandigheden, dan is
er heel veel merkwaardigs op te merken in
die eeuw stadsleven.
Hoe zou ’t ons lusten aan de hand van
oorkonden, charters, kronieken en resoluties,
den lezer rond te leiden in dat tijdperk van
geschiedenis, door Workum meegemaakt.
Vertellen zouden wij van het oude Workum
(West) eene der bloeiende steden tusschen
Texel, Vlieland, Terschelling en de Friesche
kust-, vertellen hoe het bij het ontstaan
der Zuiderzee te gronde ging.
Omstreeks 12001300 verzonk Oud-
Workum. Haar einde zal niet een plotselinge
verwoesting zijn geweest; wellicht werd de
toestand zoo onhoudbaar, dat de bewoners
reeds vóór dat Workum geheel werd weg
gespoeld, de stad hadden verlaten; had de
zee plotseling een einde gemaakt aan het
bestaan eener misschien nog bloeiende stad
de overlevering zou de vreeselijke heu
genis bewaard hebben. (Siemelink, Gesch.
v. d. stad Workum).
Het hedendaagsche Workum, in ander
gewaad gestoken natuurlijk, is ongeveer op
het einde der 13e eeuw ontstaan, hoewel
het toen misschien niet meer was dan een
plaatsje, zonder beteekenis.
De gunstige ligging der plaats voor scheep
vaart, handel en nijverheid brachten Workum,
destijds Waldrichem, tot bloei. Eu vanaf
dien tijd speelt het eene rol mee in de
z/heitelanske sciednisse”, meermalen zelfs
eene hoofdrol.
In den strijd tusschen de Schieringers en
de Vetkoopers was het meermalen betrokken
onder de regeering der Saksische hertogen
was het af en toe plaats van krijg. In 1561
lezen wij van de daden van Greate Pier om
en bij Workum, van Bourgondiërs en Gel-
derschen. In dien onzaligen tijd werd de
kerk verbrand, de toren afgebroken, het
z/Huis” gesloopt.
Omstreeks 1600 begon men met den op
bouw eener nieuwe kerk, toegewijd aan de
heilige Geertruida; ongeveer dertien jaren
was deze voltooid. Nog staat op den huidigen
dag dit bouwwerk. Opgetrokken in Gothischen
stijl is het 60 M. lang, 30 M. wijd in de
Koren, 24 M. hoog.
’t Is de moeite waard aan dit aloude
Godsgebouw een bezoek te brengen.
Een mooie preekstoel (van lateren datum
dan de stichting der kerk, 1718) trekt onze
aandacht. Bekwame meesterhand versierde
dezen kansel met snijwerk. De paneelen zijn
keurig versierd met houtsnijwerk, figuren
voorstellende uit de H. S.
Eene bijzonderheid is de koperen lessenaar
aan de linkerzijde van den stoel, waarop het
gezangboek ligt.
De groote vroedmansbank vraagt ook onze
attentie, door het prachtige antieke snijwerk
waarmee de bank is versierd.
Het orgel dagteekent van
voorzien van deuren, aan
manuaal en positief.
Deze deuren werden in den Cal vinistischen
tijd, gedurende de lijdensweken alsook bij
het avondmaal gesloten, opdat men in zijne
devotie niet zou worden afgeleid. Het is nog
een werk van den orgelmaker Mr. Jan Harmen
(van Berlicum
Uniek zijn de doodenbaren, die in deze
kerk worden bewaard. Zij zijn op de paneelen
beschilderd, sommige in helle kleuren, met
attributen van de verschillende gilden a.d.z.
1 Timmerlieden, 2 Goud- en Zilversmeden,
3 Zeevaarders, 4 Apothekers en Chirurgyns,
5 Landbouwers, 6 Schippers, terwijl 7
en 8 kinderbaren zijn. Deze baren dagteekenen
van 17001800, en worden nog steeds ge-
naar de eigen-
overledene in de
Bolswardsclie Courant
