lieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
b
r
I
No. ia.
1908.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
47ste Jaargang.
1
r
Met „Malle Geert” naai Harlingen.
Zondag 9 Februari.
Stadsnieuws.
l-l
VOOR
en
aan de
Rede Van der Goes.
De Soc. Dem. Arbeiderspartij had Vrijdag
avond een openbare vergadering in ffde Doele”,
waar de heer F. van der GOES van Ril
de steenkolen zijn al
zulke monopolies, en
aan-
,zde
goed
Mde
wording, verandering en
van nu en van
nog door den
daar gelijkelijk
ook allen zeggenschap hebben in dat
Dat is de toekomst van het socia-
het slotnummer
muntend zoowel om
vroolijké woorden, als
deze gezongen werden,
aandrang van
zoo
heerder worden
industrie en arbeid,
massa i
en
beheer,
lisme.
Dit schema van
ontstaan van den toestand
voorheen werd vervolgens
spreker nader uiteengezet.
Hij toonde verder aan waarom de staat,
de gemeenschap, zal moeten komen tot op
heffing van privaat bezit, een eisch reeds
een halve eeuw lang door de socialisten
ingesteld, maar die thans niet alleen door
de arbeidende klasse maar ook van de hoogere
arbeiders, dat zijn de boekhouders, opzichters,
ingenieurs, ook van de breede schare kleine
neringdoenden, kleine kapitalisten en rente
niers zelfs, als nader komende wordt ingezien.
In Amerika zijn de maatschappelijke ver
houdingen reeds verder gevorderd dan hier,
maar toch ook in de oude wereld en in ons
Vaderland ook al, wordt gevoeld, waar het
I
Het nummer 7, /Avondgebed” liet aan
zuiverheid der stemmen wel iets te wenschen,
maar overigens bleek dat er met zorg ge
oefend was, en komt directeur en zangers
een woord van lof toe.
De 2de afdeeling van den avond werd
ingenomen door de 6 nos. der gymnastiek.
Hebben wij vorige jaren mei genoegen de
uitvoeringen onder directie van den beer De
Graaf bijgewoond, ook nu onder leiding van
den heer Sutherland Hofaards, werd iets
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad ie telefonisch aangesloten onder No. 4.
I
j
goeds gepresenteerd. Wij bewonderden de
correcte uitvoering der verschillende toeren,
en vooral de 1ste afdeeling gaf ons zeer
zware oefeningen te zien, en bewees hoe
gestadige oefeningen de spieren staalt, en de
ledematen lenig maakt. Aan brug en hoogrek
werd uitstekend gewerkt, en wij merkten
hier hoe de nieuwe directeur als voorwerker,
door zijn nette uitvoering van de verschil
lende oefeningen de leden der gymnastiek-
vereeniging steeds een spoorslag geeft tot
gezette oefening.
Het laatste nummer ,/Staafgroepen en
pyramiden” uitgevoerd bij gekleurd licht, had
een schoon effect en daar waren trouwens
ook zeer smaakvolle combinatiën bij.
In de zaal was den geheelen avond een
prettige en gezellige geest, waartoe ook de
muziek van het Onderling Muziekkorps het
hare bijdroeg. Gedurende de gymnastiek-
uitvoeringen en in de tusschenpoozen deed
dit korps zijn opwekkende tonen hooren.
Jammer evenwel dat achter in de zaal eenige
jongelieden wat luidruchtig werden en daar
door soms anderen wel wat hinderlijk
waren, gelukkig evenwel niet in die mate,
dat er de goede indruk van den avond door
werd benadeeld.
De Voorzitter sloot met een gepast woord
den avond en hoopte dat de uitvoering van
heden er toe zal hebben meegewerkt, om
meerderen van het personeel der fabriek te
bewegen zich bij een dezer vereenigingen aan
te sluiten. Wij beamen ten volle, dat het
een voorrecht genoemd mag worden, dat de
Directie van „Hollandia” ook in dit opzicht
zied interesseert voor de belangen van haar
personeel, en willen voor hen, die daartoe
in de termen vallen, gaarne een woord van
aanbeveling voegen bij de woorden des Voor
zitters.
„HoUandia’-Uitvoering.
Voor een flink gevulde zaal gaven het
Mannenkoor en de Gymnastiekvereeniging
Woensdag een uitvoering in //De Doele”.
Na den opmarsch van de Gymnasten werd
door den Voorzitter der zangvereeniging een
openingswoord gesproken, waarin hij er op
wees dat de gymnastiek geen kunstenmakerij
was, maar beide vereenigingen die hier heden
avond zouden optreden, er elk in zijn genre
steeds op uit zijn, zich door nuttige oefening
ontspanning te bezorgen, en nu zich zouden
inspannen om den aanwezigen eenige uurtjes
van gezellig genot te verschaffen.
Dit doel van hun optreden is volkomen
bereikt. De 8 nummers die door het zangkoor
werden gegeven, werden met aandacht
gehoord. Reeds het eerste nummer
Zweedsche bruiloftsmarsch” vormde een
begin, en vooral ook de nummers 5,
Speelman”, 6, //de Lentezangers” en bovenal
het Menu” bevielen uit-
de melodie en hun
om de wijze, waarop
,/Het Menu” werd op
het publiek herhaald, wel een
bewijs dat die spijs smaakte.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
Afzonderlijkenos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
„Volksonderwijs”.
De Afd. Bolsward en Omstreken hield
Donderdagavond een openbare vergadering,
welke bezocht was door ongeveer 40 heeren
en een 20-tal dames. De Voorzitter, de heer
Van der Baan, opende de bijeenkomst en
deed uitkomen, dat deze avond moest worden
beschouwd als een propaganda-avondhij
gaf in hoofdtrekken het streven en doel dezer
vereeniging aan, n.l. overal goed openbaar
lager onderwijs te hebben, en herinnerde aan
eenige der voornaamste middelen, door het
reglement voorgestaan, o.a. leerplicht tot het
I4e leerjaar, herhalings- en voortgezet onder
wijs in verband ook met de voorbereiding
lot vak- of ambachtsonderwijs. Ook beoogde
de vereeniging het verstrekken van kleeding
en voedsel aan die leerlingen dér lagere school
welke hieraan behoefte hebben, en wat verder
kan strekken tot verbetering en bevordering
van goede ontwikkeling des kinds.
Deze afdeeling heeft heden het voorrecht
den heer K. de Vries Szn., lid van het
hoofdbestuur als Spreker te zullen hooren;
hij heet alle aanwezigen hartelijk welkom, in ’t
bijzonder ook den heer Zelvelder, den districts
schoolopziener en voorzitter van den Bond
voor Volksonderwijs, en geeft volgaarne het
woord aan den Spreker ter behandeling van
het onderwerpüe opvoeding in school en
huis”.
De heer de Vries wil een eenvoudige vraag
vooropstellen, en wel: Waarom zenden de
ouders hun kinderen naar school? De beweeg
reden is niet altoos gelijk, eenigen zenden
hun kinderen naar school om wat ruimte in
hun gezin te hebben, anderen om ze spoedig
klaar te hebben, dat ze wat mee zullen gaan
verdienen, maar toch de eigenlijke drijfveer
moet zijn, het belang van het kind. Men
kan aan een kind niets beters meegeven dan
kennis en kunde, maar de taak der school
is ook verhevener, n.l. het karakter der
kinderen te helpen vormen. Hierin moeten
ouders en onderwijzers samen werken, de op
voeding van het kind is de gemeenschappelijke
taak en een eerste vereischte daarvoor is de
liefde tot het kind. De waardeering van
ouders en onderwijzers onderling moet zich
concentreeren op de verheven taak, de ont
wikkeling en karaktervorming des kinds. De
opvoeders moeten zich dus het volle ver
trouwen van hun leerlingen verwerven, en al
wie daarvan afbreekt, doet groot onrecht aan
het kind. Ouders en onderwijzers moeten
samenwerken aan de verheven taak, en overleg
plegen is dus vaak noodig, en toch geschiedt
versum als Spreker optrad en het onderwerp
z/De zekerheid van het Socialisme” behan
delde. Ruim 70 mannen en een 10-tal dames
waren tegenwoordig.
Nadat de heer Tj. de BOER de verga
dering had geopend werd den Spreker het
woord gegeven.
Deze zei, zich tot taak te hebben gesteld
de volkomen zekerheid van het socialisme
aan te toonen en dat dus de tegenwoordige
kapitalistische maatschappij vervangen zal
worden door den socialistische!! staat.
Tegenwoordig zijn de grond, de productie, de
machines, de middelen van vervoer in handen
van eenigen, terwijl de groote massa niets
bezit. Die groote massa moet het als een
gunst vragen bij die bezitters te mogen
arbeiden en als er winst te behalen is wordt
die gunst meestal toegestaan.
Het groote deel der menschheid werkt nu,
het andere kleinere deel strijkt de voordeelen
op, hetzij in den vorm van winst, renten,
huur, pacht of hoe dan ook. In werkelijkheid
worden die bezitters, de renteniers, de geheele
kapitalistische klassen door de arbeiders be
deeld en ruim bedeeld ook.
Nu is het streven der socialistische partij
om dien toestand zoo te veranderen, dat de
opbrengst van den bodem, de productie van
den arbeid aan allen komt. En dit zal zoo
komen. Dit is geen voorspiegeling, de komst
yan het socialisme, van het gemeenschappelijk
gebruik is zeker. Niet omdat de arbeidende
klasse dat graag wil, neen, het kapitalistische
stelsel zelf vo^rt tot dezen veranderden toe
stand. Gelijk in de natuur de plant ont
spruit uit het zaad, gelijk de levende wezens
zich voortplanten in hun nakomelingen, zoo
ook brengt de maatschappelijke samenleving
volgens vaste regelen gedurige verandering
en volgt het eene het andere en nu heeft
het kapitalistische stelsel een sterke drijf
kracht in de concurrentie. Die concurrentie
werkt in zooverre gunstig, dat er getracht
wordt de productiemiddelen tegen lagen prijs
te leveren, maar tevens tot verhooging der
productie en nu ontstaat door dat stelsel
een ophooping van kapitaal, die ten slotte
de concurrentie opheft en overgaat in een
monopolie.
Dat zien wij reeds in Amerika in werke
lijkheid verschijnen, maar ook in Engeland
en Duitschland is het begin reeds. De
fabrieken worden grooter, ook zoo de winkels
en de kleinen worden doodgedrukt toteindelijk
de grooten de handen ineenslaan en geen
concurrentie meer hebbende, de prijsbepaling
der waren geheel in hun macht hebben.
De petroleum en
reeds in handen van
vandaar ook dat die eerste levensbehoeften
aanmerkelijk hooger in prijs stjjgen. Zoo
zal het gaan met andere, ja eindelijk met
alle bedrijven en producten, en de toestand
wordt dan onhoudbaar. Om een voorbeeld
op kleiner schaal te nemen, Amsterdam had
een waterleiding, een gasfabriek en een tram,
die in handen van particuliere maatschappijen
waren. Daar bestond geen concurrentie en
de bevolking werd de dupe. Wat is daar
nu gebeurd? Op aandrang der burgerij zijn
die takken van industrie nu door de ge
meente in exploitatie genomen. Ziedaar reeds
een begin der verandering. De staat, de
gemeenschap moet tusschenbeide komen, en
zal eindelijk de staat eigenaar en be-
van alle bezit, van alle
En dan moet de groote
van kunnen profiteeren
Bij de eerste opvoering van//Malle Geert”
op Donderdag 30 Januari 1908, waren o. a.
ook eenige Harlinger dames en heeren aan
wezig. Deze hadden een en ander zóó aardig
gevonden, dat zij, weer thuis gekomen, met
lof over dezen feestavond spraken. Daardoor
werd te Harlingen het verlangen wakker om
ook daar het werk te zien en te hooren.
Vooral de heer Land, uitgever der Schuilsche
operettes, beijverde zich voor dit plan.
Zijn pogen werd met gunstigen uitslag be
kroond.
Er kwam een verzoek in bij de commissie,
welke de zaak te Bolsward op touw had
gezet, om met het gezelschap naar Harlingen
te komen, teneinde te dier stede in den
Schouwburg, //Malle Geert” nog eens ten
tooneele te brengen.
Met algeheele instemming der dames
heeren executanten, werd besloten
invitatie gevolg te geven.
Donderdagavond, 6 dezer heeft de opvoe
ring te Harlingen plaats gehad.
De schouwburgzaal was tamelijk bezet.
Ook uit omliggende plaatsen, waren belang
stellenden opgekomen.
't Geheel beviel de aanwezigen zeer. Ik
voor mij vond, dat er vooral niet minder
gezongen en geacteerd werd dan op den eersten
speelavond. Op meerdere plaatsen kou de
uitvoering me beter bevallen dan te Bols
ward. Natuurlijk een enkele maal gleed men
soms eens even uit, maar dit overkomt
vaklui nog wel.
De algemeene indruk der, niet spoedig
te bevredigen Harlingers was deze
z/Voor dilettantenwerk meer dan voldoende,
vaak best.”
Dat op enkele plaatsen wijziging van
tempo was aangebracht, kwam het geheel
ten goede.
Aan ’t eind der voorstelling moest meer
malen worden //gehaald”, en werd den
directeur een krans aangeboden.
Moge 't denken aan de inspanning, welke
hij zich heeft getroost, langer duren dan
tot het oogenblik, dat bloem en groen ver
welkt zijn.
Na afloop ging men per extra tram naar
Bolsward terug. Van deze gelegenheid maakten
ook Arumers en Pingjumers gebruik om
hunne haardsteden weer op te zoeken.
Der traditie getrouw, vertrok deze extra-
tram te laat van Harlingenmeer *dan
anderhalf uur later dan geannonceerd was.
We.
dit lang niet overal in voldoende mate.
Op zeer onderhoudende en voor ieder be
vattelijke wijze gaf spreker door voorbeelden
uit eigen ervaring aan te halen, een inzicht
hoe onverstandig soms wordt gehandeld, en
waaruit het vaak te verklaren is, dat de
ouders menigmaal last en verdriet van hun kin
deren hebben. Het handhaven van het gezag is
een hoogst moeielijke kunst, en schromelijk
wordt door ’t verkeerd voorgaan der ouders
gezondigd tegen de eerste en voornaamste
eischen der opvoeding. Wel zijn in sommige
gezinnen de omstandigheden zeer verschillend
en kost het moeite het eigen karakter zoo
te wijzigen dat het voor den leerling ten
voorbeeld kan strekken, maar toch dit is
een eerste eisch. Bij het handhaven van het
gezag moet men wel gestreng doch nooit
hard zijn. Vooral moeders verliezen door toe
gevendheid menigmaal hun gezag. Echter
straf moet ook door ouders zooveel mogelijk
voorkomen worden. Te veel verbieden en
knorren en brommen is zeer schadelijk voor
’t gezag en heeft nog dit tegen, dat het
geheel geen resultaat oplevert. De beweeg
lijkheid van het kind moet geleid, niet
gedoofd worden, dit geldt zoowel in huis
als in de school.
De jeugd, de hoop der toekomst, moet met
on uitputtelijk geduld en een zorgzame liefde
geleid worden, en kleinigheden hebben hier
soms groote gevolgen, zoowel ten goede als
ten kwade. Het kind moet nooit den moed
benomen worden, maar opbeurend, prikkelend
ten goede moet het tot hooger wilskracht
geleid worden, het moet zijn als een eik
en het klimop, de opvoeders moeten het
kind tot hechten steun zijn, en waar dat
het geval is, daar heerscht vertrouwen, daar
blijven de kinderen, al zijn ze later ook in
ontwikkeling hun ouders ver vooruit, toch
met eerbied, liefde en ontzag hun raad in
winnen, daar blijft het vertrouwen bestaan.
Kunstmatige liefde en veinzerij baat niet,
de kinderen hebben in dit opzicht een in
stinctmatig fijn gevoel. Wie op den akker
der opvoeding werkt, moet oprecht en waar
zijn, en tusschen het zaaien, wieden en
oogsten bestaat ook hier een noodzakelijk
en nauw verband.
Bij lichamelijke kwalen des kinds wordt
vaak terstond een deskundige, de dokter,
geraadpleegd, bij kwalen des geestes raad
plegen de ouders zoo heel zelden den des
kundige, zij behelpen zich met huismiddeltjes
en denken niet genoeg aan ’t innig verband
tusschen de opvoeding in huis met die van
de school.
Dit alles werd toegelicht door voorbeelden
en het een na het ander werd zoo verhelderd,
dat ieder bleek hoe zwaar de taak der opvoe
ding is. Duidelijk kwam het uit, dat het
voorbeeld der ouders, het standvastig streven
naar een bepaald doel alleen tot goede resul
taten kan voeren, want wispelturigheid schaadt
het vertrouwen.
Leerzaam, voor ouders en onderwijzers boeiend
in de hoogste mate was deze voordracht en
onder ademlooze stilte werd de Spreker ge
volgd op zijn wandeling op het zoo ruime
veld der opvoeding. Ieder gevoelde, dat de
ware kindervriend hier het woord had, en
in een krachtig applaus betoogden allen dan
ook hun instemming met, en hun dank voor
het gehoorde.
In de pauze werden lijsten gepresenteerd,
om zich aan te sluiten bij de afdeeling Volks
onderwijs, en naar wij meenen, nogal met
gunstig succes.
Vervolgens gaf Spreker nog een paar
schetsjes, waarin op boeiende wijze tafereeltjes
werden gemaaid, van kindervreugd en kinder
leed, en waarin tevens paedagogische wenken
lagen opgesloten.
Van de gelegenheid tot het voeren van
debat of het vragen van inlichtingen werd
door geen der aanwezigen gebruik gemaakt,
waarop Spreker nog een derde schets ten
beste gaf.
De Voorzitter was zeker de tolk van alle
aanwezigen, toen hij den Spreker warmen
dank bracht voor de onderhouden de en leer
zame voordracht en hem een //tot weerziens”
toeriep.
Bolswardsche Courant
J
i
r’
